Economische Begrippenlijst Examensyllabus 2024 PDF

# Economische begrippenlijst uit examensyllabus 2024 ## Domein D: Markt 1. **Productiefactoren:** De middelen waarmee wordt geproduceerd, namelijk arbeid, ondernemerschap, kapitaal(goederen) en hulpbronnen. 2. **Marktmechanisme:** De prijs en de verhandelde hoeveelheid van een product komt tot st...

# Economische begrippenlijst uit examensyllabus 2024 ## Domein D: Markt 1. **Productiefactoren:** De middelen waarmee wordt geproduceerd, namelijk arbeid, ondernemerschap, kapitaal(goederen) en hulpbronnen. 2. **Marktmechanisme:** De prijs en de verhandelde hoeveelheid van een product komt tot stand door het vrije spel van vraag en aanbod. Er wordt precies evenveel aangeboden als gevraagd. 3. **Marktvormen:** Het aantal aanbieders, het soort product, de doorzichtigheid van de markt en de toe- en uittredingsmogelijkheden bepalen de marktvorm. 4. **Hoeveelheidsaanpasser:** Een individuele ondernemer die op een markt van volkomen concurrentie geen invloed heeft op de prijs en alleen zijn aangeboden hoeveelheid kan aanpassen. 5. **Prijszetter:** Een producent die zelf zijn prijs kan bepalen. 6. **Afzet:** Het aantal verkochte goederen of diensten. 7. **Omzet / Totale opbrengsten:** Het aantal verkochte producten (afzet) maal de verkoopprijs. 8. **Betalingsbereidheid:** Het maximale bedrag dat een vrager voor iets wilt betalen. 9. **Prijselasticiteit van de vraag:** Laat zien met hoeveel procent de gevraagde hoeveelheid van een product verandert als de prijs met 1% toe- of afneemt. 10. **Inkomenselasticiteit vd vraag:** Geeft aan hoe sterk de vraag naar een goed reageert op veranderingen van het besteedbaar inkomen. 11. **Complementaire Goederen:** Goederen die elkaar aanvullen. 12. **Substitutiegoederen:** Goederen die elkaar kunnen vervangen. 13. **Normale Goederen:** Product waarvan de vraag toeneemt als het inkomen stijgt. 14. **Inferieure Goederen:** Goederen waarvan je bij een inkomensstijging minder koopt. 15. **Noodzakelijke/Primaire Goederen:** Goederen die noodzakelijk zijn om van te leven. 16. **Luxe Goederen:** Niet levensnoodzakelijke goederen. Product waarvan de vraag meer dan evenredig toeneemt als je inkomen stijgt. 17. **Marktaandeel:** Het aandeel van een bedrijf in de totale afzetmarkt. 18. **Break-even:** De afzet waarbij de totale opbrengst gelijk is aan de totale kosten; er wordt geen winst gemaakt. 19. **Continuïteit:** Het voortbestaan; het kunnen doordraaien van een bedrijf op lange termijn. 20. **Prijsdiscriminatie:** Producenten vragen verschillende prijzen aan verschillende groepen consumenten voor hetzelfde product. 21. **Consumentensurplus:** Het bedrag dat de consument aan voordeel heeft omdat de prijs lager is dan zijn betalingsbereidheid. 22. **Producentensurplus:** Het bedrag dat de producent aan voordeel heeft, omdat de prijs hoger is dan waarvoor hij het minimaal wil verkopen. 23. **Externe Effecten:** Een gevolg van productie en/of consumptie voor de welvaart van anderen die niet in de prijs van het product is doorberekend. 24. **Marktmacht:** Het vermogen van bedrijven om prijzen te beïnvloeden. 25. **Collectieve Goederen:** Goederen waar wel behoefte aan is, maar die niet door de markt worden geleverd, omdat de goederen niet-uitsluitbaar en niet-rivaliserend zijn. 26. **Quasi collectieve goederen:** Individuele goederen en diensten die geleverd zouden kunnen worden door de markt, maar die (deels) worden geleverd door de overheid. 27. **Vraag naar arbeid:** De totale vraag naar arbeidskrachten door bedrijven en de overheid. 28. **Aanbod van arbeid:** (= beroepsbevolking) Personen tussen de 15 en 75 jaar die willen en kunnen werken. 29. **Vakbonden:** Belangenorganisatie die de individuele en collectieve belangen van de werknemers behartigt. 