هورمون های جنسی PDF

‫هورمون های جنسی‬ ‫اندام هایی که می توانند در استروژنس و گامتوژنس نقش داشته باشند ‪ ،‬تخمدان و بیضه هستند‪.‬‬ ‫درباره تخمدان گفته شد که قبل از بلوغ چه اتفاقاتی می افتد‪ ،‬ترشح ‪ gnrh‬و گنادوتروپین ها وجود ندارد‪.‬‬ ‫در نزدیکی بلوغ ‪FSH ،‬و ‪ LH‬به صورت شبانه موجب ازادسازی استرادی...

‫هورمون های جنسی‬ ‫اندام هایی که می توانند در استروژنس و گامتوژنس نقش داشته باشند ‪ ،‬تخمدان و بیضه هستند‪.‬‬ ‫درباره تخمدان گفته شد که قبل از بلوغ چه اتفاقاتی می افتد‪ ،‬ترشح ‪ gnrh‬و گنادوتروپین ها وجود ندارد‪.‬‬ ‫در نزدیکی بلوغ ‪FSH ،‬و ‪ LH‬به صورت شبانه موجب ازادسازی استرادیول و شروع فعالیت تخمدان ها می شود ‪.‬‬ ‫با بلوغ اندومتر ‪ ،‬سیکل قاعدگی شروع می شود‪.‬‬ ‫تغییراتی که در سیکل قاعدگی ایجاد می شوند را در‬ ‫شکل مشاهده می کنید‪.‬‬ ‫فعالیت تخمدان ها تحت شرایطی ممکن است تغییر‬ ‫بکند و متوقف هم بشود‪.‬این شرایط شامل بدخیمی‬ ‫ها ‪ ،‬نئوپالزی ها و بیماری هایی که موجب شرایط‬ ‫التهابی می شوند‪.‬ممکن است فعالیت تخمدان را قبل‬ ‫از یائسگی کاهش دهد و موجب ‪ menupause‬می‬ ‫شود‪.‬‬ ‫استرس های زیاد(روحی و فیزیکال)می تواند منجر‬ ‫به یائسگی زودرس شود که قابل درمان می باشد‪.‬‬ ‫‪Eating disorders‬‬ ‫بولیمیا و انورکسیا نرووزا و اختالالت تغذیه ای ممکن است منجر به متوقف شدن فعالیت تخمدان شود‪.‬گاهی‬ ‫اوقات ورزش های هوازی سنگین ‪ ،‬مثال دوی استقامت یا شناگر ها ممکن است دچار اختالل در فعالیت تخدمان‬ ‫شود‪.‬‬ ‫استروئیدوژنز در تخمدان‬ ‫یکی از مهم ترین ماده های تخمدان استروژن ها هستند‪.‬مهم ترین استروژن ‪ ،‬استرادیول می باشد‪.‬استروژن‬ ‫های طبیعی بدن شامل استرادیول ‪ ،‬استرون و استریول می باشند که می توانند در بافت های محیطی یا‬ ‫تخمدان به هم تبدیل بشوند‪.‬‬ ‫استروژن هایی مثل کویینیل استرول که در بدن دیگر پستانداران وجود دارد‪.‬‬ ‫برخی از استروژن ها ساختار استروئیدی دارند ‪ ،‬مثل اتیلن استرادیول ‪ ،‬کویین استرول ومسترانول ولی صناعی‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫برخی استروژن ها مانند دی اتیل استیل بسترول ‪،‬متالن استریل‪ ،‬هگزوسترول ‪ ،‬بنزسترول و کلروتیانایزن نیز‬ ‫وجود دارد که ساختار استروئیدی ندارند ولی می توانند عملکرد استروژن را تقلید کند‪.،‬‬ ‫در این خانواده هم ترکیباتی یافت می شوند که ممکن است خواص استروژنی داشته باشند‪.‬مانند بیسفنول ها ‪،‬‬ ‫پالستی سایزر ها ‪ ،‬تفلون ‪.‬یا گیاهانی مثل ‪ Saw palmetto‬و ‪ soy bean‬که دارای استروژن هستند ‪.‬‬ ‫خیلی از استروئید های جنسی ممکن است به هم تبدیل شوند‪.‬یکی از راه های تولید از آندروژن ها از طریق‬ ‫آنزیم آروماتاز می باشد‪.‬این فرآیند می تواند در بافت های محیطی مخصوصا بافت چربی اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫استرادیول تولید شده در تخمدان ‪ ،‬در پالسما متصل به ‪sex hormone binding glubolin‬می‬ ‫شود‪.‬مقداری هم به آلبومین متصل می شود‪.‬در بارداری و هایپر تیروئیدی مقدار این گلوبولین ها افزایش پیدا‬ ‫می کند که اثر هورمون را کم می کند‪.‬‬ ‫سیکل انتروهپاتیک‬ ‫این استروژن ها در کبد متابولیز می شوند و در صفرا دفع می شوند و وارد روده می شوند‪.