Hoofdstuk 2: Kinderen met een Handicap en Ontwikkelingsstoornis PDF

HOOFDSTUK 2: KINDEREN MET EEN HANDICAP & KINDEREN MET EEN ONTWIKKELINGSSTOORNIS Inleiding p. 120 Het is een groeiproces, merk ik. Toen Robin nog klein was, begon ik te ‘acteren’ als mensen vreemd naar hem keken. Hij maakt veel geluidjes en dat komt raar over. Dan sprak ik mijn zoontje l...

HOOFDSTUK 2: KINDEREN MET EEN HANDICAP & KINDEREN MET EEN ONTWIKKELINGSSTOORNIS Inleiding p. 120 Het is een groeiproces, merk ik. Toen Robin nog klein was, begon ik te ‘acteren’ als mensen vreemd naar hem keken. Hij maakt veel geluidjes en dat komt raar over. Dan sprak ik mijn zoontje luid genoeg toe dat omstaanders het hoorden: ‘Ben je dinosaurus aan het spelen?’ Of ik legde zijn gedrag aan wildvreemden uit, de caissière van de supermarkt bijvoorbeeld. Om hen bewust te maken of om begrip te kweken. Dan deed ik hyperpositief: hoe lief en verrijkend hij wel niet was. Om hun beeldvorming bij te stellen. Heel vermoeiend allemaal. Ik ben er op een gegeven moment mee opgehouden. Robin is wie hij is. Ik moet de wereld niet bekeren.’ Elke, mama van Robin  Hoe reageren jullie als je iemand met een beperking ziet Kennen jullie mensen met een beperking in jullie directe omgeving? Wat bedoelt de mama van Robin met ‘Ik moet de wereld niet bekeren?’  Module 4: animatie disharmonisch profiel MP4 1080p (youtube.com) 1. Disharmonische ontwikkeling, ontwikkelingsstoornissen en handicap 1.1. Disharmonische ontwikkeling p 4 Opdracht 1│ Bekijk het filmpje. Wat zou een disharmonisch profiel zijn? Module 4: animatie disharmonisch profiel MP4 1080p (youtube.com)  Een disharmonisch profiel verwijst naar een situatie waarin de ontwikkeling van een individu niet gelijkmatig verloopt. Dit betekent dat bepaalde aspecten van de ontwikkeling sneller of langzamer gaan dan andere. Dit kan zich voordoen op verschillende gebieden, zoals cognitie, motoriek, sociaal-emotionele ontwikkeling, taalvaardigheid, enzovoort. Bij disharmonische ontwikkeling zijn de verschillende aspecten in de ontwikkeling van het kind niet in evenwicht met elkaar. Als de omgeving dat niet in de gaten heeft, komen er problemen. Een disharmonisch profiel maakt een kind, vooral emotioneel, kwetsbaar.  Kennis over disharmonisch profiel  inzetten op sterke kanten Ook vaak bij kinderen met een handicap of een ontwikkelingsstoornis  1.2. Ontwikkelingsstoornissen Een ontwikkelingsstoornis is een neurologische of psychische aandoening die optreedt bij kinderen of adolescenten en de normale ontwikkeling belemmert. Overzicht van enkele ontwikkelingsstoornissen van DSM-5 Autismespectrumstoornis (ASS) Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) Specifieke leerstoornissen Communicatiestoornissen Motorische stoornissen Intellectuele ontwikkelingsstoornis/verstandelijke handicap  1.3 Handicap p 6 o een blijvende beperking in het dagelijks functioneren o fysiek, cognitief of sociaal-emotioneel. o bijvoorbeeld motorische handicaps, visuele of auditieve beperkingen, enzovoort. o gevolg van aangeboren aandoeningen, verwondingen of ziekten.  