30. **CAO:** (= collectieve arbeidsovereenkomst) Een overeenkomst tussen werkgever(s) en georganiseerde werknemers over de lonen en andere arbeidsvoorwaarden. ## Domein E, F en G: Ruilen over de tijd, Samenwerken & Onderhandelen en Risico & Informatie 31. **Vermogen:** Bezittingen - schulden. 32. **Inflatie:** Stijging van het algemeen prijsniveau. 33. **Deflatie:** Daling van het algemeen prijsniveau. 34. **Sparen:** Het niet uitgeven van een deel van het inkomen. 35. **Overheidsschuld** (= staatsschuld): De totale schuld die de overheid in de loop der tijd heeft opgebouwd. 36. **Overheidstekort:** Het verschil tussen de uitgaven en de inkomsten van de overheid in een jaar, waarbij de uitgaven hoger zijn dan de inkomsten. 37. **Indirecte belastingen:** Een kostprijsverhogende belasting. 38. **Directe belastingen:** Directe belastingen worden geheven over de inkomens van burgers en bedrijven. 39. **Omslagstelsel:** Ontvangen (sociale) premies in een jaar worden gebruikt om de uitkeringen in dat jaar te betalen. 40. **Kapitaaldekkingsstelsel:** Stelsel waarbij pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen de ontvangen premies beleggen om later uitkeringen mogelijk te maken. 41. **Simultaan spel:** Een spel waarin de spelers tegelijkertijd beslissen. 42. **Dominante strategie:** De strategie die het beste resultaat oplevert, ongeacht de keuze van de andere speler. 43. **Ultimatumspel:** Economisch spel ontworpen om onderzoek te doen naar de verdeling van een geldbedrag tussen twee personen. 44. **Gevangenendilemma:** Een situatie bekend uit de speltheorie waarbij twee partijen dezelfde dominante strategie hebben en zonder samenwerking leidt dat tot een resultaat dat niet optimaal is. 45. **Meeliftgedrag:** Profiteren van de inspanningen van anderen, zonder zelf een bijdrage te leveren. 46. **Collectieve dwang:** Druk die wordt uitgeoefend om te zorgen dat iedereen zich aan een regel houdt. 47. **Sociale normen:** Ongeschreven regels omtrent gedrag tussen mensen. 48. **Verzonken kosten:** Kosten die als ze eenmaal zijn gemaakt niet meer kunnen worden terugverdiend, als een activiteit wordt gestaakt, omdat er geen andere gebruiksmogelijkheden zijn. 49. **Risico-aversie:** Een hekel hebben aan het lopen van risico. 50. **Solidariteit:** Je bent solidair als je het belang van de groep boven het (financieel) eigenbelang stelt. 51. **Asymmetrische informatie:** De ene partij beschikt over meer informatie dan de andere partij. 52. **Averechtse selectie:** De verzekeringsmaatschappij houdt alleen slechte risico's over, omdat gemiddelde premie de goede risico's weglopen. 53. **Moral hazard:** Personen gaan zich minder voorzichtig gedragen als ze niet meer opdraaien voor de schade. 54. **Eigen risico:** Het bedrag dat je als verzekerde zelf moet betalen bij schade. 55. **Bonusmalussysteem:** Mensen die geen of weinig schade veroorzaken krijgen een korting (bonus) op de premie en mensen die veel schade veroorzaken moeten extra premie (malus) betalen. 56. **Premiedifferentiatie:** Verschillen in premie tussen verzekerden. De slechte risico's betalen meer premie dan de goede risico's. 57. **Ruilen over de tijd:** (= intertemporele ruil) Consumptie van nu verschuiven naar consumptie in de toekomst of omgekeerd. Geld verdienen en uitgeven gebeurt in verschillende periodes. ## Domein H & I: Welvaart & Groei en Goede tijden Slechte Tijden 58. **Betalingsbalans:** Een overzicht van alle ontvangsten van het buitenland en alle uitgaven aan het buitenland gedurende een bepaalde periode. 59. **Lopende rekening:** Onderdeel van de betalingsbalans waarop de ontvangsten en uitgaven als gevolg van export en import van goederen en diensten staan geregistreerd, alsmede betaalde en ontvangen inkomens en inkomensoverdrachten. 60. **Kapitaalrekening:** Onderdeel van de betalingsbalans waarop de vermogenstransacties met het buitenland staan geregistreerd zoals leningen, beleggingen en investeringen. 