LITERATURA PDF

Literatura - verschil tussen literatuur en lectuur - sociaal-historische context en de kenmerken van 5 literaire stromingen. - schrijvers die de stromingen vertegenwoordigen. 1) Renacimiento 2) Romanticismo 3) Modernismo y Generación del 98 4) Vanguardias y Generac...

Literatura - verschil tussen literatuur en lectuur - sociaal-historische context en de kenmerken van 5 literaire stromingen. - schrijvers die de stromingen vertegenwoordigen. 1) Renacimiento 2) Romanticismo 3) Modernismo y Generación del 98 4) Vanguardias y Generación del 27 5) Boom Latinoamericano y Posguerra Wat is literatuur? Wat is lectuur? Kenmerken literatuur Kenmerken lectuur RENACIMIENTO 15e en 16e eeuw Contexto socio-histórico - El Renacimiento nace en Italia, una vuelta a la civilización clásica; (contra) la Edad Media: no había lugar para las artes, las ciencias y las humanidades - Siglo XV / siglo XVI - Llega a España en 1492* (una fecha importante) * nal de la Reconquista de la Península Ibérica, primer viaje de Colón a América y el inicio de la conquista, la uni cación de la lengua castellana - España es un territorio estabilizado y uni cado bajo el reinado de los Reyes Católicos. - Columbus verovert Amerika, iedereen moest katholiek worden en Spaans spreken. - Als je niet katholiek was werd je verbannen of zelfs onthoofd, politiek en kerk waren één. - Inquisición was een groep mensen die bepaalde of jij katholiek genoeg was, anders kreeg je een straf. Zij hebben veel schrijvers verbannen vanwege censuur. - om mensen te beïnvloeden en je mening te uiten. Características de la literatura - La literatura cambia radicalmente a causa de la invención de la imprenta. - De la expresión oral a la escrita (leído en público para aquellos que no sabían leer) - La imprenta facilita la difusión de la obras (libros, poemas, etc.) por toda Europa - Cambio de perspectiva (de la religión al ideal humanista): con icto entre autores y la Inquisición* (Inquisición = tribunal dedicado a la persecución sistemática a no cristianos - mandaron muchos autores a la cárcel) Waarom schrijven mensen? Wat is het doel? Wat is censuur? Waarom wordt het ingezet? Miguel de Cervantes (autor) - Miguel had kritiek over de geloofwaardigheid van ridderromans - Don quijote gebruikt veel humor (het is ironisch en komisch) - Maakt ridderromans belachelijk, alles wordt overdreven, heel groot of heel klein - Don Quijote de la Mancha (lectura) Hij was gefascineerd door zowel de romantiek als de verbeelding, en hij vond dat ridderlijke literatuur een interessant onderwerp was om over te schrijven. Hij wilde een satire schrijven over ridderlijke boeken en de invloed ervan op de samenleving. als een satire op ridderlijkheid en romantiek, en kritiek op de Spaanse maatschappij van die tijd. fi fi fi fl - Het boek "Don Quijote de La Mancha" gaat over een man genaamd Don Quijote die overtuigd is dat hij een ridder is en op zoek gaat naar avonturen in de wereld. - Ze komen in verschillende situaties terecht die belachelijk en komisch zijn, en zien vaak normale dingen als gevaarlijk omdat Don Quijote ze verwart met gevaarlijke monsters of andere dingen. - Het hele boek is eigenlijk een satire op ridderlijkheid en romantiek. - Las zo veel ridderromans dat hij dacht dat dat de waarheid was en geloofde dat hij een ridder was, zijn verblijfplaats was niet meer zijn eigen stuk grond maar hij ging als ridder het land in om zijn eigen vaderland te verdedigen. - Hij werd ziek in zijn hoofd, omdat hij zo erg geloofde in de ridderromans - Verkocht zijn land om boeken te kopen - Miguel was soldaat bij lapanta ROMANTICISMO 19e eeuw Contexto socio-histórico - Siglo XIX - Cambio profundo en el sistema de gobierno (de las clases privilegiadas a los ideales liberales, fruto de la Revolución Francesa) - Las dos Españas: el conservador (defender los privilegios) y el liberal (libertad). - Independencia de las colonias americanas; por la cual en España se vuele a valorar el patriotismo y la religión PERO con nuevos derechos humanos y mayor libertad para el individuo - La desaparición de la monarquía y la proclamación de la Primera República Española. - meer vrijheid en rechten voor het individu. Ze gaan van monarchie (koning) naar republiek. - Deze literatuur