‬در روده تحت تاثیر‬ ‫باکتری ها ‪ deconjugate‬می شوند و جذب می شوند و اثرات سیستمیک پیدا می کنند که به این سیکل ‪،‬‬ ‫انتروهپاتیک گفته می شود‪.‬تغییر در فلور میکروبی روده می تواند این سیکل را تحت تاثیر قرار دهد‪.‬مثال در‬ ‫صورت مصرف آنتی بیوتیک های وسیع الطیف ‪ ،‬ممکن است در متابولیسم یا دفع قرص های ضد بارداری ‪،‬‬ ‫اختالل ایجاد شود‪.‬‬ ‫استروژن هایی که به شکل خوراکی مصرف می شوند و سیکل انتروهپاتیک دارند ‪،‬می توانند تاثیر بیشتری بر‬ ‫فاکتور های انعقادی و در فعال سازی سیستم رنین آنژیوتاسین آلدسترون داشته باشند‪.‬برای جلوگیری از اثر‬ ‫گذاری بر این سیستم ها بهتر است از اشکال پچ ‪ ،‬موضعی یا تزریقی استفاده شود‪.‬‬  ‫گیرنده استرادیول‬ ‫استرادیول گیرنده های داخل هسته ای دارند‪.‬‬ ‫این گیرنده ها در حالت عادی به پروتئین های‬ ‫‪ stabilizer‬متصل می شوند که به آنها ‪heat‬‬ ‫‪ shock protein‬گفته می شود‪.‬در صورت‬ ‫اتصال استرادیول به گیرنده‪ HSP ،‬جدا می شود‬ ‫و گیرنده دچار ‪ dimerization‬می‬ ‫شود‪ domain.‬های مختلفی از جمله ‪DNA‬‬ ‫‪ binding‬و ‪transcriptional‬‬ ‫‪ activating‬وجود دارد‪ HSP.‬جدا شده به‬ ‫پروموتر ژن وصل می شود و رونویسی از آن ژن‬ ‫صورت می گیرد‪.‬‬ ‫گیرنده های استرادیول آلفا )‪ (active‬و‬ ‫بتا)‪ (inactive‬می باشند‪.‬وقتی به شکل دایمر‬ ‫می شوند‪ ،‬الفا الفا برخالف الفا بتا ‪ DNA binding domain ،‬را تحریک می کند‪.‬این اساس تفاوت اثر دارو ها‬ ‫در بافت های مختلف می باشد‪.‬‬ ‫اثرات استروژن ها‬ ‫اثرات استروژن ها بیشتر ژنومیک می باشد‪.‬‬ ‫برخی اثرات ‪ non genomic‬یا ‪ indirect‬نیز دارند‪.‬این اثرات بر سایتوکاین ها ‪ ،‬گلیکولیپید ها ‪،‬لیپید های‬ ‫مختلف اعمال می شود‪.‬می توانند اثرات سریع مانند افزایش جذب آب ‪ ،‬سنتز گلیکوژن دربافت اندومتر ‪ ،‬افزایش‬ ‫جذب کلسیم در سلول های گرانولوزا و جریان خون اندومتر(مهمترین) نیز اعمال کنند‪.‬‬ ‫اثرات فیزیولوژیک استروژن ها‬ ‫بلوغ اندام های جنسی (هایپرپالزی و پرولیفراسیون اندومتر‪ ،‬افزایش ‪ fat distribiution‬در اندام های‬ ‫جنسی ‪ ،‬افزایش رشد بافت استرومای ‪ ،breast‬افزایش تولید پیگمان)‬ ‫افزایش پیگمان مخصوصا در خانم های باردار موجب مالسما می شود‪.‬‬  ‫منجر افزایش رشد طولی بافت استخوانی ‪ ،‬بسته شدن اپی فیز می شوند‪.‬‬ ‫و باعث ایجاد خصوصیات ثانویه جنسی از جمله رشد مو می شوند‪.‬‬ ‫ضخامت اندومتر افزایش می یابد و اگر تماس مداوم با استروژن وجود داشته باشد‪ ،‬هایپر پالزی اتفاق می‬ ‫افتد‪.‬‬ ‫استروژن ها می توانند فاکتور های وابسته به ویتامین ‪)10 9 7 2( K‬را افزایش دهند‪.‬اثرات آنتی ترومبین سه‬ ‫را کاهش می دهند و می توانند چسبندگی پالکت را کم کنند‪.‬‬ ‫اثرات متابولیک‬ ‫در ‪ turn over‬استخوانی اثرات زیادی دارند‪.‬در ‪ bone formation‬و جلوگیری از ‪ bone loss‬نقش‬ ‫زیادی دارند‪.‬زیرا استرادیول می تواند باعث اپوپتوز استئوکالست ها شود‪.‬همچنین می تواند فعالیت‬ ‫استئوپروتگرین را افزایش دهد‪.‬این ماده به ‪ rank l‬می چسبد و اجازه تبدیل پیش ساز های استئوکالست به‬ ‫استئوکالست را نمی دهد‪.