61. **Human development index:** Welvaartsbegrip waarbij naast het bbp ook rekening wordt gehouden met het opleidingsniveau van de bevolking en met de gezondheidszorg. 62. **Groen BBP:** Het bbp minus geschatte (monetaire) waarde van schade aan het milieu plus geschatte (monetaire) waarde van verbetering aan het milieu. 63. **World Happiness index:** Een rangorde van landen op basis van de ervaring van mate van geluk van de inwoners van een land. 64. **Arbeidsproductiviteit:** Is het aantal eenheden product dat per werknemer per tijdseenheid, bijvoorbeeld per uur of per jaar, wordt gemaakt. 65. **Innovatie:** Vernieuwing van producten en/of productieprocessen. 66. **Internationale concurrentiepositie:** Hoe goed bedrijven in een land in staat zijn om hetzelfde product beter en/of goedkoper te kunnen produceren dan bedrijven in andere landen. 67. **Economische groei:** De stijging van het reëel bruto binnenlands product. 68. **Infant industry-argument:** Het beschermen van jonge binnenlandse industrieën. 69. **Dumping:** Het exporteren van producten tegen een lagere prijs dan de kostprijs. 70. **Importtarieven:** Belasting op geïmporteerde goederen die wordt doorberekend in de prijs. 71. **Importquota:** Maximale hoeveelheid goederen die mag worden ingevoerd. 72. **Nivelleren:** Het kleiner worden van de relatieve inkomensverschillen. 73. **Denivelleren:** Het groter worden van de relatieve inkomensverschillen. 74. **Aftrekposten:** Bepaalde posten/bedragen die op het inkomen in mindering mogen worden gebracht waardoor een belastingbetaler een lagere inkomensheffing heeft. 75. **Heffingskortingen:** Bedrag dat in mindering mag worden gebracht op het heffingsbedrag zoals de arbeidskorting en de algemene heffingskorting. 76. **Primaire inkomens:** Inkomens (loon, rente, huur, pacht en winst) die verdiend worden in het productieproces. 77. **Secundaire inkomens:** Inkomens nadat de overheid zich er mee heeft bemoeid (na belasting& premies en subsidies en uitkeringen). 78. **Overdrachtsinkomen:** Dat deel van het inkomen dat mensen krijgen zonder deelname aan het productieproces. 79. **Hoogconjunctuur:** Periode waarin de groei van het nationaal inkomen hoger is dan de trendmatige groei → een situatie van overbesteding (lage werkloosheid en toenemende inflatie). 80. **Laagconjunctuur:** Periode waarin de groei van het nationaal inkomen lager is dan de trendmatige groei → een situatie van onderbesteding (hoge werkloosheid en afnemende inflatie). 81. **Reccessie:** Een situatie waarin minimaal een half jaar sprake is van negatieve groei. 82. **Depressie:** Een situatie waarin sprake is van deflatie en recessie. 83. **Automatische stabilisatoren:** Regelingen, zoals de sociale zekerheid en de belastingheffing, die tot gevolg hebben dat de conjunctuur vanzelf afzwakt, zonder dat daar beleid voor nodig is. 84. **Anticyclisch begrotingsbeleid:** Beleid van de overheid dat tegen de conjunctuurgolf ingaat om zo de conjunctuurschommelingen te dempen. 85. **Procyclisch begrotingsbeleid:** Beleid van de overheid dat de conjunctuurcyclus versterkt, zoals lagere overheidsbestedingen/belastingverhoging tijdens laagconjunctuur of hogere overheidsbestedingen/belastingverlaging tijdens hoogconjunctuur. ## Begrippen wel in syllabus, maar niet meegenomen in de lijst 1. **Collectieve vraag/aanbodlijn:** 2. **Volledige mededinging / volkomen concurrentie:** Marktvorm met een groot aantal aanbieders, homogene producten en vrije toe- en uittreding. 3. **Monopolistische concurrentie** 4. **Oligopolie / duopolie** 5. **Monopolie** 6. **Verkoopprijs (P) / gemiddelde opbrengst (GO)** 7. **Marginale opbrengst (MO)** 8. **(Gemiddelde) constante kosten (GCK/CK),** 9. **(Gemiddelde) variabele kosten (GVK/VK),** 10. **(Gemiddelde) totale kosten (GTK/TK),** 11. **Marginale kosten (MK):** De extra kosten als de productie met één product wordt uitgebreid. 12. **Proportioneel, progressief en degressief variabele kosten** 13. **Werkloosheid:**