مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات با نگاهی به وب 2/0 و کارکردهای نوین - فصل 8: تجارت الکترونیک PDF

# مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات با نگاهی به وب ۲/۰ و کارکردهای نوین ## فصل ۸: تجارت الکترونیک ### اهداف فصل پس از پایان مطالعه این فصل: - با مدل‌های جدید کسب و کار الکترونیکی و با مفاهیم تجارت الکترونیک آشنا شوید. - انواع استراتژی‌های تجارت الکترونیک و چارچوب آن را بشناسید. - حوزه کسب و‌ کار الکترو...

# مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات با نگاهی به وب ۲/۰ و کارکردهای نوین ## فصل ۸: تجارت الکترونیک ### اهداف فصل پس از پایان مطالعه این فصل: - با مدل‌های جدید کسب و کار الکترونیکی و با مفاهیم تجارت الکترونیک آشنا شوید. - انواع استراتژی‌های تجارت الکترونیک و چارچوب آن را بشناسید. - حوزه کسب و‌ کار الکترونیک و تفاوت آن با تجارت الکترونیک را بشناسید. - با مفهوم دولت الکترونیک لزوم آن، تفاوت آن با حاکمیت الکترونیک و ویژگی‌های آن آشنا شوید. ### مقدمه تجارت الکترونیکی طی سالیان اخیر با استقبال زیادی در جوامع بشری روبه رو شده است و انقلاب در عرصه ارتباطات است. - تجارت الکترونیکی در ساده ترین تعریف عبارت از یافتن منابع، انجام ارزیابی، مذاکره کردن، سفارش تحویل، پرداخت و ارائه خدمات پشتیبانی است که به صورت الکترونیکی انجام می شود. لذا تجارت الکترونیکی روشی است بر اساس آن اطلاعات محصولات و خدمات از طریق شبکه‌های ارتباطات کامپیوتری خریدوفروش میشوند. در این فصل ضمن آشنایی با مفهوم تجارت الکترونیک، استراتژی‌های تجارت الکترونیک و سایر مفاهیم مرتبط آشنا خواهید شد. همچنین با مفهوم دولت الکترونیک آشنا می شویم. دولت الکترونیک یا دولت دیجیتالی به استفاده دولت از فناوری اطلاعات برای جابجایی اطلاعات بین مردم، سازمان‌ها، بازار و ارکان دیگر دولتی گفته میشود. ### ۱-۸ تجارت [چیست] تجارت در ساده ترین نگاه مبادله ی محصولات و خدمات به منظور کسب درآمد است و با شکل‌های مختلفی در زندگی انسانها نمود پیدا کرده است. مثلاً زمانی که محصولات خود را از یک فروشگاه میخریم یا در شرکتی مشغول به کار هستیم که محصولی را تولید می‌کنـد درگیر یکی از زنجیره‌های تجارت شده ایم. به طور کلی تجارت با هر رویکرد و سیاستی دارای خصوصیت زیر است: - خریداران: افرادی که با توان مالی خود قصد و توانایی خرید محصولات و خدمات را دارند. - فروشندگان: افرادی که محصولات و خدمات مورد نیاز خریداران را ارائه میدهند که خود شامل خرده فروشان و عمده فروشان می شوند. - تولید کنندگان: افرادی که محصولات و خدمات را ایجاد کرده تا فروشندگان آنها را در اختیار خریداران و مصرف کنندگان قرار دهند. ### ۲-۸ تعاریف تجارت الکترونیکی تجارت الکترونیکی راه و روش جدید کسب و‌ کار به صورت الکترونیکی و با استفاده از شبکه‌ها و اینترنت است. در این روش فرایند خرید