gaat over gevoelens, subjectief, mening gebaseerd op gevoelens. Gaan naar realiteit door gevoelens en door natuur. - Spanje werd patriottisch (gericht op eigen land) THEMA’S: LIEFDE EN NATUUR Características de la literatura - Explicar la realidad mediante sentimientos. - Énfasis (=nadruk) en: la emoción, el individuo, la subjetividad, los sentimientos, lo exótico. - La incorporación del paisaje como re ejo de sentimientos. - La mezcla de los géneros (rechazo a toda regla). Gustavo Adolfo Bécquer (autor) Rimas y leyendas (lectura) - Alle gedichten hebben 1 thema: liefde, wederzijds, niet werkende liefde, vreemdgaan Duidelijk poëtische structuur, grammaticaal heel makkelijk. - Elk stukje begint met hetzelfde woordje, structuur (zinsopbouw, grammatica) is steeds hetzelfde. - Schreef toegankelijke gedichten, makkelijke woordkeuze en constructie. PERO: negatief VOLVERÁN: positief fl  Características de la obra - Una estructura poética muy clara - Un estilo sencillo y accesible - La repetición: anáfora (repetición de una misma palabra al principio de distintos versos) y paralelismos (repetición de la misma estructura sintáctica de dos o más versos) - La mezcla de temas. -Dit gedicht gaat over het verlangen naar het verleden en het verdriet om wat verloren is gegaan. De dichter beschrijft hoe sommige dingen in het leven terugkomen, zoals zwaluwen die nesten bouwen of bloemen die opnieuw bloeien. Maar er zijn ook dingen – bijzondere momenten, intense emoties en unieke ervaringen – die voorgoed voorbij zijn en nooit meer op dezelfde manier zullen terugkeren. - De liefde die de dichter voelde, zo diep en oprecht, zal niemand anders ooit op die manier voelen. Het is een melancholische boodschap over vergankelijkheid en onvervangbaarheid. - Hij gebruikte een eenvoudige en subtiele taal, waardoor zijn werk toegankelijk en krachtig was. - De "Rimas" zijn een reeks gedichten die vaak de liefde en de emoties rondom verlies en eenzaamheid onderzoeken, terwijl de "Leyendas" verhalen zijn die mysterie, folklore en spiritualiteit verkennen. Fragmento: Rima LIII Preguntas: 1) In hoeveel stukken kan het gedicht verdeeld worden? Waarom? Beargumenteer! 2) Voor wie is dit gedicht bedoeld? Wat is de relatie tussen de schrijver en de ontvanger? 3) Geef een voorbeeld van anáfora en van paralelismos 4) Welke twee thema's komen duidelijk naar voren in dit gedicht? 5) Motiveer jouw eigen interpretatie van het gedicht! - Zou dit gedicht een songtekst kunnen zijn? Waarom wel/niet? MODERNISMO Contexto socio-histórico - Un movimiento literario fundamentalmente poético. - 1880-1920 (hasta la primera guerra mundial) - Nace en Latinoamérica, rebeldía creativa (Rubén Darío, iniciador) - La independencia cultural de España cincuenta años después de la independencia política. - Renovación del lenguaje. - Coincide con la implantación de nitiva del capitalismo como modelo económico y social. - industrialisatie komt - Parnasianismo: el arte por el arte, je mag zijn wie je wilt zijn - eigen tradities afgeleid van de indianen Características de la literatura In uencias externas: - parnasianismo "el arte por el arte" - simbolismo "imágenes" - cosmopolitismo "invención de palabras de raíz castellana y el uso de palabras extranjeras" - referencias a la mitología y lo clásico - el sueño de mundos de gran belleza - temas locales como la explotación del indio. modernisme is veel meer subjectiviteit. fl fi Rubén Darío (autor) El triunfo de Calibán (lectura). Rubén Darío's "El triunfo de Calibán" is een essay waarin hij de opkomst van de Verenigde Staten bekritiseert als een symbool van materialisme en brute macht, vertegenwoordigd door het personage Caliban uit Shakespeare's The Tempest. - drukte zijn bezorgdheid uit over het verlies van traditionele waarden en de toenemende invloed van de Amerikaanse cultuur en politiek. - Dit essay werd geschreven kort na de Spaans-Amerikaanse Oorlog van 1898, waarin Spanje zijn koloniën verloor aan de VS. - de idealen van schoonheid, kunst en spiritualiteit. - Ariel symboliseert beschaving, kunst en idealisme, terwijl Caliban staat voor het aardse, brute materialisme. - Darío ziet de groeiende macht van de VS als een bedreiging voor de Latijns-Amerikaanse cultuur. Zuid-Amerikaan is voor hem