Opdracht 2│ In de klassieke visie worden mensen met een handicap in een aantal categorieën ingedeeld, zoals lichamelijke, zintuiglijke en verstandelijke handicaps. Is zo’n indeling wel zinvol en wenselijk? Geef voor- en nadelen. P 6 Welke nadelen heeft de indeling van mensen met een handicap in categorieën? Iedereen is anders. Twee personen met dezelfde aandoening kunnen toch andere gevolgen ondervinden. Een indeling kan mensen stigmatiseren. Een indeling sluit aan bij het medisch of deficitmodel, waardoor de handicap een individueel probleem lijkt in plaats van een maatschappelijk probleem. Welke voordelen heeft de indeling van mensen met een handicap in categorieën? Zo aandacht voor de typische kenmerken en hinderpalen en de ondersteuningsbehoefte van mensen met een specifieke handicap. Mensen met een gelijkaardige handicap delen bepaalde problemen en oplossingen. Vandaar dat sommige organisaties,verenigingen en scholen zich richten op een specifieke doelgroep. 2. Overzicht handicaps en ontwikkelingsstoornissen 2.1. FYSIEKE OF LICHAMELIJKE HANDICAP p 7 Beperking op vlak van bewegen door Spieren Botten Gewrichten Zenuwstelsel Aangeboren of verworven Meestal zichtbaar  Veronderstelling andere handicaps Moeilijkheden mobiliteit en toegankelijkheid  2.2. SENSORISCHE OF ZINTUIGELIJKE HANDICAP Visuele handicap Slechtziend, ook met hulpmiddel Volledige blindheid: komt minder voor Gevolgen ontwikkeling Bewegen in ruimte Geen imitatie gedrag ouders  Inlevingsvermogen  Sociale ontwikkeling  Auditieve handicap Slechthorend Volledige doofheid: komt minder voor Missen veel info omgeving Beperking sociale contacten Gevolgen taalontwikkeling Horen eigen stem niet  Moeilijk eigen stemgebruik aan te passen Vreemde intonatie Verkeerde klemtonen  Veronderstelling verstandelijke handicap Tweetalige opvoeding Spraakafzien Gebarentaal  2.3. NEUROBIOLOGISCHE ONTWIKKELINGSSTOORNIS: VERSTANDELIJKE BEPERKING p 8 Beperkte intelligentie Moeite om zelfstandig te functioneren IQ < 70 Grote onderlinge verschillen m.b.t. mogelijkheden Vaak als minderwaardig beschouwd Weinig rekening gehouden met behoefte autonomie Verstandelijke beperking volgens de DSM­5: beperkingen in het verstandelijk als het adaptieve functioneren, in de volgende domeinen:  Het conceptuele (onderwijs)domein  Het sociale domein  Het praktische domein (het leervermogen en zelfmanagement) Belangrijk focus op wat ze wel kunnen:  Vaardigheden  Zelfredzaamheid  I.p.v. IQ  2.4. LEERSTOORNISSEN p 10 normaal begaafde kinderen ernstige en hardnekkige problemen bij lezen, spellen of rekenen, zónder onderliggende medische stoornis of van beïnvloedende omgevingsfactoren. Hun vermogen om die schoolse vaardigheden vlot te leren lijkt aanget ast. Vbn. Dyslexie en dyscalculie Dyslexie https://onderwijs.hetarchief.be/item/hm52f82m8c leerstoornis tot uiting bij het lezen en/of schrijven hardnekkig probleem waarbij lezen of spellen op woordniveau zeer moeilijk is. automatisering van lezen en/of spellen = probleem (letter- en woordherkenning = moeizaam). vragen verkeerd lezen Vreemde talen  veel problemen. Dyscalculie: https://onderwijs.hetarchief.be/item/cf9j40q80c = een rekenstoornis problemen in het automatiseren van kennis en vaardigheden, vooral van rekenfeiten en de toepassing daarvan in strategieën en procedures. Leerstoornissen vaak al tot uiting in de lagere school manifesteren exacte oorzaak nog niet volledig duidelijk, maar erfelijke factoren een rol. vaak samen voor met andere ontwikkelingsstoornissen zoals AD(H)D (aandacht- en concentratiestoornissen), DCD (motorische