و‌ فروش یا تبادل محصولات، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه‌های کامپیوتری و مخابراتی از جمله اینترنت صورت میگیرد. تعاریف متعددی از تجارت الکترونیکی با توجه به دیدگاه های مختلف ارائه شده است که در ذیل به بعضی از آنها اشاره میشود - از دیدگاه ارتباطات تجارت الکترونیکی تحویل اطلاعات، محصولات، خدمات یا پرداخت ها از طریق خطوط تلفن شبکه های کامپیوتری یا هر ابزار الکترونیکی دیگر است. ### ۲-۸ واژه کسب و کار الکترونیکی و ارتباط آن با تجارت الکترونیکی بعضی افراد واژه تجارت را تنها برای توصیف مبادلاتی که بین شرکای کسب و کاری انجام میشود به کار می برند. تعریف تجارت با این دیدگان منجر به سطحی نگری در واژه تجارت الکترونیکی خواهد شد. بنابراین عموماً برای جبران این سطحی نگری از واژه معادل کسب و کار الکترونیکی استفاده می کنند تا بتوانند دیدگاه همه جانبه آن را به خوبی نشان دهند. - کسب و کار الکترونیکی تعریفی گسترده و عمیق از تجارت الکترونیکی خواهد بود که نه تنها شامل خرید و فروش محصولات و خدمات بلکه شامل ارائه خدمات به مشتریان، مشارکت شرکای کسب و کاری آموزش الکترونیکی و مبادلات الکترونیکی درون سازمانی میشود. بر اساس تحقیقی از مک کی و مارشال (۲۰۰۴) کسب و کار الکترونیکی کاربرد اینترنت و دیگر فناوریهای اطلاعاتی برای حمایت از تجارت و بهبود فرایند کسب و کار است. با این وجود بسیاری کسب و کار الکترونیکی را به معنی هرگونه فرایند الکترونیکی و اینترنتی به جز خرید و فروش میدانند. ### ۴-۸ فن آوری اینترنت و بنگاه دیجیتالی کسب و کار و جریان کار است. ویل و ویتبل (۲۰۰۱) - از دیدگاه فرایند کسب و‌ کار تجارت الکترونیکی به کارگیری فناوری برای خود کارسازی تبادلات شرکت ها برای یکپارچه سازی اطلاعات در سیستمهای داخلی خود و برای پیوند با مشتریان و شرکای تجاری خود از سیستمهای اختصاصی استفاده میکردند. اما امروزه اینترنت به سرعت در حال تبد شدن به زیر ساخت اصلی تجارت الکترونیک است زیرا مؤسسات بازرگانی میتوانند از طریق اینترنت آسانتر و کم هزینه تر با افراد، مؤسسات دیگر - از دیدگاه خدماتی تجارت الکترونیکی ابزاری است که از خواسته های دولت ها، شرکت ها، مصرف کنندگان و مدیریت در جهت کاهش هزینه های ارائه خدمات در راستای بهبود کیفیت محصولات و خدمات و افزایش سرعت تحویل خدمات پشتیبانی میکند. - از دیدگاه آموزش تجارت الکترونیکی شرایط لازم را برای آموزش الکترونیکی در مدارس، - از دیدگاه تجاری ابزاری است که کسب و کارهای مختلف شرکا و مشتریان آنها را قادر - از دیدگاه مشارکتی تجارت الکترونیکی چارچوبی است که شرایط لازم را برای شراکت افراد - از دیدگاه فناوری اطلاعات به آن دسته از کاربردهای فناوری اطلاعات که به صورت سیستمی - از دیدگاه جامعه تجارت الکترونیکی مکانی را برای افراد یک جامعه فراهم مینماید تا بتوانند - از دیدگاه : انقلابی است که توانایی این را دارد - از دیدگاه : بنگاه