جزوه روانشناسی یادگیری PDF

# به نام خدا ## جزوه روان شناسی یادگیری ### فصل ۱: کلیات یادگیری و تاریخچه آن #### **یادگیری چیست؟** تعریف متداول یادگیری «دانش از راه درک مطلب» «دانش» و «فهمیدن» است. اما در تعریف یادگیری آنچه مهم است «تغییر در رفتار مشاهده پذیر است. کیمبل (۲۰۰۶) یادگیری را اینگونه تعریف کرده است: «تغییر نسب...

# به نام خدا ## جزوه روان شناسی یادگیری ### فصل ۱: کلیات یادگیری و تاریخچه آن #### **یادگیری چیست؟** تعریف متداول یادگیری «دانش از راه درک مطلب» «دانش» و «فهمیدن» است. اما در تعریف یادگیری آنچه مهم است «تغییر در رفتار مشاهده پذیر است. کیمبل (۲۰۰۶) یادگیری را اینگونه تعریف کرده است: «تغییر نسبتاً پایدار در توان رفتاری که در نتیجه تمرین تقویت شده رخ داده است. بنابراین یادگیری تغییر در رفتار است. رفتار میتواند آشکار مانند درست ضربه زدن به توپ یا نهان افزایش ضربان قلب باشد. این تغییر رفتاری نسبتاً ثابت است نه موقتی است و نه ثابت با تغییر شرایط هم فرد قادر است آن تکلیف را انجام دهد. مثلاً وقتی فرد یاد گرفته است پایتخت فرانسه «پاریس» است به هنگام خستگی هم آن را فراموش نمی کند. البته گاهی برخی مفاهیم درباره یاد گرفته ها ممکن است فراموش شود و این یعنی همان نسبتاً پایدار. ت تغییر در رفتار الزاماً نباید بلافاصله بعد از تجربه یادگیری رخ دهد. تغییر در رفتار از تجربه یا تمرین و یا حتی مشاهده دیگران ناشی می شود بنابراین یادگیری جدای از توارث است مانند رفتارهای خزیدن و ایستادن کودک. البته تمایز بین یادگیری و وراثت چندان روشن نیست. بهترین مثال برای این مقوله «زبان» است. تمرین یا تجربه باید تقویت بشوند. پاسخهایی که تقویت میشوند اموخته می شوند. ضمناً یادگیری استنباطی است. ما نمی توانیم خود یادگیری را مستقیماً مشاهده کنیم. بنابراین متغیر مستقل ------- متغیر رابط ------- متغیر وابسته یادگیری----------- تغییرات رفتاری تجربه #### آیا تقویت و پاداش مترادف اند؟! تقویت در نظر اسکینری ها رفتاری را که بلافاصله پیش از وقوع آن انجام میشود نیرومند می سازد .پاداش چیزی است که برای انجام کاری که مورد پسند جامعه است به فرد داده می شود. ### رویکردهای مختلف نسبت به مطالعه یادگیری دو رویکرد مهم historical نسبت به مطالعه یادگیری (۱) رویکرد کارکردی (تابعی) (۲) رویکرد مکانیستی (ساختاری) است. (۱) **رویکرد کارکردی:** رویکرد کارکردی از خانواده اسکینری ها هستند و با نامهای تحلیل رفتار علم رفتاری بافتی و بافت گرایی کارکردی شناخته میشود. در این نوع رویکردها رفتار ارگانیزم در رابطه با بافت محیطی تاریخی و محیط بلافصل او مورد مطالعه قرار میگیرد. در این رویکرد پژوهشگران از طرحهای تک آزمودنی استفاده می کنند روش ABA (۲) **رویکرد مکانیستی ساختاری:** این رویکرد از خانواده ی روان شناسی های اثبات گرایانه (پوزیتویستیک) فرضیه ای قیاسی و رفتارگرایی روش شناختی هستند. این رویکردها استنباطی - فرآیندی اند. داده های رفتاری را به عنوان منبع استنباطی درباره مکانیسمهای شناختی یا نوروفیزیولوژیکی فرض میکنند. در این رویکرد پژوهشگران