Gerechtelijk recht SMV AJ 2024-2025 PDF

Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student GERECHTELIJK RECHT: AJ 2024-2025 PRAKTISCHE RICHTLIJNEN.....................................................................................................

Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student GERECHTELIJK RECHT: AJ 2024-2025 PRAKTISCHE RICHTLIJNEN............................................................................................................. 8 LES 1: ALGEMENE INLEIDING, BRONNEN EN BEGINSELEN............................................................... 8 ALGEMENE INLEIDING........................................................................................................................ 8 BRONNEN..................................................................................................................................... 11 BEGINSELEN.................................................................................................................................. 15 RECHT OP TOEGANG TOT DE RECHTER............................................................................................................ 15 RECHT VAN VERDEDIGING............................................................................................................................ 15 ONAFHANKELIJKHEID.................................................................................................................................. 16 ONPARTIJDIGHEID...................................................................................................................................... 16 MOTIVERINGSPLICHT.................................................................................................................................. 17 REDELIJKE TERMIJN..................................................................................................................................... 17 BESCHIKKINGSBEGINSEL (PRINCIPE DISPOSITIF) – PARTIJAUTONOMIE.................................................................. 18 Wie wordt partij in het geding?............................................................................................................ 18 Waarover wordt geprocedeerd?........................................................................................................... 19 Partijautonomie en taak van de rechter............................................................................................... 19 (1) Da mihi factum: oorzaak van de vordering...................................................................................... 20 (2) Voorwerp van de vordering............................................................................................................. 20 (3) Procedureakkoord............................................................................................................................ 21 (4) Recht van verdediging...................................................................................................................... 22 LES 2: TOEPASSINGSGEBIED VAN HET BURGERLIJK PROCESRECHT EN BEGRIPPEN........................ 23 TOEPASSINGSGEBIED....................................................................................................................... 23 PERSONEEL TOEPASSINGSGEBIED.................................................................................................................. 23 MATERIEEL TOEPASSINGSGEBIED.................................................................................................................. 24 TEMPOREEL TOEPASSINGSGEBIED................................................................................................................. 25 RUIMTELIJK TOEPASSINGSGEBIED.................................................................................................................. 28 BASISBEGRIPPEN VAN HET BURGERLIJK PROCESRECHT.............................................................................. 28 PROCESRECHTMISBRUIK – LOYALE PROCESVOERING......................................................................................... 28 CONCLICT (CONFLIT) – GESCHIL (LITIGE) – GEDING (DIFFÉREND, L’INSTANCE)....................................................... 29 RECHTSVORDERING – ACTION EN JUSTICE – IUS AGENDI.................................................................................... 29 EIS/ VORDERING – LA DEMANDE EN JUSTICE................................................................................................... 29 VERWEERMIDDEL....................................................................................................................................... 30 Wie heeft de rechtsvordering? Wie eist/vordert?................................................................................ 30 LES 3: GERECHTELIJKE ORGANISATIE........................................................................................... 36 INLEIDING..................................................................................................................................... 36 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student HET GERECHTELIJK LANDSCHAP: HET HUIS EN ZIJN KAMERS........................................................................ 36 HET GERECHTELIJK LANDSCHAP..................................................................................................................... 37 Gerechtelijk arrondissement BRUSSEL.................................................................................................. 39 CONCRETE SAMENSTELLING VAN HOVEN EN RECHTBANKEN............................................................................... 40 Hof van Cassatie.................................................................................................................................... 40 Hof van beroep...................................................................................................................................... 40 Arbeidshof............................................................................................................................................. 41 Arrondissementsrechtbank................................................................................................................... 41 Rechtbank van eerste aanleg................................................................................................................ 41 Ondernemingsrechtbank....................................................................................................................... 42 Arbeidsrechtbank.................................................................................................................................. 42 Politierechtbank.................................................................................................................................... 42 Vrederechter......................................................................................................................................... 42 REGLEMENTERING VAN HET GERECHTELIJK LANDSCHAP..................................................................................... 42 Beslechting van geschillen over reglementering gerechtelijk landschap............................................. 43 HET GERECHTELIJK LANDSCHAP: HET GER. ARR. BRUSSEL EN DE INTERACTIE MET DE TAALWET GERECHTSZAKEN (W. 15 JUNI 1935)............................................................................................................................................... 44 TAALWIJZIGING – VERWIJZING NAAR ANDERSTALIGE RECHTBANK..................................................... 45 DE BEWONERS VAN HET HUIS............................................................................................................. 46 HET OPENBAAR MINISTERIE......................................................................................................................... 46 DE GRIFFIER.............................................................................................................................................. 47 ‘DE GERECHTELIJKE AMBTEN’....................................................................................................................... 47 de magistraten (zetel en parket)........................................................................................................... 47 Benoemings- en aanwijzingsvoorwaarden............................................................................................ 47 De Hoge Raad voor de Justitie............................................................................................................... 48 DE BEZOEKERS VAN HET HUIS............................................................................................................. 50 DE BALIE................................................................................................................................................... 50 Wat doet een advocaat?....................................................................................................................... 50 Beroepsuitoefeningsvoorwaarden........................................................................................................ 50 Bevoegdheden, rechten en verplichtingen........................................................................................... 51 Organisatie van de balie........................................................................................................................ 52 DE CASSATIEBALIE: ADVOCATEN BIJ HET HOF VAN CASSATIE.............................................................................. 54 DE GERECHTSDEURWAARDER....................................................................................................................... 54 LES 4: BEVOEGDHEID.................................................................................................................. 56 INLEIDENDE BEGRIPPEN.................................................................................................................... 56 RECHTSMACHT – BEVOEGDHEID................................................................................................................... 56 Territoriale bevoegdheid....................................................................................................................... 57 Regel: aanvullend recht......................................................................................................................... 57 Dwingende regels:................................................................................................................................. 57 Regels van openbare orde:.................................................................................................................... 57 Materiële bevoegdheid......................................................................................................................... 