دیجیتالی به - از دیدگاه : - از دیدگاه : - از دیدگاه : ### ۵-۸ مدل‌های جدید کسب و کار و گزاره‌های ارزشی با ظهور اینترنت و دسترسی آسان به طرز چشمگیری هزینه‌های ایجاد، ارسال و ذخیره سازی اطلاعات کاهش یافته است. به طوری که مصرف کنندگان بجای آنکه از واسطه هایی مانند فروشگاههای خرده فروشی استفاده کنند میتوانند خودشان از روی وب اطلاعاتی درباره محصولات را به دست آورد و مستقیماً از تأمین کنندگان محصولات خریداری کنند. در چنین مواقعی مدل‌های کسب و کار مبتنی بر همراهی فیزیکی اطلاعات با محصولات و خدمات دیگر ضرورت ندارد و مدلهای جدیدی را به وجود می آورد. - اطلاعات را دگرگون ساخته است. - اینترنت عدم تقارن اطلاعات را کاهش داده و‌ رابطه عمق و‌ سطح اطلاعات (غنا و‌ دسترسی شرکتها با استفاده از قابلیتهای اینترنت و‌ چندرسانه ای وب میتوانند به سرعت و‌ باقیمت مناسب اطلاعات تفصیلی محصول و‌ اطلاعات تفصیلی ویژه هر مشتری را برای شمار زیادی از مردم به طور همزمان فراهم کنند. ### ۶-۸ تجارت الکترونیکی [interneti] در مقابل تجارت الکترونیکی غیر اینترنتی اکثر فرایندهای تجارت الکترونیکی در اینترنت انجام میشوند اما لزوماً محدود به اینترنت نیستند. بعضی فرایندهای تجارت الکترونیکی بر روی شبکه های خصوصی مثل شبکه های با ارزش افزوده با شبکه های محلی و‌ یا‌ حتی روی یک ماشین محاسباتی ساده قابل انجام هستند. به عنوان مثال خرید غذا از دستگاههای شبکه ای که پرداخت در آنها به وسیله کارت پرداخت و‌ یا‌ پول نقد انجام میشود می تواند به عنوان یک فرایند تجارت الکترونیکی مطرح باشد. - اینترنت میتواند با افزودن ارزش اضافی به محصولات و‌ خدمات موجود به شرکتها کمک کند که از راههای جدیدی به ایجاد کسب سود بپردازند. بیشتر مدل های کسب و‌ کار که در اینجا شرح داده شده اند از نوع مدلهای کسب و‌ کار اجرای محض هستند. اما در صورتی که بنگاه های موجود از سایتها به عنوان دنباله کسب و‌ کارهای کسب و‌ کاری نمایانگر مدل کسب و‌ کار سنتی اینترنتی است. ### ۷-۸ مدل‌های کسب و کار اینترنتی طبقه | طبقه | توضیح | |:---------------------------------:|:----------------------------------------:| | ویترین مجازی | فروش مستقیم به مصرف کنندگان | | کارگزار اطلاعات | اطلاعات محصول، قیمت گذاری و‌ موجود بودن آن را برای افراد و‌ | | کارگزار مبادله | کاربران از طریق پردازش آنلاین تراکنش فروش در پول و‌ زمان | | بازار آنلاین | تأمین کننده خدمات آنلاین | | تأمین کننده محتوا | محصولات و‌ خدمات را به صورت آنلاین | ### ۸-۸ مدل‌های جدید کسب و‌ کار و‌ گزاره‌های ارزشی با ظهور اینترنت و‌ دسترسی آسان به طرز چشمگیری هزینه های ایجاد، ارسال و‌ ذخیره سازی اطلاعات کاهش یافته است. به طوری که مصرف کنندگان بجای آنکه از واسطه هایی مانند فروشگاههای خرده فروشی استفاده کنند میتوانند خودشان از روی وب اطلاعاتی درباره محصولات را به دست آورد و‌ مستقیماً