Historia Wychowania - Zagadnienia PDF

**1.Zasady nauczania wg Komeńskiego** Komeński był czeskim pedagogiem żyjącym w XVII w, wprowadził wiele nowatorskich zasad nauczania. M.in: Według Komenskiego nauczyciel powinien być przewodnikiem i mentorem, a nie tylko źródłem wiedzy. Naukę powinni przekazywać tylko ci, którzy są doświadczeni i...

**1.Zasady nauczania wg Komeńskiego** Komeński był czeskim pedagogiem żyjącym w XVII w, wprowadził wiele nowatorskich zasad nauczania. M.in: Według Komenskiego nauczyciel powinien być przewodnikiem i mentorem, a nie tylko źródłem wiedzy. Naukę powinni przekazywać tylko ci, którzy są doświadczeni i wiedzą co robią. Podkreślał, że nauczanie powinno opierać się na naturze i przebiegać zgodnie z jej prawami. Edukacja powinna przebiegać stopniowo, tak jak rozwija się natura. Dziecko, podobnie jak roślina, powinno rozwijać się w sposób naturalny, a nie pod przymusem. Nauczanie powinno być dostosowane do naturalnego rozwoju ucznia i jego zdolności. **2. Wychowanie w starożytnej Sparcie** Istota wychowania spartańskiego: Wychowanie jednostek mocnych fizycznie, zahartowanych na wszelkie trudy, zaprawianych do walki, zdyscyplinowanych, nieustraszonych i ofiarnych. Wychowanie dla państwa, nie dopuszczające indywidualizmu. Nie dbano o wychowanie umysłowe. 3 okresy wychowania: 1\. 8-11 lat-- intensywne szkolenia fizyczne, poza treningiem fizycznym uczyli się podstawowych zasad towarzyskich. 2\. 12-15 lat -- chłopcy byli nieustannie głodni co zmuszało ich do kradzieży jedzenia -przyzwyczajenie do uczucia ciągłego głodu pozwalało lepiej znosić trudy wojenne. Wpajano zasady bezwzględności oraz bezwarunkowego poddania wobec swojego nauczyciela. 3\. 16-20 lat -- w wieku 18 lat młodzieniec stawał się rezerwowym armi spartańskiej, najlepsi przechodzili także inicjacje/szkolenie zwane KRYPTEJĄ- rodzaj tajnej policji. **3. Trivium i Quadrivium** W starożytnym Rzymie program nauczania oparty był na 7 sztukach wyzwolonych (trivium :Gramatyka,retoryka i dialektyka ,Quadrivium : geometria ,arytmetyka , muzyka , astronomia). 7 nauk wyzwolonych kształciło człowieka wolnego. Trivium i Quadrivium wprowadzono, by zapewnić wszechstronne wykształcenie.Trivium i Quadrivium miało wpływ na edukację w późniejszych epokach. 7 sztuk wyzwolonych stosowano m.in. w średniowiecznych bądź renesansowych programach nauczania. **4.Szkoły i wychowanie w starożytnym Rzymie**. **STAROŻYTNOŚĆ** Za wychowanie odpowiadała szkoła oraz rodzina. W Rzymie panowało kształcenie publiczne i prywatne, były trzy poziomy szkół, a program nauczania oparty na 7 sztukach wyzwolonych (trivium :Gramatyka,retoryka i dialektyka ,Quadrivium : geometria ,arytmetyka , muzyka , astronomia) - 7 nauk wyzwolonych kształciło człowieka wolnego. Poziomy szkół: 1.Szkoła elementarna-- nauka czytania, pisania, rachowania. 2.Szkoła gramatykalna -- grammatici/literati -- literatura i gramatyka 3\. Szkoła retoryczna retorzy- nauczanie wyższe, nauka retoryki i prawa. **5. Szkoły i wychowanie w Atenach STAROŻYTNOŚĆ** Wychowanie ateńskie: szkoły prywatne, do 7 roku życia dzieci były wychowywane przez matkę, w szkole nad wychowaniem czuwał pedagog. Każdy mógł być nauczycielem (min. 40 lat)- nie był to zawód popularny. Państwo ustalało długość nauki, zabraniano nauki w święta, nie istniały obowiązujące metody nauczania. System wychowania: 7-13 -- szkoła gramatysty (czytanie i pisanie) i lutnisty (muzyka, poezja), 13-15-- palestra- wychowanie fizyczne, 16-18 -- gimnazjon ( np wykształcenie filozoficzne/polityczne/literackie), 18-20 od 372 r efebia. Ideał wychowawczy to m.in. męstwo, cnota obywatelska, mądrość, sprawiedliwość. **6 Szkolnictwo i pedagogika jezuitów** Cele pedagogiki jezuickiej m. in: Doprowadzenie wychowanka do poznania i umiłowania Boga przez wiedzę teologiczną, Wykształcenie