‬وجود استرادیول در همئوستاز کلسیم و استحکام استخوان در خانم ها مهم می‬ ‫باشد‪.‬به همین علت خانم های یائسه مبتال به بیماری خاموش یا استئوپروز می شوند‪.‬‬ ‫پروفایل لیپیدی‬ ‫می توانند باعث افزایش ‪ HDL‬و ‪ TG‬شوند‪ LDL.‬و کلسترول را کاهش می دهند‪.‬‬ ‫سایر اثرات‬ ‫‪ ‬استرادیول می تواند گیرنده های پروژسترون را افزایش دهد‪.‬پروژسترون نیز می تواند گیرنده هذای‬ ‫استرادیول را کاهش دهد‪.‬‬ ‫‪ ‬استرادیول می تواند ‪libido‬و ‪ well being‬را افزایش دهد‪.‬‬ ‫‪ ‬می تواند باعث افزایش آزادسازی ‪ CRH‬شود‪.‬به این معنی که جزئی از سیستم کنترل کننده‬ ‫استرس را تحت تاثیر قرار دهد‪.‬‬ ‫جینسینگ یک ترکیب ادپروژن می باشد‪.‬ادپروژن یعنی در همان شرایط موجود حفظ می کند‪.‬‬ ‫‪ ‬سوبسترای رنین می باشد که می تواند باعث افزایش آزاد سازی آن شود‪.‬باعث افزایش خروج آب از‬ ‫فضای داخل عروقی به خارج می شود و ادم ایجاد می کند‪.‬این خروج آب حجم داخل عروقی را‬  ‫کاهش می دهد و سیستم رنین آنژیوتانسین را فعال می کند و باعث افزایش احتباس آب و نمک‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫کاربرد های بالینی‬ ‫‪ -1‬هایپوگنادیسم ‪ :‬باعث عدم بلوغ اندام های جنسی می شود‪.‬ابتدا با دوز کم که بلوغ اتفاق بیفتد و در‬ ‫سنی دوز باال برده می شود تا خونریزی ایجاد شود‪.‬‬ ‫‪ Premature menopause -2‬یا دچار ‪ casteration‬یا ‪ menopause‬هستند ‪ ،‬استفاده می شود‪.‬‬ ‫‪ :Postmenopausal hormone therapy -3‬در خانم های یائسه عالئم وازوموتور مثل گرگرفتگی و‬ ‫اتروفی واژینال و اختالالت رفتاری مثل افسردگی و اختالل خواب و استئوپروز ایجاد می شود‪.‬‬ ‫برای درنظر گرفتن این نوع درمان فاکتور های مختلفی موثر هستند‪.‬بیمار نباید سابقه خانوادگی کنسر‬ ‫‪ breast‬یا اندومتر داشته باشد ‪ heavy smoker ،‬نباشد ‪ ،‬بیماری های قلبی عروقی ‪ ،‬کیسه صفرا ‪ ،‬میگرن‬ ‫نداشته باشد‪.‬انتخاب نوع درمان نیز بستگی به بیمار دارد‪.‬زیرا با شروع این درمان ‪ ،‬سیکل قاعدگی نیز شروع می‬ ‫شود‪.‬مثال استروژن کنژوگه ‪ 625‬میلی گرم برای ‪ 21‬روز شروع می شود‪.‬از روز ‪15‬ام مدروکسی پروژسترون‬ ‫اضافه می شود‪.‬مدروکسی پروژسترون با کاهش گیرنده های استرادیول ‪،‬پاسخ دهی اندومتر را کم می کند و‬ ‫درنهایت ریزش اتفاق می افتد‪.‬‬ ‫ولی برخی نیز به علت نبود عالئم قاعدگی راضی هستند ‪.‬از این عالئم می توان به درد قاعدگی ‪ ،‬گرگرفتگی و‬ ‫)‪ premenstrual syndrome (PMS‬یا سندرم پیش از قاعدگی اشاره کرد‪.‬‬ ‫استرادیول می تواند با ایجاد خونریزی ‪ ،‬سیکل را شروع کند‪.‬اگر این خونریزی ‪ functional‬باشد ‪،‬یا به خاطر‬ ‫تغییرات سطح هورمون های جنسی باشد ‪ ،‬مشکلی ندارد‪.‬اما اگر این خونریزی به علت بدخیمی باشد ‪ ،‬تجویز‬ ‫استرادیول خطرناک بوده و سعی می شود ‪ low dose‬تجویز شود‪.‬‬ ‫مصرف دارو های حاوی استرادیول در دراز مدت ‪ ،‬ریسک ‪ breast cancer‬را افزایش می دهد‪.‬اگر پروژستین به‬ ‫استروژن اضافه شود ‪،‬تاثیری در کاهش احتمال ابتال به ‪ breast cancer‬ایجاد نمی کند و ممکن است به علت‬ ‫افزایش رشد بافت فولیکوالر یا توبوالر ‪ ، breast‬باعث افزایش ریسک ابتال شود‪.