een ander persoon dan de onderdrukte indiaan in Shakespeare was Cáliban een wilde man van een exotisch eiland (verwijzing naar native bewoners van Latijns-Amerika) Características de la obra - La búsqueda de una identidad latinoamericana: el otro y el nosotros, exclusión y diferencias, el enemigo vs amigo - Después de las guerras de independencia contra España crece la in uencia de los EE. UU. por su intervención económica y militar por la que los EE. UU. (negativo vs positivo) - El enfoque personal, la subjetividad del tema y la escritura del yo. - Darío no incluye en su raza nuestra a la sociedad baja latinoamericana. - Fragmento: 1) In hoeveel delen kan het verhaal opgedeeld worden? Wat zijn de subonderwerpen? 2) Noem 4 bijnamen die Rubén Darío gebruikt om te verwijzen naar de VS. 3) Geef voorbeelden van: el enfoque personal, la subjetividad del tema y la escritura del yo. 4) Waaruit blijkt dat Rubén Darío niet de lagere sociale klasse van Latijns-Amerika opneemt in de nieuwe identiteit? 5) Naar welke 'autor' verwijst Rubén Darío in zijn slotalinea? Welk literair kenmerk van het modernismo komt hier naar voren? GENERACIÓN DEL 27 Contexto socio-histórico - Siglo XX - La Revolución Industrial provoca cambios profundos - Una fuerte movilización política - La depresión de 1929; caída de la bolsa y crisis mundial - España: empieza el siglo bajo el reinado de Alfonso XIII, interrumpida por la dictadura de Primo de Rivera (1923-1930), seguido por la II República. - Libertades sociales, políticas y culturales; separación de Estado y la Iglesia, divorcio, reforma agraria, voto de soldados y mujeres... - Golpe de estado 1936, comienzo de la guerra civil (1936-1939), consecuencia: nueva dictadura de Franco (1936-1975) - La primera guerra mundial (1914-1918) - La segunda guerra mundial (1939-1945) fl 1927 industriële revolutie, ambacht ging weg, grote fabrieken waar alles aan lopende band ging, huishoudelijke apparaten alles werd makkelijker Na 1ste wereldoorlog komst 2de wereldoorlog, veel onrust, er ontstaat een enorme behoefte aan gelijkwaardigheid, communisme staat voor gelijkwaardigheid. - Mensenrechten kwamen naar voren. - 1930 Spanje werd republiek, lage klasse hoger krijgen en niet een iemand aan de macht maar meerdere mensen. - Werk in de landbouw werd ook veel makkelijker door industriële revolutie - burgeroorlog 1936-1939 - Heel veel kritiek op maatschappelijke orde. Características de la literatura - 1927: formación de un grupo literario - Un grupo de compañeros formados en la Institución de Libre Enseñanza (organización educativa fundada por liberales progresistas y demócratas) - Estudiaban las obras de sus compañeros - Publicaron en las mismas revistas - Expresión de sentimientos y temas tabú (homosexualidad) - Crítica a la sociedad tradicional. Federico García Lorca (autor) Federico García Lorca werd in augustus 1936, aan het begin van de Spaanse Burgeroorlog, geëxecuteerd door aanhangers van Francisco Franco vanwege zijn uitgesproken linkse ideeën, open homoseksualiteit en zijn kritiek op de gevestigde orde. Zijn dood maakte hem tot een martelaar van de vrijheid en een symbool van de Spaanse culturele onderdrukking tijdens de Franco-dictatuur. La casa de Bernarda Alba (lectura-teatro) - resumen de la obra Zijn werk wordt gekenmerkt door een unieke mix van traditionele volksinvloeden, surrealistische beelden en een scherp sociaal bewustzijn. zijn unieke mix van schoonheid, tragedie en maatschappelijk engagement. - Zwart en wit, zwart voor dood en rouw, wit voor jong en maagdelijkheid. - Martirio vindt het niet erg om niet te hoeven werken adela wilt juist mee met de mannen werken op het platteland magdalena vindt het ook niet erg om niet te hoeven werken amelia is het met adela eens. Amelia vindt het de grootste straf om als vrouw geboren te worden. Características de la obra - Crítica a la hipocresía de la sociedad tradicional española - La falta de libertad y la represión (onderdrukking) pueden conducir a la desesperación (wanhoop) y la tragedia. - En la España tradicional la virgen y la viuda de nen el valor social de las mujeres - Contradicciones y metáforas. - thema's als onderdrukking, sociale controle en de rol van vrouwen in een patriarchale samenleving. - Ze houdt hen