humanistyczne oparte o studium języków klasycznych. Cechy pedagogiki: łagodność i dobroć połączenia z poszanowaniem godności ucznia, Kary były ostatecznością. System dydaktyczny: Treści kształcenia : język i literatura klasyczna , retoryka, filozofia Za podstawę filozofii uznano nauki św. Tomasza z Akwinu. System: 1.Szkoły niższe : 5 lat, Główny przedmiot: łacina 2 Szkoły wyższe ( superiora ) 3 lata , Główny przedmiot : filozofia , podstawy geografii, historii , fizyki , astronomii **7 Reformacja i jej wpływ na wychowanie RENESANS** Reformacja (XVI w.) to ruch religijny, polityczny i społeczny w Europie. Zapoczątkował ją Marcin Luter. Miała ogromny wpływ na wychowanie i edukację; kładła nacisk na osobiste studiowanie pisma świętego, zwracała uwagę na wychowanie moralne, przyczyniła się do powstawania nowych uniwersytetów i reformowania istniejących, przyczyniła się do wzrostu znaczenia języka polskiego, doprowadziła do rozłamu kościoła katolickiego, narodził się kalwinizm i protestantyzm. W polsce zabroniono przywozu ksiąg luterańskich z Gdańska, a polskie władze krytykowały reformację. **8 Przyczyny powstania KEN 14.10.1773 OŚWIECENIE** KEN była pierwszym ministerstwem oświaty w Europie, przyczyny powstania to m.in Po I rozbiorze Polski (1772) wzrosło poczucie potrzeby reform, w tym w dziedzinie edukacji, aby wzmocnić społeczeństwo i państwo, Upadek szkolnictwa parafialnego i rozwiązanie zakonu jezuickiego, powstanie KEN miało zredukować wpływ Kościoła na szkolnictwo i podporządkować je państwu. Celem była odbudowa systemu oświaty w Rzeczypospolitej. **9** **Powstanie i znaczenie uniwersytetów w Europie** Uniwersytety zaczęły powstawać w Europie w średniowieczu, głównie w 12,13,14 wieku. Były to instytucje kształcące elity społeczne, duchownych, prawników i urzędników. Uniwersytet to najstarszy, a zarazem podstawowy typ wielowydziałowej wyższej uczelni. Uni. Boloński- uważany za najstarszy uniwersytet w Europie, specjalizował się w prawie, powstał na koniec XI wieku, Akademia Krakowska została założona w 1364 roku przez króla Kazimierza Wielkiego, Językiem wykładowym była łacina, Przyczyniła się do rozwoju nauki, literatury i administracji w Polsce. Znaczenie uniwersytetów; kształciły elity - Przygotowywały duchownych, lekarzy, prawników i urzędników, system nauczania oparty na trivium i quadrivium, nauka odbywała się po łacinie, uniwersytety przyczyniły się do rozwoju piśmiennictwa i kultury w językach narodowych, stały się wzorem dla późniejszych instytucji akademickich. W okresie renesansu i reformacji uniwersytety zyskały jeszcze większe znaczenie, rozwijając nauki humanistyczne i przyrodnicze. **10 Poglądy pedagogiczne Kwintyliana** **STAROŻYTNOŚĆ** Kwintylian uważał, że celem edukacji jest kształtowanie doskonałego mówcy, który będzie także człowiekiem prawym. Podkreślał znaczenie wczesnej i starannej edukacji, odpowiedniego wychowania moralnego oraz roli nauczyciela jako wzoru do naśladowania. Zalecał nauczanie oparte na stopniowym przyswajaniu wiedzy, zachęcaniu ucznia i unikaniu kar cielesnych. Dążył do harmonijnego rozwoju intelektualnego, moralnego i emocjonalnego. **11 Poglądy pedagogiczne J. A. Komeńskiego** Czeski pedagog reformator szkolnictwa. Uważany za pedagoga wszech czasów Poglądy pedagogiczne: 1.Wierzy w moc wychowania i wykształcenia 2.Domaga się aby nauczanie i wychowanie było dostępne nie tylko dla dzieci bogaczy, ale i także dla tych niskiego pochodzenia. 3. Organizacja pracy szkolnej, podział na lekcje i klasy. 4. Chciał wprowadzić nowy program wykształcenia i nowy układ materiału programowego. 5.System jednolitego szkolnictwa dla wszystkich: szkoła macierzyńska do 6 roku życia, szkoła elementarna/ języka ojczystego do 12 r.