عمدتاً از گروههای آزمودنی استفاده می کنند. بر اساس این دو پارادایم با دو تعریف از یادگیری مواجه هستیم. طرفداران رویکرد کارکردی یادگیری را ایجاد تغییر در رفتار یادگیرنده در نتیجه تجربه تعریف کرده اند. در مقابل طرفداران رویکرد مکانیستی یادگیری را ایجاد تغییر در مکانیسم های زیر بنایی یادگیری تعریف کرده اند. ### خوگیری و حساس شدگی خوگیری و حساس شدگی با ویژگی نسبتاً پایدار یادگیری مرتبط است. حساس شدگی فرآیندی است که از طریق آن ارگانیزم نسبت به جنبه های معینی از محیطش حساس تر میشود مانند زود رنجی بعد از یک تجربه عصبانیتزا. در مقابل خوگیری فرآیندی است که در آن ارگانیزم نسبت به محیطش کمتر حساس میشود. تمایل ارگانیسم ها بر این است که به محرکهای تازه محیط خود توجه کنند. این تمایل بازتاب توجه (یا بازتاب سوگیری نام دارد. خوگیری ها به دو دسته تقسیم میشوند گذرا و پایدار. گذرا یا پایدار بودن به پیچیدگی محرکی که خوگیری نسبت به آن اتفاق می افتد وابسته است. ### یادگیری مبتنی بر رویارویی با محرک علاوه بر خوگیری و حساس شدن نوع دیگری از یادگیری غیر تداعی گرا به نام یادگیری مبتنی بر رویارویی با محرک مطرح است. این نوع یادگیری در سه بخش تبیین (۱) نقش پذیری (۲) یادگیری بو مبتنی بر رویارویی با محرک و (۳) یادگیری صدای پرنده ### نقش پذیری را در ادامه توضیح میدهیم. منظور از یادگیری بو مبتنی بر رویارویی با محرک این است که رویارویی محض با بعضی از بوها بر رفتار برخی از جانداران تأثیر ویژه ای به جای میگذارد. نام دیگر این نوع از یادگیری نقش پذیری بویایی نام دارد. یادگیری صدای پرنده نیز بدین معناست که بعضی پرندگان در اثر مجاورت محض با صدای پرندگان دیگر آن صدا را تقلید میکنند. این مقوله هم به بقا و هم تولید مثل می کند. ### البته همه رفتارها حاصل یادگیری نیستند. بیشتر رفتارهای ساده رفتارهای بازتابی هستند. بازتاب پاسخ نا ، آ ،موخته یا ذاتی در واکنش به طبقه خاصی از محرک هاست. به الگوهای ارثی پیچیده رفتاری نیز غریزه گفته میشود. مانند لانه سازی و مهاجرت از آنجا که اصطلاح غریزی به عنوان نوعی تبیین برای رفتار پیشنهاد شده بود. اصطلاح رفتار ویژه نوع نیز به جای آن به کار می رود. ### از طرفی نقش پذیری ایجاد وابستگی بین ارگانیزم و اشیای محیطی است. نقش پذیری تنها در یک دوره حساس اتفاق می افتد و ترکیبی از *غریزه* و یادگیری است. نقش پذیری به دو نوع *فرزندی* و *جنسی* تقسیم میشود. در نقش پذیری فرزندی ارگانیسم در دوران حساسی از عمر خود وقتی که با یک محرک دیداری متحرک مواجه میگردد به آن نزدیک میشود و آن را دنبال میکند. در نقش پذیری جنسی ارگانیسم به هنگام رسیدن به بلوغ جنسی با ارگانیسمی که نسبت به آن نقش پذیر شده جفت گیری میکند. ### یک تعریف تغییر یافته از یادگیری یادگیری ایجاد تغییر نسبتاً پایدار *در رفتار* یا *توان رفتاری* است که از تجربه ناشی میشود و نمی توان آن را به حالتهای موقتی بدن مانند آن چه بر اثر بیماری خستگی یا داروها ایجاد می شود نسبت داد. ### یادگیری به مثابه سازگاری پدید آیی فردی این تعریف از دی هور و همکاران بر مبنای