Cursus Misdrijven Tegen Eigendommen PDF

1 ENKELVOUDIGE DIEFSTAL............................................................................................ 6 1. 1 Bepaling............................................................................................................................ 6 1. 2 Bestanddelen...................

1 ENKELVOUDIGE DIEFSTAL............................................................................................ 6 1. 1 Bepaling............................................................................................................................ 6 1. 2 Bestanddelen.................................................................................................................... 6 2 GEBRUIKSDIEFSTAL....................................................................................................... 9 3 HUISDIEFSTAL (LOONDIEFSTAL)..................................................................................9 3. 1 Diefstal door dienstbode of loondienaar ten nadele van zijn meester........................9 3. 2 Diefstal door dienstbode of loondienaar t.n.v. andere personen...............................10 3. 3 Diefstal door werkman, gezel, leerling ten nadele van zijn werkgever, in het huis, het werkhuis of het magazijn van zijn meester............................................................10 3. 4 Diefstal door werkman, gezel of leerling ten nadele van een ander persoon dan zijn werkgever, in het huis, het werkhuis of het magazijn van zijn meester....................10 3. 5 De persoon die gewoonlijk arbeid verricht in de woning waar hij gestolen heeft....10 4 POGING TOT DIEFSTAL................................................................................................ 11 5 ZWARE DIEFSTAL.......................................................................................................... 11 5. 1 Diefstal d.m.v. braak....................................................................................................... 11 5. 2 Diefstal d.m.v. inklimming (art. 486 Sw.)......................................................................12 5. 3 Diefstal d.m.v. valse sleutels.........................................................................................12 5. 4 De hoedanigheid van openbaar ambtenaar die een diefstal pleegt door middel van zijn ambtsbediening (art. 467 §2 Sw.)...........................................................................14 5. 5 De omstandigheid dat de dader of één van hen de titel of de kentekens van een openbaar ambtenaar aannemen of een vals bevel van het openbaar gezag inroepen (art. 467 § 3 Sw.)............................................................................................................. 14 5. 6 POGING ZWARE DIEFSTAL.......................................................................................... 14 6 DIEFSTAL DOOR MIDDEL VAN GEWELD EN/OF BEDREIGING.................................14 6. 1 Bepaling.......................................................................................................................... 15 6. 2 Diefstal d.m.v. geweld/bedreiging, verdachte op heterdaad betrapt zijnde..............15 6. 3 Diefstal d.m.v. geweld/bedreiging met bijkomende verzwarende omstandigheden 15 7 DIEFSTAL DOOR MIDDEL VAN GEWELD OF BEDREIGING, DIE ZONDER HET OOGMERK OM TE DODEN, TOCH DE DOOD HEBBEN VEROORZAAKT.................16 8 ROOFMOORD................................................................................................................. 17 9 AFPERSING.................................................................................................................... 17 9. 1 Begrip en bestanddelen................................................................................................. 18 9. 2 Verzwarende omstandigheden......................................................................................19 9. 3 Poging afpersing............................................................................................................ 19 9. 4 Verschoningsgrond........................................................................................................ 19  10 HELING............................................................................................................................ 19 10. 