Iskelet Lab İşlemleri 2. Sınıf 2024 PDF

18/12/2024 İSKELET PROTEZLERDE LABORATUVAR İŞLEMLERİ Prof. Dr. Fatma Ünalan İstanbul Kent Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi (Diastema, tırnak yuva videosu) 1 DOLDURMA Çalışma m...

18/12/2024 İSKELET PROTEZLERDE LABORATUVAR İŞLEMLERİ Prof. Dr. Fatma Ünalan İstanbul Kent Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi (Diastema, tırnak yuva videosu) 1 DOLDURMA Çalışma modelinin üzerinde yapılan incelemenin bitirilmiş olması mevcut andırkatların tümünün giderilmesi anlamına gelmez. Ana model paralelometreye önceden belirlenen giriş yoluna göre yerleştirildikten sonra, protezin rijit kısımlarının oturmasını önleyecek bütün andırkatların mumla doldurulması gerekir. Bu işleme doldurma adı verilir. 2 1  18/12/2024 DOLDURMA Bu işlem sadece protezin rijit kısımlarının geçeceği bölgelerde yapılmalıdır. İskelet protezin rijit kısımları da kroşelerin kolları dışındaki bütün parçalardır. Böylece bu parçaların diş ve dokudaki andırkat sahalarına girmesi önlenmiş olur. Başka bir deyimle bu sahalar protezin giriş yoluna paralel hale getirilir. 3 DOLDURMA Doldurma işlemi için özel olarak hazırlanmış mumlar kullanılır. Mum ve kil Baz plak mumu + gutaperka + sirkolant + kaolin + renkli ruj gibi maddelerin birlikte eritilmesi suretiyle temin edilir. Doldurma işlemi için kullanılacak mumun en büyük özelliği, 450 ile 50 0 C sıcaklığa dayanabilecek özellikte olmalıdır. 4 2  18/12/2024 DOLDURMA Ana model üzerinde doldurulacak yerler şunlardır: Rehber düzlemlerin alt taraflarında kalan kısımlar Küçük bağlayıcıların geçtiği yerler Destek dişler üzerinde kroşe kollarının geçtiği yerlerin alt kısımları, Doğal dişlerin rehber düzlem sayılabilecek gingival kısımları Lingual barın yerine oturmasını engelleyen doku andırkatları 5 DOLDURMA Duplikasyon işlemine başlamadan önce iskelet protezin geçtiği yerlerle ilgili olmayan ve protez sınırları dışında kalan labial, sublingual ve distolingual kesimler kil ile kapatılır. Bunun amacı modelin, duplikasyon için kullanılan hidrokolloid kalıp içinden rahat çıkabilmesini sağlamaktır. Daha sonra paralelometrenin dikey koluna takılan bir bıçakla ana model üzerindeki bu kısımlar giriş yoluna paralel olarak düzeltilir. Bu düzeltme esnasında modelin zedelenmemesine dikat edilmelidir. Aksi takdirde protez modelde oturduğu halde ağızda oturmayabilir. 6 3  18/12/2024 DOLDURMA Basıncın hafifletilmesi (Rölief) : Bu işlem, doldurma tamamlandıktan sonra protezin oturması sonucu dokuların zedelenmemesi istenen bölgelerde basıncın hafifletilmesi için küçük bir aralık bırakılmasıdır. Basıncın hafifletilmesi gereken yerler şöyle sıralanabilir: Dil barlarının altı Küçük bağlayıcıların altı Başlangıç noktalarından itibaren bar kroşelerinin altı Döküm kaide plaklarının veya bağlayıcıların ince, narin mukoza ile temas etmemesi istenilen kısımlar (genellikle alt çene dil tarafı) Stopların dışında, dişsiz kesimlerdeki retansiyon ağlarının altı 7 DO LDURMA Doldurma işlemi yapıldıktan sonra ana modelin duplikatı alınacak ve döküm, bu duplikat revetman model üzerinde gerçekleştirilecektir. 