58 Soorten materiële bevoegdheden........................................................................................................ 58 Vier criteria: voorwerp vordering, waarde vordering, urgentie, hoedanigheid................................... 58 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student BEVOEGDHEID EN TUSSENVORDERINGEN........................................................................................................ 60 AANHANGIGHEID....................................................................................................................................... 61 SAMENHANG............................................................................................................................................. 62 BEVOEGDHEIDSVERDELING................................................................................................................ 62 DE VREDERECHTER................................................................................................................................ 63 DE POLITIERECHTBANK.......................................................................................................................... 63 RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG.................................................................................................................. 63 Algemene bevoegdheid......................................................................................................................... 63 Uitsluitende bevoegdheid..................................................................................................................... 64 ONDERNEMINGSRECHTBANK............................................................................................................... 64 ARBEIDSRECHTBANK............................................................................................................................. 65 DE VOORZITTERS........................................................................................................................................ 65 ARRONDISSEMENTSRECHTBANK.................................................................................................................... 66 HOF VAN BEROEP....................................................................................................................................... 66 ARBEIDSHOF.......................................................................................................................................... 66 HOF VAN CASSATIE..................................................................................................................................... 67 BEVOEGDHEIDSGESCHILLEN............................................................................................................... 67 BEVOEGDHEIDSINCIDENTEN IN EERSTE AANLEG............................................................................................... 67 Procedure voor arrondissementsrechtbank......................................................................................... 68 Appellabiliteit van een vonnis over de bevoegdheid............................................................................ 68 BEVOEGDHEIDSINCIDENTEN IN HOGER BEROEP................................................................................................ 69 INCIDENTEN BINNEN DE SCHOOT VAN EEN RECHTSCOLLEGE........................................................................ 70 RECAPITULATIE APPELLABILITEIT BEVOEGDHEIDSGESCHIL........................................................................... 70 LES 5 EN 6: VAN GEDINGINLEIDING TOT UITSPRAAK................................................................... 72 FASE 1: INLEIDING.......................................................................................................................... 72 DAGVAARDING.......................................................................................................................................... 72 formele vormvereisten.......................................................................................................................... 73 Betekening............................................................................................................................................. 73 Termijn van dagvaarding (art. 707 – 710)............................................................................................. 74 Gevolgen dagvaarding........................................................................................................................... 76 ROLSTELLING............................................................................................................................................. 76 SCHARNIERMOMENT 1: INLEIDINGSZITTING........................................................................................... 76 Verschijning van de partijen.................................................................................................................. 77 Minnelijke oplossing van geschillen...................................................................................................... 78 Bemiddeling........................................................................................................................................... 78 Bemiddeling op de inleidingszitting (art. 735 Ger. W.)......................................................................... 79 FASE 2: INSTAATSTELLING................................................................................................................. 80 MEEDELEN STUKKEN................................................................................................................................... 80 CONCLUDEREN.......................................................................................................................................... 80 Ingereedheidbrenging........................................................................................................................... 80 Minnelijke weg: art. 747, §1.................................................................................................................. 81 Rechterlijke weg: art. 747, §§2-3.......................................................................................................... 82 Vrije instaatstelling: art/ 747, §2........................................................................................................... 83 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student het nemen van conclusies..................................................................................................................... 83 Neerleggen en meedelen van een conclusie........................................................................................ 84 Syntheseconclusie (art. 748bis)............................................................................................................. 85 Sanctie:.................................................................................................................................................. 85 (VERZOEK OM) RECHTSDAGBEPALING............................................................................................................ 86 SCHARNIERMOMENT 2: PLEIDOOI....................................................................................................... 87 FASE 3: [ADVIES O.M.], BERAAD EN UITSPRAAK.................................................................................... 88 ADVIES OM.............................................................................................................................................. 88 BERAAD (ART. 777-779).......................................................................................................................... 90 UITSPRAAK............................................................................................................................................... 93 Vorm – aantal rechters – ondertekening en uitspraak......................................................................... 93 Vermeldingen: gronden en beschikkend gedeelte............................................................................... 95 Typologie:.............................................................................................................................................. 96 Werking van het vonnis......................................................................................................................... 98 Inter partes............................................................................................................................................ 98 T.a.v. derden........................................................................................................................................ 101 LES 7: TUSSENGESCHILLEN EN GERECHTSKOSTEN.......................................................................103 TUSSENGESCHILLEN (INCIDENTEN/INCIDENTS)......................................................................................103 TUSSENGESCHILLEN M.B.T. EIS................................................................................................................... 103 Tussenvorderingen.............................................................................................................................. 103 Aanvullende vordering (art. 808)........................................................................................................ 103 Wijziging van de vordering (art. 807).................................................................................................. 103 Tegenvordering (art. 13-14, 809-810)................................................................................................ 104 Cumul en splitsing van vorderingen.................................................................................................... 105 Afstand (art. 820-827)......................................................................................................................... 106 Doorhaling en weglating rol................................................................................................................ 107 TUSSENGESCHILLEN M.B.T. PARTIJEN........................................................................................................... 108 Tussenkomst (art. 13, 15 en 16, 811-814, 857-859)........................................................................... 108 Hervatting van geding (art. 815-819).................................................................................................. 109 TUSSENGESCHILLEN M.B.T. ANDERE PROCESACTOREN.................................................................................... 110 TUSSENGESCHILLEN I.V.M. DE LOOP VAN HET GEDING.................................................................................... 