coördinatiestoornissen), ASS (autismespectrumstoornissen) en ontwikkelingsdysfasie  problemen complexer  2.5. ADHD p 11 Let's talk about ADHD (youtube.com) Attention deficit hyperactivity disorder Kenmerken Aandachtstekort Impulsiviteit Overbeweeglijkheid Innerlijk en uiterlijk onrustig Moeite met concentreren Impulsief, beweeglijk gedrag  Negatieve feedback, straffen  Laag zelfbeeld  2.6. Autismespectrumstoornissen p 11 https://onderwijs.hetarchief.be/item/rn3029bb0r https://onderwijs.hetarchief.be/item/542j709q3z Pervasieve ontwikkelingsstoornis Diepgaande invloed volledige ontwikkeling Spectrum Grote onderlinge verschillen Kenmerken in meerdere of mindere mate aanwezig Andere informatieverwerking  Andere filtering prikkels in hersenen  Over- of ondergevoeligheid 2 specifieke kenmerken 1. Moeilijkheden sociale communicatie en interactie 2. Repetitief gedrag en specifieke interesses  2.7. DYSFASIE p 12 https://onderwijs.hetarchief.be/item/v40jt2386p = een neurologische stoornis in de spraak-taalontwikkeling: het kind begrijpt meestal veel meer van wat anderen zeggen dan het zelf kan zeggen. aangeboren en hardnekkige stoornis in het verwerven van mondelinge taal moeite met het vormen van correcte zinnen en het toepassen van grammaticale regels  communicatie en sociale interactie bemoeilijkt  3. Toepassing beschermende en risicofactoren p 13. Opdracht 3│ Lees de casus. Benoem de beschermende en de Opdracht risicofactoren op 3│ Lees de casus. Benoem de beschermende en de risicofactoren. micro-, meso en macroniveau? Risicofactoren Niels had bij de geboorte zuurstoftekort, gevolgen: incontinentie, weinig controle over de benen en evenwichtsproblemen. Activiteiten/beperking: Niels kan niet goed stappen, sporten is moeilijk. Persoonlijke factoren: een laag zelfbeeld (door pesten) en gameverslaving Participatie/participatieproblemen: moeilijk integratie op school. Ext factoren: de pestkoppen een ernstige risicofactor, die zijn zelfbeeld en het functioneren beïnvloeden.  Beschermende factoren: als copingmechanisme schrijft hij de zorgen van zich af. kan wel online vriendschappen opbouwen. hulpmiddelen als rolstoel, looprekje en zitski maken Niels mobieler inspanningen van de school  deelnemen aan de sportdag en de skireis. zijn internetvrienden en de professionele psychologische ondersteuning hebben een positieve invloed op zijn zelfbeeld. 4. Ondersteuning p 15 Vygotsky De zone van naaste ontwikkeling (ZNO) is het aanspreken van het kind op een niveau dat net buiten bereik is van wat een kind op eigen kracht kan Als je de zone van naaste ontwikkeling van een kind aanspreekt, doe je dit door (ondersteund) aanbod dat net boven het niveau van het kind ligt. Uitgebreid aanbod organisaties + voorzieningen  Ondersteuning op maat  Indeling verschillende niveaus  4.1. Microniveau Zelfzorg Zelf opnemen zorg Luisteren naar lichaam Leuke activiteiten ondernemen Opdracht 4│ Toepassing stress en veerkracht. Over welke factoren van het model van Bakker gaat het hier? Factoren op microniveau: Zelfbeeld/veerkracht van de kinderen De opvoeding/omgang van de ouders met de kinderen  Mantelzorgers - https://www.vlaamsesocialebescherming.be/het-zorgbudget/hoe-een-zorgbudget-het-ve rschil-maakt - https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/06/23/mantelzorger-johan-vijgen/ Welke voorbeelden komen