از تأمین کنندگان محصولات خریداری کنند. در چنین مواقعی مدل‌های کسب و‌ کار مبتنی بر همراهی فیزیکی اطلاعات با محصولات و‌ خدمات دیگر ضرورت ندارد و‌ مدلهای جدیدی را به وجود می آورد. - اطلاعات را‌ دگرگون ساخته است. ### ۹-۸ طبقه بندی تجارت الکترونیکی با توجه به ماهیت تبادلات بر اساس ماهیت تبادلات طبقه بندی ذیل از تجارت الکترونیکی ارائه میشود - **بنگاه به بنگاه (B2B)** - **دولت به بنگاه (G2B)** - **بنگاه به مشتری (B2C)** - **بنگاه به بنگاه به مشتری (B2B2C)** - **مشتری به مشتری (C2C)** - **مشتری به بنگاه (C2B)** - **نظیر به نظیر (P2P)** - **موبایل الکترونیکی** ### ۱۰-۹-۸ شراکت الکترونیکی - **تجارت الکترونیکی درون سازمانی** - **تجارت الکترونیکی غیر کسب و‌ کاری** ### ۱۱-۹-۸ شراکت الکترونیکی به ارتباط یا شراکت آنی افراد یا سازمان‌ها شراکت الکترونیکی گفته می شود. به عنوان مثال شرکای کسب و‌ کاری در مکانهای متفاوت از هم یک محصول را به کمک یکدیگر طراحی کرده و‌ در این راه از اشتراک آزمایشگاه و‌ مدیریت موجودی مشترک استفاده می کنند. این الگو هم اکنون در شرکت دل مورد استفاده قرار میگیرد - **تجارت الکترونیکی غیر کسب و‌ کاری** - **آموزش الکترونیکی** - **بازار به بازار (E2E)** - **دولت الکترونیکی** ### ۱۲-۹-۸ انواع استراتژی های تجارت [electronik] - **بازار [elektronik]** - **سیستم های اطلاعاتی بین سازمانی (IOS)** - **ارائه خدمات به مشتری** - **چارچوب تجارت [elektronik]** #### ۱۲-۸ کسب و‌ کار الکترونیک کسب و‌ کار الکترونیک عبارت است از کاربردی کردن کلیه سیستم های اطلاعاتی برای تقویت و‌ کنترل فرایندهای کسب و‌ کار. امروزه این فرایندها با استفاده از فناوری های مبتنی بر وب توسعه می یابند. کسب و‌ کار الکترونیک در یک تعریف ساده واژه ای به معنی انجام کسب و‌ کار با استفاده از ارتباطات راه دور و‌ ابزارهای مرتبط است. تجارت الکترونیک از این دست دارای مفهومی کوچک تر و‌ محدودتر نسبت به کسب و‌ کار الکترونیک است. در تجارت الکترونیک حتماً باید بین دو طرف پول ردوبدل شود ( تا به مفهوم تجارت برسیم ( ولی در کسب و‌ کار الکترونیک لازم نیست پولی مبادله گردد. به عنوان مثال ### ۱۳-۸ حیطه کسب و‌ کار دیجیتال کسب و‌ کار دیجیتال حیطه بسیار گسترده و‌ وسیعی دارد و‌ مقولات متفاوتی را شامل میشود. - زیر ساخت ### ۱۴-۸ تفاوت کسب و‌ کار الکترونیک و‌ تجارت الکترونیک کسب و‌ کار الکترونیک به مفهوم کلی شامل به کارگیری فناوری های جدید برای برقراری ارتباطات زنجیره ای بین ،سازندگان، فروشندگان، عرضه کنندگان و‌ به طور کلی ارائه دهندگان کالا و‌ خدمات از یکسو و‌ خریدار و‌ مصرف کننده و‌ یا‌ به طور کلی مشتری از سوی دیگر است و‌ نتیجه آن اتخاذ تصمیم های بهتر، بهینه سازی کالا و‌ خدمات،کاهش هزینه ها و‌ گشودن کانالهای جدید است. ولی تجارت الکترونیک به هر شکلی از نقل و‌ انتقالات در تجارت اطلاق میشود که در آن