نظریه تکاملی داروین استوار است. نیروی پشتوانه تکامل *سازگاری* با محیط است. این نظریه با *پدید آیی* نوعی سر و کار دارد یعنی سازگاری یک نوع یا گونه جاندار با محیط در طول نسل ها. روان شناسی یادگیری را از سوی دیگر میتوان *مطالعه سازگاری فردی* یا *پدید آیی فردی* تصور کرد یعنی سازگاری یا انطباق یک فرد از یک نوع جاندار با محیط زندگی اش در طول حیات آن فرد جاندار بر این اساس در تعریف دی هور و همکاران یادگیری از ۳ جزّ تشکیل شده است (۱) تغییر در رفتار ارگانیزم (۲) نظم در محیط ارگانیزم و (۳) *رابطه علی* بین تغییر و نظم. تغییر در رفتار هر گونه پاسخ قابل مشاهده است که ارگانیزم زنده میتواند انجام دهد. بر این اساس تغییرات ذهنی ناهشیار به منزله ی یادگیری تلقی نمی شوند. ### نظم در محیط نیز *شامل سه مؤلفه* است: الف) نظم در حضور یک محرک در زمانهای مختلف *یادگیری غیر تداعی گرا* ب) نظم در حضور دو محرک *شرطی سازی کلاسیک* ج) نظم در حضور یک رفتار و یک محرک *شرطی سازی کنشگر* یا *وسیله ای* ### رابطه علی رابطة علی یک رابطه کارکردی بین محیط و رفتار است و به معنای آن است که رفتار تابعی است از عنصر معینی از محيط. ### یادگیری اجتماعی و یادگیری رابطه ای ### یادگیری اجتماعی منظور آن نوع از یادگیری است که در میان جانداران اجتماعی دیده می شود. معروف ترین و متداول ترین یادگیری social تقلید است. یادگیری رفتار تقلیدی علاوه بر بن مایه ارثی بر طبق اصل شرطی سازی کنشگر نیز آموخته می شود. ### یادگیری رابطه ای این نوع از یادگیری منحصراً ویژه ی انسان است. *نظریه چهارچوب رابطه ای* خاستگاه اصلی یادگیری رابطه ای است که این خود زیر بنای *یادگیری زبان* در انسان است. یادگیری رابطه ای بر *پاسخ دهی *رابطه ای* استوار است یعنی *روابط میان محرکها* این روابط دو دسته اند *رابطه غیر دلبخواهی* و *رابطه دلبخواهی* منظور از *رابطه غیر دلبخواهی* *رابطه واقعی* است یعنی رابطه ای که از راه حواس قابل درک است. در مقابل *رابطه *دلبخواهی* *غیر واقعی و قراردادی* است و از راه حواس قابل درک نیست. اینکه ما در زبان فارسی به دریا لفظ «آبی نیلگون اطلاق میکنیم یک امر *دلبخواهی* و غیر واقعی است. ### روش های ارزیابی یادگیری این روش ها شامل مشاهدات مستقیم *پاسخهای written* *پاسخهای شفاهی* *درجه بندی به وسیله دیگران* و *گزارش شخصی* است. چهار مورد اول که نیازی به تشریح ندارد اما گزارش شخصی شامل درجه بندی و اظهار نظرهای مردم درباره خودشان است و شامل *پرسشنامه ها* *مصاحبه ها* *یادآوریهای امدادی* *بلند فکر کردن* و *گفت و گو* است. باز هم پرسشنامه ها و مصاحبه ها که نیازی به توضیح ندارند اما در روش یادآوری امدادی یا *تحریک شده* افراد روی تکلیفی کار می کنند و بعداً در فواصل مختلف انجام تکلیف *افکار* خود را یادآوری میکنند. مصاحبه کننده از آن ها سؤال هایی می پرسد مثلاً *وقتی در این جا گیر کرده بودید درباره چه موضوعی فکر می کردید؟