112 GERECHTSKOSTEN..........................................................................................................................112 GERECHTSKOSTEN – RECHTSPLEGINGSVERGOEDING....................................................................................... 112 Onderscheid tussen ‘in geld waardeerbare’ en ‘niet in geld waardeerbare’ vorderingen................. 114 Begrenzing bij pluraliteit van winnende partijen – één verliezer....................................................... 114 Afwijking basisbedrag RPV.................................................................................................................. 115 Doorwerking Unierecht....................................................................................................................... 115 VEREFFENING VAN DE KOSTEN: BEPALING VAN HET CORRECTE BEDRAG............................................................. 115 VERWIJZING IN DE KOSTEN: WIE DRAAGT DE KOSTEN?.................................................................................... 116 LES 8: SANCTIEREGELING EN RECHTSPLEGINGEN BIJZONDERE AARD (SPOEDPROCEDURES).........118 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student VERWEER: RECAPITULATIE...............................................................................................................118 VERWEER: SOORTEN................................................................................................................................. 118 RANGORDE VAN VERWEER......................................................................................................................... 118 DE SANCTIEREGELING BIJ PROCESHANDELINGEN....................................................................................119 DE SANCTIEREGELING BIJ PROCESHANDELINGEN............................................................................................ 119 Nietigheidsleer.................................................................................................................................... 120 Procedurele nietigheden..................................................................................................................... 121 DE SANCTIEREGELING BIJ PROCESTERMIJNEN................................................................................................. 124 Procestermijnen.................................................................................................................................. 124 Aanvang van de termijn...................................................................................................................... 125 Termijnberekeningen.......................................................................................................................... 125 Verlenging en verkorting..................................................................................................................... 127 SPOEDPROCEDURES.......................................................................................................................129 KORT GEDING......................................................................................................................................... 129 Karakteristieken.................................................................................................................................. 129 Niet onttrokken aan de RM................................................................................................................. 129 Spoed/ urgentie................................................................................................................................... 130 Uitspraak bij voorraad......................................................................................................................... 130 Kort geding: procedureregels.............................................................................................................. 131 RECHTSPLEGING OP EENZIJDIG VERZOEKSCHRIFT............................................................................................ 131 LES 9 EN 10: RECHTSMIDDELEN..................................................................................................134 BEGRIP EN VERANTWOORDING.........................................................................................................134 RECHTSMIDDELEN.................................................................................................................................... 134 GEWONE EN BUITENGEWONE RECHTSMIDDELEN....................................................................................135 VERSTEK................................................................................................................................................. 135 Wat is verstek?.................................................................................................................................... 135 Gevallen waarin verstek kan gevorderd worden................................................................................ 135 Verstek - Gevolgen.............................................................................................................................. 136 Rechtsmiddelen - Verzet..................................................................................................................... 139 HOGER BEROEP....................................................................................................................................... 141 Toelaatbaarheidsvereisten.................................................................................................................. 142 Vonnis vatbaar voor hoger beroep..................................................................................................... 142 Geschil vatbaar voor hoger beroep..................................................................................................... 144 Partijen in hoger beroep..................................................................................................................... 146 Termijn (principaal of hoofd)beroep................................................................................................... 146 Incidenteel beroep.............................................................................................................................. 149 Belang – rechtsband............................................................................................................................ 153 Rechtspleging...................................................................................................................................... 154 Gevolgen.............................................................................................................................................. 155 Geen schorsende werking - Art. 1397, eerste lid................................................................................ 155 Devolutieve werking van het hoger beroep........................................................................................ 155 Uitzondering op “verruimde” devolutieve werking............................................................................ 158 BUITENGEWONE RECHTSMIDDELEN....................................................................................................158 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student RECHTSMIDDELEN – VOORZIENING IN CASSATIE............................................................................................ 159 RECHTSMIDDELEN – DERDENVERZET........................................................................................................... 160 LES 11: BEWAREND BESLAG EN MIDDELEN VAN TENUITVOERLEGGING.......................................162 HOOFDSTUK 1: ALGEMENE BEGRIPPEN...............................................................................................162 § 1. DE GEDWONGEN TENUITVOERLEGGING...................................................................................... 162 § 2. DE UITVOERING IN NATURA/REËLE EXECUTIE................................................................................... 162 § 3. TIJDSTIP VAN DE TENUITVOERLEGGING....................................................................................... 163 § 4. EXEQUATUR.................................................................................................................................. 163 § 5. DE DWANGSOM............................................................................................................................ 163 A. Begrip.............................................................................................................................................. 163 B. Opeisbaarheid................................................................................................................................. 165 C. Bijzondere regels............................................................................................................................. 166 § 6. HET BESLAG................................................................................................................................... 167 A. Omschrijving en juridische aard...................................................................................................... 167 B. Uitoefening van het recht op beslag............................................................................................... 168 C. De openbaarmaking van het beslag: publiciteit d.m.v. Centraal Bestand...................................... 168 D. De goederen waarop beslag kan worden gelegd............................................................................ 169 HOOFDSTUK 2: DE BESLAGRECHTER...................................................................................................171 § 1. DE BEVOEGDHEID......................................................................................................................... 171 § 2. DE RECHTSPLEGING VOOR DE BESLAGRECHTER........................................................................... 172 HOOFDSTUK 3: DE BEWARENDE BESLAGEN..........................................................................................172 § 1. BEGRIPSOMSCHRIJVING............................................................................................................... 172 § 2. TOEPASSINGSVOORWAARDEN..................................................................................................... 173 § 3. GELDIGHEIDSDUUR....................................................................................................................... 173 § 4. HET KANTONNEMENT................................................................................................................... 173 § 5. RECHTSMIDDELEN – WIJZIGING – INTREKKING – OPHEFFING...................................................... 