Daldırma, Çelik ve Tohum ile Üretim (3) - Kopya PDF

DALDIRMA İLE ÇOĞALTIM ☺ bir vegetatif çoğaltım yöntemidir ☺ Daldırma; bir dalın ana bitkiden bağlantısı kesilmeden (ayrılmadan) köklendirilmesine denir ☺ kolay bir yöntemdir ve köklenme oranı yüksektir ☺ basit, ekonomik ve fazla beceri istemez ☺yeni bitkiler daha sürede kök...

DALDIRMA İLE ÇOĞALTIM ☺ bir vegetatif çoğaltım yöntemidir ☺ Daldırma; bir dalın ana bitkiden bağlantısı kesilmeden (ayrılmadan) köklendirilmesine denir ☺ kolay bir yöntemdir ve köklenme oranı yüksektir ☺ basit, ekonomik ve fazla beceri istemez ☺yeni bitkiler daha sürede kök oluşturur ve çabuk gelişir ☺mekanizasyona uygun bir yöntemdir ☻daldırmada kullanılacak bitki sağlıklı ve iyi gelişme göstermelidir ☻ana bitkiler kumlu-tınlı topraklarda yetiştirilmelidir ☻sulama, gübreleme, hastalık ve ot kontrolü daha dikkatli yapılmalıdır ☻bir bitkiden elde edilecek köklü fidan sayısı sınırlıdır ☻daha çok çalı türü bitkilerde uygulanır  daldırma yöntemleri Uç daldırması Adi daldırma Yılankavi daldırma (birleşik) Hava daldırması Hendek daldırması Tepe daldırması  Uç daldırması *ahududu, böğürtlen, süs çalıları ve asmaların çoğaltılmasında kullanılır * ağustos-eylül aylarında uygulanırsa daha iyi sonuç verir (1) Bir mevsim önce bitkinin 2 yaşlı Bir yıllık sürgünleri budanır sürgün (2) Budama sonunda meydana gelen daldırmaya uygun bir yıllık sürgünler seçilir (3) Yeni meydana gelmiş sürgünlerin (daldırma yapılacak) 8-10 cm’lik uç kısmı kesilir (4) Sürgün uçları açıları, toprakta açılan 5-10 cm derinliğindeki çukura daldırır, sürgün ucu 5-10 cm toprak üzeri toprakla örtülür. derinliğine gömülür (5) Köklenme çabuk olur, köklenmiş sürgünler topraktan sökülür (ilkbaharda)  Adi daldırma *Fındık, ahududu, böğürtlen, yasemin ve rododendron gibi süs çalıları ve Daldırılan asmaların çoğaltılmasında kullanılır sürgünün *ilkbaharbaşı ve sonbaharda uygulanır toprakta çıkmaması (1) Bitkinin çevresinde daldırılacak için bir sürgün sayısı kadar çukur açılır kazık ile desteklenir (2) Bir yıllık sürgünler ucu dışarıda kalacak şekilde bükülerek açılan çukura yerleştirilir (3) Sürgünün topraktan çıkmasının önlenmesi için şekildeki gibi bir çatal kazık ile desteklenir, çukur toprakla doldurulur 1 yıllık sürgün ucu dışarda kalacak şekilde toprağa yerleştirilir (4) Daldırılan parçanın toprakla temas eden kısmında köklenmeyi teşvik için şekildeki gibi yaralar oluşturulur Sürgünün toprağa gelecek kısmında, yara (5) İlkbahar başında daldırılan oluşturulması veya bilezik alma sürgünler sonbaharda, sonbaharda daldırılanlar ise kışın veya ilkbaharda sökülür  Yılankavi daldırma (birleşik) *Asma türlerinin ve kolayca eğilip bükülebilen bir çok otsu ve çalı bitkilerinin çoğaltılması bu yöntemle oldukça kolaydır (1) Uzun bir sürgün seçilir, sürgün yapraklar dışarıda kalacak şekilde belirli yerlerinden daldırır (2) Öncelikle sürgünün daldırılacak