H4 - Scramble for Africa (1870-1914) PDF

H4 -- The Scramble for Africa (1870 -- 1914) ============================================ en de Kongo-Vrijstaat (1885 -- 1908) Inleiding -- talen in de wereld **Quiz-time, vul het genoemde land in en omcirkel welke taal men daar spreekt.** 1. Welke taal spreekt men in \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_...

H4 -- The Scramble for Africa (1870 -- 1914) ============================================ en de Kongo-Vrijstaat (1885 -- 1908) Inleiding -- talen in de wereld **Quiz-time, vul het genoemde land in en omcirkel welke taal men daar spreekt.** 1. Welke taal spreekt men in \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ a. Spaans b. Portugees c. Engels 2. Welke taal spreekt men in \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ a. Frans b. Nederlands c. Engels 3. Welke taal spreekt men in \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ a. Spaans b. Portugees c. Engels 4. Welke taal spreekt men in \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ a. Frans b. Duits c. Engels 1. De Conferentie van Berlijn (1884-85) Aan het eind van de lange 19^e^ eeuw laten Europese landen hun oog op het grondstofrijke continent Afrika vallen. Dit is te verklaren door een agressief nationalisme, machtslust én groeiende industrialisering. Door dit laatste heeft men telegrafen, kanalen, treinen en wapens op industriële schaal enerzijds, en de nood om steeds meer grondstoffen te vergaren om te kunnen blijven produceren anderzijds. O.a. de Britten, Fransen, Portugezen en Spanjaarden verkennen (lees: veroveren) aan een ijl tempo grote delen van Afrika. De competitie tussen de landen is erg groot. Er ontstaat een wedloop om kolonies in Afrika: The Scramble for Africa. Het onvermijdelijke moment dat zij elkaar in hun veroveringstochten ontmoeten op het gigantische continent diende zich aan. De rijkskanselier[^1^](#fn1){#fnref1.footnote-ref} van het nog jonge Duitsland, Otto von Bismarck, trok aan de alarmbel en riep de Conferentie van Berlijn samen. ***Bekijk volgende prent. Naar wijzen de pijlen? Beantwoord de vraag.*** **Het resultaat van de conferentie van Berlijn zie je op onderstaande kaart.** **Formuleer een antwoord op de volgende vragen** 1. **Twee landen, aangeduid op de kaart, werden nooit gekoloniseerd welke? Duid aan en benoem op de kaart.** 2. **Som tenminste drie koloniserende Europese landen op:** 3. **Vergelijk deze kaart met die op p. 5. Welke verschillen stel je vast?** De Europese kolonisators verdelen het Afrikaanse continent als een taart. Vanuit een superioriteitsgedachte houden zij geen rekening met bestaande culturen of politiek. De Europese cultuur en staten worden als superieur gezien. Staten of culturen die in Afrika zouden bestaan, zien ze niet als 'echt'. Afrika wordt gezien als een 'leeg continent'. Andere culturen kunnen volgens hen best zo snel als mogelijk Westers worden. Dit superioriteitsdenken is een hiërarchisch denken. De Kongo-Vrijstaat (1885 -- 1908) ================================= Een koloniale erfenis **We bekijken het filmpje: 'wat met de standbeelden van Leopold II?' (zie ppt). Beantwoord volgende vragen.** 1. *Wie richtte het besproken standbeeld van Leopold II op?* 2. *Wat zegt dit over de appreciatie t.o.v. Leopold II doorheen de tijd?* 3. *Welke indruk moet het standbeeld maken volgens Aline? Welke indruk maakt het op haar?* 4. *Welke concrete actie stelt Stella Nianchama voor om het racistisch-koloniale verleden te verwerken? Wees volledig.