Notatki z ekonomii PDF

# TEORIA ## 1 Problem rzadkości - **Nicograniczone potrzeby ekonomiczne** - **Ograniczone zasoby ekonomiczne** (praca, ziemia, kapitał) - **Rzadkość** - **Punkt A** oznacza nieefektywność - **Punkt D** oznacza efektywność - **Punkt B** oznacza, że są niemożliwe do osiągnięcia - **Krzyw...

# TEORIA ## 1 Problem rzadkości - **Nicograniczone potrzeby ekonomiczne** - **Ograniczone zasoby ekonomiczne** (praca, ziemia, kapitał) - **Rzadkość** - **Punkt A** oznacza nieefektywność - **Punkt D** oznacza efektywność - **Punkt B** oznacza, że są niemożliwe do osiągnięcia - **Krzywa możliwości produkcji** prezentuje rzadkość i koszty alternatywne - **Przypadek możliwości** wyboru dwóch alternatywnych dóbr lub usług ## 2 Różne poglądy ekonomiczne - **Adam Smith** -> klasyczny nurt, liberalny - dąży do równowagi bez zewnętrznej ingerencji - "niewidzialna ręka rynku", rynek prywatny - **Karl Marks** -> nurt gospodarki kdektywnej. - własność prywatna dzieli społeczeństwo na dwie klasy - burżuazję i proletariat. - rynek publiczny, państwo wszystko ogarnia, gospodarka centralnie planowana - **John Maynard Keynes** -> nurt Keynesowski - wywodzi się z 2 nurtu: liberalnego i interwencjonizmu państwowego. - państwo powinno mieć wpływ na rynek, ale tylko na alokację zasobów **Alokacja zasobów** - **Rynek** (popyt, podaż) - **Państwo** (centralne planowane) ## 3 Mechanizm rynkowy - **D** - popyt - **S** - podaż - **P** - cena - **Q** - wielkość D/S - **Uc** - utarg całkowity - **J** - dochód - **Uc = P x Q** - **1) D↑ => P↑Q↑** - **2) D↑ => P↑Q↑** - **3) S↑ => P↓Q↑** - **4) S↑ => P↓Q↑** - **Cena maksymalna** -> ochrona konsumentów, cena niższa od rynkowej. Wprowadzana przez rząd, powyżej tej ceny nie można sprzedawać. Skutki: niedobory rynkowe. - **Cena minimalna** -> ochrona producentów, cena wyższa od rynkowej, wprowadzana przez rząd, poniżej tej ceny nie można sprzedawać. Skutki: nadwyżki rynkowe, które skupia rząd z pieniędzy podatników. - **Dobra substytucyjne** -> zamienniki (np. kawa - herbata) - **Dobra komplemetarne** -> uzupełniają się (np. pióro i atrament) ## 4 Elastyczność ### Elastyczność cenowa popytu - **Ep** = zmiana popytu % / zmiana ceny % - |Ep| < 0 - diareg - |Ep| ! #### Przykład: - P↑ 10% - QDt 20%: Ep = -2; |Ep| = 2; Ep > 1 - QDt 10%: Ep = -1; |Ep| = 1; Ep ≤ 1 - QDt 5%: Ep = - 2; |Ep| = 2; Ep ≤ 1 - **Ep x P = QDt** Popyt jest elastyczny - gdy Ep > 1 to zmiana popytu jest większa od zmiany ceny. Popyt jest mało elastyczny - gdy Ep < 1 to zmiana popytu jest mniejsza od zmiany ceny. ### Elastyczność cenowa popytu mieszana - **Em** = zmiana popytu dobra X % / zmiana popytu dobra Y % - Em > 0 - dobra substytucyjne - Em < 0 - dobra komplemetarne - Em = 0 - dobra niezależne ### Elastyczność dochodowa popytu - **Ei** = zmiana popytu % / zmiana dochodu % - Ei < 0 - dobra podrzędne (niższego rzędu) - Ei > 0 - dobra normalne - Ei > 1 - dobra wyższego rzędu - Ei < 1 - dobra podstawowe **Np.