1st Quarter Reviewer - Filipino PDF

FILIPINO 10 -- 1^ST^ QUARTER\ **MITOLOHIYA\ **- ang ibig sabihin ng mito o mitolohiya ay **myth**. **Kumpol** ng mga tradisyonal na kuwento, mga kuwento na binubuo ng isang na relihiyon o paniniwala.\ - ang salitang mito o myth ay galing sa salitang **latin** na **mythos** at mula sa **Greek** na **...

FILIPINO 10 -- 1^ST^ QUARTER\ **MITOLOHIYA\ **- ang ibig sabihin ng mito o mitolohiya ay **myth**. **Kumpol** ng mga tradisyonal na kuwento, mga kuwento na binubuo ng isang na relihiyon o paniniwala.\ - ang salitang mito o myth ay galing sa salitang **latin** na **mythos** at mula sa **Greek** na **muthos**, na ang kahulugan ay **kuwento**.\ - ang mito/myth ay representasyon ng **marubdob** na pangarap at takot ng mga sinaunang tao.\ - **nakatutulong ito upang maunawaan** ng mga sinaunang tao ang misteryo ng pagkakalikha ng mundo, ng tao, ng mga katangian ng iba pang nilalang.\ - ang **mitolohiya ng mga taga-roma** ay kadaloasang tungkol sa **pulitika**, **ritwal** at **moralidad na ayon sa Batas ng kanilang mga Diyos at Diyosa.**\ \ Gamit ng Mitolohiya\ - ipaliwanag ang pagkakalikha ng daigdig.\ - ipaliwanag ang puwersa ng kalikasan.\ - maikuwento ang mga sinaunang gawaing panrelihiyon.\ - magturo ng mabuting aral.\ - maipaliwanag ang kasaysayan.\ - maipahayag ang marubdob na pangarap, matinding takot, at pag-asa ng sangkatauhan.\ \ Apat na Katangian ng Mitolohiya\ 1. Koleksyon ng mga kuwento ng ksaysayan ng mga Diyos-diyosan.\ 2. Karanuwang tauhan sa mitolohiya ay mga diyos-diyosan o mga mahihiwagang nilalang.\ 3. May kakayahang ipaliwanag ang mga bagay na mahirap ipaliwanag.\ 4. Karaniwang nakabatay sa metapora. Ito ay madalas na nagpapakita ng pagkakatulad sa tunay na buhay.\ \ PAGKAKATULAD\ - parehas itong kwentong napasa-pasa na mul sa mga ninuno. Nagtatampok ng mga tauhan na maalamat at may kakaibang kakayahan.\ \ PAGKAKAIBA\ - ang epiko ay kadalasang nakulat sa patulang paraan, ibig sabihin ay may element ito ng tula tulad ng sukat at tugma.\ - samantla, ag mitolohiya naman ay naratibong isinulat sa prusa. Ang mga kwentong mitolohiya rin ay naka-tuon sa mga diyos at diyosa at relihiyon ng kulturang pinaggalingan nito samantalang ang pokus ng epiko ay ang kabayanihan.\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ **MGA GAMIT NG PANDIWA\ **1. Kilos\ - may aksiyon ang pandiwa kapag may actor/tagaganap ng aksiyon/kilos.\ - mabubuo ang mga pandiwang ito sa tulong ng mga panlping -um, mag-, mang-, maki-, mag-an.\ - maaaring tao o bagay ang actor.\ \ 2. Karanasan\ - nagpapahayag ng karanasan ang pandiwa kapag may damdamin.\ - sa ganitong sitwasyon, may taranas ng damdamin o saloobin.\ \ 3. Pangyayari\ - ang pandiwa ay nagpapakita ng resulta ng isang pangyayari.\ \ **ALEGORYA\ **- isang kwento kung saan ang mga tuhan, tagpuan at kilos ay nagpapakahulugan ng higit pa sa literal nitong kahulugan. Maaaring nagpapahayag ng ideyang abstract, mabubuting kaugalian, at tauhan o pangyayaring makasaysayan, panrelihiyon at panlipunan.\ - ito ay dapat basahin sa dalawang pamamaraan: **literal o simboliko o masigasig.