8 4  18/12/2024 DUPLİKASYON Doldurması tamamlanmış ve basıncın hafifletilmesi gereken kısımlardaki düzenlenmeleri bitmiş bir ana modelin aynısının elde edilmesi işlemine duplikasyon adı verilir. Bu işlem tümüyle teknisyenin sorumluluğu altındadır. Hekimden gelen bir ana modelden 2 değişik tür malzeme ile duplikat çıkarılması gerekir: 1-Alçı ile duplikat model 2-Revetman ile duplikat model 9 DUPLİKASYON Bunlardan en önemlisi revetman duplikat modeldir. Çünkü alçı model üzerinde döküm yapılabilmesi olanaksızdır. Döküm ancak doldurulması ve rölief’i bitirilmiş bir ana modelin benzeri olan revetman model üzerinde yapılabilir. Çünkü revetman yüksek ısıya dayanıklı bir malzemedir. Protetik diş hekimliğinde revetman model ‘refraktori model’ diye adlandırılır. 10 5  18/12/2024 DUPLİKASYON Ana modelin duplikasyonu’ndan yeni bir alçı modelin elde edilmesinin nedeni ise şunlardır: a- Döküm bittikten sonra iskeletin ajuste işlemi bu alçı model üzerinde yapılır ve esas ana model zedelenmez. b- Eğer bükme retantif kollar kullanılacaksa, bu alçı model üzerinde bükülür ve iskelet proteze lehimlenir. 11 DUPLİKASYON Duplikasyon işleminin gerçekleştirilebilmesi için bazı araç ve gereçlere gereksinim vardır. Özel muflalar ve kolloid (Agar Agar) en önemlilerindendir. Agar Agar ısıtılınca sol (sıvı), soğutulunca gel (katımsı)hale dönüşebilen bir maddedir. 12 6  18/12/2024 DUPLİKASYON Duplikasyon muflaları metal bir taban ve plastik bir kılıftan oluşur. Maddenin soğuması metale doğru daha çabuk olacağından bu sırada oluşan boyutsal küçülme Agar Agar’ı modelin üstüne doğru çeker. Plastik kılıfın üstünde 3 adet delik vardır. Deliklerden birinden sol halindeki madde yavaş yavaş akıtılır ve diğer deliklerden çıkıncaya kadar bu işleme devam edilir. 13 DUPLİKASYON Duplikasyon işleminin yapılışı: Önce ana model duplikasyon muflasının metal tabanı üzerine oturtularak kenarlarından kil ile sabitleştirilir. Sonra 15 dakika süreyle 30-350 lik su içine bastırılır. Bunun nedeni alçı modelin su ile doymasıdır. Aksi takdirde Agar Agar dan su emecek ve distorsiyona yol açacaktır daha sonra plastik olan üst kısmı kapatılır. 14 7  18/12/2024 DUPLİKASYON Duplikasyon işleminin yapılışı: Bu esnada agar-agar’ın homojen bir sol haline getirilmiş olması gerekir. Agar-agar kitlesi mümkün olduğu kadar küçük parçalara ayrılır ve çift kaynatıcı bir sistemle (Benmari) sol haline getirilir bunun duplikasyon muflasına dökülmeden önce ortalama 500 sıcaklığa indirilebilmesi için dinlendirilmesi gerekir. Sonra yavaş yavaş ve hava kabarcıkları kalmamasına ve dişler aralarına tam girmesine dikkat edilerek mufla doldurulur bu işleme diğer deliklerden taşıncaya kadar devam edilir. 15 DUPLİKASYON Duplikasyon işleminin yapılışı: Sonra duplikasyon mufla'sı soğutulmak üzere bir su banyosunun içine oturtulur yarım saat kadar bekletilerek sudan çıkarılır. Maddenin soğutulması soğuk su kullanarak hızlandırılmamalıdır. Çünkü bu durum distorsiyona sebep olabilir. En iyisi kendi kendine ve yavaş yavaş soğumaya terk edilmesidir. 16 8  18/12/2024 DUPLİKASYON Duplikasyon işleminin yapılışı: Duplikasyon muflasının metal tabanı, üzerinde plastik kılıfdan ayrılır ve içindeki alçı model dikkatli bir şekilde duplikasyon materyalleri çıkartılır. Ana modelin boşluğuna revetman dökülür. Böylece ana model revetmandan elde edilmiş olur. Doldurma işlemi tamamlandıktan sonra mufla durgun suyun içine yarım saat süreyle bırakılır. 