opgesloten in huis om de familie-eer te beschermen en oefent volledige controle over hun leven uit. - De dochters, beroofd van hun vrijheid, verlangen naar liefde en onafhankelijkheid. De komst van José el Romano, de verloofde van de oudste dochter Angustias, zorgt voor spanningen, vooral wanneer blijkt dat ook andere dochters gevoelens voor hem hebben. De jongste dochter, Adela, verzet zich tegen de autoritaire regels van haar moeder en begint een geheime relatie met José. - haar obsessie met sociale status en klasse. - Het huis zelf fungeert als een krachtige metafoor voor de opsluiting en de onderdrukking die de vrouwen ervaren, terwijl symbolen als de zwarte rouwkleding en het witte interieur de façade van zuiverheid en de zwaarte van hun situatie benadrukken. - Het huis zelf fungeert als een krachtige metafoor voor de opsluiting en de onderdrukking die de vrouwen ervaren, terwijl symbolen als de zwarte rouwkleding en het witte interieur de façade van zuiverheid en de zwaarte van hun situatie benadrukken. - La Casa de Bernarda Alba is niet alleen een kritiek op de Spaanse samenleving in het begin van de 20e eeuw, maar ook een universele re ectie op de spanning tussen persoonlijke vrijheid en sociale controle. Het is het laatste werk van García Lorca voordat hij werd vermoord tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Fragmento: 1) In dit stuk wordt is er sprake van twee plekken. Welke zijn dat? 2) Welk kernmerk vertegenwoordigt welke plek? alegría - tristeza, mujeres - hombres, luz - sombras, calor - aire. 3) Link de 'características de la obra' aan de twee plekken. 4) Welke beschrijving hoort bij welk personage? autoridad, inquietud, experiencia, con anza, sometimiento (onderwerping), inocencia, tradición, rebeldía 5) Hoe eindigt 'la obra'? 6) Welk personage zou jij zijn? Beargumenteer! LITERATURA ACTUAL BOOM LATINOAMERICANO Y POSGUERRA fi fi fl Contexto socio-histórico Latinoamérica: - Dictaduras, los años setenta: guerras civiles, represiones (indígenas), movimientos guerrilleros y paramilitares - Inestabilidad política - Muchos víctimas - Democracias, los años noventa: gobiernos débiles y muy inestables por causa de las presiones económicas y las rebeliones internas. - Por cuestiones económicas y motivos políticos > mucha migración hacia EE.UU. y Europa. Paramilitares leger tegen de dictatuur overheid is instabiel - Veel migratie in spanje uit midden en zuid amerika - Franco overlijdt en spanje gaat in transitie tot een democratie, er komt weer een koning maar de uitvoering van het beleid wordt bepaald door het parlement. España: - Dictadura de Franco (hasta 1975) - 1977 / 1978: transición a un gobierno democrático > monarquía parlamentaria - Una profunda transformación en la sociedad española > recuperación de libertades (mujeres / el desnudo / palabrotas: sexo e iglesia) - Crecimiento económico desde los años 60 con la llegada del turismo - 1986: Unión Europea Características de la literatura - Reacción a la represión política y el exilio - Reinterpretación de la historia, dar voz a los silenciados - La representación de otras realidades - Enfrentamiento a los problemas (narcotrá co, violencia paramilitar) - La literatura escrita por mujeres -Veel drugsbendes (vergelijkbaar aan ma a) die het voor het zeggen hebben. Mensen willen veel geld verdienen. -Vrouwen publiceren eindelijk ook boeken. **Isabel Allende (autor) Allende is de nicht van Salvador Allende, de voormalige president van Chili. Na de militaire coup in 1973, waarbij Salvador Allende werd afgezet, ging Isabel met haar familie in ballingschap in Venezuela. Deze traumatische ervaring en haar verbondenheid met haar Chileense wortels komen vaak terug in haar werk. - La casa de los espíritus (lectura) -De roman fungeert als een allegorie voor de geschiedenis van Chili en Latijns- Amerika in de 20e eeuw. - Esteban Trueba vertegenwoordigt de oude, conservatieve elite, terwijl personages zoals Pedro Tercero en Alba de progressieve beweging en hoop op een nieuwe toekomst belichamen. Características de la obra - Literatura realista fi fi - Retrato de la evolución política (1920 - 1973 Golpe de Estado y fallecimiento de su tío: el presidente Allende) - Mezcla de magia y la crueldad de la realidad - La realidad