1 Bepaling: (artikel 505 Sw)..............................................................................................19 10. 2 Bestanddelen.................................................................................................................. 19 10. 3 Verzwarende omstandigheden......................................................................................20 10. 4 Verschoningsgronden:.................................................................................................. 21 10. 5 Witwassen....................................................................................................................... 21 11 OPLICHTING................................................................................................................... 22 11. 1 Bepaling.......................................................................................................................... 22 11. 2 Bestanddelen.................................................................................................................. 22 11. 3 Grond van verschoning................................................................................................. 23 11. 4 Poging tot oplichting...................................................................................................... 23 12 MISBRUIK VAN VERTROUWEN....................................................................................24 12. 1 Bepaling.......................................................................................................................... 24 12. 2 Bestanddelen:................................................................................................................. 24 12. 3 Misbruik van behoeften, zwakheden van minderjarige(n)..........................................25 12. 4 Kwetsbare toestand van het slachtoffer.......................................................................25 12. 5 Verschoningsgrond........................................................................................................ 25 13 VALSE NAAMDRACHT (aanmatiging van naam).........................................................25 14 VALSHEID IN GESCHRIFTEN + GEBRUIK (art. 193 tot 214 Sw.)................................26 14. 1 Valsheid in geschriften.................................................................................................. 26 14. 2 Gebruik van valse stukken............................................................................................27 15 VERDUISTERING DOOR AMBTENAREN......................................................................27 15. 1 De bestanddelen van verduistering zijn de volgende.................................................28 15. 2 Moreel.............................................................................................................................. 28 16 BEDRIEGLIJKE VERBERGING (ART. 508 SW.)...........................................................29 16. 1 Materieel.......................................................................................................................... 29 16. 2 Moreel.............................................................................................................................. 29 17 AFZETTERIJ (FLESSENTREKKERIJ IN NEDERLAND)................................................30 17. 1 Gemeenschappelijke bestanddelen..............................................................................30 17. 2 Verschillende gevallen................................................................................................... 30 18 BEDROG BIJ HET TANKEN (ART. 508 ter Sw.)............................................................31 18. 1 Materieel.......................................................................................................................... 32 18. 2 Moreel.............................................................................................................................. 32 2 / 56  19 INFORMATICABEDROG................................................................................................. 32 19. 1 Materieel.......................................................................................................................... 32 19. 