kısımlarına gelecek şekilde toprakta 5- 10 cm derinlikte çukurlar açılır (3) Sürgünün daldırılacak kısımları köklenme teşviki için yaralanır (4) Şekilde olduğu gibi sürgünün yaralanan kısımları çukura gömülür ve üzeri 5-10 cm toprak ile doldurulur (5) Sürgünün toprakla temas eden kısımları yeterli kök oluşturdu zaman; sürgün yaprakların yakınından parçalara ayrılır ve her parçanın köklü kısmı topraktan çıkarılarak köklü yeni Köklenmeyi bitkiler elde edilir teşvik için Sürgün yaprakları toprağa gelecek dışarıda kalacak kısımda yaralar şekilde 5-10 cm açılır derinlikteki çukurlara daldırılır  Hava (çin,tüp) daldırması *Diğer daldırma yöntemi ile çoğaltılmayan ve köklenmesi güç türlerde uygulanır * Trabzon hurması, incir, turunçgiller, liçi, kola ile manolya, kauçuk, kroton gibi süs bitkileri bu yöntem ile çoğaltılır İlkbahar ve sonbaharda yapılır Hava daldırması 1-2 yıllık dalın orta Bilezik alınan kısma kısmına uygulanır çeşitli materyaller Dalın orta kısmında 2.5 cm sarılır ve bağlanır uzunluğunda bilezik alınır (kabuk Dışarıdan tamamen çıkarılır) veya kabuk çizilerek, yarılarak Dalın orta kısmına su yara uyartımı yapılır 2.5 cm lik bilezik almasını önlemek Yara çevresi sfagnum yosunu, alınır için vermiculit, toprak gibi materyaller polietilenl e veya ile sarılır ve bu materyaller ıslatılır aleminyu bu materyaller bir polietilen örtü veya m folye alüminyum folye ile hava almayacak şekilde ile sarılır ve sıkıca sarılır ve her iki ucu bağlanır bağlanır İlkbaharda yapılmış ise sonbaharda, Sonbaharda yapılmış ise ilk baharda köklenen kısım kesilerek alınır ve bir saksıya dikilir Daldırma, 1-2 yıllık dallara uygulanır Hendek daldırması *frenk üzümü, böğürtlen, ahududu, üzümsü meyveler, süs ağaç ve çalıları, bazı otsu bitkilerin üretiminde kullanılır *Zor köklenen bitkilerde başarı sansı yüksek, kolay, ucuz, bol miktarda köklü fidan elde edilir Sonbahar veya ilkbaharda uygulanır Ana bitkinin gövdesinin çevresinde bulunan sürgün sayısı kadar 10 cm derinliğinde çukurlar açılır Sürgünün üzerindeki yapraklar kopartılır ve sürgün açılan çukurlara yerleştirilir, sürgünün topraktan çıkmasını önlemek için birkaç yerinden çatallar ile toprağa tutturulur, üzeri toprak ile örtülür Sürgün üzerindeki sürgün tomurcukları sürerek toprak yüzeyine çıkar bir taraftan sürgünlerin dip kısmında kök oluşumu meydana gelir Mevsim sonunda iyi bir kök oluşturmuş sürgünler sökülerek fidanlıktaki yerlerine dikilir  Tepe daldırması *çelik ile çoğaltılması zor olan ve kolayca eğilip bükülemeyen her yıl bol sürgün veren elma, ayva ve erik anaçlarının çoğalatılmasında kullanılır *daldırmanının yapılacağı arazi kumlu tınlı olmalıdır Daldırma sonbahar yada ilkbaharda yapılır Öncelikle ana bitkiler, 70 cm sıra üzeri ve 1.0-2.5 m sıra arası mesafelerde dikilerek damızlık ana bitki parselleri oluşturulur Tepe Bitki toprak Damızlık bitkiler toprak yüzeyinden 3-5 cm