‬‬ ‫دیده شده است که در خانم هایی که مورد ‪ unilateral breast excision‬به علت کنسر قرار می گیرند‬ ‫‪،‬استفاده از تاموکسیفن(آنتاگونیست گیرنده های استرادیول) احتمال ایجاد بدخیمی را در سینه مقابل تا ‪50‬‬ ‫درصد کاهش می دهد‪.‬این در صورتی می باشد که گیرنده ‪ +‬استرادیول باشند‪.‬‬ ‫عوارض جانبی‬ ‫تهوع ‪ ،‬درد ‪ ،‬هایپرپیگمنتاسیون می تواند ایجاد کند‪.‬در خانم هایی که سردرد میگرنی دارند ‪ ،‬معموال با مصرف‬ ‫کنتراسپتیو های حاوی استرادیول دچار سردرد می شوند‪.‬می تواند کلستاز و بیماری های کیسه صفرا را ایجاد‬ ‫کند‪.‬به علت اینکه سوبسترای رنین می باشد می تواند باعث هایپرتنشن شود‪.‬‬ ‫‪Contraindication‬‬ ‫‪.1‬هرگونه بدخیمی که رشد آنها وابسته به‬ ‫استرادیول باشد‬ ‫‪.2‬بیماران دچار کلستاز یا بیماری کبدی‬ ‫‪.3‬بیماری های ترومبوآمبولی‬ ‫‪.4‬خونریزی جنیتال با علت‬ ‫ناشناخته(خونریزی ‪)nonfunctional‬‬ ‫‪Heavy smokers.5‬‬ ‫‪.6‬گروه خونی ‪O‬‬ ‫برخی از فرآورده های استروژنی را در جدول‬ ‫مالحظه می کنید‪.‬‬ ‫این تصاویر هم نشاندهنده قرص‬ ‫استروژن کنژوگه ‪premarin،‬‬ ‫(استروژن کنژوگه کرم واژینال)‬ ‫و آمپول های استرادیول می باشد‪.‬‬ ‫پروژستین ها‬ ‫پروژستین طبیعی‬ ‫در بدن ‪ ،‬شامل پروژسترون (پیش ساز استروژن ‪ ،‬اندروژن و‬ ‫استروئید های ادرنال)می باشد‪.‬‬  ‫پروژستین های سنتتیک‬ ‫به چند نسل تقسیم می شوند‪:‬‬ ‫‪.1‬مدروکسی پروژسترون ‪dimethisterone ، megestrol،‬‬ ‫نسل سوم شامل ‪norgistimate، desogestrel ،gestodene:‬‬ ‫نسل سوم برخالف نسل یک و دو اثرات آندروژنی ندارند‪.‬اثرات آندروژنی شامل آکنه ‪ ،‬چرب شدن پوست ‪ ،‬رشد‬ ‫مو و تاثیرات بر پروفایل لیپیدی مانند کاهش ‪ HDL‬می شود‪.‬‬ ‫نسل ‪ :4‬در ایران ‪ Drospirenone‬به صورت ترکیبی با اتیلن استرادیول در قرص های یاس و‬ ‫یاسمین وجود دارد‪.‬این نسل همچنان شامل ‪ nestorone‬و ‪ nomegesterol‬می باشد‪.‬این ترکیبات اثرات‬ ‫شبیه استرادیول نیز ندارند‪.‬همچنین برخی از این ترکیبات ممکن است آنتاگونیست سیستم رنین آنژیوتانسین‬ ‫نیز باشند‪.‬این نسل آنزیم ‪ 3 betahydroxy stroidate sub2‬را مهار می کنند و مانع تبدیل‬ ‫گلوکوکورتیکوئید ها و مینرالوکورتیکوئید به هم می شود که مانع تبدیل کورتیزول به کورتیزون می شود که‬ ‫کورتیزون اثرات احتباس آب و نمک دارد‪.‬‬ ‫ممکن است اثرات آنتی آندروژنی نیز مانند دروسپیرنون داشته باشند‪.‬‬ ‫متابولیسم‬ ‫پروژسترون ‪ first pass metabolism ،‬دارد و با گلوکورونید کونژوگه می شود و به گلوکورونیک تبدیل می‬ ‫شود و از طریق صفرا دفع می شود‪.‬مثل استرادیول به ‪ SHBG‬متصل می شود‪.‬فراهم زیستی خوراکی آن مثل‬ ‫استرادیول پایین می باشد‪.‬‬ ‫مدروکسی پروژسترون می تواند به صورت خوراکی مصرف شود‪.‬پروژسترون به صورت تزریقی استفاده می شود‪.‬‬ ‫اثرات فیزیولوژیک‬ ‫می تواند باعث فعال شدن لیپوپروتئین لیپاز شود و لیپولیز را تشدید کند و باعث ‪fat distribiuton‬‬ ‫شود‪.‬منجر به افزایش سطح پایه انسولین یا افزایش پاسخ دهی انسولین به گلوکز می شود‪.‬سنتز گلیکوژن را می‬ ‫تواند افزایش دهد‪.‬می تواند بازجذب سدیم را کاهش دهد‪.‬این عمل باعث فعال شدن سیستم رنین آنژیوتانسین‬ ‫می شود و احتباس آب و نمک اتفاق می افتد‪.