174 § 6. DE SOORTEN BEWARENDE BESLAGEN.......................................................................................... 174 A. Het bewarend beslag op roerend goed.......................................................................................... 174 B. Het bewarend beslag op onroerend goed...................................................................................... 174 C. Het bewarend beslag onder derden............................................................................................... 175 § 7. OMZETTING VAN EEN BEWAREND BESLAG IN EEN UITVOEREND BESLAG.................................... 176 HOOFDSTUK 4: DE UITVOERENDE BESLAGEN........................................................................................176 § 1. BEGRIPSOMSCHRIJVING............................................................................................................... 176 § 2. TOEPASSINGSVOORWAARDEN..................................................................................................... 177 § 3. KANTONNEMENT.......................................................................................................................... 177 § 4. DE SOORTEN UITVOEREND BESLAG.............................................................................................. 178 A. Het uitvoerend beslag op roerend goed......................................................................................... 178 B. Het uitvoerend beslag onder derden.............................................................................................. 179 C. Het uitvoerend beslag op onroerend goed..................................................................................... 179 HOOFDSTUK 5: DE IOS-PROCEDURE..................................................................................................180 § 1. BEGRIPSOMSCHRIJVING............................................................................................................... 180 § 2. TOEPASSINGSVOORWAARDEN..................................................................................................... 181 § 3. PROCEDURE: 4 FASES...................................................................................................................... 181 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student § 4. SCHORSING (INVERSION DU CONTENTIEUX)......................................................................................... 181 § 5. CENTRAAL REGISTER..................................................................................................................... 181 § 6. FACULTATIEF................................................................................................................................. 182 § 7. EVALUATIE:...................................................................................................................................... 182 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student PRAKTISCHE RICHTLIJNEN Onderwijsteam: ₋ Prof. dr. Jachin Van Doninck ₋ Dr. Matthias Van Der Haegen (gastprofessor) ₋ Nic Clijmans, Karen Janssens, Pascal Vanderosieren (praktijkassistenten) Hoorcolleges: donderdag, on campus (13h-15h, Q.C) of afstandsonderwijs Werkcolleges: raadpleeg rooster én Canvas Lesmateriaal: - HOC: slides zoals toegelicht, Gerechtelijk Privaatrecht 2019 (die Keure), een geactualiseerd wetboek (geen commentaar) - WPO: toelichting door praktijkassistenten Examenvorm: - Praktische proef na afloop werkcolleges (schriftelijk, 5/20, meerkeuze) - Periodiek examen eerste semesterexamenperiode (15/20, schriftelijk, meerkeuze en open vragen) LES 1: ALGEMENE INLEIDING, BRONNEN EN BEGINSELEN ALGEMENE INLEIDING Gerechtelijk recht: verzameling van rechtsregels over - Geschillenbeslechting (klassieke taak rechter; is nog steeds de hoofdmoot): Hoe beslecht de overheidsrechter geschillen die hem worden voorgelegd. Burgers hebben een geschil, zij voeren een subjectief recht aan, maken daarvoor een zaak aanhangig bij de rechter en de rechter doet er uitspraak over. - Conflictoplossing: de voorbije jaren is deze component meer en meer aan belang beginnen toenemen. In welke mate kan de rechter bijdragen aan de oplossing van het conflict dat aan het geschil ten grondslag ligt. Focus op het burgerlijk procesrecht - Tak van het gerechtelijk recht - Formele regels tot geschillenbeslechting door de rechterlijke macht o Geschillenbeslechting kan tussen burgers, maar ook tussen burger en de overheid - We hebben burgerlijk procesrecht nodig om eigenrichting te voorkomen (art. 5 Ger. W.). Denk aan Thomas Hobes (natuurstaat) waarbij de sterksten zichzelf een eigen recht verschaffen. Er is een ARB dat zegt dat het verboden is om aan eigenrichting te doen. Daartegenover staat een functionerend systeem van overheidsrechtspraak. o Een rechter mag en kan niet aan rechtsweigering doen. Je moet dit op 2 manieren zien:  Als de zaak aan de rechter wordt voorgelegd, dan moet hij er uitspraak over doen, ook al is dat een controversiële zaak. Denk bvb aan de klimaatrechtspraak. Rechters kiezen hun zaken niet! Burgers hebben toegang tot de rechter en de rechter MOET er uitspraak over doen.  Anderzijds wordt het verbod van rechtsweigering strikt geïnterpreteerd door HvC. Rechtsweigering impliceert een situatie waarin de rechter in zijn vonnis/ arrest daadwerkelijk aangeeft dat hij over de zaak geen uitspraak kan/wil doen of dat er geen rechtsgrond ter beschikking staat om over het gevraagde uitspraak te doen. Dus ook al is de regel onduidelijk/ obscuur/ onbestaand, dan nog moet de rechter rechtspreken!  Er zijn wel kritische commentatoren die menen dat de gerechtelijke achterstand van België neerkomt op rechtsweigering. Maar strikt genomen kan dat geen rechtsweigering zijn, want rechtsweigering veronderstelt dat de rechter in zijn 8 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student vonnis/ arrest aangeeft dat hij geen recht kan spreken in de zaak. Dat je zaak niet binnen een redelijke termijn wordt behandeld, is geen rechtsweigering. Het burgerlijk procesrecht is: - PUBLIEK- EN PRIVAATRECHT o Partijbelang – algemeen belang (Verslag Van Reepinghen, Parl.St. Senaat 1963-64, nr. 60, 213: “l’oeuvre d’intérêt général qu’est celle de la justice”) o Publiekrecht: het gaat om de openbare dienst van het gerecht: de goede rechtsbedeling, nl. het verschaffen van recht aan burgers, is een openbare dienst. o Privaatrecht: het gaat om subjectieve rechten van burgers/ ondernemingen/ overheden. o  Het gerechtelijk recht heeft dus publiekrechtelijke componenten en privaatrechtelijke componenten - DIENEND o Partijbelang (afdwingen subjectieve rechten, vrijheden en belangen) - algemeen belang (herstel maatschappelijke rust – lites finiri oportet) o Het procesrecht staat ten dienste van het materieel recht.  "For what substantive law says (...) means nothing except in terms of what procedure says you can make real." – Karl Lewelyn (= Amerikaanse rechtsgeleerde) die opmerkte dat zonder procesrecht, het materieelrecht weinig waard is. Want als jouw materieel recht betwist wordt, dan wil je dat door de rechter laten handhaven en daar heb je een rechterlijke macht voor nodig. En daarom heb je procesrechtelijke regels nodig. - FORMEEL o Formele regels met oog op rechtszekerheid: “la forme, soeur jumelle de la liberté”. Als je een zaak bij de rechter aanhangig maakt, dan wil je op voorhand weten hoe dat proces gaat verlopen, want moet voorspelbaar zijn. o Legaliteit (gesloten systeem van sanctionering, bv. art. 860 Ger.W.) en proportionaliteit (bv. art. 861 Ger.W.).  Legaliteit: de rechter kan niet zomaar sancties uit zijn hoed toveren, hij moet daar een rechtsbasis voor hebben  Evenredigheid: er is geen ARB van evenredigheid, maar we willen wel dat als de rechter een sanctie uitspreekt, dat de rechter eerst heeft nagegaan of hij de situatie niet kan herstellen. De sanctie moet naar evenredigheid met de overtreding worden toegepast. o Doelmatig formalisme: procesvoorschriften toepassen naar hun finaliteit (zie wijlen art. 867 Ger.W., “normdoel’) – deformalisering tendens = men maakt niet volledig komaf met de formele regels maar men wil dat ze op een doelmatige manier worden ingevuld en geïnterpreteerd, rekening houdend met hun finaliteit à zekere mate van formalisme nodig om procesvoering ordentelijk te laten verlopen. vb: het ultieme doel van een dagvaarding is de:  De zaak bij de rechter aanhangig maken  De verweerder oproepen om te verschijnen en minstens de mogelijkheid bieden om zijn verweer uiteen te zetten.  Er moeten geen sancties worden uitgesproken wanneer de regels hun doel bereikt hebben VB.: er wordt een dagvaarding betekend en in beginsel is er een wachttermijn van 8 dagen tussen het betekenen van de dagvaarding en de inleidingszitting, stel dat die wachttermijn niet wordt eerbiedigt, de inleidende akte moet vernietigd worden verklaard omdat de termijn niet is nageleefd. Het idee zal zijn; u bent verschenen en de zaak zal op de inleidingszitting niet worden behandeld, de dagvaarding heeft zijn doel bereikt omdat u op de zitting aanwezig was, ik waarborg u als rechter dat de zaak dus nu niet zal behandeld worden. Het normdoel is wel bereikt. - GEBIEDEND o Gerechtelijk recht is niet allemaal van openbare orde. Gradaties in verhouding tot de aard van het belang dat beschermd wordt  ‘Aanvullend’ (bv. artikel 624 Ger.W.): partijen kunnen ervan afwijken 9 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student  ‘Dwingend recht’ (bv. artikel 627 Ger.W.): beschermen 1 partij; de regel geldt dwingend t.a.v. de tegenpartij van de beschermde partij. De beschermde partij kan de bescherming eventueel opgeven na het ontstaan van de betwisting  ‘Openbare orde’ (bv. artikel 633 Ger.W.) - ETHISCH EN SOCIAAL o Gelijkheid van proceskansen voor eenieder, zonder onderscheid des persoons o Dame Justitia draagt een blinddoek met het idee dat er zonder onderscheid des persoons recht kan worden gesproken. Je kan je afvragen of dat beeld nog gepast is en of dame Justitia/ de magistraat niet meer acht zou moeten slaan over hoe partijen eruitzien en hoe de concrete procesposities van partijen zijn. Ultiem is het wel de bedoeling dat eenieder aan de start verschijnt met gelijke kansen en dat de regels voor eenieder op dezelfde wijze werken - DYNAMISCH o Procesrecht voortdurend in evolutie en onder invloed van maatschappelijke ideeën. ADR (alternative dispute resolution) - MARC (modes alternatifs de règlement de conflits). In gerechtelijk recht ligt de nadruk op geschillenbeslechting. Conflictoplossing treedt meer en meer op de voorgrond en men heeft daar een koepelbegrip aan gegeven, “ADR”. Vraag: is ADR een geschikt begrip? Sommige vinden dat niet de meest gelukkige terminologie omdat daar van alles onder wordt gebracht. De vraag is vaak: een alternatief waarvoor? Zie hieronder bvb arbitrage. Je hebt mechanismen die meer conflict oplossend zijn en andere mechanismen die geschillen oplossend van aard zijn. ₋ Conflicten oplossen ≠ geschillen beslechten (verschil van mening vs. gejuridiseerd verschil van mening) o Geschillenbeslechtend (arbitrage, dading) of conflictoplossend (bemiddeling, art. 1723/1 Ger.W.)  