daldırması üzerinde 5 Sürgünler 10-15 cm boya yükseklikte kesilir yapılacak bitki cm gövde kalack gelince 1. toprak Toprağın üzerinde kalan 3-5 cm lik parçadan şekilde kesilir doldurması ve 30 cm boya oluşan sürgünlerin boyu 10-15 cm boya gelince 2. toprak doldurması yapılır eriştiklerinde dip kısımları toprak ile örtülür Sürgün boyu 30 cm yi bulduğunda, sürgünlerin dip kısmı sürgün boyunun yarısına kadar toprak ile örtülür Mevsim sonunda kök 3. Ve son toprak doldurma işlemi sürgün boyu oluşturan 50-60 cm yi bulduğunda yapılır sürgünler ana Mevsim sonunda iyi sulanan ana bitkilerden bitkiden ayrılır oluşan sürgünler dip kısımlarında kök oluşturmuştur ve bu sürgünler sökülerek köklü fidanlar elde edilir  ÇELİK İLE ÜRETİM Çelik; herhangi bir bitkiden kesilen köksüz dal, yaprak, göz, gövde ve kök parçalarıdır. Bu parçaların uygun çevre koşullarında köklendirilerek, yeni bitkilerin elde edilmesine çelikle çoğaltım denmektedir *Vejetatif çoğaltım yönteminin diğer bir şeklidir * Meyve, süs bitkileri çeşitlerinin çoğaltımında çokça başvurulan bir yöntemdir * Çelikle çoğaltım, aşıya göre daha çabuk, basit, kolay ve ucuzdur * Aşı ile çoğaltımda görülen anaç kalem uyuşmazlığı görülmez * Çelikle çoğaltımda elde edilecek yeni bitkiler ana bitkinin aynı genetik özelliklerine sahiptir * Daldırma ve aşılmada elde edilecek yeni bitki sayısı sınırlıdır, buna karşın çelikle elde edilecek bitki sayısı daha yüksektir. * Çelikle üretimde bitki parçaları farklı ortamlarda çoğaltılır, daldırma gibi ana bitkiye ihtiyaç duyulmaz * Aşılamada, yeni bitkilerin çevreye, iklime uyma koşulları çelik ve daldırma ile üretilenlere göre oldukça fazladır.  Gövde çelikleri Gövde çelikleri alındığı odunun özelliğine göre 4 gruba ayrılmaktadır (1) odun çeliği > adi odun çeliği *ökçeli odun çeliği *dipçikli odun çeliği >Sırık çeliği (2) odunsu çelik (3) yumuşak odun çeliği (4) yeşil çelik  Odun çeliği *kışın yaprağını döken meyve türlerinde vejetatif çoğaltımın en ucuz ve kolay yöntemidir *incir,ayva, gül anacı, dut, asma, frenk üzümü, nar, erik gibi meyve çeşitlerinde uygulanır Sürgün Çelikler sağlıklı, kuvvetli ve güneşte büyüyen gözü bitkilerden alınmalıdır Çelikler kış dinlenme periyodunda (sonbahar sonu, kış ve ilk bahar başında alınır 10-30cm Çelik 1 yıllık sürgünlerden alınır. Sürgünün dip ve uç kısmı kesilir ve kalan kısmı 10-30 cm ‘lik parçalara ayrılır. Çelik çapları da 0.6-2.5 cm arasında olmalıdır. Çeliğin üzerinde 2-3 adet uyur durumda sürgün (odun) gözü olmalıdır Çelikler uygun ortamlara dikilerek bir mevsim sonunda köklenir 0.6-2.5 cm  Şeftali çeliği Gül çelikleri Söğüt çeliği İncir çeliği  Adi odun çelikleri Ökçeli çelik *Kivi, ,incir, zeytin, nar, ayva, fındık, erik gibi meyve çeşitleri, taflan, japon gülü, kauçuk gibi süs bitkilerini çoğaltımında kullanılır *Çelik kış dinlenme periyodunda hazırlanmalıdır Adi odun Çelik için 1 yıllık sürgünler