17 DUPLİKASYON Duplikasyon işleminin yapılışı: Bu durum revetman maddesinin kristalizasyonu sırasında ihtiyacı olan suyun sağlanmasına yarar. Aksi takdirde kurumaya başlayan agar agar maddesi, revetmendan su emer ve yüzeyin tebeşirimsi toz gibi olmasına sebep olur. Bu durumda modelin netliği bozulur. Revetman model sertleştikten sonra sudan çıkarılır ve agar agar maddesinden dikkatlice ayrılır. 18 9  18/12/2024 DUPLİKASYON Duplikasyon işleminin yapılışı: Revetman model daha sonra kuruması için 2320 bir kurutma fırınında 1 saat kadar bekletilip tamamen kurutulur. Bundan sonra model fırın ile aynı sıcaklıktaki bir reçine banyosuna 5-6 saniye süreyle batırılıp çıkarılır. Böylece revetman üzerinde modelin zedelenmesini önleyecek sert bir tabaka oluşmuş olur. Artık iskelet protezin modelajının ve dökümünün yapılabileceği bir revetman model yani refraktori model elde edilmiş olur. 19 İSKELET PROTEZİN MODELAJI Hekim çalışma modelini inceledikten sonra; gerekli ağız hazırlıklarını tamamlar, hastadan son ölçüyü alarak ana modeli elde eder, İstediği iskelet protez dizaynını (planlamasını) belirterek modeli laboratuvara gönderir. Laboratuvarda teknisyen refraktori modeli elde eder. 20 10  18/12/2024 İSKELET PROTEZİN MODELAJI Hekim; İstediği iskelet protez dizaynını (planlamasını) belirterek modeli laboratuvara gönderir. Planlama model üzerinde protez parçalarının şekillerinin el ile veya model çizicisi ile çizilmesine denir. 21 İSKELET PROTEZİN MODELAJI Artık teknisyenin elinde 3 model bulunmaktadır: 1. Hekim tarafından gönderilen ana model 2. Sert alçıdan elde ettiği duplikat model 3. Revetmandan elde ettiği revetman (refraktori) model 22 11  18/12/2024 İSKELET PROTEZİN MODELAJI İskelet protezin modelajının yapılmasında iki tür malzeme kullanılır. 1-Plastik parçalar: İskelet protezin her bir komponentine uyacak şekil ve farklı büyüklükte plastik parçalar (Pre-formed plastic pattern). Plastik parçaların iç yüzleri modelden ayrılmamaları için yapışkan olarak hazırlanmıştır. 2-Özel mumlar: Çeşitli şekil ve büyüklüklerde piyasada hazır olarak bulunan özel mumlar. Bu mumlar hafifçe yumuşatılır ve yerlerine adapte edilir. Bu özel mumlar dökümde artık bırakmazlar. 23 İSKELET PROTEZİN MODELAJI Önce büyük bağlayıcıların modelajı yapılır, küçük bağlayıcılar ve oklüzal tırnakların modelajına geçilir, kroşe kolları konulur, kroşe kolları küçük bağlayıcıya bağlanır, dişsiz kesimdeki retansiyon ağları hazırlanır. İskelet protezin modelaj safhası tamamlanmış olur bundan sonra döküme geçilebilmesi için döküm kanallarının konulması gerekir. 24 12  18/12/2024 İSKELET PROTEZİN MODELAJI İskelet protezin modelaj safhası tamamlanmış olur bundan sonra döküme geçilebilmesi için döküm kanallarının konulması gerekir. 