Arbitrage: is een vorm van private rechtspraak (i.p.v. overheidsrechter). De partijen komen overeen om 1 of meer arbiters (altijd oneven aantal) over hun zaak recht te laten spreken. Vb: de overname van de aandelen van Omega Farma door Perigo waarin een arbitragebeding was opgenomen. Dit is niet conflict oplossend, de taak van de arbiters is dezelfde als die van de rechters, nl. het geschil beslechten op basis van de door de partijen ingeroepen rechtsregels.  De bedoeling van conflictoplossende mechanismen is dat partijen ertoe bewogen worden om hun juridische stelling te verlaten en meer voeling te krijgen met het conflict dat aan de grondslag lag van dat geschil. Vb: discussie met buurman over het feit dat zijn radio in de tuin te luid staat. Je kan daar een gesprek mee over hebben, maar als dit niet lukt, dan kan je het conflict juridiseren en een zaak bij de vrederechter aanhangig maken (toepassen burenhinder). De vraag van de vrederechter zal dan zijn of jullie er niet zelf uit kunnen geraken.   M.a.w. conflict juridiseren tot een geschil dat aanhangig wordt gemaakt voor een rechter. ADR heeft tot doel om geschil te de-escaleren tot een conflict, al dan niet met bijstand van een derde - Met beroep op derden (arbitrage, cf. art. 1677, § 2 Ger.W., bindende derdenbeslissing, bemiddeling) of niet (collaboratieve onderhandelingen – art. 1738 Ger.W., dading, partijbeslissing) o Bemiddeling is het schoolvoorbeeld van een conflictoplossend instrument. De derde die betrokken is, is een erkend bemiddelaar. Bemiddeling is een faciliterend proces waarbij een derde betrokken is, die onafhankelijk, onpartijdig en neutraal is (zal niet zeggen wie er gelijk/ ongelijk heeft en zal geen standpunten innemen). Zijn doel is om de partijen opnieuw met elkaar te laten praten, hun belangen en behoeften in kaart te laten brengen en op basis van die belangen en behoeften de partijen proberen tot een akkoord te laten komen. De bemiddelaar is louter een facilitator. o Collaboratieve onderhandelingen worden gevoerd met bijstand van een collaboratieve advocaat (= advocaat dat een bijzondere opleiding genoten heeft). De bedoeling is dat de partijen samen met hun raadslieden intensieve onderhandelingen voeren met het doel een akkoord te bereiken. Hier is het zo dat men werkt met een systeem van de stoomketel, want als de collaboratieve advocaat er niet in slaagt om een collaboratief akkoord te sluiten (onderhandelingen mislukken), zal de collaboratieve advocaat moeten terugtreden. Als de cliënt alsnog naar de rechter wil, dan zal dat met een andere advocaat zijn die voor die cliënt in rechte zal moeten optreden. 10 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student - Met toepassing van het recht (arbitrage, cf. art. 1710, § 1 Ger.W., vgl. echter art. 1710, § 3 Ger.W.) of niet (bemiddeling, art. 1723/1 Ger.W.) - Verplicht (art. 734 Ger.W., art. 1345 Ger.W.) of niet (art. 1253ter/1, § 1 Ger.W.) Vraag: wat is arbitrage? - Geschillenbeslechtend - Met beroep op een derde - Met toepassing van rechts Bemiddeling? - Conflictoplossend - Met beroep op een derde - Zonder toepassing van het recht Links: partijen behouden het zeggenschap en rechts geven de partijen hun autonomie uit handen omdat ze vragen aan de rechter om het geschil op te lossen. ADR is “the talk of the town”: art. 444, tweede lid, art. 519, § 4, art. 730/1 en 731 Ger.W. Ja, maar: R.H. de Bock, De toekomst van de civiele rechtspraak. Een pleidooi om de rechter niet te ontlasten.  Er is tegenwoordig veel aandacht voor ADR, maar er is een kanttekening. Het ene mag het andere niet vervangen. We blijven behoefte hebben aan een goed systeem van overheidsrechtspraak. Men wil niet een negatieve logica die zegt: “we hebben een gerechtelijke achterstand, wij moeten aan alle burgers die een zaak bij de rechter aanhangig maken zeggen: blijf hier weg en probeer er zelf uit te geraken.” BRONNEN 1. De Grondwet ₋ Artikel 40: “de rechterlijke macht wordt uitgeoefend door de hoven en rechtbanken” ₋ Artikelen 144-159 o De rechterlijke macht als derde staatsmacht o De aan de hoven en rechtbanken toegekende rechtsmacht om kennis te nemen van geschillen over burgerlijke en politieke rechten o Gerechtelijke organisatie o Openbaarheid van terechtzitting & uitspraak o Motiveringsplicht o Onafhankelijkheid van de rechter in de uitoefening van zijn rechterlijke bevoegdheden 11 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student o Onafhankelijkheid van leden van het openbaar ministerie in de individuele opsporing en vervolging (minister van Justitie kan vervolging bevelen en strafrechtelijk beleid bepalen) o Hoge Raad voor de Justitie o Benoeming voor het leven van rechters o Vaststelling van de wedde van de rechter bij wet 2. Het Gerechtelijk Wetboek (Code Judiciaire) ₋ Wet van 10 oktober 1967 met als opzet “minder omslachtige, snellere en minder kostbare rechtspleging” ₋ Verslag Van Reepinghen (zwart-witfoto) o Hij was de koninklijke commissaris voor de gerechtelijke hervorming. o Zijn verslag was de basis voor het wetsontwerp. Hij heeft de eigenlijke bekendmaking en de inwerkingtreding van het Ger. W. niet meegemaakt ₋ Veelvuldige wijzigingen: Volgens sommige heeft het Ger. W. zijn beste tijd gehad. De grote verdienste van het Ger. W. was dat alle regels over processen en rechtspleging in 1 wetboek werden gebundeld, maar in een aantal opzichten zijn bepaalde zaken niet meer actueel. Vb: het idee dat de partijen heel sterk de procedure aansturen, men rekenden er dan op dat alle partijen even redelijk zouden zijn en dat de rechter op de achtergrond bleef. Dit idee wordt vandaag de dag meer verlaten. De kritiek op het Ger. W. is dat het voor een stuk een uitgeholde constructie is. Er wordt door sommigen gepleit voor een hercodificatie van het gerechtelijk recht. Anderen zeggen dat we eerder nood hebben aan een herformulering van de beginselen, denk bvb aan het idee van de conflictoplossing. o Op macroniveau: gerechtelijke reorganisatie (hertekening gerechtelijk landschap, mobiliteit, verzelfstandigd beheer), digitalisering o Op microniveau: actieve(re) rechter, deformalisering, herwaardering eerste aanleg = Ernest Krings was brussels parket-magistraat. Nadien is hij PG geworden bij het HvC. “L’instrument était très cohérent. Il venait apporter, enfin, de l’harmonie et de la rationalité à un Code de procédure civile vieux de plus d’un siècle et demi et qui avait été maintes fois amendé, au point qu’il en était devenu illisible. C’était, au sortir de la deuxième guerre mondiale, le texte pertinent que l’on attendait. Quand j’ai entamé mes études, au début des années ‘70, mon professeur de droit judiciaire, Cyr Cambier, qui avait été l’assistant de Charles Van Reepinghen, décrivait le Code comme une des merveilles du monde et insistait sur le travail colossal entrepris par les deux juristes qui étaient, notamment, allés voir ce qui se faisait de lieux aux Pays-Bas, en Allemagne, en France ou en Italie.” (C. Panier in gesprek met La Libre, 9 oktober 2017) Justitie permanent in de steigers? DS 30 november 2013: “Stellingen Brussels justitiepaleis zelf aan restauratie toe” Dit is een brief uit 2020 van het Brussels Hof van beroep waarbij de relaisdatum in 2026 ligt. De situatie in het Brussels hof van beroep is dramatisch omdat ze kampt met een gigantische achterstand. De Hoge Raad voor de Justitie heeft al verschillende audits uitgevoerd en die zijn nog altijd in uitvoering. Af en toe wordt België door het EHRM veroordeeld voor het schenden van de redelijke termijn. (zie hieronder) « Les problèmes tenant à la durée excessive des procédures dans l’arrondissement judiciaire de Bruxelles revêtent un caractère structurel. » (EHRM 5 september 2023, Van den Kerkhof/België, overw. 105) “Ondanks die algemene kritiek is er toch de vaststelling dat de behoefte aan bindende normatieve besluitvorming onveranderd groot blijft.” (R. Mortier, Over vertrouwen als bouwsteen van een Legitieme Justitie, Mercuriale, 1 september 2021) 12 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student “Belgium reported that its judiciary used such a system in the past (2012-2016) but the results “were not made official” (Q3). Therefore, Belgium is included in Table 1, even though the case weighting system is not currently in place. The Russian Federation, Slovakia, Armenia, and Belgium reported that they plan to use a case weighting system in the future (Q4)” (EUROPEAN COMMISSION FOR THE EFFICIENCY OF JUSTICE (CEPEJ), Case weighting in judicial systems, CEPEJ STUDIES No. 28, 2020, 5) “Nog fundamenteler – en dus meer zorgwekkend – is dat we ook geen deugdelijk inzicht hebben in de redenen van de sterke daling aan nieuwe burgerlijke zaken voor de beroepshoven.” (P. Taelman en P. Traest, “Bezorgdheid over de rechtspraak” in Parket-Generaal te Gent, Opening gerechtelijk jaar 2024-2025, 2 september 2024, 2024, 20), “Meer autonomie voor de gerechtelijke orde in ruil voor resultaten” (Algemene beleidsnota Justitie, Parl.St. Kamer 2022- 23, nr. 55-2934013, 13) 3. Bijzondere wetten ₋ Wet van 15 juni 1935 betreffende het taalgebruik in gerechtszaken (Wet Taalgebruik Gerechtszaken) ₋ (Afwijkende) procedureregels in andere wetboeken of afzonderlijke wetgeving: gevaar voor ‘verkokering’ o Vb. Richtlijn 2014/104/EU schadevorderingen mededingingsrecht, art. XVII.74 WER ‘overlegging van bewijsmateriaal’  als de Belgische wetgever richtlijnen omzet, dan kijkt hij soms niet goed genoeg naar zijn Ger.W. N.a.v. de omzetting van deze richtlijn over vond de wetgever het nodig om in het WER allerlei regels te schrijven over overlegging van bewijsmateriaal, terwijl in het Ger. W. de artikelen 870 e.v. gaan over de overlegging van bewijsstukken. Het grote risico is dat er een bijzonder procesrecht ontstaat 4. Rechtspraak ₋ Iudex est lex loquens ₋ Geen bindende precedentenwerking (art. 6 Ger.W.: “geen uitspraak bij wege van algemene en als regel geldende beschikking”) >< in common law: daar bestaat precedentenwerking wel. o Praktische betekenis: rechter mag zich aansluiten bij eerdere rechterlijke beslissing, maar moet in concreto motiveren waarom. o Rechtspraak kan wel gezaghebbend zijn. - Kenbaarheid van rechtspraak: Centraal register voor de beslissingen van de rechterlijke orde en betreffende de bekendmaking van de vonnissen en arresten (JustJudgment) (cerebro) o De openbaarheid van rechtspraak. Vroeger spraken rechters in burgerlijke zaken op het eind van de vonnissen hun arresten/ vonnissen uit. Dit is verleden tijd. o Hoe kom je als burger te weten wat de stand van het recht is? Een nieuwe wet, nl. wet op Centraal register voor de beslissingen van de rechterlijke orde. Dit is een ambitie van de wetgever, maar of die werkelijk inwerking gaat treden is iets anders omdat de inwerkingtreding van een aantal onderdelen van die nieuwe wet is uitgesteld. Die wet creëert een centraal register (cerebro) en de bedoeling is dat dat register een intern en extern luik zal hebben  Intern luik: op het ogenblik van de uitspraak van een rechterlijke beslissing, wordt die beslissing geüpload in het centrale register. Dat vonnis/ arrest zal als een gematerialiseerde akte (digitaal en authentiek) ter beschikking zijn voor de partijen en de rechter. De bekendmaking aan de partijen gebeurt dus via het opnemen van dat arrest/vonnis in het digitaal register  Extern luik: burgers krijgen toegang tot arresten en vonnissen in digitale vorm en gepseudonimiseerd.  