2 Moreel.............................................................................................................................. 32 20 MISDRIJVEN TEGEN DE VERTROUWELIJKHEID, INTEGRITEIT EN BESCHIKBAARHEID VAN INFORMATICASYSTEMEN EN VAN DE GEGEVENS DIE DOOR MIDDEL DAARVAN WORDEN OPGESLAGEN, VERWERKT OF OVERGEDRAGEN........................................................................................................... 33 20. 1 ONGEOORLOOFDE TOEGANG TOT EEN INFORMATICASYSTEEM.........................33 20. 2 INFORMATICASABOTAGE............................................................................................34 21 ONTDRAGING VAN IN BESLAG GENOMEN GOEDEREN...........................................34 21. 1 Materieel:......................................................................................................................... 35 21. 2 Moreel:............................................................................................................................. 35 22 BRANDSTICHTING......................................................................................................... 35 22. 1 Opzettelijke brandstichting........................................................................................... 35 22. 2 Onopzettelijke brandstichting.......................................................................................38 23 VERNIELING DOOR ONTPLOFFING (ART. 520 SW.)...................................................39 24 OPZETTELIJKE VERNIELINGEN / BESCHADIGINGEN...............................................39 24. 1 Vernielingen van bouwwerken en voertuigen (art. 521 Sw.).......................................39 24. 2 Vernieling of beschadiging van graven, monumenten en kunstvoorwerpen(art. 526 Sw.).................................................................................................................................. 40 24. 3 Vernieling van andermans roerende goederen middels geweld en/of bedreiging (art. 528 Sw.)................................................................................................................... 41 24. 4 Vernieling / beschadiging van andermans roerende goederen zonder/geweld of bedreiging (art. 559, 1° Sw.)...........................................................................................41 25 BRAAK VAN AFSLUITING (ART. 545 SW.)...................................................................41 26 ACTUELE FENOMEN INZAKE VERMOGENSDELICTEN.............................................42 27 ALGEMENE BIBLIOGRAFIE............................................................................................ 50 3 / 56  INLEIDING De nieuwe basisopleiding voor de politie-inspecteurs is gestart per 1 oktober 2015. De vraag om hervorming is er onder meer gekomen op vraag van de politiemensen zelf en is gebaseerd op verschillende doorlichtingsrapporten. De doelstellingen van de nieuwe opleiding zullen in de eerste plaats gaan naar het verwerven van competenties, de ontwikkeling van vaardigheden en het behalen van een vorm van eindtermen. Positief is alleszins dat voor deze cluster een uitbreiding van het aantal lesuren is voorzien (10 lesuren). De cursus misdaden en wanbedrijven tegen eigendommen – de juridische aspecten - omvat een inleiding op de juridische kwalificaties van een aantal van deze misdrijven. Deze materie behoort tot het bijzonder strafrecht. Het zijn misdrijven die voorzien zijn in de bepalingen van boek II van het strafwetboek. Er wordt ook even stilgestaan bij actuele diefstalfenomenen zoals daar o.a. zijn : brandstof - en koperdiefstallen, steaming… en het fenomeen van de rondtrekkende dadergroeperingen en de aanpak van dit laatste door het parket. Het correct leren herkennen en kwalificeren van de misdrijven in onderhavige cursus staat centraal. Het is aangewezen dat de cursisten beschikken over een recente uitgave van het strafwetboek, bijvoorbeeld de studentenuitgave van uitgeverij Maklu. De vraag stelt zich of toekomstige politie-inspecteurs überhaupt een misdrijf waarmee ze worden geconfronteerd juist moeten kunnen omschrijven of kwalificeren, daar dit tenslotte een hoofdtaak is van de magistraten van het Openbaar Ministerie en de correctionele rechters van de zetel. Het antwoord hierop is uiteraard ja: sinds de Wet op het politieambt stellen ook de politiemensen van het basiskader terecht proces-verbaal