** - Ei = 3% - J↑ 5% => Qo ↑ 15% - (3 / 5) ## 5 Kurs walutowy - cena waluty krajowej wyrażona w walucie obcej. - **Spadek K - at** - **Deprecjacja** - dewaluacja - **Wzrost K - at** - **Aprecjacja** - rewaluacja - **Deprecjacja** - to zmiana punktowa pokazująca osłabienie waluty (spadek K - 20) - **Aprecjacja** - to wzrost wartości waluty krajowej względem zagranicznej (wzrost K - 20) ## 6 Polityka makroekonomiczna - Działania państwa, które mają na celu wpływanie na gospodarkę jako całość. ### Cele polityki makroekonomicznej - **Wzrost gospodarczy** - państwo chce, aby gospodarka rozwijała się stabilnie i produkowała więcej dóbr i usług - **Stabilność cen** - unikanie wysokiej inflacji i deflacji, aby wartość pieniądza była stabilna - **Pełne zatrudnienie** - dążenie do zmniejszenia bezrobocia, tak żeby jak najwięcej osób miało pracę. - **Równowaga w handlu zagranicznym** - zapewnienie, że eksport i import są w odpowiedniej równowadze. - **Stabilność finansowa** - unikanie kryzysów finansowych, które mogą zniszczyć gospodarkę. - **CPI** - (Consumer Price Index) miara stopnia inflacji, pokazuje jak zmieniają się koszty życia w danym momencie. ### Cele makroekonomiczne: - Wzrost produkcji [stopa wzrostu PKB] - Niskie bezrobocie - Stabilne ceny - Zrównoważone finanse publiczne - Zrównoważony bilans obrotów bieżących - Stabilny kurs walutowy ### Środki - Polityka fiskalna [Rad] - Polityka monetarna [bank centralny NBP] - deficyt i dług publiczny - **Wzrost produkcji** - stopa wzrostu PKB (produkcja / rok odpowiada sumie dochodów obywateli) ## 7 Cykl koniunkturalny > Powtarzające się wahania aktywności gospodarczej - uazje Dzieli się na 4 fazy 1. **Ożywienie** - wzrost produkcji, zatrudnienia i inwestycje (gospodarka przyspiesza) 2. **Szczyt** (boom) - gospodarka osiąga maksymalną aktywność, często pojawia się presja inflacyjna. 3. **Spowolnienie** (recesja) - gospodarka zwalnia, spada produkcja, inwestycje i zatrudnienie. 4. **Dno** (depresja) - najniższy punkt cyklu, po którym następuje ożywienie. - **PKB potencjalny** - optymalny wzrost gospodarczy danego kraju z punktu widzenia posiadanych przez ten kraj zasobów ekonomicznych. - **Przegrzanie gospodarki** - dużo pracowników, większe pensje, wzrost ceny ze względu na rosnący popyt. - **G** - wydatki budżetu państwa - **T** - podatki - **Stopy procentowe (r)** - im wyższa r, tym droższy kredyt ## 7 Aby poradzić sobie z cyklem koniunktywnym wprowadzana jest w życie Polityka ekspansywna lub restrykcyjna. ### Polityka ekspansywna > stymulowanie gospodarki w czasie recesji lub spowolnienia 1. **Fiskalna** (rad) - Obniżenie podatków - Zwiększanie wydatków publicznych - Efekt: ludzie mają więcej pieniędzy, rośnie popyt i zatrudnienie 2. **Monetarna** (bank centralny) - Obniżanie stóp procentowych - Zwiększanie podaży pieniądza. - Efekt: Kredyty są tańsze, więcej inwestycji i konsumpcji ### Polityka restrykcyjna > schłodzenie gospodarki podczas przegrzania lub wysokiej inflacji 1. **Fiskalna ** (rad) - Podnoszenie podatków - Zmniejszanie wydatków publicznych - Efekt: popyt spada, gospodarka zwalnia 2. **Monetarna** (bank centralny) - Podnoszenie stóp procentowych - Ograniczanie podaży pieniądza - Efekt: Kredyty drożeją, spada konsumpcja i inwestycje **Ekspensywna** - pobudka gospodarkę, a **restrykcyjna** ją hamuje