kullanılır, sürgün uç çeliği kısmı ve dip kısmı atılır, diğer kalan kısmından hazırlanır Dipçikli çelik Çelik 5-25 cm uzunluğunda, üzerinde uyur durumda sürgün gözleri bulunacak şekilde olmalıdır Ökçeli çelik; yaşlı odunun bir kısmını içerecek şekilde hazırlanır Dipçikli çelik ise, yaşlı gövdenini kısa bir parçasını bulunduracak şekilde hazırlanır Diffenbahya Diffenbahya, kardeş kanı, kaktüs gibi bitkilerin gövde çeliği çoğaltımında da gövde çelikleri çok kullanılır, bitki gövdesi boğumların hemen üzerinden ve altından kesilir Çelik birkaç boğumlu ve her boğum arasında sürgün gözü olacak şekilde hazırlanır  Sırık çelikleri Genelde yaşlı kalın dallardan hazırlanır Boyları 1 m yi bulmaktadır Örneğin zeytinlerde; 25-40 cm boyunda ve 2-8 Sırık çelikleri cm çapında hazırlanırlar Çelikler genelde kış dinlenme periyodunda budama sırasında alınabilir Çelikler mart ayında uygun ortamlara dikilerek köklendirilir Zeytinlerde ağacın yapısı nedeni ile farklı üretim yöntemleri de kullanılır (1) ağacın dip kısmından çıkan piç yada kanırtmaç olarak isimlendirilen sürgünler 30-40 cm boya gelince ana bitkiden ayrılarak köklendirilir Kanırtmaç, (2) anaç-kalem uyuşmazlığı, budama yaraları ve piç uygunsuz hava koşulları nedeni ile ağaç gövdesinde yumrular oluşur. Yumrular, şubat- mart aylarında 1-2 kğ ağırlığa geldiklerinde dikkatlice gövdeden ayrılır ve kesik yüzeyi perdahlanır Zeytinde kalın dal çeliği Yumrular dikim çukurlarına dikilir, üzerindeki sürgün gözleri sürüp sürgün, alt kısımlarıda kök oluşturacaktır  (2) odunsu çelik Yaprağını döken türlerin kısmen odunlaşmış sürgünlerinden alınan yaz çelikleridir Turunçgil ve zeytinlerin çoğaltılmasında kullanılır 10-15 cm uzunlukta hazırlanır Yapraklı veya yapraksız hazırlanabilir Yapraklı olanlarda yaprak alanı tellemeyi önlemek için azaltılabilir Yapraklı olan çelikler genelde alttan ısıtmalı ve sisleme altında köklendirilir Zeytin çeliği  (3) yumuşak odun çeliği Yaprağını döken (elma,erik, kaysı, kiraz) ve herdem yeşil türlerin, yumuşak ilkbahar sürgünlerinden hazırlanır Çelikler her zaman yapraklı hazırlanır Çelik alınacak sürgünler aşırı kalın ve ince olmamalıdır Yaprak yüzeyi mümkün olduğunca korunmalıdır, ancak aşırı terlemeyi azaltmak için yaprak alanı daraltılabilir Bu çelikler alttan ısıtmalı (kök sıcaklığı 21 0C ve ortam sıcaklığı 24-27 0C), sisleme altında köklendirilmelidir Özel ortamlarda çelikte köklenme 4- 5 hafta içersinde meydana gelir İncir çeliği  (4) yeşil çelik Kasımpatı yeşil çelik Karanfil yeşil çelik  Yaprak-göz çelikleri Bir yaprak ayası, bir yaprak sapı ve üzerinde sürgün gözü bulunan kısa bir dal parçasından oluşur Yaprak Birçok tropik çalı, otsu sera bitkileri, siyah sapı ahududu, limon, kamelya, çay, peperomia, kolyoz, sardunya, rodendron, hortensia, zakkum bu yöntem ile kolayca çoğaltılır Temmuz-ağustos aylarında yapılırsa başarı şansı yüksektir (1) Çelik alınacak bir