H1 België̈ in het Interbellum - ingevuld - PDF

**INLEIDING :DE LANGE 19^DE^ EEUW** +-----------------------------------------------------------------------+ | HOOFDSTUK I | | | | België in het Interbellum...

**INLEIDING :DE LANGE 19^DE^ EEUW** +-----------------------------------------------------------------------+ | HOOFDSTUK I | | | | België in het Interbellum | +-----------------------------------------------------------------------+ Het Interbellum zorgde voor een adempauze na de Grote Oorlog. De jaren '20 brachten herstel en voorzichtig optimisme. Na WO I werd in vele landen het stemrecht uitgebreid. Het algemeen enkelvoudig mannenstemrecht werd ingevoerd bijvoorbeeld in België ( 1919). Ook van het vrouwenstemrecht werd werk gemaakt ( in België pas in 1948 voor nationale verkiezingen). Maar ook met de radicalere politieke alternatieven werd na WO I geëxperimenteerd oa in Italië, Duitsland en Rusland. Deze alternatieven slaagden erin om de democratische krachten de kop in te drukken. Vul onderstaande tabel aan met de gegevens over deze drie regimes tijdens het Interbellum +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | | **Italië** | **Duitsland** | **Rusland** | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | Belangrijkste | Mussolini | Hitler | Lenin en Stalin | | leider(s) | | | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | Extreem- rechts | Extreem-rechts | Extreem-rechts | Extreem-links | | of Extreem -- | | | | | links | | | | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | Naam regime | Fascisme | Nazisme | Communisme | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ | Kenmerken | Totalitaire | Totalitaire | Totalitaire | | regime | partij | partij | partij | | | dictatuur: | dictatuur: | dictatuur: | | | | | | | | - Terreur | - Terreur | - Terreur | | | | | | | | - militarisme | - Antisemitis | - Collectivis | | | | me | ering | +-----------------+-----------------+-----------------+-----------------+ In dit inleidende hoofdstuk focussen we op **België**. We bekijken wat je nog weet over België in de 19 de eeuw. We bekijken de tijdlijn van de eerste honderd jaar België aan de hand van de kunststromingen. Vervolgens zoomen we verder in op België in de jaren '30 ( Historische vraag 2). I. **[Wat weet je al?]** +-----------------------------------------------------------------------+ | Bekijk het *schilderij van Gustaaf Wappers ( p.12 doc.A)*. | | Contextualiseer deze bron met behulp van je **Histokit ( 02g).** | | | | - Wie of wat wordt afgebeeld? Welke figuren staan centraal? | | | | | | | | - Welke sfeer ademt het geheel uit? Benoem in een paar woorden. | | | | | | | | - Waar zou deze gebeurtenis zich kunnen afspelen? | | | | | | | | - Waarover gaat deze gebeurtenis? | +-----------------------------------------------------------------------+ [I.1. Wat weet je nog van de Belgische Revolutie?] Oorzaken? Willem I wilde het Nederlands als bestuurstaal invoeren in het Zuiden. Het Zuiden was ondervertegenwoordigd in de bestuursorganen. Monsterverbond? Katholieken en Liberalen besluiten samen te werken om Willem buiten te werken. Het nieuwe België was een [atypische natiestaat.] Leg uit. Natiestaat = staat waarin de grenzen van de staat overeenkomen met grenzen van het volk dat erin woont. Dit volk zijn de Belgen maar die spreken in het Noorden Nederlands en in het Zuiden Frans. Taal bleef een twistpunt in het nieuwe jonge koninkrijk. In de 19^de^ eeuw ontstonden **vier grote politieke stromingen** : +-----------------------------------------------------------------------+ | Geef van [elke politieke groep minstens drie kenmerken ( tip : boom | | 19^de^ eeuw!)] | | | | Zoek ook over de vierde beweging kenmerken op: wat wilden zij? Is die | | beweging vandaag nog actief? | +=======================================================================+ | | +-----------------------------------------------------------------------+ | Conservatisme: | | | | - Traditie is belangrijk = waarden die al lang in geschiedenis | | bestaan | | | | - Behoudsgezind of conservatief | | | | - Voorstander van een langzame evolutie van de geschiedenis | +-----------------------------------------------------------------------+ | Liberalisme: | | | | - Ontstaan uit de Verlichting | | | | - Vrijheid staat centraal , zowel politiek als economisch | | | | - Politiek : individuele rechten -- scheiding der machten -- | | volksvertegenwoordiging | | | | - Economisch : vrijheid van ondernemen -- geen staatstussenkomst ( | | economisch liberalisme) | +-----------------------------------------------------------------------+ | Socialisme: | | | | - Ontstaan uit de Industriële Revolutie + onrecht van het | | proletariaat | | | | - Gelijkheid en solidariteit staan centraal | | | | - Gelijke rechten voor arbeiders en burgerij ( vb algemeen | | stemrecht) | | | | - Veel vertakkingen : bv communisme | +-----------------------------------------------------------------------+ | Nationalisme: | | | | - Ontstaan uit volksaard, cultuur: belang van gemeenschappelijke | | taal en geschiedenis | | | | - Nationalisme streeft ernaar om aan volkeren soevereiniteit ( = | | macht ) te geven in de zin van een eigen staat, eigen | | instellingen | | | | - België : Vlaams nationalisme is belangrijk = Vlaanderen | | onafhankelijk. Twee Vlaamse nationalistische partijen: NVA en | | Vlaams Belang. | +-----------------------------------------------------------------------+ [I.2. Situeren in de tijd: tijdlijn van de Belgische geschiedenis ( p.12-13).] Noteer de begrippen die je niet kent : [I.3. Lestekst 1: Een eeuw Belgische kunst (1830 - 1930)] **In de 19e eeuw** Het ontstaan van België in 1830 viel samen met de opkomst en bloei van het **nationalisme**.\ Nationalistische gevoelens en de drang naar het verleden werden door kunstenaars uit heel Europa uitgedrukt in de stijl die men de romantiek zou noemen. Met felle lichtcontrasten en hevige bewegingen brachten ze revoluties zoals de Belgische Revolutie in beeld. De Belgische kunstenaars vonden inspiratie bij hun Franse voorgangers die de Franse Revolutie hadden afgebeeld.  Voorbeelden uit bronnen (p.12-16) : Wappers G. (1835) de Septemberdagen Rond het midden van de 19e eeuw hadden kunstenaars aandacht voor **de sociale kwestie**. Het lot van de vele fabrieksarbeiders tijdens de eerste industriële revolutie werd bijna fotografisch vastgelegd. De stroming die een licht wierp op de zware arbeid en het gewone volk, werd het realisme genoemd. Belgische kunstenaars schilderden onder meer taferelen van mijnwerkers en boeren.  Voorbeelden uit bronnen (p.12-16):Hermans C. ( 1874) Bij Dageraad -- Meunier C. (ca 1900) Mijnwerker met bijl Rond 1885 begon de kolonisatie. In Congo Vrijstaat ontwikkelde zich een **typische koloniale stijl** die ook bij Belgische gebouwen werd gebruikt. De stijl wordt gekenmerkt door monumentaliteit en het gebruik van klassieke bouwelementen zoals zuilen en bijna wiskundige vlakken en lijnen. Belgische kunstenaars moesten de koloniale macht tentoonspreiden in monumentale gebouwen en standbeelden.  Voorbeelden uit bronnen (p.12-16):Maquet H. ( 1900-1903) De koninklijke gaanderijen in Oostende Toen in de tweede helft van de 19e eeuw de fotografie werd uitgevonden en in de scheikunde en fysica belangrijke **innovaties **tot stand kwamen, raakten kunstenaars gefascineerd door het belang van kleuren, die snel konden wisselen met het licht. Met snelle toetsen schilderden de kunstenaars van het **impressionisme** rond 1870 het veranderende licht, vooral buiten in de natuur en in het dagelijkse leven. Voorbeelden uit bronnen (p.12-16): Boch A. (1893) Tijdens de elevatie **\ ** **In de 20e eeuw** Rond de eeuwwisseling was de tweede industriële revolutie een feit. Het gebruik van staal gaf architecten de mogelijkheid om open constructies te bouwen. De art nouveau of Jugendstil was een bouwstijl die gekenmerkt werd door veel staal, glas en licht. De organische sierelementen waren geïnspireerd op de natuur. Voorbeelden uit bronnen (p.12-16):Horta V. (1885-1898) Hotel Van Eetvelde in Brussel In de periode rond de Eerste Wereldoorlog ontwikkelde zich ook in België het **expressionisme.** In die stroming drukten kunstenaars hun individuele gevoelens uit. Door de vervorming van perspectieven en kleuren gaven ze een meer persoonlijke en expressieve uitdrukking aan hun beelden. Voorbeelden uit bronnen (p.12-16):Minne J.(1927) Loftriptiek over Antwerpen Tijdens het **interbellum **ten slotte vormde **de art deco** een reactie op de organische en dynamische stijlen van onder meer de art nouveau. Die nieuwe stijl omarmde de jongste technologieën en werd gekenmerkt door strakkere vormen en geometrische patronen, vooral gebruikt in de architectuur en het design. De eerste grote wolkenkrabbers, zoals de Boerentoren in Antwerpen, werden vaak in die stijl opgetrokken. Voorbeelden uit bronnen (p.12-16):Van Averbeke E. (1929-1931) Boerentoren in Antwerpen  Chrysler building , NY, 1930. [I.4. Sfeerbeeld België in het interbellum -- Opdracht : Archief voor Onderwijs(SS)] *Bekijk de fragmenten uit de documentaire ' op een keerpunt': ze schetsen een sfeerbeeld van de politieke en economische situatie in Europa en België na WO I.* *Probeer onderstaande vragen te beantwoorden tijdens de visie.