De vraag is of dit realistisch is. 5. Rechtsleer Aanzienlijke invloed van de rechtsleer op het werk van de wetgever en magistratuur – soms hebben rechtsgeleerden ook wel invloed op de rechtspraak Vb. die van het Hof van Cassatie (de geschriften/publicaties van Jean Francois van Droghenbroeck die verbonden is aan de universiteit van Louvain la Neuve en die heel veel gepubliceerd heeft over de taak van de rechter en wat de rechtspraak over de taak van de rechter sterkt beïnvloed. 13 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student Rechtsleer kan soms ook nuttig zijn om bepaalde problemen te signaleren en er ook oplossingen voor te suggereren (= gezaghebbende juristen hebben zich toegelegd op de beschrijving, uitlegging en kritische analyse van het burgerlijk procesrecht). 6. Algemene rechtsbeginselen en gebruiken ₋ ARB: vb. recht van verdediging o Wie beslist of er al dan niet sprake is van een ARB? De hoogste gewone rechter, nl. het HvC. Er was ooit een PG die zei dat het HvC geen ARB creëert, maar enkel het bestaan ervan vaststelt. Ondertussen weten we dat het HvC aan rechtsvorming doet door te aanvaarden dat iets al dan niet een ARB is. o Een ARB kan je als een geschonden wet inroepen/ wet in materiële zin. ₋ Gebruiken: in de praktijk wordt de rechtspleging soms nog beheerst door gebruiken, bv. de organisatie van de zitting 7. Internationale normen ₋ Meergelaagde rechtsorde: EVRM, Unierecht, Beneluxrecht,… o De wijze waarop het Ger. W. functioneert staat meer en meer bloot aan internationale invloeden o Vb. denk aan de redelijke termijn in het EVRM. In de mate dat een zaak unierechtelijk is, zal ook het unierecht een invloed hebben. In bepaalde gevallen moet je ook aan het Beneluxrecht denken, bvb dwangsom ₋ Doorwerking in burgerlijk procesrecht (EVRM, Europees eenvormig procesrecht, EU-richtlijnen, …) is onmiskenbaar o Bv. GwH 10 februari 2022, nr. 23/2022: art. 43 Ger.W.: als jij een vonnis hebt gekregen, wat doe je daar dan mee? Je kan aan je tegenpartij vragen om het vonnis uit te voeren, maar als dat niet zo is, dan moet je dat vonnis laten afdwingen door het vonnis te beteken d.m.v. een gerechtsdeurwaarder. Door middel van de betekening laat je blijken aan de tegenpartij dat je wil dat die uitvoert + termijn voor aanwending rechtsmiddel begint te lopen. o Hoe weet de tegenpartij wat zij kan doen tegen een vonnis? Er was bepaalde rechtspraak van het Europees Hof die aangaf dat er bvb in strafzaken partijen kunnen zijn die behoefte hebben aan meer informatie. Zo kan een versteklatende partij (=een partij die meermaals regelmatig is opgeroepen, maar ultiem niet is verschenen) meer informatie worden geboden bij een betekening. Het GwH heeft uit art. 6 EVRM afgeleid dat er een soort algemene informatieplicht bestaat dat impliceert dat een betekening/ kennisgeving moet verduidelijken wat daarvan de implicaties zijn op het vlak van het doen lopen van de termijn en op het vlak van de rechtsbescherming die je hebt tegen het bewuste vonnis. Sommigen vinden dat een raar arrest van het GwH, omdat de rechtspraak van het EHRM niet zo verregaand was. Je zit dan snel in een debat over hoever de rechter kan gaan met het opentrekken van de mensenrechten.  “De vermelding van het bestaan van rechtsmiddelen in de betekening van een jurisdictionele beslissing is een essentieel element van het algemeen beginsel van behoorlijke rechtsbedeling en van het recht op toegang tot de rechter. Het recht op een eerlijk proces vereist immers niet alleen de mogelijkheden en termijnen om rechtsmiddelen aan te wenden, duidelijk worden gesteld, maar ook dat zij zo expliciet mogelijk aan de rechtszoekende ter kennis worden gebracht. Dat is precies het doel zelf van een betekening, namelijk de rechtszoekende inlichten.” Wooclap: Waar moet de nieuwe minister van Justitie volgens jou werk van maken? 14 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student BEGINSELEN Uit de bronnen gedistilleerde beginselen van behoorlijke procesvoering/rechtsbedeling Grosso modo betekenen procesvoering en rechtsbedeling hetzelfde, maar het perspectief is anders. Als je kijkt naar procesvoering, dan kijk je ernaar vanuit het oogpunt van de partijen. Als je kijkt vanuit het perspectief van de rechter, dan gaat het over de behoorlijke rechtsbedeling - Recht op toegang tot de rechter - Recht van verdediging - Onpartijdigheid (objectief en subjectief) - Onafhankelijkheid - Motivering - Redelijke termijn - Partijautonomie RECHT OP TOEGANG TOT DE RECHTER - Art. 6 EVRM, art. 47 Handvest Grondrechten EU, art. 13 GW: elke eis in burgerlijke zaken moet aan een rechter (met volle rechtsmacht) kunnen worden voorgelegd ~ verbod eigenrichting - Het recht op toegang tot de rechter is niet absoluut. Beperkingen moeten legitiem en evenredig zijn: o Bv. aanleggrens (art. 617 Ger.W.) (zie les rechtsmiddelen): – situatie waarin je geen recht hebt op de toegang tot de rechter in hoger beroep (appelrechter) = EEN LEGITIEME/EVENREDIGE BEPERKING  de inzet ervan is te gering om hoger beroep aan te tekenen.  Vb: art. 617, lid 2 Ger. W.: vrederechter doet uitspraak in laatste aanleg voor geschillen waarvan de waarde van de vordering kleiner is dan 2000 euro  m.a.w. is de waarde van de vordering kleiner dan 2000 euro, dan doet de vrederechter uitspraak in laatste aanleg en is er geen hoger beroep mogelijk - Genereert ook positieve verplichtingen: recht op juridische bijstand (art. 23 GW) o Men zegt dat de bepalingen in de Gw. over het recht op toegang tot de rechter een soort standstill-verplichting inroept, nl. dat het niveau op rechtsbescherming niet negatief mag worden aangetast. o Maar anderzijds worden uit dat recht op toegang tot de rechter ook positieve verplichtingen afgeleid, vb. de overheid moet ervoor zorgen dat wie zich geen advocaat kan bekostigen, een advocaat ter beschikking wordt gesteld waarvan de prestaties door de overheid worden bekostigd (= juridische tweedelijnsbijstand) RECHT VAN VERDEDIGIN G - Art. 6 EVRM, art. 47 Handvest Grondrechten EU, algemeen rechtsbeginsel van het recht van verdediging - Het uit het recht van verdediging afgeleide recht op tegenspraak gebiedt dat alles wat aan rechter wordt voorgelegd om zijn uitspraak te beïnvloeden, voorwerp moet kunnen uitmaken van debat o Als een partij haar conclusie aan de rechter bezorgd, dan moet zij haar conclusies ook meedelen aan de tegenpartij(en) - Gelijkheid van proceskansen = wapengelijkheid o Bv. EHRM 30 oktober 1991, Borgers/België: « en recommandant l’admission ou le rejet du pourvoi d’un accusé, le magistrat du ministère public en devient l’allié ou l’adversaire objectif »  Het HvC had het in het verleden moeilijk met het recht op tegenspraak omdat er ooit een tijd was dat advocaten-generaal bij het Hvc niet alleen adviezen gaven, maar ook met raadgevende stem deelnamen aan het beraad (als de zetel zich beraden over de vraag hoe ze gaan beslissen, mocht het openbaar ministerie ook haar stem laten gelden). Het EHRM heeft gezegd dat dat in strijd was met het recht op tegenspraak, want je weet niet welke stem dat is en weke invloed het heeft op de uitkomst van het beraad. 15 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student  Het hof ook gezegd dat wanneer het openbaar ministerie een conclusie neemt, dan moet de tegenpartij zijn standpunt daarover kunnen geven (schriftelijk/ mondeling) ONAFHANKELIJKHEID - Art. 6 EVRM, art. 47 Handvest Grondrechten EU, art. 151 GW, algemeen rechtsbeginsel o Het systeem moet zo zijn georganiseerd dat de rechter zijn functie als rechter kan uitoefenen zonder bloot te staan aan externe druk, vb: hoe ver kan je gaan in het willen opleggen aan individuele rechter van prestatiedoelstellingen ‘rechter u moet zoveel vonnissen wijzen’ dat zou op den duur een soort inbreuk kunnen opleveren op de onafhankelijkheid van de rechter. o Rechters kunnen nog steeds worden aangesproken over de beslissingen die ze nemen. Zo kan de overheid, als belanghebbende partij, vragen dat de rechterlijke macht fatsoenlijk werk kan leveren. Dat is de reden waarom de hoge Raad voor de Justitie in het leven is geroepen. Zij maakt geen deel uit van de rechterlijke macht, maar houdt mee toezicht op dezelfde rechterlijke macht en zorgt ervoor dat magistraten d.m.v. examens geselecteerd worden en de onafhankelijkheid van zij die benoemd worden tot magistraten gewaarborgd blijft. - Functioneel (art. 151, § 1 GW) - Geobjectiveerde toegang tot de magistratuur (HRJ, art. 151, § 2 GW) o Bv. HvJ 11 juli 2024, ECLI:EU:C:2024:594, Financijska agencija, overw. 53: “In dit verband is het van belang dat rechters worden behoed voor inmenging of druk van buitenaf die hun onafhankelijkheid in gevaar zou kunnen brengen. De regels inzake het statuut van rechters en de uitoefening van hun taken moeten het in het bijzonder mogelijk maken om niet alleen elke rechtstreekse beïnvloeding – in de vorm van instructies – maar ook meer indirecte vormen van beïnvloeding die de beslissingen van de betrokken rechters zouden kunnen sturen, uit te sluiten en aldus te voorkomen dat deze rechters niet de indruk wekken onafhankelijk en onpartijdig te zijn, hetgeen het vertrouwen zou kunnen ondermijnen dat de rechterlijke macht in een democratische samenleving en een rechtsstaat bij de justitiabelen moet wekken.” o Recent vb: in Polen is de situatie zo geëscaleerd dat de Europese Commissie onderzoek startte naar de vraag ‘is Polen nog wel een rechtsstaat, wordt daar nog wel nog de onafhankelijkheid van de rechtspraak gewaarborgd als je vaststelt dat de magistraten niet meer voor het leven benoemd worden en dat ze geëvalueerd worden a.d.h.v. heel subjectieve criteria (partijaanhorigheid, het willen beamen van een aantal vrij subjectieve ideeën over wat het betekent om rechter te zijn, …) – is de onafhankelijkheid dan nog wel gewaarborgd? Verduidelijking van de prof: Alle arresten waar er “bv” voor staat zijn ter illustratie en zijn niet echt te kennen. EX: je krijgt een passage uit een arrest/ vonnis en daaruit moet je afleiden van welk beginsel de rechter gebruikmaakt. ONPARTIJDIGHEID - Art. 6 EVRM, art. 47 Handvest Grondrechten EU, algemeen rechtsbeginsel, art. 292 Ger.W. - “willing suspension of disbelief”, onbevangen, onbevooroordeeld - Subjectieve onpartijdigheid (persoonlijk) en objectieve onpartijdigheid (structureel) o Subjectief: gaat over een specifieke rechter en hoe hij zich t.a.v. de zaak opstelt. Vb: een cliënt verscheen niet op meerdere zittingen, terwijl de rechter dat wel had gevraagd. De magistraat zei dan: “ja uw cliënt zal wel weer ziek zijn”. De magistraat werd gewraakt. Het HvC vond dat de magistraat geen blijk gaf van een gebrek aan vooringenomenheid o Objectief: gaat om de structurele positie van de magistraten. Zo wil je niet dat je zaak in hoger beroep berecht wordt door dezelfde rechter als diegene die in eerste aanleg van jouw zaak kennis heeft genomen.  