desde diferentes perspectivas: cada personaje representa un punto de vista (dentro de una familia) y característica social. - La magia simboliza las costumbres de los países latinoamericanos con respeto a la muerte y el más allá. - met bovennatuurlijke elementen zoals Clara's spirituele gaven en de aanwezigheid van geesten in het familiehuis. Deze magische aspecten benadrukken de kracht van verbeelding en spiritualiteit als middelen om te ontsnappen aan onderdrukking en geweld. Tegelijkertijd belicht de roman de stille maar krachtige rol van vrouwen in een patriarchale wereld. Clara en Alba symboliseren vrouwelijke veerkracht en zijn de dragers van hoop en vergeving. Waar Esteban zijn familie en omgeving probeert te beheersen door autoritair gedrag, bieden de vrouwen een alternatief door liefde, begrip en creativiteit. - thema: verzoening - Ondanks de trauma’s van geweld, onderdrukking en verlies, kiest Alba ervoor om liefde boven wraak te stellen. - verhaal over liefde, verlies en de zoektocht naar gerechtigheid - De militaire coup van 1973 heeft een diepe invloed op "La casa de los espíritus", waarin Isabel Allende de politieke en sociale spanningen van Chili weerspiegelt in het verhaal van de familie Trueba. De roman schetst de overgang van een oligarchische samenleving naar sociale hervormingen en uiteindelijk een brute dictatuur, geïnspireerd door de val van Salvador Allende en de opkomst van Pinochet. Personages zoals Esteban Trueba symboliseren de conservatieve elite die zich verzet tegen progressieve bewegingen, terwijl de repressie en martelingen van Alba verwijzen naar de mensenrechtenschendingen onder het militaire regime. - Allende schreef het boek in ballingschap en verweefde haar eigen ervaringen en familiegeschiedenis, waaronder de rol van haar oom Salvador Allende, in het verhaal. De roman benadrukt niet alleen de gevolgen van onderdrukking, maar ook de veerkracht van mensen in tijden van politiek geweld, en dient als een krachtig literair eerbetoon aan deze donkere periode in de Chileense geschiedenis. - Realistische literatuur - Magie om de keiharde realiteit minder pijnlijk te maken. Niet op grote schaal behandelt. - Verhaal heeft 6 kanten, alle personages krijgen een perspectief uit de historie. Zorgde binnen het gezin net zo veel wrijving als in de hele samenleving. 1) Beschrijf de personages, wie is wie en wat is hun relatie tot elkaar. Esteban Trueba: groot eigenaar, rijk Clara: de vrouw van Esteban Blanca: Esteban’s dochter Pedro: geliefde van Blanca Jean: een frans man, hij werkt voor Esteban. Hij moet met Blanca trouwen, want hij is goedgekeurd voor Blanca 2) Waarom wordt Esteban Trueba wakker gemaakt? Jean maakt Esteban wakker Hij heeft Blanca en Pedro gespot en dat natuurlijk niet. 3) Wat is zijn reactie op de situatie? Hij gooide haar naar de grond Hij heeft zijn dochter mishandeld. 4) Hoe reageert Clara? Zij is niet het meen eens met wat hij deed tegen hun dochter. Hij slaagt haar ook. Zij en Blanca vluchtte naar het stad om daar te wonen. Pedro wordt uiteindelijk gedood. 5) Welke personages vertegenwoordigen welke maatschappelijk context? Esteban: landeigenaar, en heeft heel veel geld. uitgepuild, mishandeld. Kost wat kost dat het politiek zoals het is blijft. Clara: het feminisme aspect, een vrouw heeft evenwijdige rechten dan Jean: jongere generatie en vertegenwoordigt de groep Chili die geen veranderingen willen want dat. Wil dat politiek niet verander. Hij vertegenwoordigt de jonge generatie die geen veranderingen wil. Pedro: zonder toekomstperspectief, in de ogen van rijke mensen zijn ze niks. Blanca: haar relatie met pedro. Jonge generatie die politieke veranderingen wil, onderdrukking. 6) Welk bijvoeglijk naamwoord hoort bij welke personage: fuerte / débil / violento / desilusionado / protector / feliz / triste Esteban: violento Clara: protector, triste. De moeder wil haar dochter beschermen maar het is lastig om dat te bereiken. Blanca: desilusionada Pedro: desilusionado Jean: feliz, hij maakt zijn handen niet vies. Relatie, welk aspect met welk aspect Kenmerken: Begrippen koppelen 1. Literaire stroming 2. Sociaal-historische context 3. Kenmerken 4. Auteur en lectuur 5. Kenmerken lectuur 6. Analyse werk, vragen** - Tijdlijn - Argumentatie