25 DÖKÜM Döküm kanallarının (yollarının) hazırlanması: Döküm kanalları, erimiş haldeki metal kitlesinin belirli bir hazneden potadan başlayarak kalıp boşluğunu doldurabilmek için geçtiği yollardır. Döküm işleminin gerektiği gibi yapılabilmesi ve döküm hatalarını ortadan kaldırılabilmesi için bu kanalların bazı özellikleri olmalıdır: 1. Döküm kanallarının genişliği 2. Döküm kanallarının uzunluğu ve şekli 3. Döküm kanallarının bağlanma yeri 26 13  18/12/2024 DÖKÜM Döküm kanallarının (yollarının) hazırlanması: 1.Döküm kanallarının genişliği: Döküm kanallarının yeterli genişlikte olması gerekir Bu yeterli genişlik 8-10 geyçlik yuvarlak mumlarla elde edilebilir. 2.Döküm kanallarının uzunluğu ve şekli: Döküm kanallarının hazneden kalıp boşluğuna mümkün olduğu kadar doğrudan ulaşması ve keskin dönüşlü olmaması gerekir. 3.Döküm kanallarının bağlanma yeri: Döküm kanalları iskelet modelajının kalın kesimleri ile birleştirilmelidir. Döküm yolları içindeki erimiş metal, kalıp içindeki metal donuncaya kadar onu beslemeye devam edecek ve böylece ince protez kesimleri de metal ile dolabilecektir. 27 DÖKÜM Blok halindeki revetman manşetler 30-45 dakika kadar kurumaya terkedilir. Bundan sonra fırın yakılarak manşetler içine yerleştirilir. Dökümde kullanılacak pota manşetlerle birlikte ve fırın soğukken içeri yerleştirilmelidir. Fırının ısısı 30 dakikada 250 C dereceye yükseltilecek şekilde ayarlanmalıdır. Bundan sonra iki iki buçuk saatlik bir müddet zarfında fırının ısısı 1000 dereceye çıkartılır. Fırın ısısı bu dereceye eriştikten sonra 15 dakika beklenir fırından önce pota alınır döküm yapılacak makineye santrifüj aleti ne yerleştirilir, içerisine dökülecek metal parçaları konulur. 28 14  18/12/2024 DÖKÜM Daha sonra manşet uzun bir maşa yardımı ile fırından alınarak kanal ağzı potanın ağzı ile karşı karşıya gelecek şekilde santrifüje yerleştirilir ve sıkılarak tespit edilir. Bu işlemler 1 dakika içinde tamamlanır asetilen oksijen karışımı yakıt ile pota içerisindeki metal eritilmeye başlanır. Metal eridikten sonra birkaç saniye beklenerek santrifüj çalıştırılır. Merkezkaç kuvveti ile erimiş olan metal manşet içerisindeki boşluğa dolmuş olur. Dönme işlemi tamamlandıktan sonra manşet çıkartılarak kendi kendine soğumaya bırakılır. Elle tutulabilir ısıya gelince döküm yolu üzerindeki metal kitlesi üzerine hafif çekiç darbesi ile vurularak revetmandan ayrılır. 29 TESVİYE VE CİLA Tesviye ve cila işlemleri metal iskelet yapımının son evresidir. Tesviye metal çapakların giderilmesi kenarların ve yüzey pürüzleriniN temizlenmesi demektir. Cila ise yüzeyin parlatılması anlamına gelir. Tesviye işlemi sabit ve yüksek devirli motorlarla yapılır. Bu motorların dakikada dönme sayıları 25-30 000 kadardır. Bu işlem esnasında Krom Kobalt alaşımları için özel olarak imal edilmiş frezler ve taşlar kullanır. 30 15  18/12/2024 TESVİYE VE CİLA Cila işleminin yapılabilmesi için de özel lastik möller, fırça ve keçeler ve parlatıcı macunlar vardır. Dökümden çıkan bir metal iskelet öncelikle kum banyosuna sokulup üzerinde yapışmış kalmış revetman parçaları ve oksit tabakası temizlenir. Sonra döküm kanalları separe yardımı ile kesilir daha sonra çeşitli tipte möllerle fazlalıklar ve çapaklar alınır tekrar kum banyosuna sokularak yeniden yontulması gereken yerler kalmış ise bunların meydana çıkması sağlanır. 