ż, szkoła języka łacińskiego do lat 18 oraz akademia od 18 roku życia **12 Poglądy pedagogiczne A. Frycz Modrzewskiego** **RENESANS** Andrzej Frycz Modrzewski krytykował scholastyczne wychowanie, system stanowy pogłębiający nierówności społeczne oraz dominację Kościoła w oświacie. Podkreślał, że szkoła jest najważniejszą instytucją, a jej rozwój to warunek istnienia państwa. Postulował unowocześnienie programów nauczania, edukację moralną od najmłodszych lat, łączenie jej z wychowaniem fizycznym oraz poszanowanie wszystkich stanów społecznych. Krytykował synów magnackich za brak odpowiedzialności, wskazując na potrzebę opieki państwa nad edukacją. **13 Osiągnięcia KEN OŚWIECENIE** Upaństwowienie szkoły, Szkoła staje się placówką świecką, Komisja wprowadziła świeckiego , wykształconego, państwowego nauczyciela. ,Dokonała unarodowienia oświaty, Wprowadziła hierarchiczny ustrój szkoły, Opracowała nowe programy nauczania i podręczniki, Zreformowała uniwersytety,wprowadzono szkoły elementarne- miejskie i wiejskie, Wychowała i wykształciła pokolenie polskiej inteligencji , Była wzorem dla innych krajów, Była źródłem przetrwania Polaków przez 123 lata zaborów. **14 Myśl pedagogiczna Platona** **STAROŻYTNOŚĆ** Platon- najznakomitszy uczeń Sokratesa, jego uczniem był m. in Arystoteles. Wychowanie według Platona jest procesem determinowanym przez państwo. Myśl pedagogiczna opierała się na jego filozofii idealizmu i przekonaniu, że edukacja jest kluczowa dla kształtowania harmonijnego społeczeństwa i doskonałego człowieka,Edukacja jako droga do poznania prawdy. Platon postrzegał edukację jako proces całego życia, który przygotowuje człowieka do realizacji dobra zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. **15 Ideał wychowania w kulturze renesansowej** Indywidualność, Odrzucenie bezkrytycznego hołdowania autorytetem , Zacierała się różnica między złem , a dobrem. Zwracano uwagę na różnice między pięknem a brzydotą , delikatnością , a szorstkością. Odradzał się grecki ideał człowieka wolnego i harmonijne , wszechstronnie rozwiniętego w duchu chrześcijańskim. Człowiek jest odpowiedzialny za siebie samego **16 Ideał dydaktyczno-wychowawczy Szkoły Rycerskiej (Szkoły Kadetów). OŚWIECENIE** Korpus Kadetów =Szkoła Rycerska = Akademia Szlachecka Korpusu Kadetów. Wzorowano się na Akademii Rycerskiej w Luneville , ufundowanej przez Stanisława Leszczyńskiego, Katechizm moralny dla uczniów Korpusu Kadetów. Szkoła Rycerska stała się wzorem nowoczesnej instytucji edukacyjnej, która łączyła wychowanie obywatelskie z przygotowaniem praktycznym i moralnym. Program nauczania :Budownictwo i fortyfikacje wojskowe, Budownictwo cywilne ,Języki ( łacina , polski , niemiecki , francuski ), Ekonomia, Nauka o moralności, prawo,Historia, Filozofia ,Matematyka, Geometria, Uzupełnienie programu : jazda konna , taniec , muzyka. Szkoła Rycerska 7 lat. **17 Ideał dydaktyczno-wychowawczy Collegium Nobilium** OŚWIECENIE 1740 - Stanisław Konarski Cel: zbliżenie szkoły do życia, społeczeństwa i narodu, szkoła jako kuźnia kształtowania charakterów i wychowania obywatelskiego w duchu miłości ojczyzny. Collegium Nobilium kładło nacisk na rozwój intelektualny, przygotowanie do służby publicznej oraz kształtowanie cnót obywatelskich i religijnych. Zasadnicze cechy dobrego obywatela: Wierność, Szacunek, Posłuszeństwo wobec króla, Poszanowanie praw ojczystych, Podległość urzędom i władzom **18 Działalność Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych** **Utworzona 10.02.1775 OŚWIECENIE** Organ KEN zajmowała się tworzeniem nowoczesnych podręczników, programów nauczania i metod dydaktycznych dla szkół Komisji Edukacji Narodowej. Promowało idee oświeceniowe, wprowadzając świeckie, praktyczne i nowoczesne podejście do edukacji.. Konkursy na opracowanie podręczników z fizyki , matematyki , logiki , historii naturalnej (rolnictwo , ogrodnictwo ) , wymowy