** Ito ay niliha upang magturo ng mabuting asal o magbigay komento tungkol sa kabutihan o kasamaan.\ \ **\ \ \ MGA EKSPRESYONG SA PAGPAPAHAYAG NG KONSEPTO NG PANANAW**\ 1. Mga eksperesyong naghuhudyat ng iniisip, sinasabi, o pinaniniwlaan ng isang tao.\ 2. Mga ekspresyong nagpapahiwatig ng pgbabago ng paksa at/o pananaw. Nagpapahiwatig ng pangkalahatang pananaw ang sumusunod na mga halimbawa.\ \ **SANAYSAY\ **Ano ang Sanaysay?\ - Ayon kay Alejandro G. Abadilla, \"nakasulat na karanasan ng isang sanay sa pagsasalaysay. ang sanaysay ay nag mula sa 2 salita, ang sanay at pagsasalaysay. Ito ay panitikang tuluyan na nagalalahad ng kuru-kuro,damdamin, kaisipan, saloobin, reaksyon at iba pa ng manunulat hinggil sa isang makabuluhan, mahalaga atnapapanahong paksa o isyu.\ \ PORMAL - sanaysay na tumatalakay sa mga seryosong paksa at nangangailangan ng masusing pag-aaral at malalimna pagkauna!a sa paksa. Inaakay ng manunulat ang mga manbabasa sa malalim na pag-iisip upang makabuo ngsariling pagpapasya at kumilos pagkatapos.\ HALIMBAWA: editorial, testimonyal, kolum, invetigativ, revyu, research paper, kathambuhay, atbp. DI PORMAL - sanaysay na tumatalakay sa mga paksang magaan, karani!an, pang-ara!-ara!at personal. binibigyangdiin ng manunulat ang mga bagay-bagay, mga karanasan o isyung maaaring magpakilala ng personalidad ngmanunulat o pakikisangkot niya sa mga mambabasa.\ HALIMBAWA: diary, fb status, panayam, travelogue, photo essay, blog, atbp.\ \ Layunin ng Pormal na Sanaysay:\ - makatotohanang impormasyon\ - maingat na tinalakay\ - makaagham at lohikal\ - magpaliwanag\ - manghikayat\ - magturo\ \ Layunin ng Di-Pormal na Sanaysay:\ - Mapang-aliw\ - Mapagbiro\ - Mga karanasan, paglagay ng loob ng may akda.\ - magganyak\ - magpatawa\ - manudyo\ \ **ELEMENTO NG SANAYSAY\ **Tema at Nilalaman**\ ** - anuman ang nilalaman ng isang sanaysay ay itinuturing na paksa dahil sa layunin sapagkakasulat nitoatkaisipang ibinahagi. Anyo at Istruktura\ - ang anayo sat istruktura ng sanaysay ay isang mahalagang sangkap sapagkat nakaaapekto ito sapagkaunaa ng mga mambabasa! ang maayos na pagkakasunud-sunod ng edeya o pangyayari ay makatututlong sa mambabasasa pagkaunaa sa sanaysay. Kaisipan\ - Mga ideyang nabanggit na kaugnay o panlina sa tema. Wika at Istilo\  - ang uri at antas ng ika at istilo ng pagkakagamit nito ay nakaapekto rin sa pagkaunaa ng mambabasa! higt namabuting gumamit ng simple! natural at matapat na mga pahayag. Larawan ng Buhay\ - Nilalaraan ang buhay sa isang makatotohanang salaysay! masining na paglalahad na gumagamit ng sarilinghimig ang may akda. Damdamin\  -Naipapahayag ang isang magaling na may-akda ang kaniyang damdamin nang may kaangkupan at kaastuhan saparaang may kalaakan at kaganapan. Himig\ - naipapahiatig ng kulay o kalikasan ng damdamin. Maaaring masaya! malungkot! mapanudyo at iba pa.\ \ \ \ Bakit mahirap magsulat ng sanaysay?\ "wala akong alam na paksa"\ "sobrang dami kong alam na paksa"\ \ **PARABULA\ **- maikli at praktikal na mga **kuwentong kathang isip** lamang ngunit may mahalagang **mensahe (ginintuang aral)** para sa pangaraw-araw na pamumuhay.