* *بلند فکر کردن* نیز روشی است که در آن دانش آموزان در همان حال که در حال انجام یک تکلیف اند افکار اعمال و احساسات خود را با صدای بلند بیان میکنند. نوع دیگری از *گزارش شخصی* *گفت و گو* (دیالوگ است که شامل مکالمه دو یا چند شخص است در حالی که درگیر یک تکلیف یادگیری هستند. ### طلایه داران نظریه های نوین یادگیری ### دو دیدگاه درباره منشأ دانش و رابطه آن با محیط عبارتند از *خرد گرایی* و *تجربه گرایی*. ### خرد گرایی این اندیشه که دانش *از خرد و استدلال و بدون توسل به حواس* حاصل میشود. آیین خرد گرایی در نوشته های افلاطون رنه دکارت و امانوئل کانت مشهود است. افلاطون بر این باور بود که هر یک از اشیای جهان مادی دارای یک همتای انتزاعی *اندیشه* یا *صورت* است که علت آن شیء محسوب میشود. بنابراین امور مادی مانند خانه درخت و غیره به کمک حواس بر انسان ... اما ایده ها و افکار با استدلال و تعقل درباره آن چه میشناسیم حاصل میگردد. طبق نظر افلاطون نظریه *یادآوری دانش* بر این باور بود که دانش ها قبلا تولید شده اند و ما باید مجدداً آنها را به یاد بیاوریم و یا کشف کنیم. افلاطون تحت تاثیر فیثاغورثیان نیز بود. فیثاغورثیان معتقد بودند که جهان به وسیله روابط عددی که حاکم بر دنیای مادی است اداره میشود. در واقع بنا به اعتقاد آنها *اعداد و ترکیبات مختلف آنها علت رویدادها در دنیای مادی هستند*. دکارت نیز با ارائه مفهوم بازتاب و تأکید بر غیر ارادی بودن آن خود را به عنوان پیشگام روان شناسی* محرک *پاسخ* مطرح کرد. وی با تفکیک ذهن از بدن عمدتاً به عنوان معرف *نظریه های عصبی - فیزیولوژیکی* در یادگیری تلقی می شود. گرچه هدف جاری غالب روان شناسان وابسته به عصب شناسی - فیزیولوژی *اتحاد مجدد* فرآیندهای روانی و فیزیولوژیکی است. کانت نیز معتقد بود هرگز نمی توان جهان را آن سان که هست، ،شناخت بلکه آن را آن سان که *درک* می شود میتوان دریافت. به اعتقاد او جهان بیرون اساساً *نظم* ندارد ولی به این دلیل *منظم* به *نظر* می رسد که ذهن انسان *نظم* را به آن تحمیل میکند. فلسفه کانت را میتوان به عنوان پیشگام روان شناسی *پردازش اطلاعات* و علوم شناختی دانست. توماس رید نیز مانند کانت معتقد بود که ذهن دارای *نیروهای* مخصوص به خود است که بر نحوه ادراک ما از جهان تأثیر به سزایی دارد. *اعتقاد به وجود چنین قوای ذهنی* بعدها روان شناسی *قوای ذهنی* نام گرفت. ### جوزف گال با پیروی از روان شناسی قوای ذهنی معتقد بود که *قوای ذهنی* در مکانهای خاصی از مغز قرار دارند. مثلاً قطعه پیشانی مکان علیت و استدلال و یا پس سری جایگاه عشق است. يوهان هربارت نیز اصطلاح *مکانیسم* *روانی* را مطرح ساخت که بر اساس آن معتقد بود *اندیشه ها* حاوی *نیرو* یا *انرژی* هستند. ### تجربه گرایی در نظر این دیدگاه experience تنها منبع کسب دانش است. این موضع از نظریه های ارسطو مشتق شده است. در حالی که ارسطو معتقد بود دانش نتیجه تجربه حسی و غیر ارثی است. *افلاطون استاد ارسطو* اعتقاد داشت دانش ارثی است و لذا آن را یک جزء طبیعی ذهن آدمی می دانست. ارسطو با اصول *تداعی* خود درباره حافظه به روان شناسی کمک کرد. *به ویژه در پیدایش مفهوم یادگیری وابسته به تداعی)* . ارسطو هم چنین گفته است که هر قدر دو چیز با هم بیشتر تجربه شوند تجربه یا