op. Deze processen-verbaal vervullen aldus een zeer belangrijke rol in de opsporing, de vervolging en de berechting van verdachten. De nauwkeurigheid, volledigheid en betrouwbaarheid van die processen-verbaal zullen dan ook in grote mate bijdragen tot de juiste behandeling en beoordeling van een strafrechtelijk onderzoek (zowel het opsporings- als het gerechtelijk onderzoek). De processen-verbaal zijn voor de motivering van de beslissingen van de magistraten die over de zaak moeten oordelen van cruciaal belang. Vaak zijn de processen-verbaal immers het eerste en/of het enige aanknopingspunt waarop zij hun beslissingen kunnen steunen. In strafzaken is het derhalve noodzakelijk dat de processen-verbaal aan de bevoegde magistraten de nodige zekerheid bieden omtrent het al dan niet voorhanden zijn van een misdrijf en de omstandigheden waarin de feiten gepleegd werden (bv. bij nacht, in bende, met geweld en/of bedreiging, braak, brandstichting al dan niet bij nacht en in een al dan niet bewoond pand, …). Van de aspirant-inspecteurs wordt derhalve verwacht dat zij een juist inzicht hebben omtrent de meest courante misdrijven (in onderhavige module de eigendom / vermogensdelicten) waarmee zij in hun politiepraktijk worden geconfronteerd en dat zij derhalve erin slagen deze misdrijven correct te omschrijven en te ontleden in hun materieel en moreel bestanddeel. Een goede kennis en het vertrouwd zijn met de beginselen van het algemeen strafrecht is een NOODZAKELIJKE basiscompetentie. Deze zekerheid is in onze rechtstaat van uitzonderlijk belang, omdat ze willekeur uitsluit en aldus bijdraagt tot de algemene rechtszekerheid, een basiswaarde waarop iedere burger, iedere verdachte, iedere benadeelde recht heeft. 4 / 56  Voor iedere politiefunctionaris, niet alleen voor de officieren van gerechtelijke politie – maar ook voor de leden van het basis en middenkader – is ter zake rekening houdend met de vijf pijlers van de gemeenschapsgerichte politiezorg een belangrijke rol weggelegd. De kennis van zowel de theoretische als de praktische aspecten wordt in de loop van deze cursus getoetst door middel van praktische casussen. Deze maken dan ook een geïntrigeerd deel uit van deze module, en zijn een “conditio sine qua non”, om de aspirant politie-inspecteurs in staat te stellen inhoudelijk een correct, betrouwbaar en duidelijk proces-verbaal op te stellen. Een PV is immers het visitekaartje van de opsteller ervan. De actuele cursus belicht tevens de misdrijven van valsheid in geschriften + gebruik en valse naamdracht omdat gebleken was dat deze niet werden behandeld in andere modules. Beide inbreuken op de strafwet komen veelvuldig voor bij oplichtingspraktijken zodat het opportuun is ze hier te behandelen. We hebben voor deze competentie/cluster 6.1 in totaal 12 lesuren ter beschikking, waarbinnen ook ruimte is voorzien om het afnemen van een verplicht dagelijks werk. Erik CORAZZA Oktober 2018 5 / 56  1 ENKELVOUDIGE DIEFSTAL 1. 1 Bepaling Het wanbedrijf van diefstal wordt voorzien door art. 461 Sw. Art. 461 Sw. definieert de eenvoudige diefstal als: “Hij die een zaak die hem niet toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is schuldig aan diefstal.” Diefstal is een wanbedrijf, want het misdrijf is strafbaar met correctionele straffen. 1. 2 Bestanddelen Zoals bij de meeste misdrijven, met uitzondering van o.a. bv. de verkeersovertredingen heeft elk misdrijf een aantal constitutieve elementen die noodzakelijk aanwezig moeten zijn om van een misdrijf te kunnen spreken. Het materieel element: (of objectief element) Dit is een uitwendig waarneembare wederrechtelijke gedraging, namelijk een handeling (iets doen wat verboden is) of een verzuim (iets nalaten wat verplicht is). Het moreel element: (of subjectief element) Dit is de wil van de verdachte om een bepaald wederrechtelijk feit, in strijd met de wet, te plegen. Zowel het materieel als het moreel element moeten beiden aanwezig zijn om van een misdrijf te kunnen spreken. Wanneer het moreel bestanddeel (de wil, de intentie, het opzet, de bedoeling) niet gevolgd wordt door het materieel bestanddeel, zal er geen misdrijf en m.a.w. ook geen bestraffing zijn. De loutere intentie om een misdrijf te plegen, zonder dat er een begin van uitvoering is, is immers niet strafbaar. Welke zijn de bestanddelen van het wanbedrijf “diefstal”? 