31 TESVİYE VE CİLA Sonunda yüzeyin biraz daha parlaması için elektroliz işlemine geçilir. Elektrolizden çıkarılan metal iskelet suda yıkanarak lastiklenmeye hazır duruma getirilir. Daha sonra lastik möllerle tesviye işlemine devam edilir sert ve yumuşak keçelerle ve cila macunları sürülmek suretiyle metalin parlatma işlemi de tamamlanır. Kalmış cila artıkları kaynatılmış sabunlu su içinde bir fırça ile temizlenir böylece tesviye ve cila işlemi tamamlanmış olur. 32 16  18/12/2024 TESVİYE VE CİLA Bundan sonra metal iskelet önce alçı duplikat model ve sonra esas ana model üzerine ajuste edilir. Alçı modeli kazıyacak şekilde bir durum söz konusu ise o kesimler aşındırarak giriş serbestliği sağlanmaya çalışılır. Sonunda metal iskelet hekimin gönderdiği ana model üzerinde hekime iade edilmeye hazır duruma gelmiş olur. 33 HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR İŞLEMLERİ 34 17  18/12/2024 BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR Bölümlü protezlerde döküme bağlı porozite, kullanıma bağlı olarak da kırıklar görülebilir. Metal kaideli bölümlü protezlerde döküm sıcaklığı çok yüksek veya düşük olursa pörozite oluşur. Yapının direncini azaltacağından kırıklar oluşabilir. Her metal için döküm sıcaklığı farklı farklıdır. Bunlara dikkat ederek döküm sıcaklığının ayarlanması gerekir. 35 BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR Metal Yapının Kırılması 1-Yenilenme: Metal döküm plaklı protezlerde metal yapıda olan kırılmalar genellikle protezin yenilenmesini gerektirir. 2-Lehim: Protezin fonksiyonunu etkilemeyecek, asıl yapısını bozmayacak ufak çapta tamir ihtiyacı olduğunda lehim ya da punto kaynağı ile yapılabilir. 3-Tesviye: Kırılan yapı protezin bütünü üzerinde fazla etkili bir kısım değilse kesilerek kalan parçalar yumuşak dokuları tahriş etmeyecek şekilde tesviye edildikten sonra protez kullanılabilir. 36 18  18/12/2024 BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR Fazla yüke maruz kalan kısımlarda döküm kaideye gerekli tutuculuğun lehim veya kaynak ile sağlanamayacağı bilinmelidir. Parça kopabilir ve hasta yutabilir. 37 BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR Ana Bağlayıcının Kırılması Nedenleri: Metal yorulması Metal yapıda pöroz veya yabancı madde bulunması, Plak veya barın çok ince olması 38 19  18/12/2024 BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR Kroşe Kollarının Kırılması Kroşe kolları undercut bölgelerine girip çıkarken tekrarlayan esnemeler sonucu kırılabilir. Kırılma, kroşe kolunun kendi yapısal bozukluğu neticesinde de oluşabilir. 39 BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR Döküm Kroşe İlavesi Özellikle iskelet protezlerde kullanılan döküm kroşeler,esnemeye karşı fazla direnç gösteremeyen kroşelerdir. Hekim veya hasta tarafından kırılabilir Hastaya adapte edilirken veya uygulanan kuvvetlerle kırılabilir. Akrilik kaideli protezin akriliğine bağlanabildiği gibi, metal iskeletli protezde de, önceden hazırlanıp döküme girerek veya sonradan lehimlenerek Cr-Co kitlesine tutturulmuş olabilir. 