‬‬ ‫پروژسترون در نیمه سیکل قاعدگی زیاد می شود‪.‬در این زمان درجه حرارت نیز دو درجه باال می رود و تخمک‬ ‫گذاری اتفاق می افتد‪.‬برخالف استرادیول که اثرات تحریکی در ‪ CNS‬ایجاد می کند ‪،‬پروژسترون اثرات‬ ‫هیپنوتیک ایجاد می کند و تحریک پذیری را کاهش می دهد‪.‬پروژسترون فعالیت اندومتر را کم کرده و فعالیت‬ ‫ترشحی آن را زیاد می کند تا النه گزینی اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫‪hormone replacement therapy‬‬ ‫استرادیول پرولیفراسیون اندومتر را زیاد می کند‪.‬دیده شده که مصرف استرادیول ‪ ،‬ریسک ابتال به کنسر های‬ ‫اندومتر را افزایش می دهد و در افراد مبتال به کنسر نباید مصرف شوند‪.‬اگر پروژسترون اضافه شود ‪ ،‬پاسخ دهی‬ ‫به استرادیول با کاهش گیرنده های آن کم می شود و شروع به ریزش پیدا می کند‪.‬‬ ‫‪ ‬در ‪ hormone replacement therapy‬نیز در صورتی که هیسترکتومی انجام نشده باشد ‪،‬‬ ‫پروژسترون تجویز می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬در دیسمنوره یا درد های دوران قاعدگی نیز کاربرد دارد‪.‬در اندومتریزو نیز ممکن است تخمک‬ ‫گذاری کاهش پیدا کند‪.‬‬ ‫‪ ‬اندومتریوز نیز بافتی شبیه اندومتر‬ ‫می باشد که به صورت اکتوپیک‬ ‫وجود داشته باشد که در هنگام‬ ‫پریودی در این محل نیز خونریزی‬ ‫وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬در ‪functional bleeding‬‬ ‫‪ disorders‬نیز استفاده می شود‪.‬‬ ‫‪Diagnostic use‬‬ ‫تست ترشح استروژن‬ ‫اگر استروژن اندومتر را تحت تاثیر قرار داده باشد ‪ ،‬مصرف پروژسترون می تواند پاسخ دهی را کم و خونریزی را‬ ‫شروع کند‪.‬‬ ‫هایپرتنشن ایجاد می کند‪.‬مانند آندروژن ها ‪ HDL ،‬را کم می کنند‪.‬‬ ‫انواع پروژسترون‬  ‫‪ Cyclogest‬همان شیاف های‬ ‫واژینال پروژسترون می باشد‪.‬‬ ‫الینسترنول قرص دوران شیردهی‬ ‫می باشد‪.‬خانم های شیرده نباید‬ ‫از ‪ ocp‬های حاوی استرادیول‬ ‫استفاده کنند زیرا که حجم شیر را‬ ‫کم می کند‪.‬فقط باید از قرص هایی استفاده کنند که حاوی پروژسترون‬ ‫می باشد‪.‬شیردهی مصرف هیپوتاالموس‪-‬هیپوفیز‪-‬گناد را به وسیله‬ ‫پروالکتین ساپرس می کند‪.‬‬ ‫‪Inhibin‬‬ ‫باعث مهار ‪ FSH‬می شود (برخالف ‪.)Activin‬‬ ‫‪activin‬‬ ‫اگر ‪ FSH‬با پروژسترون همراه باشد ‪ ،‬فعالیت آروماتاز ایجاد می شود و فعالیت سلول های گرانولوزا افزایش پیدا‬ ‫می کند‪.‬اگر با ‪ LH‬نیز همراه شود ‪ ،‬می تواند نقش ‪ LH‬را در ترشح پروژسترون ساپرس کند اما همچنان‬ ‫فعالیت آروماتاز را زیاد می کند‪.‬‬ ‫‪Relaxin‬‬ ‫هورمونی است که از تخمدان ها آزاد می شود‪.‬مانند انسولین سنتز گلیکوژن را افزایش می دهد‪.‬باعث افزایش‬ ‫بازجذب آب می شود‪ Contractility.‬رحم را نیز کاهش می دهد‪.‬در مادرانی که شیردهی دارند ‪ ،‬این هورمون‬ ‫آزاد می شود و به نوزاد نیز می رسد‪.‬‬ ‫‪Hormonal contraceptives‬‬ ‫به دو دسته ترکیبی و غیرترکیبی تقسیم می شوند‪.‬‬ ‫‪ ‬دسته ترکیبی شامل استروژن و پروژسترون می باشند‪.‬ممکن است مقدار این دو هورمون در کل قرص‬ ‫ثابت باشد و مونوفازیک باشند‪.‬‬ ‫ممکن است دی و تری فازیک باشند که در یک یا دو فاز ‪ ،‬مقدار این هورمون ها تغییر کند‪.