i poezji. Wytypowani autorzy opracowywali podręczniki do historii , języka polskiego , higieny , nauki moralnej i religii. **19 Poglądy Jana Henryka Pestalozziego OŚWIECENIE/POCZĄTEK XIX W** Jan Henryk Pestalozzi był zwolennikiem edukacji opartej na naturalnym rozwoju dziecka i harmonijnym kształceniu intelektu, uczuć oraz umiejętności praktycznych. Uważał, że wychowanie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb dziecka i rozwijać się stopniowo, zaczynając od prostych doświadczeń. Podkreślał znaczenie edukacji rodzinnej, uczuciowego związku między nauczycielem a uczniem oraz uczenia przez doświadczenie i działanie. **20 4 stopnie formalne J. F. Herbarta XIX W** Herbart opierał rozważania pedagogiczne na psychologii i etyce. Uważał, że skuteczność nauczania zależy od jego toku, stworzył więc 4 stopnie formalne: 1. Jasność -- Zapoznanie z nowym materiałem w sposób zrozumiały i prosty 2. Kojarzenie -- Łączenie nowej wiedzy z już posiadanymi wiadomościami 3. System-- Porządkowanie wiedzy w logiczny i spójny system 4.Metoda -- Praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy Jasność ----\> Kojarzenie ----\>System ----\> metoda **21 Szkolnictwo na ziemiach polskich pod zaborami w XIX wieku** (wybrać jeden zabór) Po upadku powstania listopadowego, władze rosyjskie zwiększyły działania rusyfikacyjne w systemie edukacji na ziemiach polskich. Język rosyjski stał się obowiązkowym językiem nauczania, a język polski został wyeliminowany z programów szkolnych. Po powstaniu styczniowym w 1863 roku, represje wobec polskiego szkolnictwa nasiliły się; wiele polskich szkół zostało zamkniętych, a te, które pozostały, poddano ścisłej kontroli i dalszej rusyfikacji. W odpowiedzi na te działania, Polacy organizowali tajne nauczanie, aby zachować język, kulturę i tożsamość narodową. **22 Teoria i praktyka Nowego Wychowania KONIEC XIX W POCZĄTEK XX W** W nowym wychowaniu dziecko jest podmiotem, jest w centrum zainteresowania. Teoria: Koncepcja naturalistyczna- Proces wychowania związany jest z procesem naturalnego, fizycznego i psychicznego rozwoju i wzrostu. Brak możliwości organizacji pracy wychowawczej, wychowankowi pozostawiamy swobodę. Socjologizm pedagogiczny -- każdy osobnik określany jest przez zewnętrzne warunki życia, od których jest ściśle uzależniony. Praktyka: "slojd"- roboty ręczne, system wychowania Marii Montesorii- metoda edukacyjna oparta na indywidualnym podejściu do dziecka, wspierająca jego samodzielność, naturalną ciekawość i rozwój, metoda projektów, metoda ośrodków zainteresowań, plan daltoński (zasady: wolność, samodzielność i współpraca) - nauczanie laboratoryjne, nauka całościowa. **23. System monitorialny Bella i Lancaster** **XIX W** System wzajemnego nauczania. w ramach tego systemu jeden nauczyciel mógłby uczyć nawet kilkuset uczniów wyręczając się w pracy dydaktycznej najzdolniejszymi uczniami- monitorami, jeden miałby pod opieką ok. 10 uczniów i uczył tego co sam Nauczył się od nauczyciela. **24 Ocena poglądów J. F. Herbarta** **XIX W** Poglądy Herbarta miały duży wpływ na dydaktykę. Teoria czterech stopni formalnych wprowadziła porządek i strukturę w proces nauczania. Herbart został doceniony za systematyczność i metodyczność, jednak krytykowano jego koncepcję za mechaniczność, brak indywidualizacji nauczania oraz pomijania potrzeb i indywidualnych zainteresowań ucznia.. **25 Szkoła pracy Johna Deweya xx wiek** Dewey promował edukację poprzez rozwiązywanie problemów,uczenie się poprzez bezpośrednie doświadczenie i uczenie się poprzez działanie co miało być główną zasadą dydaktyczną. Zasadą wychowawczą była natomiast inicjatywa i samodzielność ucznia. Szkoła pracy rozwijała samodzielność, umiejętności społeczne i myślenie krytyczne. Nauczyciel pełnił rolę przewodnika. Krytykowano to za nadmierną swobodę.