1. 2. 1 Materieel bestanddeel: het wegnemen – het ontvreemden Diefstal bestaat erin dat men materieel een zaak wegneemt, zich meester maakt van een zaak, dit zonder de toestemming van de eigenaar, of tegen de wil van de eigenaar of zonder diens medeweten om. De diefstal kan enkel betrekking hebben op roerende goederen. De wegneming veronderstelt immers dan men een zaak van de ene plaats naar de andere overbrengt. Bepaalde goederen die in het burgerlijk recht, meer bepaald het zakenrecht gerangschikt worden als onroerende goederen door incorporatie of bestemming, kunnen in het strafrecht beschouwd worden als roerende goederen. Bv. dieren en landbouwmachines van een boerderij of bedrijfsmaterieel van een fabriek die in het zakenrecht onroerend zijn, zijn op strafrechtelijk vlak roerend en kunnen dus het voorwerp van diefstal uitmaken. Idem, een spiegel, haard, keuken of badkamer die onroerend zijn in het zakenrecht omdat ze één deel uitmaken van een gebouw, zijn in het strafrecht roerend en kunnen dus gestolen worden. Energie (gas en elektriciteit), radio-en TV impulsen zijn goederen en kunnen aldus gestolen worden. In principe kunnen enkel lichamelijke, materiële zaken ontvreemd worden. Onlichamelijke goederen zoals een erfdienstbaarheid, een recht van opstal, een huurrecht, een schuldvordering … kunnen niet gestolen worden. 6 / 56  Wat echter wel kan is dat de titel of de overeenkomst of het geschreven contract dat dit recht vastlegt wél kan ontvreemd worden. Het eigendomsrecht is niet vatbaar voor diefstal, het eigendomscontract daarentegen wel! Er mag uiteraard geen toestemming zijn van de eigenaar van de zaak. De wegneming en m.a.w. de diefstal is voltrokken van zodra de dader de zaak in zijn bezit, in zijn macht heeft gebracht. In de praktijk zal het veiligheidspersoneel van de supermarkt, echter de mogelijke dief aanspreken achter de kassa, teneinde interpretatieproblemen te vermijden. 1. 2. 2 Moreel bestanddeel: het bedrieglijk opzet De wetgever vereist een bijzonder opzet, dat bestaat van zodra de dader die het voorwerp wegneemt handelt tegen de wil van de eigenaar, met het voornemen om de zaak niet terug te geven. De dader heeft het inzicht om zichzelf en/of anderen een onrechtmatig voordeel te verschaffen en/of om de eigenaar van de zaak te benadelen, zelfs zonder daaruit een persoonlijk voordeel te halen. Het bedrieglijk opzet (bv. winstbejag, geldzucht, kwaadwilligheid, jaloersheid, …) moet aanwezig zijn op het ogenblik van de feiten. Diefstal is immers een aflopend of ogenblikkelijk misdrijf. 1. 2. 3 De zaak moet eigendom zijn van iemand anders Het is nochtans niet vereist dat men de identiteit van de benadeelde kent. Men kan perfect stelen ten nadele van onbekende(n). He is van geen belang dat men het juiste aantal van de gestolen goederen zou moeten bepalen, noch de juiste prijs of waarde. Een verdachte kan vervolgd worden voor “diefstal van een onbepaald aantal zaken van een onbepaalde waarde”. Zo maakt de mede-erfgenaam zich schuldig aan diefstal ten nadele van de andere erfgenamen en/of de nalatenschap indien hij na het overlijden van de eigenaar zaken heeft ontvreemd. Niets belet dat een zaak voor de tweede maal door een andere dader wordt gestolen. De tweede diefstal wordt dan wel gepleegd ten nadele van de benadeelde/eigenaar van de eerste bedrieglijke benadeling of diefstal. Wanneer de zaak aan niemand toebehoort of door de eigenaar op een ondubbelzinnige wijze is achtergelaten kan er geen sprake zijn van diefstal. Zo kunnen zaken die aan niemand toebehoren (res nullius) zoals wilde dieren, vissen, vogels, zaken die aanspoelen op het strand …) niet worden gestolen. Zaken die door hun eigenaar worden achtergelaten (res derelicta) m.a.w. waarvan de eigenaar verzaakt aan zijn eigendomsrecht, kunnen in feite ook niet het voorwerp uitmaken van diefstal. Echter zaken die op een gemeentelijk stort liggen, kunnen wel gestolen worden ten nadele van de gemeente. Het is juridisch onmogelijk zijn eigen goederen te stelen. Wanneer de niet-betaalde verkoper zijn geleverde goederen gaat terughalen doet er zich een eigendomsprobleem voor dat de bodemrechter moet oplossen. Als de strafrechter vindt dat de geleverde zaak nog steeds aan de verkoper toebehoort. (Bv.:een clausule van eigendomsvoorbehoud tot de laatste schijf betaald is) is er geen sprake van diefstal. Let op: De bijzondere wetgeving primeert steeds boven de algemene diefstal van wild (?), vissen (?) en diefstal van computergegevens (inbreuk artikel 550 bis Sw.