‬در صورت تغییر‬ ‫ممکن است الگوی تغییرات با الگوی استروژن و پروژستین بدن هماهنگ باشد و تحمل آن راحت تر باشد‪.‬‬  ‫در ایران قرص های سه رنگ به این صورت عمل می کنند که قرص های تری فازیک جعبه زرد رنگ دارد‪.‬اکثرا‬ ‫)‪ LD (low dose‬و ) ‪HD(High dose‬می باشند‪.‬استروژن آنها اتیلن استرادیول و پروژسترون آن ‪،‬‬ ‫لوونورجسترل می باشد‪.‬یاس و یاسمین نسل جدید می باشند که استروژن آنها اتیلن استرادیول و پروژسترون‬ ‫آنها دروسپیرنون می باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬تعدادی از این ترکیبات به صورت تزریقی استفاده می شوند‪.‬معموال پروژسترون تنها مثل مدروکسی‬ ‫پروژسترون می باشند که برای ‪ 3‬ماه می تواند جلوگیری کند‪.‬‬ ‫‪ ‬تعدادی نیز مانند نورجسترول کاشتنی هستند‪.‬برای ‪ 5‬سال جلوگیری از بارداری می کنند‪.‬‬ ‫‪ ‬قرص هایی نیز به صورت خوراکی وجود دارند که فقط حاوی استروژن یا پروژسترون می باشند‪.‬معموال‬ ‫اینها ‪ morning after‬می باشند‪.‬بعد از ‪ intercourse‬فرد ‪ 72‬ساعت وقت دارد که برخی حاوی‬ ‫یک یا دوتا می باشند و هر ‪ 12‬ساعت مصرف می شوند و به طور مستقیم جلوگیری می کنند و مصرف‬ ‫مداوم ندارند‪.‬به اینها ‪post coital contraceptive‬می گویند‪.‬‬ ‫مکانیسم عمل‬ ‫برخی که ترکیبی هستند ‪ ،‬می تواند به صورت مهاری عمل کند و ترشح ‪ FSH‬و‪ LH‬را کم کند تا تخمک‬ ‫گذاری مهار شود‪.‬‬ ‫هورمون هایی که فقط حاوی پروژستین به تنهایی هستند ‪ ،‬نمیتوانند این فیدبک مهاری را کامل انجام دهند‪.‬این‬ ‫ترکیبات می توانند ترشحات نواحی سرویکال را تغییر دهند ‪.‬می توانند باعث تغییرات در بافت اندومتر شوند‪.‬‬ ‫حرکات اندومتر را کاهش دهند و ترشحات موکوس را افزایش دهند‪.‬النه گزینی را کم می کنند و محور‬ ‫هیپوتاالموس‪ -‬هیپوفیز‪ -‬گناد را ساپرس می کنند‪.‬‬ ‫اثرات بر ارگان های مختلف‬ ‫‪ ‬در ‪ :Breast‬استرادیول رشد بافت استروما را افزایش می دهد‪.‬پروژسترون سیستم توبوالر را تغییر می‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫عوراض جانبی‬ ‫‪ ‬به ‪ moderate ،mild‬و ‪severe‬تقسیم می شود‪:‬‬ ‫‪ : mild‬استفراغ ‪ ،‬خونریزی و ادم‬  ‫‪ :Moderate ‬افزایش وزن ‪ ،‬خونریزی ‪ ،‬پیگمنتاسیون و آکنه‬ ‫‪ :Severe ‬ترومبوآمبولی ‪ ،‬خونریزی مغزی ‪ ،‬سکته های مغزی ‪ ، MI ،‬افزایش احتمال کلستاز در‬ ‫بیماران گوارشی و افسردگی و کنسر‬ ‫‪Contraindications‬‬ ‫بیماری های قلبی عروقی ‪ ،‬تومور های وابسته به استروژن ‪ ،‬بیماری های کبدی ‪ ،‬بافت فیبروئیدی و در‬ ‫کودکان چرا که احتمال بسته شدن اپی فیز تشدید می شود‪.‬‬ ‫سودمندی ها‬ ‫احتمال حاملگی های خارج رحمی را کم می کند‪.‬احتمال ایجاد کیست در افراد مستعد ‪ pcos‬کاهش می‬ ‫دهند‪.‬اگر با پروژسترون مصرف شوند ‪ ،‬کنسر اندومتر را کاهش دهند‪ RA، PMS.‬و دیگر بیماری هارا کاهش‬ ‫دهند‪.‬‬ ‫‪Post coital contraceptives‬‬ ‫ترکیبی به نام ‪ mifepristone‬یا ‪RU486‬نیز‬ ‫وجود دارد که در خیلی از کشور ها استفاده نمی‬ ‫شود ‪.‬چرا که عالوه بر ضد بارداری بودن ‪ ،‬باعث‬ ‫سقط نیز می شود‪.