Gronden die geen wrakingsgrond zijn staan in het Ger. W. - “Even appearances may be important […] justice must not only be done: it must also be seen to be done“ (EHRM 26 oktober 1984, De Cubber/België)  de schijn die een situatie wekt, kan ook relevant zijn. Maar die schijn is 16 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student niet bepalend, want bij het beoordelen van de vraag of er een schijn van vooringenomenheid is, moet je ook je oor te luisteren leggen bij wat een objectieve buitenstaander ervan maakt (= objectieve graadmeter) - Maar geen “tyrannie des apparences” dus objectief gerechtvaardigde vrees vereist wil je kunnen voorhouden dat je rechter een gebrek aan onpartijdigheid aan de dag legt. In de zaak van de omkoping in de voetbal had Hans Derieder vastgesteld dat de onderzoeksrechter eerder in de organen van de KBVB actief was geweest. Hij stelde een verzoek tot wraking in, maar dit werd geweigerd door het hof van beroep Gent. Het HvC heeft de beslissing van het hof van beroep Gent vernietigd: “dat er bij de publieke opinie de schijn ontstaat dat zijn onafhankelijkheid en onpartijdigheid niet langer is gewaarborgd”. Wooclap: Een rechter die weet dat er tegen hem een wrakingsgrond bestaat, moet wachten tot hij wordt gewraakt om zich terug te trekken? Fout, als je als rechter weet dat er zich in zijn hoofde een wrakingsgrond voordoet, dan moet hij zich spontaan onthouden van behandeling (= verschonen van behandeling). Een rechter moet niet wachten tot hij gewraakt wordt om zich terug te trekken. MOTIVERINGSPLICHT - Art. 6 EVRM, art. 47 Handvest Grondrechten EU, art. 149 GW, algemeen rechtsbeginsel - Waarborg tegen rechterlijke willekeur, overstijgt het partijbelang – de rechter moet motiveren waarom hij beslist zoals hij beslist - Inzicht in de door de rechter gevolgde gedachtegang: niet alleen de partijen hebben hier recht op, maar ook de rechtsgemeenschap (alle burgers van dit land hebben er recht op dat de beslissingen worden gemotiveerd zodat ze kunnen nagaan wat er in individuele geschillen door rechters wordt beslist en waarom  overstijgt het partijbelang → rechtsvorming en rechtseenheid) - Is de motiveringsplicht een vormvereiste of is de inhoud/ waarde van de motivering ook van tel? o Vormvereiste volgens art. 149 Gw.: in de rechtspraak van het Hof van Cassatie wordt de motiveringsplicht vaak verengt tot een vormvereiste. Als je de vraag komt voorleggen in cassatie of er een schending is van art. 149 Gw., dan gaat het enkel over de vraag: is een middel beantwoord of niet, en zo ja is dit dan gebeurt zonder dubbelzinnigheid of tegenstrijdigheid’  de juistheid van het antwoord doet niet ter zake en de juridische juistheid ook niet, een antwoord is een antwoord, het is een vormvereiste. o Inhoud ook van tel volgens art. 6 EVRM: je hebt dus ook de motivering als onderdeel van het recht van verdediging omdat je wil weten waarom de rechter beslist heeft op die manier dat hij beslist heeft. Als je vindt dat de rechter op de wijze dat hij zijn beslissing gemotiveerd heeft, niet tegemoetkomt aan jouw verzuchtingen, dan zal je dat vanuit het oogpunt van art. 6 EVRM kunnen bekijken en zou je kunnen voorhouden dat dat een schending oplevert van het recht van verdediging. Het gaat dan niet meer over de motivering als een vormvereiste, maar over de vraag “schendt de rechter het recht van verdediging door de wijze waarop hij zijn beslissing motiveert?”  Bv. EHRM 1 juli 2003, Suominen/Finland, overw. 34 en 36: ter zake dienend en specifiek REDELIJKE TERMIJN - Art. 6 EVRM - “A reasonable justice within reasonable delays at reasonable cost” (Paul Van Orshoven) – “célérité” (bekwame spoed) - In concreto te beoordelen: balans tussen snelheid en kwaliteit - Vanaf gedinginleiding tot en met tenuitvoerlegging - Ook in burgerlijk proceszaak van partijen én overheid 17 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student o Bv. EHRM 4 november 2008, Bell/België: “même dans les systèmes juridiques consacrant le principe de la conduite du procès par les parties, l’attitude des intéressés ne dispense pas les juges d’assurer la célérité voulue par l’article 6 § 1”; EHRM 5 september 2023, Van den Kerkhof/België. Meneer Van den Kerkhof had een burgerlijke zaak voor het hof van beroep Te Brussel en daar slaagt men er niet in om uw zaak binnen een redelijke termijn te berechten. o Je kan argumenteren dat in een burgerlijke zaak de partijen zelf kiezen hoe snel/ traag een geding gaat. Het antwoord van het EHRM is dat ook in burgerlijke zaken de overheid een systeem van rechtsbedeling in het leven moet roepen, dat ervoor zorgt dat burgers binnen een redelijke termijn uitspraak krijgen in hun geding. BESCHIKKINGSBEGINSEL (PRINCIPE DISPOSITIF) – PARTIJAUTONOMIE - Art. 1138, 2° Ger.W., algemeen rechtsbeginsel - Accusatoire vs. inquisitoire rechtspleging (passieve, lijdelijke vs. actieve rechter) o Een accusatoir proces (ook wel accusatoir rechtspleging of adversair proces) is een vorm van procesvoering waarbij het initiatief bij de procespartijen ligt. Het proces is bijna volledig in handen van de partijen: zij bepalen het voorwerp van de rechtszaak en zij zijn verantwoordelijk voor de bewijsvoering. o Een inquisitoir proces (ook wel inquisitoire rechtspleging) is een vorm van procesvoering waarbij de rechter een actieve rol speelt. De rechter bepaalt mee het voorwerp van de rechtszaak en staat mee in voor de bewijsvoering. - Procespartijen bepalen de grenzen van het geding: o Wordt er een geding aanhangig gemaakt? o Zo ja, door wie? (eisende partij) o Tegen wie? (verwerende partij) o Waarover wordt geprocedeerd? WIE WORDT PARTIJ IN HET GEDING? - Art. 811 Ger.W.: “De hoven en rechtbanken kunnen niet ambtshalve bevelen dat een derde in het geding wordt betrokken” o Het is dus niet zo dat de rechter bepaalt wie partij wordt bij het geding. Het zijn de partijen zelf die dit bepalen. Als je beslist om voor jouw zaak partij Z te dagen en niet een andere partij, dan is dat jouw beslissing. - Cass. 3 april 2006, AR C.04.0079.N, C.04.0080.N: rechter mag wijzen op de mogelijke betrokkenheid van derden en de heropening van het debat bevelen o Maar wat de rechter wel mag doen, is aan de partijen suggereren dat het aangewezen lijkt om iemand in het geding te betrekken en desnoods het debat te heropenen. De partij die daar belang bij heeft kan dan desnoods de derde erbij betrekken. = suggestierecht van de rechter; hij kan het niet afdwingen  Stel er is een ovk met 5 partijen. 2 partijen willen de ovk laten vernietigen. De rechter suggereert om de andere 3 partijen bij het beding te betrekken. Als de 2 partijen weigeren dat de andere worden betrokken, dan heeft de rechter zich daar naar te schikken. o Bv. Cass. 30 september 2022, AR nr. C.21.0079.N: “Het beschikkingsbeginsel, krachtens welk de partijen de grenzen van het geschil bepalen, houdt onder meer in dat een eiser zelf bepaalt tegen wie hij zijn vordering richt en dat, zoals artikel 811 Ger.W. het bepaalt, de rechter niet ambtshalve kan bevelen dat een derde in het geding wordt betrokken. Voorts volgt uit geen enkele wetsbepaling dat een vordering tot (zelfs integrale) nietigverklaring van een meerpartijenovereenkomst slechts kan worden ingewilligd wanneer alle contractspartijen in het geding zijn betrokken.” Wooclap: Welk beginsel werd er samen met het beschikkingsbeginsel in cassatie ingeroepen tegen de beslissing die partijen wees op de mogelijke betrokkenheid van derden? Antwoordmogelijkheden - Taak van de rechter 18 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student - Onafhankelijkheid: hoe verhoudt de rechter zich tot de andere organen van de rechterlijke macht? Staat hij bloot aan beïnvloeding van de overheid? Wordt hij beïnvloed door de minister van justitie? - Onpartijdigheid: volgens de eiser in cassatie zou de rechter zijn onpartijdigheid hebben geschonden door te suggereren dat er nog een derde tot partij moest worden gemaakt. WAAROVER WORDT GEPROCEDEERD? Het komt (als eerste) toe aan de aanlegger/eisende partij/eiser toe om - voorwerp van de vordering: wat vorder je? - oorzaak: waarover gaat het? - juridische kwalificatie (rechtsgrond)? aan de rechter aan te reiken Procesdynamiek: de verwerende partij kan - procespartij(en) o Als verweerder in het geding, heb je ook je stem in het geding en kan je iets aan het debat toevoegen. Stel een aannemingsgeschil: de bouwheer bepaalt tegen wie hij zijn geding aanhangig maakt. In beginsel zal hij zijn geding aanhangig maken tegen de hoofdaannemer en dan zal het de hoofdaannemer zijn die partijen aan het debat toevoegt, door bvb de onderaannemer in het geding te betrekken. Als de onderaannemer zich niet vrijwillig tot partij wil maken, dan kan de hoofdaannemer een dagvaarding in gedwongen tussenkomst en vrijwaring stellen tegen de onderaannemer. - voorwerp (bv. tegeneis of eis in tussenkomst (en vrijwaring)) - oorzaak - juridische kwalificatie (rechtsgrond)? beïnvloeden/mee sturen - Uit de confrontatie tussen wat aanlegger vordert en het daartegen gevoerde verweer (excepties, verweermiddelen) worden de door de rechter te beslechten geschilpunten duidelijk afgelijnd - Het geheel van geschilpunten omschrijft de processtof, waarover de rechter bij vonnis uitspraak moet doen (art. 5 Ger.W.) PARTIJAUTONOMIE EN TAAK VAN DE RECHTER Bv. Cass. 7 april 2022, AR nr. C.21.0174.N: “De rechter is gehouden het geschil te beslechten overeenkomstig de rechtsregels die daarop van toepassing zijn. Hij moet de juridische aard en gevolgen van de door de partijen aangevoerde feiten en handelingen onderzoeken, en mag, ongeacht de juridische omschrijving die de partijen daaraan hebben gegeven of de rechtsgevolgen die zij daaraan hebben verbonden, de door hen aangevoerde redenen ambtshalve aanvullen, wijzigen of vervangen op voorwaarde dat hij geen betwisting opwerpt waarvan de partijen bij conclusie het bestaan hebben uitgesloten, enkel steunt op elementen die hem regelmatig zijn voorgelegd, het voorwerp van de vordering niet wijzigt en daarbij het recht van verdediging van de partijen niet miskent.”  