- ongeoorloofde toegang tot een informaticasysteem). 7 / 56  1. 2. 4 Kwetsbare toestand van het slachtoffer Art. 463 §3 Sw. voorziet in een strafverzwaring, rekening houdend met de kwetsbare toestand van het slachtoffer : Het minimum wordt opgetrokken van 1 naar 3 maanden en de geldboete bedraagt minimum 50 €, wanneer de “diefstal werd gepleegd ten nadele van een persoon van wie de bijzonder kwetsbare toestand ten gevolge van de leeftijd, zwangerschap, een ziekte dan wel een lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid duidelijk was of de dader bekend was” Diefstal in een ziekenhuis, een rust of verzorgingstehuis, dmv babbeltruc tnv bejaarde, demente slachtoffers… 1. 2. 5 De verschoningsgrond bij diefstal De diefstal tussen echtgenoten, bloedverwanten en aanverwanten is niet strafbaar conform art. 462 Sw. De wetgever heeft gemeend dat het niet opportuun is om diefstallen binnen de familiale sfeer te vervolgen. De feiten zelf blijven wel diefstal, doch de strafvordering lastens de daders is onontvankelijk wegens een strafuitsluitende verschoningsgrond. Deze verschoningsgrond is echter persoonlijk, d.w.z. ze geldt bv. niet voor de mededader die zich niet kan beroepen op de voorwaarden van art. 462 Sw. Let op: de verschoningsgrond houdt in dat geen straf kan worden uitgesproken, op burgerrechtelijk vlak echter kan de dader worden veroordeeld tot een schadevergoeding. Worden verschoond volgens art. 462 Sw.  de ene echtgenoot ten nadele van de andere: dus feiten nà voltrekking van het huwelijk en vóór ontbinding door echtscheiding of overlijden. De personen moeten wel degelijk gehuwd zijn. De verschoningsgronden zijn niet van toepassing op samenwonenden (concubinaat ) of personen die een samenlevingscontract hebben afgesloten, maar wel op het homohuwelijk sinds de wet van 13 februari 2002. De strafrechter zal moeten nagaan welk huwelijksvermogensstelsel van toepassing is en welk de huwelijksgemeenschap is, om aldus de eigendom van de weggenomen goederen te kunnen bepalen. In het wettelijk stelsel, pleegt de ene echtgenoot inderdaad een diefstal daar hij/zij slechts eigenaar is van de helft van de goederen van de huwelijksgemeenschap. Deze huwelijksgemeenschap is echter gedurende het huwelijk onverdeeld.  de weduwe ten nadele van de weduwnaar en omgekeerd voor goederen die toebehoorden aan de overleden echtgenoot  de afstammelingen: ten nadele van bloedverwanten in de opgaande lijn en omgekeerd. Hiermee wordt de bloedverwantschap bedoeld tussen grootouders, ouders, kinderen en kleinkinderen. De diefstal tussen broer en zuster, oom en neef blijven strafbaar.  de aanverwanten in opgaande en neerdalende lijn (schoonouders – schoonkinderen) de diefstal tussen schoonbroer en schoonzuster zijn strafbaar De verschoningsgrond van art. 462 Sw. wordt door de rechtspraak en rechtsleer ook toegepast op andere vermogensmisdrijven zoals heling, oplichting en misbruik van vertrouwen. De verschoningsgrond kan ook worden ingeroepen bij de diefstallen met geweld, afpersing en de zware diefstal (diefstal d.m.v. braak, inklimming en/of valse sleutels). 8 / 56  Echter kan het openbaar ministerie vervolging instellen voor eventueel andere misdrijven zoals opzettelijke slagen en verwondingen, bedreigingen, willekeurige vrijheidsberoving, inbreuken op de wapenwet … bij de diefstal door geweld en/of bedreiging. Opgelet: deze strafuitsluitende verschoningsgrond is persoonlijk. Voor de mededaders of de eventuele medeplichtigen blijven de feiten strafbaar. 1. 2. 