طرفین بیشتر از طریق الکترونیکی با یکدیگر در تماس هستند تا‌ از طریق نقل و‌ انتقالات فیزیکی. به عبارت دیگر، تجارت الکترونیک زیر بخشی از کسب و‌ کار الکترونیک در سازمانها است. زیرا در کسب و‌ کار الکترونیک شکل الکترونیکی کلیه فرایندهای کسب و‌ کار سازمان از قبیل تولید، تحقیق و‌ توسعه امور اداری مالی، مدیریت نیروی انسانی، پشتیبانی و‌ تجارت مطرح است. در حالی که در تجارت ### ۱۵-۸ مدل‌های کسب و‌ کار الکترونیکی - مدل های اولیه - مدل فدوا - مدل تیمرز ### ۱۶-۸ دولت الکترونیک انقلاب صنعتی گذر از نظام فئودالی به نظام صنعتی را موجب گردید. اکنون انقلاب دیگری در جریان است و‌ آن گذر از جامعه صنعتی به جامعه 정보 یا شبکه ای است. علیرغم تأثیرات عظیم هر دو انقلاب تفاوتهای مهمی نیز میان آنها مشاهده می گردد. - جامعه مجازی این مدل اجتماعات مجازی که محیط آن به و سیله اپراتور ### ۱۷-۸ محرک‌های اصلاحات در بخش دولتی اگر اوضاع بخش دولتی رضایت بخش بود نه تنها هیچ ایدئولوژی بلکه هیچ روند ثابتی از تغییرات در بخش دولتی ظهور نمیکرد اما در طول دهه ۱۹۷۰ مشکلاتی در بخش دولتی و‌ حتی بحرانهایی در بعضی کشورها پدیدار گشت، که این مشکلات عمدتاً بر موارد زیر متمرکز بود - ورودی ها - فرآیندها - خروجی ها ### ۱۸-۸ تحولات فاوا در تشکیل جامعه اطلاعاتی، ساختار و‌ کارکرد دولت سازمان دولتی در عصر صنعتی شکل گرفت و‌ مبنای شکلی محتوایی و‌ هنجاری اش را کسب کرد. علامت مشخصه بسیاری از سازمانهای دوره مذکور عرضه محوری است. این گرایش در فرآیند کاهش مقیاس و‌ افزایش مقیاس که از مشخصه های جامعه اطلاعاتی است، منسوخ شده است. درسی که سیاستمداران و‌ مدیران از این مسئله گرفته اند این است که شهروندن دیگر به روابط منفعل با دولت نیازی ندارند بلکه امیدوارند نقشی کلیدی در تعریف این ارتباطات به دلخواه خود داشته باشند. اگرچه این نیاز لزوماً به حذف سازمانهای واسطه نمی انجامد، لیکن جایگاه این سازمانها تغییر خواهد کرد - تمایز دموکراسی مستقیم و‌ غیر مستقیم در اینجا فرض معقولی نیست زیرا احتمالاً بسط دخالت مردم به سایر زمینه‌ها و حوزه سایر نقش آفرینان عرصه دولت از حیث ویژگیهای جامعه اطلاعاتی بهتر و‌ مؤثرتر خواهد بود. در عین حال فاوا اقسام مختلف دموکراسی مستقیم را نیز امکان پذیر می سازد. ### ۱۹-۸ مفاهیم کلان دولت و‌ دولت الکترونیک واژه های دولت و حاکمیت رواج فراوان یافته و‌ بعضاً به جای هم بکار میروند. اما تمایز قائل شدن بین این ها از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا در اینجا به همپوشانی و‌ همچنین تمایزات مفهومی این مفاهیم می پردازیم. چرا که نسخه الکترونیک این مفاهیم تبعات عمیقی در پی خواهد داشت. ### ۲۰-۸ شبکه های الکترونیک پست الکترونیک یا ایمیل و‌ وب در دهه اخیر به میزان چشمگیری رواج یافته است. پست الکترونیک، امکان ارتباط آنی با سراسر جهان را برای هر کسی که دسترسی به اینترنت دارد فراهم می