Dit is het resultaat van een evolutie in de rechtspraak van het HvC sinds 2005. We noemen dit de taakformulerechtspraak van het HvC. Die taakformule houdt in wat volgens het HvC tot de taak van de rechter moet worden gerekend. Je kan dat eenvoudig samenvatten tot het toepassen van de rechten op de feiten (da mihi factum, dabo tibi ius). Het algemeen rechtsbeginsel van de taak van de rechter: da mihi factum, dabo tibi ius (1) Enkel regelmatig voorgelegde feiten in aanmerking nemen (2) MOET het feitelijk gevorderde voordeel eerbiedigen (3) Het procedureakkoord dat niet strijdig is met de openbare orde eerbiedigen (4) Het recht van verdediging eerbiedigen 19 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student (1) DA MIHI FACTUM: OORZAAK VAN DE VORDERING ₋ Regelmatig voorgelegde feiten = de feiten die blijken uit de processtukken (dagvaarding, conclusies, …) en uit de bewijsstukken die de partijen hebben bijgebracht. ₋ De rechter mag, de rechter moet: o regelmatig voorgelegde feiten (B) de rechter MAG er rekening mee houden o in het bijzonder aangevoerde feiten (C):dit zijn de feiten waaruit de partijen zelf rechtsgevolgen hebben afgeleid  de rechter MOET er rekening mee houden A = alle feiten die in de wereld zijn. Vb: de zon gaat op en de zon gaat onder  deze feiten zijn niet allemaal rechtens relevant. B= regelmatig voorgelegde feiten C= in het bijzonder aangevoerde feiten Cass. 14 april 2005, AR C.03.0148.F, Garage Spinoit: De appelrechters overwegen: "Het is van essentieel belang erop te wijzen dat de [bouwheer] zich nergens beroept op de contractuele aansprakelijkheid van de met de bouw van de loods belaste verweerster, maar uitsluitend op haar quasi- delictuele aansprakelijkheid. Derhalve kan op grond van de beginselen van de contractuele aansprakelijkheid niet worden nagegaan of de [hoofdaannemer], gelet op het feit dat de precieze oorzaken van het ongeval niet konden worden bepaald - aangezien het hoe dan ook vaststaat dat een fout werd begaan door één of meer bij de bouw betrokken personen - contractueel aansprakelijk is voor hun eventuele fout.” Het Hof van Cassatie beslist: “Overwegende dat het arrest erop wijst dat eiseres zich niet beroept op de contractuele aansprakelijkheid van verweerster, maar enkel op haar quasi-delictuele aansprakelijkheid en beslist dat het derhalve niet kan nagaan of verweerster contractueel aansprakelijk was; dat het arrest, door aldus te beslissen zonder daarbij na te gaan of verweerster contractueel aansprakelijk is op grond van de feiten die eiseres tot staving van haar vordering aanvoerde, zijn beslissing niet naar recht verantwoordt.” Er werden stalenplaten in de lucht gehesen. Ze begonnen te schommelen en beschadigde het dak van een gebouw. De bouwheer stelde de aannemer aansprakelijk en deed dat op extracontractuele grondslag. De rechter zei dat er enkel beroep werd gedaan op de regels van extracontractuele aard, en dat hij zijn taak als rechter niet moest interpreteren dat hij ook de toepassing van de regels van contractuele aansprakelijkheid moest onderzoeken. Het HvC zei dat een rechter dat wel moest doen, omdat de rechter zijn taak als rechter moet uitoefenen op de in het bijzonder aangevoerde feiten en waarop hij dus zelf de juiste rechtsregels moest bepalen die van toepassing waren, ook al heeft geen enkele partij die rechtsregel aangevoerd. Door dat niet te doen schendt een rechter het ARB van taak van de rechter. (2) VOORWERP VAN DE VORDERING ₋ Artikel 1138, 2° Ger.W.: ultra petita, extra petita o Rechter mag het voorwerp van de vordering niet wijzigen, maar wel voorwerp van de vordering interpreteren ₋ Cass. 14 december 2017, AR C.16.0296.N: “het feitelijke resultaat dat de eiser met zijn vordering beoogt”  wat er in de feiten ultiem is gevorderd. De rechter moet dus altijd nagaan wat een partij precies vordert en kijk desnoods door het begrip heen dat een partij er zelf op plakt. o Vb: in het kader van een koop-verkoop had de koper aan de energieleverancier het energieovernamedocument niet doorgestuurd, met als gevolg dat de verkoper een jaar lang de energierekening was blijven betalen. De koper stelde een vordering in tegen de energiemaatschappij en stelde een dagvaarding in tot gedwongen tussenkomst en vrijwaring tegen de verkoper. De energieleverancier had gedaan wat ze moest doen, want had de gebruikte energie geleverd. Het probleem zat hem bij de vrijwaring: vrijwaring waarvoor? De koper vroeg dus eigenlijk dat de verkoper 20 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student ging terugbetalen wat hij aan de energieleverancier had betaald. Dat is geen vrijwaring, maar een veroordeling. Een rechter moet kijken naar wat een partij in wezen vraagt. ₋ Met ook hier suggestierecht Cass. 10 februari 2022, AR C.20.0373.N: “Het algemeen rechtsbeginsel van de autonomie van de procespartijen of het beschikkingsbeginsel houdt in dat het uitsluitend aan de partijen toekomt om te bepalen welke vorderingen zij instellen en dat de rechter slechts over de door de partijen ingestelde vorderingen kan oordelen. Hieruit volgt dat de rechter niet kan oordelen over de restitutie van een prestatie na vernietiging of ontbinding van een overeenkomst wanneer geen vordering tot restitutie werd ingesteld. De rechter heeft evenwel de mogelijkheid om de partijen uit te nodigen standpunt in te nemen over de restitutie en in voorkomend geval een vordering in dat verband in te stellen.” (3) PROCEDUREAKKOORD Partijen kunnen in bepaalde mate een akkoord sluiten over de feiten en over het recht. Als de partijen dat doen, dan moet de rechter dat procedureakkoord eerbiedigen, tenzij dat procedureakkoord in strijd zou zijn met regels van de openbare orde. ₋ Uitdrukkelijk o Bv. Cass. 9 mei 2008, AR C.06.0641.F (koop en geen aanneming): expressis verbis  VB.: als partijen aan de rechter aangeven dat ze enkel een uitspraak over een bepaald iets willen, dat dit voor hen de afbakening is, dan moet de rechter zich daaraan houden tenzij het in strijd zou zijn met de openbare orde – het moet wel voldoende duidelijk vaststaan dat de partijen zo’n akkoord hebben, de rechter mag dit niet zomaar aannemen = het moet uitdrukkelijk zijn volgens de rechtspraak (volgens de prof niet per se expressis verbis, namelijk dat de partij A verklaart dit en partij B beaamt dat, zo uitdrukkelijk moet het niet zijn maar het moet wel voldoende zeker vaststaan – als de rechter twijfelt dan kan hij desgevallend de vraag stellen op de zitting).  Wat de rechter in het arrest van 2008 niet had gedaan , hier zei de rechter ‘ja er wordt geconcludeerd over koop maar ik denk dat het hier eigenlijk over aanneming gaat’ maar geen enkele partij heeft het ooit over aanneming gehad en wel telkens opnieuw over koop en de partijen hebben dit ook bevestigd dus de rechter zei dat hij niet ambtshalve de kwalificatie van de overeenkomst als een aannemingsovereenkomst in aanmerking nemen  arrest is door het HvC vernietigd omdat die van oordeel was dat er geen voldoende duidelijk vast partijakkoord was om enkel de kwalificatie als koop en niet ook die van aanneming in aanmerking te nemen bij de berechting van de zaak. o Rechter moet zeker zijn dat er een procedureakkoord is. Als er de minste twijfel over is, dan mag de rechter er niet van uitgaan van het bestaan van een procedureakkoord. Vandaar dat Cassatie zegt dat een procedureakkoord uitdrukkelijk moet zijn - In overeenstemming met de openbare orde o Bv. Cass. 28 september 2012, AR C.12.0049.N (nietige woningbouwovereenkomst)  De partijen kunnen het niet op een akkoord gooien om de rechter ertoe te dwingen te beslissen in strijd met de openbare orde – het begrip had een negatieve werking en een toepassing daarvan vind je in het arrest van 2012 waarin de rechter vaststelde dat er ‘wordt geprocedeerd over een app. en beide partijen vragen de uitvoering van de overeenkomst, maar die is in strijd met de regels van ruimtelijke ordening’ = in strijd met openbare orde, dus werd nietig verklaard.  MAAR Cassatie zei “als beide partijen de uitvoering vragen, dan kan je niet ambtshalve de nietigverklaring uitspreken want dan wijzig je het voorwerp van de vordering. Dat het in strijd is met de openbare orde is een ander verhaal, het zou hoogstens aanleiding kunnen geven tot de nietigverklaring maar zonder teruggave verbintenis”  dat is dus waarover het HvC in deze zaak op afklopte om aan te geven dat de openbare orde een grote rol te spelen heeft en dat de partijakkoorden niet in strijd mogen zijn met de openbare orde. 21 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student (4) RECHT VAN VERDEDIGING ₋ Ius vigilantibus ₋ ‘Verrassingsbeslissing’ o Als de rechter zijn taak als rechter uitoefent, dan moet hij het recht van verdediging eerbiedigen, met mate. Vandaar dat het HvC gebruik maakt van het stramien van de verrassingsbeslissing. Als de rechter op de in het bijzonder aangevoerde feiten een andere rechtsregel van toepassing verklaart dan dat de partijen zelf hebben aangevoerd, dan kunnen partijen daardoor niet verrast zijn. De partijen moeten weten dat de rechter zijn taak als rechter moet uitoefenen met betrekking tot die in het bijzonder aangevoerde feiten. Er zal dan ook geen sprake zijn van een schending van het recht van verdediging als de rechter een andere rechtsregel toepast. o In andere omstandigheden kan het wel zo zijn dat een rechter in de regelmatig aangevoerde feiten iets vaststelt dat relevant is voor hem, maar waar de partijen zelf niet aan gedacht hebben. Als hij dit aan zijn beslissing ten grondslag wil leggen, dan zal hij het recht van verdediging moeten eerbiedigen. ₋ Proceseconomie Nabeschouwing: - Het kunnen onderscheiden van geschillenbeslechting en conflictoplossing. Je zou in staat moeten zijn om een rechtsfiguur in het gehanteerde schema onder te brengen. - Wat was de doelstelling van de wetgever met de totstandbrenging van het Gerechtelijk Wetboek? - Welke ideeën inzake formalisme liggen er aan het huidige burgerlijk procesrecht ten grondslag? - Welke is de rol van de rechtspraak als rechtsbron van burgerlijk procesrecht? - De voornaamste kenmerken van de fundamentele beginselen van behoorlijke procesvoering: welke, karakteristieken, draagwijdte. Ik stond bij dit onderwerp, dat in het handboek op verspreide wijze aan bod komt, langer stil en vond dit voldoende belangrijk om elk van die beginselen toe te lichten. Door het aanduideden met 'bv.' zou je moeten kunnen inschatten welke rechtspraak illustratief is. Van princiepsarresten zoals het arrest Spinoit verwacht ik niet dat je de naam of datum uit het hoofd kent, maar wel dat je weet wat de taakformulerechtspraak van het Hof van Cassatie thans inhoudt. 22 Academiejaar 2024-2025 gerechtelijk recht HWB-student LES 2: TOEPASSINGSGEBIED VAN HET BURGERLIJK PROCESRECHT EN BEGRIPPEN TOEPASSINGSGEBIED PERSONEEL TOEPASSINGSGEBIED In principe is het Ger. W. van toepassing op dragers van rechten die rechtsbekwaam zijn: - Rechtssubjecten = rechtsbekwaam (drager zijn van subjectieve rechten en verplichtingen; “genotsbekwaam”), dus theoretisch toegang tot de rechtbank. - Of ze die ook effectief kunnen uitoefenen, is zaak van procesbekwaamheid. M.a.w. een rechtssubject moet beroep kunnen doen op een overheidsrechter. De vraag die er dus gesteld wordt om te