* +-----------------------------------------------------------------------+ | *Wist-je-datje* | | | | Het Belgisch vorstenhuis koesterde al lang de droom om een kolonie te | | bezitten. **Leopold I** verwerft reeds in 1834 stukken grond in | | Guatemala. Het gebied werd geschonken door Guatemala, in de hoop | | Belgische ingenieurs aan te trekken. Het werd echter aan de Belgische | | arbeidersbevolking verkocht als een land van melk en honing. Na 11 | | jaar hield de kolonie op met bestaan omwille van ziektes en | | geldproblemen. Vandaag vind je in het huidige Santo-Tomas de | | Castilla, Guatemala, nog steeds een 'Parque Belga' en mensen die | | afstammen van Belgen. | +-----------------------------------------------------------------------+ De obsessie van Leopold II Het is pas met Leopold II dat het hebben van een kolonie een serieuze ambitie, zoniet obsessie, wordt. In zijn eigen woorden: "Il faut que la Belgique ait une colonie" (*Het zou goed zijn als België een kolonie heeft*). Een kolonie zou positief zijn voor België meende hij. Ten eerste was zijn land volop aan het industrialiseren: het had nood aan grondstoffen en nieuwe afzetmarkten. Daarnaast zou een kolonie bijdragen tot internationaal aanzien en macht. Een derde drijfveer om te koloniseren lees je in de bron hieronder. Hij laat -- net zoals vele andere Europese landen -- zijn oog op Afrika vallen. Op de Aardrijkskundige Conferentie te Brussel in 1876 zegt hij het volgende over het Afrikaanse continent: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- *"Het onderwerp dat ons samenbrengt, is een van de grote taken voor de mensheid: om Centraal-Afrika, het laatste deel van de aardbol dat nog niet in aanraking is gekomen met de beschaving, hiervoor te openen; de duisternis die over hele volken hangt te doorboren, is -- waag ik te zeggen -- een kruistocht deze eeuw van vooruitgang waardig."* -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **\ Beantwoord volgende vragen bij bovenstaande bron.** 1. Hoe kijkt Leopold II naar Centraal-Afrika? (duid aan) 2. Wat ziet hijzelf als zijn missie? \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ 3. In welk domein past dit? \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_ 4. **Lees nu opnieuw de lestekst p. 3. Welke drie andere oorzaken vind je daar nog? Plaats telkens in het correcte domein.** Leopold II verbergt zijn interesse in Afrika, omdat hij geen conflict met andere Europese landen wil. Toch richt hij, na de Aardrijkskundige Conferentie in 1876, het AIA op (=Association Internationale Africaine). Deze organisatie houdt zich bezig met het verkennen van Centraal-Afrika. Volgens het AIA om de slavenhandel in het gebied aan banden te leggen. Achter de schermen: om Leopolds koloniale ambities waar te maken. Wanneer hij zijn blik op het gebied rond de Congorivier richt, creëert hij de AIC (=Association Internationale du Congo). Een vergelijkbare onderneming, met de blik op het gebied rond de Congorivier. Voor deze onderneming weet hij Henry Morton Stanley, een Britse ontdekkingsreiziger, voor zich te winnen. Diens missie had twee doelen: verdragen afsluiten met lokale stammen en handelsposten oprichten langs de Congorivier. Stanley richtte onder andere de handelspost Leopoldstad op, het huidige Kinshasa.[^2^](#fn2){#fnref2.footnote-ref} Leopold II verwierf op deze manier controle over Congo, althans in de praktijk. **Wanneer Bismarck de Conferentie te Berlijn bij elkaar roept, zal ook de Belgische vorst Leopold II aan de onderhandelingstafel zitten. Hij belooft, dat als het gebied rond de Congorivier onder de controle van de AIC zou komen, hij ervoor zou zorgen dat het een neutraal gebied zou zijn, waar vrijhandel de norm is en slavernij zal worden uitgebannen. Met deze drie beloftes (die hij uiteindelijk niet waar zal maken) krijgt het AIC de controle over het gebied. Wat volgt is een kunstige ingreep van Leopold: hij laat zich door de AIC benoemen tot vorst over het gebied. De Kongo-Vrijstaat, met Leopold II als enige machthebber, was gecreëerd.