‬‬ ‫‪Sterogen and progesterone‬‬ ‫‪inhibitors and antagonists outlines‬‬ ‫ترکیباتی مثل میفپریستون ‪ ،‬لیلوپریستون ‪ ،‬دانازول و مهار کنند های آروماتاز و محرک های تخمک گذاری‬ ‫‪estrogen receptor modulators‬‬ ‫ترکیباتی هستند که بر روی برخی رسپتور های استروژنی اثرات آگونیستی و بر برخی اثرات آنتاگونیستی می‬ ‫گذارند‪.‬مثل تاموکسیفن ‪ ،‬تورمیفن و رالوکسیفن می باشند‪.‬‬ ‫تاموکسیفن‬ ‫در گیرنده های استروژنی در ‪ breast‬اثر آنتاگونیستی و بر اندومتر و بافت استخوانی اثرات آگونیستی دارد‪.‬‬ ‫رالوکسیفن‬ ‫در گیرنده های استروژنی در استخوان اثرات آگونیستی دارد و بر ‪ breast‬و اندومتر اثرات آنتاگونیستی دارد‪.‬در‬ ‫استئوپروز استفاده می شود‪.‬دارویی به نام وازوتوکسیفن وجود دارد که همراه با استروژن کونژوگه می تواند در‬ ‫استئوپروز ناشی از منوپاز استفاده شود‪.‬‬ ‫‪Mifepristone‬‬ ‫آنتاگونیست گیرنده های پروژستینی ‪ ،‬گلوکوکورتیکوئیدی می باشد‪.‬با آنتاگونیزه کردن گیرنده های پروژستینی‬ ‫‪ ،‬می تواند باعث سقط شود‪.‬در کوشینگ نیز می تواند مورد استفاده قرار بگیرد‪.‬‬ ‫‪Onapristone‬‬ ‫داروی جدید تری است که فقط آنتاگونیست پروژسترون می باشد‪.‬‬ ‫‪Ulipristal‬‬ ‫اثرات آنتی پرولیفراتیو در بافت اندومتر دارد‪.‬ترشح ‪ LH‬را مهار و از تخمک گذاری جلوگیری می کند‪.‬در بافت‬ ‫فیبروم هم می تواند استفاده شود‪.‬‬ ‫‪Danazol‬‬ ‫اثرات پروژستینی‪ ،‬اندروژنی و گلوکوکورتیکوئیدی ضعیف دارد‪.‬با اثرات پروژستینی می تواند باعث مهار ترشح ‪LH‬‬ ‫و ‪ FSH‬شود‪.‬در اندومتریوز کاربرد دارد‪.‬‬ ‫‪ ‬در ‪ ، ITP‬بیماری کریسمس و بیماری های فیبروکیستیک سینه و انژیو ادم مصرف دارد‪.‬‬ ‫مهار کنند های آروماتاز‬ ‫در زنان چاق ‪ ،‬احتمال ایجاد ‪ PCOS‬زیاد می باشد‪.‬در این افراد آنزیم آروماتاز و استرادیول زیاد می باشد‪.‬سطح‬ ‫‪ LH‬و آندروژن ها نیز باال می باشد و تخمک گذاری نیز ندارند‪.‬مقاومت به انسولین باال و هیرسوتیسم دارند‪.‬در‬ ‫این افراد از مهار کننده آروماتاز استفاده نمی شود‪.‬معموال متفورمین و در صورت تمایل به بارداری ‪ ،‬کلومیفن‬ ‫استفاده می شود‪.‬‬ ‫وقتی آروماتاز مهار می شود ‪ ،‬استرادیول کم می شود‪.‬کاهش استرادیول در بیماری کنسر ‪ breast‬مفید است‪.‬‬ ‫مهار کننده های آروماتاز دارای دو دسته هستند‪.‬یکی فاقد و دیگر دارای ساختار استروئیدی مثل لتروزول می‬ ‫باشد‪.‬لتروزول در ایران وجود دارد‪.‬‬ ‫‪Fulvestrant‬‬  ‫آنتاگونیست ‪ pure‬گیرنده های استروژن می باشد‪.‬‬ ‫کلومیفن‬ ‫در تخمک گذاری استفاده می شود‪.‬اگونیست نسبی گیرنده های استروژن می باشد‪.‬اثر فیدبک مهاری استروژن‬ ‫در ترشح گنادوترپین ها را کاهش می دهد‪LH.‬و ‪ FSH‬را زیاد می کند که با زیاد کردن ‪ LH‬تخمک گذاری‬ ‫تحریک می شود‪.‬‬ ‫‪ LH‬در آقایان باعث ازاد سازی تستسترون می شود که در بدنسازی استفاده می شود‪.‬‬ ‫در خانم ها باعث بزرگ شدن تخمدان می شود‪.‬باعث ‪ ،hot flushes‬سردرد و یبوست می شود‪.‬‬ ‫بیمارانی که ‪ pcos‬و مقاومت به انسولین دارند و تخمک گذاری نیز ندارند‪ ،‬باید تحت درمان ‪insulin‬‬ ‫‪ sensitizer‬مثل متفورمین قرار بگیرند‪.‬‬ ‫متفورمین پاسخ به گنادوترپین ها زیاد می کند‪.‬احتمال تخمک گذاری را نیز باال می برد اما اثربخشی آن مانند‬ ‫کلومیفن نیست‪.‬عوراض گوارشی دارد و در افرادی که نارسایی کلیوی و کبدی دراند ‪ ،‬تجویز نمی شود چون می‬ ‫تواند اسیدوز الکتیک بدهد‪.