6 Kwetsbare toestand van het slachtoffer “Wanneer deze diefstallen zijn gepleegd ten nadele van een persoon die kwetsbaar is ten gevolge van zijn leeftijd, zwangerschap, een ziekte dan wel een lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid” geldt de verschoningsgrond NIET. (art. 462 §2 Sw)” 2 GEBRUIKSDIEFSTAL De gebruiksdiefstal wordt omschreven door art. 461 al. 2 Sw. Gebruiksdiefstal is een wanbedrijf. “Met diefstal wordt gelijkgesteld het bedrieglijk wegnemen van andermans goed voor kortstondig gebruik.” Artikel 461 tweede lid Sw. veronderstelt twee bestanddelen:  de wegneming van een roerend goed dat aan een ander toebehoort tegen de wil van de eigenaar  een bedrieglijk handelen, kortstondig gebruik maken van het gestolen goed, echter met het voornemen na gebruik het goed te retourneren. De straffen die op de gewone diefstal toepasselijk zijn, gelden ook voor de gebruiksdiefstal, met uitzondering dat het maximum 3 jaar gevangenis bedraagt i.p.v. 5 jaar. het betreft een wanbedrijf. Poging gebruiksdiefstal is eveneens strafbaar. Het betreft een wanbedrijf De praktijk leert ons dat “gebruiksdiefstal” nooit voorzien wordt. De feiten worden door het openbaar ministerie steeds gekwalificeerd als gewone diefstal. 3 HUISDIEFSTAL (LOONDIEFSTAL) Art. 464 Sw. Het betreft hier een eenvoudige diefstal maar met een persoonlijke (subjectieve) verzwarende omstandigheid nl. de hoedanigheid van de dader die met name in dienstverband werkt. Huisdiefstal omvat in grote lijnen feiten van diefstal gepleegd door personen die op een of andere wijze in dienst zijn van iemand anders ten nadele van deze werkgever enerzijds of ten nadele van personen waarmee het personeel via de tewerkstelling in contact komt anderzijds. De dader van huisdiefstal wordt strenger gestraft gezien zijn hoedanigheid en het bestaande dienstverband. De dader kan de feiten hierdoor gemakkelijker plegen en maakt bovendien misbruik van het vertrouwen dat de benadeelde in hem stelde. Let op: niet te verwarren met het misdrijf “misbruik van vertrouwen art. 491 Sw.). De minimum gevangenisstraf wordt dan ook op 3 maanden gebracht. huisdiefstal betreft aldus een wanbedrijf. Huisdiefstal of loondiefstal van art. 464 Sw. omvat diverse mogelijke situaties. 9 / 56  Er dient opgemerkt dat in de wet een opsomming wordt gemaakt van verouderde termen en bewoordingen. De volgende vijf mogelijkheden kunnen worden onderscheiden: 3. 1 Diefstal door dienstbode of loondienaar ten nadele van zijn meester Weze opgemerkt dat de term “meester” niet noodzakelijk in de zin van een fysieke persoon dient geïnterpreteerd te worden. Het kan ook gaan om een rechtspersoon (NV – BVBA) of de aangestelde van een rechtspersoon. Wat verstaat de wet onder “dienstbode” of “loondienaar”? Dienstbode: diegenen die op vaste wijze verbonden zijn aan een huis en er bepaalde taken vervullen, bv. dienstmeisjes, lakeien, kamermeisjes, keukenpersoneel. Loondienaar: omvat diegenen die in een bepaald huis werkzaam zijn doch niet op een zo vaste wijze als een dienstbode. Zij worden betaald naargelang het gepresteerde werk bv. schoonmaakster, hovenier of tuinman.  Het is van geen belang waar de feiten plaatsvonden, m.a.w. het is irrelevant of de diefstal in het huis van de meester dan wel elders werd gepleegd.  Het is van geen belang of de meester aanwezig is of niet. 3. 2 Diefstal door dienstbode of loondienaar t.n.v. andere personen Dit betreft de situaties waarbij een dienstbode of een loondienaar een diefstal pleegt ten nadele van personen waarmee hij in contact komt uit hoofde van zijn tewerkstelling. Twee gevallen kunnen zich voordoen:  dienstbode of loondienaar steelt in het huis van de meester ten nadele van iemand die hij niet dient, doch die zich daar bevindt - het is van geen belang wie de benadeelde is - het is van geen belang of de meester aanwezig was of niet op het ogenblik van de diefstal - de plaats van de diefstal is van belang  dienstbode of loondienaar vergezelt de meester in een andere woning en pleegt aldaar een diefstal - relevant is de aanwezigheid van de meester tijdens het plegen van de feiten 3. 3 Diefstal door werkman, gezel, leerling ten nadele van zijn werkgever, in het huis, het werkhuis of het magazijn van zijn meester Dit is iedereen die handarbeid verricht.  plaats van de diefstal is relevant 3. 4 Diefstal door werkman, gezel of leerling ten nadele van een ander persoon dan zijn werkgever, in het huis, het werkhuis of het magazijn van zijn meester  plaats is relevant 10 / 56  3. 5 De persoon die gewoonlijk arbeid verricht in de woning waar hij gestolen heeft Voor de toepassing van deze situatie is geen enkele specifieke hoedanigheid van de dader vereist. Het kan gaan om een arbeider, aangestelde of bediende die niet onder de overige categorieën valt daar deze niet op basis van een arbeids- of leercontract ondergeschikt zijn aan de meester. Bv. een zelfstandig schilder steelt in de woning waar hij werkt. De dader dient enkel te werken voor rekening van de meester in de woning. In dit geval is er dus geen band van ondergeschiktheid nodig. 