** Rood rubber De kolonie van Leopold II bleek in de eerste jaren waardeloos. Ivoor was de enige noemenswaardige grondstof die er gewonnen werd. Leopold had meerdere fortuinen geïnvesteerd in zijn kolonie. Hij zat in de schulden en met de handen in het haar. Tot op een zeker moment, wanneer de Schotse 'mister Dunlop' op de proppen komt met een opblaasbare rubberband. Deze uitvinding was bruikbaar in de volop ontwikkelende fiets- en auto-industrie (lees: 2^e^ IR). Daarnaast zijn bepaalde streken in Congo van nature rijk aan rubberbomen. De ontginning van dit rubber zal in korte tijd enorm stijgen. In 1891 werd slechts een honderdtal ton rubber gewonnen, 5 jaar later was dit al 1300 ton en in 1901, 6000 ton. De Kongo-Vrijstaat bleek een goudmijn. Echter had dit een enorme menselijke kost.[^3^](#fn3){#fnref3.footnote-ref} ***Analyseer volgende mondelinge bronnen.*** *Vragen zie p. 10.* Hoe zou je het bewind van Leopold II en de Force Publique beschrijven? -- -- Waarom voert men zulk een bewind? -- -- Beschrijf de link met het hoofdstuk 'Industrialisering in de lange 19^e^ eeuw' -- -- Belgische kolonisators, die richting Kongo-Vrijstaat trekken, coördineren de rubberontginning. Ze sturen de Force Publique aan, het koloniale leger. In dit leger zijn Europeanen de officiers, lokale bevolking de soldaten. De Force Publique int met wrede hand de rubber. De rubber wordt gekaderd als een belasting. Zowel de Kongo-Vrijstaat als bedrijven inden rubber. De rubberontginning vond plaats in noordwestelijk Congo (de regio's Equateur en Kasai). Desalniettemin vonden er wreedheden, los van rubber, plaats in vele delen van Kongo-Vrijstaat. Het is bekend dat Leopold II zijn greep op het gehele gebied ten allen tijde wou versterken. Hierbij maakte hij gebruik van bestaande machtsverhoudingen in het gebied. Zoals we reeds eerder leerden: het gebied rond de Congorivier was géén geheel. Bestaande stam- en staatsverbanden worden doorsneden. Om over dé Congolezen te praten is onmogelijk. Bepaalde bevolkingsgroepen worden tegen elkaar uitgespeeld. Het is belangrijk om te weten dat dit een gebied is waar conflicten en verbanden bestonden tussen die volkeren, vooraleer Leopold II er plots de plak kwam zwaaien. Deze kennis wordt vaak uitgespeeld: denk aan zij die dienst nemen in de Force Publique t.o.v. zij die belasting moeten betalen. Het staat vast dat vele mensen in de Kongo-Vrijstaat leden onder het gewelddadige regime. Rond 1905-6 komt er een einde aan de rubberontginning. Hier zijn enkele redenen voor. De belangrijkste reden waarom de ontginning tot een eind kwam is dat de rubber in het gebied wilde rubber was. Het gebied was na al die jaren ontginning gewoonweg uitgeput geraakt. De bevolking moest steeds langer reizen en zoeken om nieuwe rubber te vinden, waardoor zij de quota niet haalden. Zij kwamen in opstand: staken missieposten in brand, vermoordden soldaten en officieren van de Force Publique, en ontvluchtten het gebied. Tevens waren er groepen in Europa, die niet akkoord waren met wat er in de Kongo-Vrijstaat gebeurde en zij wisten vele andere Europeanen te overtuigen. Zo eindigde de rubberontginning en niet veel later ook het koloniale avontuur van de megalomane vorst. Studiehulp Tijdlijn van het gebied Congo Afrika was allerminst een 'leeg continent'. Integendeel: het is rijk aan vele volkeren, met hun eigen culturele tradities. De bestaande culturen hebben eeuwenoude wortels. Dat bewijst onderstaande tijdlijn van het gebied rond de Congorivier. De tijdlijn op p.12 illustreert de verdere geschiedenis, vanuit Europees perspectief: de 'scramble for Africa'. Tijdlijn Begrippenlijst -- -- -- -- -- -- -- -- ::: {.section.footnotes} ------------------------------------------------------------------------ 1. ::: {#fn1} Naast de keizer, het staatshoofd van Duitsland. Te vergelijken met een eerste minister, bondskanselier of president.[↩](#fnref1){.footnote-back} ::: 2. ::: {#fn2} Kinshasa is de hoofdstad van Congo. Ze telt 15 miljoen inwoners.[↩](#fnref2){.footnote-back} ::: 3. ::: {#fn3} Schattingen lopen uiteen van 1 tot 10 miljoen doden. Leopold II werkt zich hiermee binnen in het beruchte lijstje van grootste massamoordenaars aller tijden.[↩](#fnref3){.footnote-back} ::: :::