‬‬ ‫‪Pms‬‬ ‫اثراتی مانند ناپایداری هیجانی ‪ ،‬افسردگی و افزایش تحریک پذیری اتفاق می افتد‪.‬اثرات فیزیکال آن شامل آکنه‬ ‫‪ ،‬درد سینه و ‪ abdominal bloating‬می باشد‪.‬بهترین ترکیبات برای کنترل این عالئم ‪SSRI‬ها مانند‬ ‫سرترالین و فلوکسیتین هستند‪.‬فلوکستین‪ 90‬میل گرم آهسته رهش به مدت یک هفته استفاده می شود‪.‬‬ ‫آلپروزوالم ‪ ،‬کلسیم ‪ ،‬بروموکریپتین ‪ ،‬اسپیرونوالکتون ‪ NSAID ،‬ها و ویتامین ‪ E‬موثر می باشند‪.‬‬ ‫آندروژن ها‬ ‫آندروژن اصلی تستسترون می باشد که ‪ 95‬درصد توسط سلول های لیدیگ و بقیه توسط آدرنال تولید می‬ ‫شود‪.‬آندروژن های دیگر شامل دی هیدروتستسترون(توسط آنزیم ‪ 5‬الفا ردوکتاز ) ‪ ،‬آندروستندیون و دی هیدرو‬ ‫اپی آندسترون که این دو هورمون اخر‪ ،‬توسط ادرنال تولید و در ‪ PCOS‬نیز ممکن است افزایش پیدا کند و‬ ‫عالئم ریزش موی سر یا رویش مو در قسمت های دیگر بدهد‪.‬‬ ‫تستسترون به صورت خوراکی استفاده نمی شود و ‪ First pass metabolism‬باال دارد‪.‬امالح مختلفی مانند‬ ‫پروپیونات دارد‪.‬‬  ‫‪ 17‬الفا الکالیتد آندروژن ها مثل متیل تستسترون ‪ ،‬فلوکسی مسترون ‪ ،‬اوکسی متولون و اوکساندرولون خواص‬ ‫آنابولیک زیاد دارند‪.‬اینها کنسر های کبد ایجاد می کنند‪.‬‬ ‫آندورژن های بیضه دارای اثرات آندروژنی (منجر به ایجاد خصوصیات ثانویه در مردان)و آنابولیکی (تعادل مثبت‬ ‫نیتروژن ‪ ،‬افزایش بافت عضالنی ‪ ،‬افزایش تولید پروتئین)هستند‪.‬‬ ‫نسبت اثرات آندروژنی به آنابولیکی را مشاهده می کنید‪.‬‬ ‫ ‬ ‫‪Testosterone‬‬ ‫‪1:1‬‬ ‫ ‬ ‫‪Methytestosterone‬‬ ‫‪1:1‬‬ ‫از اتییل استرنول در افراد ‪End stage‬کنسر‬ ‫ ‬ ‫‪Fluoxymesterone‬‬ ‫‪1:2‬‬ ‫ ‬ ‫‪Oxymetholone‬‬ ‫‪1:3‬‬ ‫برای افزایش اشتها استفاده می شود‪.‬‬ ‫ ‬ ‫‪Ethylesternol‬‬ ‫‪1:4- 1:8‬‬ ‫ ‬ ‫‪Oxandrolone‬‬ ‫‪1:3- 1:13‬‬ ‫ ‬ ‫‪Nandrolone phenpropionate‬‬ ‫‪1:3- 1:6‬‬ ‫ ‬ ‫‪Nandrolone decanoate‬‬ ‫‪1:2.5- 1:4‬‬ ‫ ‬ ‫‪Stanozolol‬‬ ‫‪1:3- 1:6‬‬ ‫اوکساندرولون ‪ ،‬نان درولون دکانوئیت به مرور اثرات آنابولیکی زیاد می شود‪.‬تولید اریتروپوئیتین را افزایش می‬ ‫دهند‪.‬باعث ایجاد صفات ثانویه می شوند‪.‬باعث رشد مو می شوند‪.‬فاکتور های انعقادی را زیاد می کنند‪ HDL.‬را‬ ‫کم می کنند‪.‬‬ ‫در مردان هایپوگنادیسم می توان از ‪ Anrogen replacement therapy‬استفاده کرد‪.‬برای کاهش‬ ‫شیردهی در خانم ها نیز استفاده می شود‪.‬منجر به افزایش سنتز پروتئین می شوند‪.‬در برخی از آنمی ها مثل‬ ‫آنمی فانکونی و تاالسمی استفاده می شده است‪.‬ممکن است در استئوپروز استفاده بشوند که االن بیس‬ ‫فسفونات ها جایگزین آنها شده اند‪.‬در ورزش از آنها سواستفاده می شود‪.‬در سالمندان نیز کاربرد دارد که حجم‬ ‫عضله را زیاد می کند‪.‬‬ ‫عوارض جانبی‬ ‫‪ Masculinization‬می باشد که در ورزشکار های خانم دیده می شود‪.‬دارای هیرسوتیسم ‪ ،‬آکنه ‪ ،‬آمنوره ‪،‬‬ ‫ضخیم شدن صدا و بزرگ شدن کلیتوریس می باشند‪.‬باعث احتباس نمک و کنسر های هپاتوسلوالر می‬ ‫شوند‪.‬زردی کلستاتیک ایجاد می کنند‪.‬از لحاظ رفتاری نیز خشن می باشند‪.‬رفتاری نیز وابسته به این ترکیبات‬ ‫می شوند‪.‬‬