یادآوری یکی از آن دو با *احتمال بیشتری* دیگری را به یاد خواهد آورد همان قانون *فراوانی* یا *بسامد* یکی دیگر از چهرههای با نفوذ این مکتب *جان لاک* است. لاک معتقد بود که تصورات و اندیشه های فطری وجود ندارند و همه دانش ها مشتق از دو نوع *تجربه* اند: تأثرات حسی جهان بیرون و *آگاهی شخصی* در هنگام تولد ذهن همانند یک *لوح سفید* ، خالی ننوشته است. در نظر لاک تصورات پیچیده *مجموعه هایی* از تصورات ساده اند. همان *دیدگاه اکنونی رفتارگرایی* که می گوید یادگیری افزایشی است. لاک بین صفتهای *اولیه* (عینی) و *ثانویه* ### جورج برکلی نیز معتقد بود که ذهن تنها واقعیت موجود است و تنها صفات ثانوی وجود دارند. دیوید هیوم و جان استوارت میل را نیز میتوانیم در خط فکر تجربه گرایی قرار دهیم. ### به طور خلاصه تجربه گرایی دارای ویژگیهای زیر است: *حسی، *نگری کاهش* ،*گرایی* ،*ماشین گرایی* و *تداعی گرایی* بر این اساس می توان گفت نظریه های *شرطی شدن* عموماً تجربه گرایانه هستند و نظریه های *شناختی* عمدتاً *خردگرایانه* علاوه بر این مکاتب از *نظریات وجود گرایی* نیز میتوانیم نام ببریم که به عنوان اعتراضی علیه دیدگاه های سنتی شکل گرفت. *نظریه پردازان* این مکتب بر احترام و توجه به فردیت انسان تأکید دارند. به باور وجودگرایان *ماهیت* انسان *کلی* و *جهان شمول* نیست بلکه ماهیتی است *منحصر به فرد* که انسان خود *آزادانه* آن را می سازد. بنابراین *وجود* مقدم بر *ماهیت* است. در نظر وجود گراها ابتدا *دانش آموز* مهم است و سپس دانش و فرآیند آن هایدگر نیز انسان را به عنوان «*دازئین* » یا *موجودی در جهان* معرفی میکند؛ یعنی موجودی که خود را بر حسب جهان می فهمد. ### از طرفی چارلز داروین همه اندیشه های مربوط به ماهیت انسان را تغییر داد. بنابراین سوالهای فلسفی مانند *انسان ها چگونه فکر میکنند؟* *و انسانها چه چیزی را میتوانند بفهمند؟* به سوالهای زیر تغییر یافت *انسان ها چگونه با محیط خود سازگار میشوند؟* *و در شرایط و موقعیتهای معین انسانها چه اعمالی انجام می دهند؟* . پذیرش نهایی *نظریه تکامل* ضربه ای را به *من جمعی* انسان ها وارد کرد. ### کارل اشتومف نیز به دلیل طرح *مفهوم پدیدار شناسی* مورد توجه قرار گرفت. اُسْوالد کولپی *مفهوم درون نگری* *آزمایشی نظام دار* را مطرح کرد که به معنای بررسی نظام دار *عملکرد خود* یا *خود ارزشیابی* بود. ### هر من abbinghaus را نیز *نجات دهنده روان شناسی از یوغ فلسفه* می دانند وی فرآیندهای ذهنی برتر را بررسی و توجه خود را به مطالعه حافظه معطوف کرد. ابینگهاوس با پذیرش این اصل *تداعی* که به یاد آوردن اطلاعات آموخته شده به *فراوانی عرضه آن مطالب* بستگی دارد، به *آزمایشهایی* در این باره دست زد. وی در *نظریه* خود از مفهوم *زمان های صرفه جویی *رو نمایی کرد. مثلاً اگر شما در *نوبت اول* با مثلاً ده بار *خواندن* این جزوه مطالب را کامل یاد گرفته باشید. احتمال دارد که حالا با شش بار *خواندن* کامل یاد بگیرید. *تفاوت عدد ده و شش* را زمانهای صرفه جویی (saving method در *باز آموزی* می نامند. او *هم چنین اعتقاد داشت نرخ یادگیری* برای