\ - galing sa salitang **griyegong parabole**, na nangangahulugang **pagtatabihin ang dalawang bagay upang pagtularin.**\ \ Mga katangian ng Parabula:\ 1. Isang salaysay\ 2. Isang metapora\ - ang **metapora** ay isang **masining na pananalita** na tumutulong sa isang tao na maintindihan ang anumang hindi niya alam o nakalilito sa kaniya gamit ang bagay na dati niyang alam.\ \ Mga halimbawa ng Parabula:\ 1. Ang aso at ang ibon\ 2. Ang alibughang anak -- Lucas 15:11-32\ 3. Ang mabuting samaritano -- Lucas 10:25-37\ 4. Paqrabula ng nawawalang tupa -- Lucas 15:1-7\ 5. Parabula ng Sampung Dalaga -- Lucas 15:11-32\ \ Elemento ng Parabula:\ 1. Tauhan -- gumaganap sa isang kwento.\ 2. Tagpuan -- kung saan ginaganap o nangyayari ang kuwento\ 3. Banghay -- pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa kuwento.\ 4. Aral at Kaisipan -- konklusyon\ \ **TULA**\ - Ang Tinig ng Ligaw na Gansa\ \> isinulat noong panahon ng Bagong kaharian taong 1570 -- 1085 B.C sa bansang ehipto o Egypt.\ \> ito ay isang tulang pastoral na tumatalkay sa mga mamamayan ng ehipto tungkol sa pagnanais nila ng simpleng pamumuhay sa kabila ng komplikadong sitwasyon. PASTORAL\ - mula sa salitang **latin, Pastor**\ - hindi lamang tungkol sa buhay ng isang pastol at nagpapastol\ - tulang pumapaksa at naglalarawan nf simpleng paraan ng pamumuhay, pag-ibi t iba pa.\ \ Ano ang Tula?\ - Ang **panulaan** o **tula** ay isang uri ng[ sining ](http://tl.wikipedia.org/wiki/Sining)at[  panitikan ](http://tl.wikipedia.org/wiki/Panitikan)na kilala sa malayang paggamit ng[ wika ](http://tl.wikipedia.org/wiki/Wika)sa iba\'t ibang anyo at estilo. Pinagyayaman ito sa pamamagitan ng paggamit ng[ tayutay.](http://tl.wikipedia.org/wiki/Tayutay) Angmga likhang panulaan ay tinatawag na **tula.** Mga Elemento ng Tula:\ 1. Sukat -- bilang ng pantig sa bawat taludtod.\ 2. Tugma -- pagkakasintunugan ng mga salita sa huling pantig ng bawat taludtod.\ 3. Talinghaga -- matatalinahaga o malalalim na kahulugang mga pahayag.\ 4. Kariktan -- malinaw at 'di malilimutang impresyon na nakikintal sa isipan ng mambabasa.\ \ **MAIKLING KWENTO\ **- panitikan nan may banghay na kinasangktan ng ilang mga tauhan at kadalasang umiikot sa isang suliranin.\ \> ayon kay Edgar Allan Poe, "ang maikling kuwento ay isang akdang pampanitikang likha ng uni-guni at salagimsim na salig ng buhay na aktwal na naganap o maaaring maganap."\ \> isang masining na anyo na panitikn na naglalaman ng isang maiksing sakaysay tungkol sa isang mahalagang pangyayari na kinabibilangan ng isa o ilang tauhan.\ \> nagiiwan ito ng kakintalan (single impression) sa isip ng mga mambabasa.\ \> tinatawag na maikling katha.\ \> walang maraming tagpo at hindi rin kayrami ang mga tauhan.\ \> tawag sa manunulat na ito ay "kuwentiwsta" na iba sa nobelista (novel), makata (tula), mananalaysay (sanaysay), at iba pa.\ \ **KOHESYONG GRAMATIKAL: ANAPORA AT KATAPORA\ **cohesive devices - salitang nagsisilbing pqnanda upang hindi paulit-ulit ang mga salita. PANGHALIP.\ \ KATAPORA -- nasa UNAHAN ang panghalip\ ANAPORA -- nasa HULIHAN ang panghalip.