Historische Methode 2024-25 College 1.3 (PDF)

Historische methode 1.3 De plaats van de historicus Wat met de historicus?  Wie je bent als historicus, wordt grotendeels bepaald door je houding tegenover dat verleden en door de plaats die je aan dat verleden toekent  relevantie of “nut” van de geschiedenis Geert Mak, In Europa 1945 (...

Historische methode 1.3 De plaats van de historicus Wat met de historicus?  Wie je bent als historicus, wordt grotendeels bepaald door je houding tegenover dat verleden en door de plaats die je aan dat verleden toekent  relevantie of “nut” van de geschiedenis Geert Mak, In Europa 1945 (VPRO)  https://www.youtube.co m/watch?v=W3dRxfNjmd 0 3 Historici: werkwijze?  Een historicus doet dus onderzoek (naar het verleden) en gebruikt daarbij bronnen.  Onderzoeksstappen De keuze van het thema  je begint met het kiezen van een onderwerp (uit interesse, relevantie voor hedendaagse situatie, om een standpunt te onderbouwen, uit onvrede met eerdere visies, omdat het nog nooit eerder is onderzocht…) De vraagstelling  je stelt vragen aan dat onderwerp (wat zijn de diverse elementen, waar wil je naartoe, waarom dit onderwerp, wat hebben anderen er al over gezegd …) Heuristiek  je verzamelt en onderzoekt kwaliteit van de bronnen De analyse  je gebruikt het bronnenmateriaal en de histiorgrafie om je vraagstelling op te lossen De synthese  je schrijft het verhaal, trekt daaruit conclusies, idealiter geef je daarbij “een” antwoord op je vragen. Historici: werkwijze?  Grote vragen die onderzoek bepalen  Recurrentie of contingentie?  Het belang van de context ? hekserij: wreed en dom  in context te begrijpen vanuit ideeën over de vrouw, over volksreligie en over de ideeën over het menselijk lichaam  Temporaliteiten: aandacht voor de ritmes van de geschiedenis (trage processen, gebeurtenissen)  historisch proces: aandacht voor chronologie, het verloop in de tijd  Handelende mensen (agency) of ondergaan mensen het historisch gebeuren (structuur)  Propaga nda Kunstvo Nihil rm Herhalin Conting g entie Relevantie verleden? Voorspe Alternat lling ieven Therapi Comple e xiteit Roots  POSITIONALITEIT Geschiedenis en de positie van de historicus tov het verleden 7  Geschiedenis als voorspelling  Geschiedenis is teleologisch  Christelijke/Joodse/Islamitische heilsgedachte Smithiaanse vooruitgangsidee (vrije markt)  kapitalisme Marxisme en het dialectisch proces in het verleden op weg naar ideaal Omgekeerd: Spengler, Untergang des Abendlandes Determinisme of proces? De impact van teleologie of cycliciteit John Gast, American Progress (1872) 1. Geschiedenis als voorspelling  De Zes Tijdperken van de Wereld  Tijdperk 1 = Adam tot Noah  Tijdperk 2 = Noah tot Abraham  Tijdperk 3 = Abraham tot David  Tijdperk 4 = David tot Babylonische ballingschap  Tijdperk 5 = Babylonië tot Jezus Christus  Tijdperk 6 = finale tijdperk vanaf de komst van Christus 1. Geschiedenis als voorspelling  “De idealen van de verlichting” menselijke rede zegeviert  overbodigheid van het verleden onder het mom van de vooruitgangsideologie Francis Fukuyama “The end of history”  verlichtingsideaal in Westerse en niet in Islamgemeenschap  waardenoordeel voortuitgang is altijd een relatief begrip (industrialisering in het Westen  global warming)  1. Geschiedenis als voorspelling  Marxisme: = Historisch Materialisme  dialectiek van de geschiedenis Strijd om de productiemiddelen Feodalisme: van feodale extra-economische surplus- extractie Industrieel kapitalisme: producent verliest controle productiemiddelen => commodificatie van arbeid. Socialisme: arbeider verwerft terug controle over productiemiddelen Kopieer vanuit een andere dia de kleine boog met de ‘U’ en plak hem in deze dia. De fo 2. Geschiedenis als Propaganda Hoogtepunt beide wereldoorlogen  Griffith 1915 / Eisenstein, 1938 / Rieffenstahl, 1935  Putin: de plaats van Oekraïne in het Russische verhaal  Historische voorbeelden als verantwoording voor actuele opinies?  “Claudius heeft eigenlijk het NVA-programma over inburgering geschreven” (Bart De Wever, CANVAS- Winteruur, 13 December 2019)  opname van Gallische elite in Romeinse senaat, 42 (Tacitus)  en niet Caracalla (Constitutio Antoniniana, 212), die burgerschap aan alle vrije inwoners van het Romeinse rijk verleent  Burgerschap is er voor een selecte groep die “onze” gewoontes hebben overgenomen  https://www.youtube.com/watch? v=UJpTjBfUnXo 13 2. Geschiedenis als wapen in ideologische strijd  Ook historici?  Vb. Duitse Boerenopstand 1525  Engels (Friedrich), Der deutsche Bauernkrieg (1850): “The grandest revolutionary effort of the German people”  Franz (Gunther), Der deutsche Bauernkrieg (1933): voorafspiegeling corporatieve samenleving.  1950-1990  Communistische geschiedschrijving in Sovjet-blok vs. Geschiedenis van de groei in Westen  Waarden en Verleden: artificiële of echte constructies?  Vlaamse canon en hard werkende Vlaming, etc. 3. De Geschiedenis Herhaalt Zich? Van Tsjernobyl naar Fukushima naar…. Van De Pest naar de Spaanse Griep naar COVID-19 Tosh 31 : “no one historical situation has been, or ever can be repeated in every particular’  Het Laatste Nieuws 13/03/2020  De Geschiedenis Herhaalt Zich?  Quarantaine  Fase I: Grenzen sluiten > quarantaine vreemdelingen  Fase II: slachtoffers en families isoleren; statistieken (Milaan, c. 1400)  Fase III: desinfecteren (kleren verbranden, rook)  Fase IV: sanitaire paspoorten  Venetië: Lazzaretto Vecchio 1423  3. Geschiedenis herhaalt zich  John Tosh : The truth that history never repeats itself also limits the confidence with which historians can predict   ‘sequential predictions’ and ‘recurrent or repetitive predictions’ Kopieer vanuit een andere dia de kleine boog met de ‘U’ en plak hem in deze dia. De fo 4. Complexiteit en Context Geschiedenis = dwarsverbanden zien  Geschiedenis is wetenschap van de context, van het laterale denken >< compartimentering van menselijk bestaan (Tosh, 30) Historicus = viroloog, econoom, socioloog, taalkundige, psycholoog en geograaf 5. Nihilisme De verwerping van de Geschiedenis Revoluties: Avant-Garde, Franse Revolutie (afbeelding: republikeinse kalender), Nieuwe Orde Vrije Wil  structuur vs. agency debat De verwerping van de geschiedenis  Kasimir Malevitch, Réalité peinte d'un joueur de football. Masses colorées dans la 4e dimension, 1915 De verwerping van de geschiedenis  De bezette stad, Paul van Ostaijen (1920) 6. Contingentie Geschiedenis als proces Maar fundamenteel onvoorspelbaar Acties, gebeurtenissen Tsjernobyl, COVID-19: contingente gebeurtenissen? Niet alle successen zijn gebaseerd op relatieve voordelen  AZERTY, huisnummering What if … 20 juli 1944 7. Alternatieven Geschiedenis als inventaris van alternatieven Sociale geschiedenis: Gelijkheid / ongelijkheid Politieke geschiedenis: Boerenrepublieken tot gecentraliseerde staten Economische geschiedenis: vrije markt; subsistentie; commons…. …. 8. Wortels van onze samenleving Waarom is onze samenleving zoals ze is? Padafhankelijkheid The Rise of the West? 8. Wortels van onze samenleving Waarom is onze samenleving zoals ze is? De European Marriage Pattern John Hajnal 1965: Hoge huwelijksleeftijd Grote groepen alleenstaanden Neolokaliteit: na huwelijk afzonderlijk huishouden Exceptionaliteit van West- Europa? Ontstaan? Ergens in middeleeuwen of nog eerder? Welke ‘wortels’ kiest men dan? 9. Therapeutische Rol Waarheidscommissie s (Zuid-Afrika en elders)  Michael Ignatieff Srebrenica- commissie Nederland Lumumba commissie België Vergelijk Holocaust (negationisme = strafbaar)  recht om te vergeten? Aartsbisschop Desmond Tutu en mede-leden bij start van Truth and Reconciliation Commission (TRC) 10. Kunstvorm L’art pour l’art mag ook Humane wetenschappen > menselijke ontplooiing via kunst, literatuur John Tosh: ‘insight into the human condition – a means to heightened self-awareness and empathy with others’ ‘Spanning’ sociale versus humane wetenschap. 10. Kunstvorm  Input fictie / fantasy:  De Ring-trilogie (Tolkien) (dir. Jackson)  Game of Thrones  Downton Abbey / Bridgerton  Antwoord op actuele vragen? De agenda van de historicus is actueel. Maar dat kan ook zonder context, proces en ‘anders-zijn’ uit het oog te verliezen. Historici en de kritische diagnose van bronnen  transferable skills