مطالب معنادار *بیشتر* و بهتر از *مطالب غیر معنادار* است. میتوان گفت این چیزی است که بعدها در *نظریه یادگیری* * *معنادار* *azubial* نمود پیدا کرد. ### مطالعه نظام دار یادگیری علم یک روش نظام مند برای طرح سؤال و انباشت دانش است. در قلمرو علم *تجربه گرایی* و *خرد گرایی* در نظریه علمی به هم می پیوندند. نظریه های علمی دارای دو جنبه *مهماند* (۱) *جنبه صوری* که کلمات و نمادهای نظریه را شامل میشود و (۲) *جنبه تجربی* که رویدادهای فیزیکی و *مادی* که *نظریه * در *تبیین* آنها می کوشد، در برمیگیرد. ### از طرفی چهار دانشمند آلمانی *هر من* هلمهولتز *ارنست* و *بر* ### اصل ایجاز ### به اصل ایجاز گاهی اصل اقتصادی ،تیغ اکام یا قانون مورگان نیز گفته میشود. ### بر مبنای این اصل در شرایط مساوی تبیینی دو نظریه نظریه ساده به نظریه پیچیده ارجحیت دارد. ### درباره prehistory اصطلاح *تیغ اکام* نیز می توان گفت که ### فرد نگری یا قانون نگری ### برخی نظریه پردازان *فرآیند یادگیری* یک آزمودنی *واحد* را در شرایط گوناگون بررسی میکنند (فردنگری) و برخی از گروه های آزمودنی استفاده میکنند و *عملکرد متوسط* آنها را مورد مطالعه قرار می دهند. *قانون نگری* اسکینر به عنوان *نماینده* فرد نگری و هال نماینده فن قانون نگری شناخته می شوند. ### نظر کوهن *درباره دگردیسی علم* ### به اعتقاد توماس کوهن دانشمندانی که در یک حوزه معین کار می.کنند معمولاً ### نظر پوپر *درباره علم* ### برای کارل پوپر مسائل ### نخستین مکاتب روان شناسی ### اراده گرایی ### ساخت گرایی ### کارکردگرایی ### رفتارگرایی ### روان شناسی گشتالت ### انتقال یادگیری ### فصل ۲ *پیوند گرایی ثرندایک* ### مفاهیم نظری عمده ### *پیوند گرایی* پژوهشهای ثرندایک با مطالعه *تله پاتی ذهنی* در کودکان شروع شد. ### قانون آمادگی ### قانون تمرین ### قانون اثر ### *مفاهیم ثانوی* *پیش از سال ۱۹۳۰* ### مفاهیم ثانوی ### *ثرندایک پس از سال ۱۹۳۰* ### *قانون تمرین* *تجدید نظر شده* ### *قانون اثر* *تجدید نظر شده* ### *تعلق پذیری* ### *اصل قطبیت* ### *گسترش اثر* ### *ارزیابی و انتقادات* ### *فصل : شرطی سازی کنشگر اسکینر* ### *مفاهیم نظری عمده* ### *رفتارگرایی رادیکال* ### *رفتار پاسخ گر* ### *رفتار کنشگر* ### *شرطی شدن* شرط ،نوع S و *نوع R* ### *دیدگاه اسکینر درباره تقویت* ### *تقویت کننده* ### *نمودار تراکمی* ### *شکل دهی* ### *خاموشی* ### *بازگشت خود به خودی* ### *رفتار خرافی* ### *کنشگر تمیزی* ### *تقویت ثانوی و تقویت کننده ثانوی* ### *تقویت کننده های تعمیم یافته* ### *زنجیره سازی* ### *تقویت * *مثبت* و *منفی* ### *تنبیه* ### *مقایسه اسکینر و ثرندایک* ### *برنامه های تقویت* ### *میراث اسکینر* ### *فصل ۴ * * * * * * * * * * * * ### *نظام های آموزش فردی* ### *فصل ۴ * * * * * * * * * * * * * * * * ### *میراث اسکینر* ### *نظام های آموزش * * * * * * * * * * * * * * * * * * ### *ویلیام تیمبرلیک* ### *رفتار کلامی* ### *خود تنظیمی* ### *خود نظارتی* ### *خودآموزی* ### *خود تقویتی* ### *نسبیت تقویت*