کند. ایمیل، کاربرد غالب اینترنت در دهه گذشته بوده اما رشد سریع هرزنامه ها در چند سال اخیر برای هر دو بخش خصوصی و‌ دولتی مشکلات اجرایی ایجاد کرده است. البته راه حل های فناورانه فراوانی برای هرزنامه وجود دارد. در عین حال بسیاری دولتها در صدد وضع قوانینی برای مانع شدن از نبوه پیامهایی هستند که به ایمیلهای ما سرازیر میشوند. در حال حاضر هرزنامه یکی از مسائل مهم از حوزه حاکمیت است زیرا برعکس العمل مردم در دستگاه ها و سازمانهای دولتی تأثیر می گذارد. - اتصال به شبکه ) شروع به اعتراض کردند. بنابراین دولت تلاشهایی را برای توسعه دستیابی و‌ یا‌ مهیا کردن آن به طور رایگان از طریق شبکههای رایگان یا پرتالهای ارتباطی مثل برنامه بسیار موفق دسترسی اجتماعی کانادا و‌ برنامه های مشابه در کشورهای دیگر شروع نمود. این برنامه ها تلاشهای روشنی در جهت ارائه فرصتهایی به تمامی شهروندان به منظور بهره گیری از منافع فضای مجازی از طریق پل زدن بر روی شکاف دیجیتالی میباشند. - جریان کار الکترونیک - ارائه خدمات الکترونیکی - رأی گیری الکترونیک - بهره وری الکترونیکی ### ۲۱-۸ ویژگیهای دولت الکترونیک **اتصال به شبکه** ) **جریان کار الکترونیک** **ارائه خدمات الکترونیکی** **رأی گیری الکترونیکی** **بهره وری الکترونیکی** ### ۲۲-۸ تفاوت دولت و حاکمیت همچنین دولت و حاکمیت الکترونیک | طبقه | معنی | | |:-------------|:----------------------------------------|:------------------------------------------| | دولت | فوق ساختار، تصمیمات، قوانین | قابلیت کارکرد، فرایندها | | حاکمیت | عملکرد، نقش ها، اهداف | پیاده سازی، هماهنگ سازی، خروجی ها، نتایج | ### ۲۰-۸ شبکه های الکترونیک پست الکترونیک یا ایمیل و وب در دهه اخیر به میزان چشمگیری رواج یافته است. پست الکترونیک، امکان ارتباط آنی با سراسر جهان را برای هر کسی که دسترسی به اینترنت دارد فراهم می کند. ایمیل، کاربرد غالب اینترنت در دهه گذشته بوده اما رشد سریع هرزنامه ها در چند سال اخیر برای هر دو بخش خصوصی و دولتی مشکلات اجرایی ایجاد کرده است. البته راه حل های فناورانه فراوانی برای هرزنامه وجود دارد اما در عین حال بسیاری دولتها در صدد وضع قوانینی برای مانع شدن از نبوه پیامهایی هستند که به ایمیلهای ما سرازیر میشوند. در حال حاضر هرزنامه یکی از مسائل مهم از حوزه حاکمیت است زیرا برعکس العمل مردم در دستگاه ها و سازمانهای دولتی تأثیر می گذارد. **اتصال به شبکه** ) **جریان کار الکترونیک** **ارائه خدمات الکترونیکی** **رأی گیری الکترونیکی** **بهره وری الکترونیکی** ## سؤالات پایان فصل 1. نقش و اهمیت تجارت الکترونیک را توضیح دهید؟ 2. تفاوت تجارت الکترونیک با کسب و کار الکترونیک و تجارت اینترنتی را توصیف کنید؟ 3. مدل‌های تجارت الکترونیک و کسب و کار الکترونیک را تشریح کنید؟ 4. دولت الکترونیک چیست و چه تفاوتی با حاکمیت الکترونیک دارد و داری چه قابلیتهایی است؟