hier aan bod? Kennen jullie nog voorbeelden van mantelzorgers? De Vlaamse zorgverzekering en sommige gemeenten bieden een tegemoetkoming aan om mantelzorgers en zorgvragers te ondersteunen Ondersteuning onmiddellijke omgeving Opdracht 5│ Hoe kunnen mantelzorgers hun huis aanpassen voor kinderen en jongeren die in een rolstoel zitten of een visuele beperking hebben? Fysieke beperking https://www.thuiszorgwinkel.be/ Voor kinderen of jongeren die in een rolstoel zitten, kan een mantelzorger de deuropeningen laten verbreden, een traplift installeren, een inloopdouche maken of mogelijke drempels verwijderen …  Visuele beperking https://www.braille.be/nl https://www.blindenzorglichtenliefde.be/ Voor kinderen of jongeren met een visuele beperking kan een mantelzorger goede verlichting voorzien, antislipmateriaal op de trappen of in de douche leggen, deuren vervangen door schuifdeuren, om te vermijden dat het kind of de jongere tegen een openstaande deur aanloopt … ONDERZOEKSOPDRACHT Op basis van de onderzoeksopdracht zullen jullie inzicht in een problematiek verwerven en kunnen aangeven wat geschikte hulpmiddelen kunnen zijn om aan het probleem tegemoet te komen.  4.2. Mesoniveau p 19 Persoonlijke-assistentiebudget (PAB) Minderjarigen Noodzakelijke zorg, ondersteuning, assistentie organiseren + betalen Opdracht 6│ Geef enkele voorbeelden van zowel orthopedagogische en agogische als praktische hulp bij kinderen en jongeren en hun gezin. https://www.onafhankelijkleven.be/blog/detail/wat-als-je-kind-met-een-beperkin g-geboren-wordt Orthopedagogische en agogische hulp: ouders en broers en zussen krijgen tips over hoe ze met het kind of de jongere kunnen omgaan. De jongere leert zelfredzaam en assertief te zijn en krijgt hulp om met de beperking om te gaan en een sociaal netwerk uit te bouwen … Praktische hulp: de jongere krijgt hulp bij het uitladen en inladen van de schooltas, bij verplaatsingen naar school, de jeugdbeweging … Thuisbegeleiding Aanvulling zorg mantelzorgers en professionele hulpverleners Individuele ondersteuning  Andere diensten en organisaties Advies Informatie Onderwijs Verblijf  Multifunctioneel centrum (MFC) Flexibele zorg op maat Verschillende soorten dienstverlening Begeleiding Revalidatie Dagopvang Verblijf 4 Het verhaal van Michiel p. 146 33. Lees het artikel en bekijk het beeldfragment. Zoek op wat cerebrale parese, visusproblematiek en spastische quadriplegie inhouden. Pas het ICF-model toe op de casus. Benoem beschermende en risicofactoren op micro-, meso- en macroniveau. Wat betekenen deze uitspraken? Michiel kreeg verschillende etiketjes op zijn hoofd geplakt. De artsen deelden Wendelien al snel mee dat ze wellicht zouden moeten uitkijken naar een voorziening voor Michiel. Wat is een multidisciplinair team? Zoek op wat een groenezorginitiatief is. Welke kansen biedt een PAB? Welke problemen ervaart het gezin bij het PAB? Leg uit: PAB en PVB bieden kansen tot inclusie. Test jezelf p. 146 Kijktip p. 147 Mensen met een handicap aan het woord Verschillende afleveringen van de tv-programma’s Taboe en Durf te vragen gaan over mensen met een fysieke, visuele en auditieve handicap, met dwerggroei, ASS en NAH (niet- aangeboren hersenletsel). De reeksen zijn de moeite waard, omdat mensen met een handicap zelf aan het woord komen. https://onderwijs.hetarchief.be