yıllık sürgünler ana bitkiden kesilir Sürgün gözü (2) Sürgün 1.5-5 cm uzunluğunda parçalara ayrılır, ayırma işlemi yaprağın üzerinden ve hemen altında olacak şekilde yapılır 2.5-5 (3) Her parça üzerinde bir yaprak, yaprak cm koltuğunda uyur durumda sürgün tomurcuğu bulunur (4) Bu yöntem materyal az olduğunda önemlidir (5) Bu çelikler genelde ısıtılan ve sisleme altında köklendirilir, bu ortamda başarı sansı oldukça yüksektir  çay ortanca  yaprak çelikleri Bir çok süs bitkisi bu yolla çoğaltılır; begonya, cam güzeli, zebrine, paşa kılıcı, afrika menekşesi, japon şemsiyesi, peperomia bunlara örnektir Bu tip çelikler yılın her zamanında hazırlanır Yaprak çeliklerinde, bir yaprak, yaprağın bir parçası veya yaprak sapı ile birlikte çelik olarak kullanılır Begonya, cam güzeli, zebrine yaprakları ana bitkiden alındıktan sonra, sapı kesilir ve yaprak ayası üzerindeki ana damar hafifçe çizilir ve nemli sıcak köklendirme ortamlarına konarak köklendirilir Paşa kılıcı, uzun yapraklar parçalara ayrılır, her bir yaprak yarıya kadar dik olacak şekilde köklendirme ortamına gömülür Afrika menekşesinde ise, ana bitkiden ayrılmış bir yaprak ve sapı çelik olarak kullanılır. Bu çelikte yaprak sapı 1.5 cm si dışarıda kalacak şekilde köklendirme ortamına gömülür, yeni bitki yaprak saplarının uç kısımlarında oluşur  Paşa kılıcı peperomia Afrika menekşesi peperomia kaktüs beğonya Begonya (yavru bitkiler)  Kök çelikleri Bazı bitkilerin kökleri üzerinde sürgün gözleri bulunur, bu sürgün gözleri sürerek kök sürgünlerini elma Yaban turbu oluşturur. Bu ayva, fındık, elma, ,armut, pikan, erik, vişne, nar, böğürtlen gibi meyve ve defne, cordline, bouvardia gibi bir çok süs bitkisi, bazı sebzeler kök çelikleri ile üretilir Çeliklerin alınma zamanı; kış sonu ve erken ilkbahardır (şubat) Küçük gevrek köklü olanlarda, kökler 2.5 cm uzunlukta parçalar ayrılır. Köklendirme ortamına yatay olarak yerleştirilir ve üzeri 1-2 cm kalınlıkta harç ile örtülür,sulanır Kökleri daha büyük ve etli olanlarda, kök 5-7.5 cm uzunlukta parçalar ayrılır. Her bir parça dikey olarak ve kök parçasının bir ucu toprak yüzeyi ile aynı olacak şekilde köklendirme ortamına yerleştirilir Bol köklü olanlarda, hazırlanan kök parçaları 5-15 cm uzunluktadır. Her bir parça dikey olarak ve kök parçasının bir ucu toprak yüzeyi ile aynı olacak şekilde köklendirme ortamına yerleştirilir Adi deniz lahanası Kök sürgünü Zambakta etli köklerin ayrılması Kasım patı (köklü sürgünlerin ayrılması) Lale de Yavru soğanlar  Çilekte Kök yapmış ana yavru çilek bitki bitkisnin ayrılması Çilekte kollar(stolon)  Çelik ile çoğaltımda sorunlar Çelik ile çoğaltımda bazı faktörlerin etkisi bulunmaktadır (1) ANA BİTKİNİN BESLENMESİ (2) ANA BİTKİNİN YAŞI (3) ÇELİĞİN OLGUNLUK DÜZEYİ (4) ÇELİK ALMA ZAMANI (5) ÇELİĞİN TOMURCUK VE YAPRAKLAR SAHİP OLMASI (6) ÇELİKLERDE HORMON KULLANIMI (7) ÇELİKLERİN KÖKLENDİRİLDİĞİ ORTAMLAR