40 20  18/12/2024 BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR Bükme Kroşe İlavesi Büküm kroşe kolları, pens ile dikkatsizce tekrarlanarak yapılan bükümler sonucu kırılabilir. Kırılmayı önlemek için hastaları kroşeleri dişten uzaklaştırırken tırnaklarıyla tekrarlayan aşırı kuvvetler uygulamamaları konusunda uyarmak gerekir. Serbest sonlanan dişsiz bölgeye, bitişik destek dişe, döküm yerine bükme kroşe uygulanması gerekir. Bükme kroşeler, döküm kroşeden daha fleksibildir ve dolayısıyla distal uzantı protezin hareketleri nedeni ile destek dişte oluşabilecek zararlı etkileri azaltırlar. 41 BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR İskelet döküm protez Kroşesi kırılabilir Serbest sonlandığı için bükme kroşe ilave edilmesi gerekebilir. Bu durumda hangisi gerekli ise, ya döküm kroşe ya da bükme kroşe ilave edilebilir. 42 21  18/12/2024 BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE TAMİR Akrilik kaideli bölümlü protezin kroşesi kırılabilir Bükme kroşe Döküm kroşe 43 İşlem Basamakları (döküm kroşe ilavesi) Protezli ölçüden model elde edilir. Kroşenin giriş yolunu belirlenilir. Destek dişin ekvator hattını, sonra da bu hatta uygun olarak kroşenin geçeceği yeri belirlenir. 44 22  18/12/2024 İşlem Basamakları (döküm kroşe ilavesi) Mum modelajı yapılır. Döküm kanalı bağlanır. Döküm kroşe elde edilir. 45 İşlem Basamakları (döküm kroşe ilavesi) Kroşenin metal tesviyesi yapılır. Kroşe modele sabitlenir. Model izole edilir. 46 23  18/12/2024 İşlem Basamakları (döküm kroşe ilavesi) Soğuk akrilik hazırlanır. Kroşeyi proteze adapte edilir. 4-5 dak. kadar basınçlı tencerede polimerize edilir. 47 İşlem Basamakları (döküm kroşe ilavesi) Protez basınçlı tencereden çıkarılır. Protez modelden ayrılır. Protezin tesviye ve cilası yapılır. 48 24  18/12/2024 İşlem Basamakları (döküm kroşe ilavesi) Protezi kontrol edilir. Protez su içinde korunur.. 49 İşlem Basamakları (bükme kroşe ilavesi) Protezli ölçüden alçı model elde edilir. Protez geçiş noktasını paralelometre ile belirleyiniz. 50 25  18/12/2024 İşlem Basamakları (bükme kroşe ilavesi) Kroşe bükülür. Kroşe gelecek alandaki diş, dişe zarar vermeden çıkarılır. 51 İşlem Basamakları (bükme kroşe ilavesi) Akrilik gelecek yerler laklanır. Protez modele yerleştirilir. 52 26  18/12/2024 İşlem Basamakları (bükme kroşe ilavesi) Kroşe yerleştirilir Diş yerleştirilir 53 İşlem Basamakları (bükme kroşe ilavesi) Yerleştirilen kroşe ve dişin lingualindeki fazla akrilik alınır. Protezi basınçlı tencereye koyulur. 54 27  18/12/2024 İşlem Basamakları (bükme kroşe ilavesi) Basınçlı tencere 55 İşlem Basamakları (bükme kroşe ilavesi) Protezin kaba ve ince tesviyesini yapılır 56 28  18/12/2024 İşlem Basamakları (bükme kroşe ilavesi) Protez cilalanır. 57 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 58 29  18/12/2024 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 59 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 60 30  18/12/2024 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 61 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 62 31  18/12/2024 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 63 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 64 32  18/12/2024 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 65 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 66 33  18/12/2024 Prof. Dr. Olcay Şakar’ın arşivinden 67 34