* *Na WO I en in de jaren '20 verandert er heel veel op verschillende maatschappelijke domeinen. Geef voor elk maatschappelijk domein een paar voorbeelden die aan bod komen in de documentaire :* *Politiek :* *- invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht* *- Vlamingen gaan hun rechten opeisen ( betogingen)* *Economisch :* *-nieuwe werkgelegenheid in Limburgse steenkoolmijnen* *- grote openbare bouwprojecten ( bv Albertkanaal)* *- verspreiding elektriciteit + elektrische toestellen* *- verovering van het luchtruim ( vliegtuig , zeppelin)* *Cultuur/vrije tijd:* *- gay twenties : muziek, dansen, cabaret* *- vakantie aan zee* *- nieuwe mode* *- gesproken film in de cinema* *- nieuwe kunststromingen bv expressionisme* *Wat gebeurt er in 1929 waardoor de politieke en economische situatie drastisch verandert?* *Crash van Wallstreet* *Welke veranderingen kan je vaststellen in de jaren '30:* *Op politiek vlak: vele landen worden dictaturen : kenmerken : massaorganisatie -- propaganda -- geen verzet -- geen zelfstandig denkend individu ( Mussolini- Hitler -- Stalin). Grote LINKS-RECHTS tegenstelling* *Op economisch vlak : grote werkloosheid en armoede ( versterkt de hang naar een populistisch leider)* [\ ] **[II. Op Onderzoek : Historische vraag : Waarom keerde een deel van de Vlamingen zich in de jaren '30 tegen de democratie?]** [II.1 Lestekst p.16-20 : De jaren '30 in België en de Vlaamse Beweging.] 1929: Crash van Wallstreet. Gevolg = Grote Depressie = wereldwijde economische crisis In België : ook de taalkwestie = bestuurstaal was Frans olv Franstalige elite Gevolg : ontstaan in de 19^de^ eeuw van de Vlaamse Beweging = Vlaamse kunstenaars, intellectuelen en politici Doel? Meer rechten voor Nederlands en gelijke behandeling van beide landstalen Gevolg? 1898 : Frans= Nederlands als landstaal Praktijk? Er veranderde in de praktijk weinig ; communautaire breuklijn tussen Vlamingen en Walen bleef bestaan. Waarom was [WO I een belangrijk keerpunt] voor de Vlaamse Beweging? - Eerste reden : het flamingantisme ( Vlaams-nationalisme) kreeg een slechte naam doordat een deel van de Vlamingen had samengewerkt met de vijand tijdens de WO = Collaboratie of Activisme - Tweede reden : Tijdens de oorlog hadden Vlaamse soldaten zich benadeeld gevoeld door Franse officieren. Gevolg : twee stromingen ontstaan binnen de Vlaamse Beweging : [Minimalisten] = meer taalrechten voor de Vlamingen binnen de bestaande Belgische staat. Wie? Binnen traditionele partijen ( katholieken, liberalen en socialisten) Wat? Willen federalisme = politieke autonomie voor Vlaanderen binnen de staatsstructuur van België. [Maximalisten] = zelfbestuur voor Vlaanderen, geen België meer Wie? Separatisten -- Groot Dietse Staat Wat? Vlaanderen onafhankelijk -- België en Nederland samen Krijgen meer aanhang in het interbellum. Waarom? \- Economische crisis + frustraties bij bevolking over werkloosheid,.... \- populariteit van extreem rechts in Italië en Duitsland + angst communisme [II.2. Opdrachten bronnenonderzoek]**.** **Maak de opdrachten in je Ididdit.** +-----------------------------------------------------------------------+ | **Formuleer een antwoord op de onderzoeksvraag : Waarom keerde een | | deel van de Vlamingen zich in 1930 tegen de democratie?** | | | | De frustraties van de Vlaamse Beweging en een groot deel van de | | Vlaamse bevolking na WO I konden op weinig begrip rekenen van de | | Franstalige politieke elite in België. | | | | In de jaren '20 streken de economische welvaart en de hoop op | | vredigere en betere tijden de plooien nog glad. | | | | Maar in de jaren '30 zette de economische crisis de Belgische | | democratie onder druk. | | | | (De Franstalige elite nam ook de taalwetten niet serieus dat leidde | | tot nog meer spanningen) | | | | Sommige Vlamingen begonnen te geloven dat de nodige veranderingen | | niet binnen het politieke systeem maar erbuiten ( en ertegen ) | | moesten gezocht worden ( de maximalisten ). | | | | Andere elementen die een rol speelden buiten de communautaire waren : | | | | - Economische crisis ( hierboven ook al vermeld) | | | | - Politieke crisis ( opeenvolging van verschillende regeringen in | | België schaadde het vertrouwen in de democratie) | | | | - Dreiging ( en angst voor ) het communisme | | | | - Verleiding van het nazisme en fascisme | +-----------------------------------------------------------------------+ **[III. Synthese : zie schema p.26 en op Ididdit.]** Doe zeker ook de ZELFEVALUATIE. Noteer [voor jezelf de historische begrippen en structuurbegrippen] die je nog het minst goed kent :