4 POGING TOT DIEFSTAL Art. 466 Sw. stelt de poging strafbaar, zowel voor de gewone diefstal als voor de huisdiefstallen. Alle bestanddelen van het misdrijf zijn voltrokken, doch de bedrieglijke wegneming of ontvreemding van de zaak is niet voltooid; het misdrijf is niet voltrokken door één of meerdere omstandigheden, onafhankelijk van de wil van de dader. 5 ZWARE DIEFSTAL Het betreft hier diefstallen met de objectief verzwarende omstandigheden van braak, inklimming of valse sleutels, dewelke met opsluiting gestraft worden. Het zijn misdaden die nà correctionalisering strafbaar zijn met minimum 1 maand gevangenisstraf (art. 467 Sw.). 5. 1 Diefstal d.m.v. braak Wordt omschreven door de art. 467, 484 en 485 Sw. De dader moet hierbij een of meerdere hindernissen overwinnen en maakt daarvoor gebruik van middelen die de rechtmatige eigenaar niet moet aanwenden. Onderscheid wordt gemaakt tussen: 5. 1. 1 Uitwendige braak Dit is het openbreken, stukbreken, beschadigen, afbreken of wegnemen van eender welke in- of uitwendige sluiting van enig huis, gebouw, bouwwerk of aanhorigheden, van een vaartuig, een wagon, een voertuig. De braak moet geschieden op de afsluiting, d.w.z. uitwendig (bv. een venster, raam, deur, poort, kelderval, dakraam …), hetzij inwendig (bv. binnendeuren van kamers). 5. 1. 2 Inwendige braak Dit betreft het openbreken van gesloten kasten of meubelen bestemd om ter plaatse te blijven en om de daarin besloten voorwerpen te beveiligen. Het openbreken moet gepleegd worden op de eigelijke afsluiting van de kasten of meubelen die de voorwerpen beschermen. Gesloten kasten of meubelen bestemd om ter plaatse te blijven kunnen zijn: een ingemaakte kast, een buffetkast, een brandkast. Zijn het dat zeker niet: een valies, een kist, een handtas, rugzak … Het is echter niet vereist dat deze zware meubelen aan de muur of de grond vastgehecht zijn. Om de daarin besloten voorwerpen te beveiligen: d.w.z. dat de meubelen moeten voorzien zijn van een min of meer sterk slot of afsluiting om een zekere weerstand te bieden. 5. 1. 3 Het wegnemen van de meubelen waarvan sprake in art. 484 Sw. Bv. het wegnemen van een brandkast, zelfs zonder braak, en deze later openen. 11 / 56  5. 1. 4 De diefstal gepleegd door zegelverbreking De diefstal gepleegd door zegelverbreking die art. 485 Sw. gelijk stelt met diefstal door middel van braak kan enkel weerhouden worden wanneer de zegels door de overheid of op haar bevel werden gelegd. Bv. nà een afstapping door de gerechtelijke diensten wordt op bevel van de onderzoeksrechter een kamer of een gans huis verzegeld. Opgelet: de braak die plaatsvindt nadat een diefstal werd gepleegd en die bv. dient om de vlucht te vergemakkelijken is géén braak. Wanneer de verdachte niet de intentie had tot het plegen van de diefstal, kan de modus operandi van braak op zich naargelang de omstandigheden feiten van huisvredebreuk door middel van braak (artikel 545-546 Sw) uitmaken. Braak kan enkel weerhouden worden op de vernieling van een afsluiting of hindernis, onder braak valt niet het afbreken of het uitbreken van het voorwerp zelf. Bv.: het lossnijden van de leiband van een dier, het losschroeven van bronzen wapenschilden van de provincie Antwerpen op bruggen van de E313, het losknippen van een kettingslot waarmee een fiets, moto is vastgehecht aan een verlichtingspaal, het losrukken van een zakhorloge aan een draagketting … Inklimming vereist niet dat de dief met zijn gehele lichaam binnengedrongen is in de wettelijk beschermde plaats. Het is bijvoorbeeld voldoende dat hij zijn arm heeft binnengebracht door een opengeschoven raam of door middel van een haak of grijper om alzo de goederen te bemachtigen. Is de enige toegang tot een plaats een trap of een bordes met treden dan is er geen sprake van inklimming zolang dit naar de gebruikelijke toegang is. 5. 2 Diefstal d.m.v. inklimming (art. 486 Sw.) De inklimming moet plaatsgrijpen om ergens binnen te gaan. Het binnenkomen over om het even welke afsluiting is inklimming. Ook het binnenkomen door een ondergrondse opening die niet gemaakt is om tot toegang te dienen wordt inklimming genoemd.  Binnenkomen in: de inklimming moet voor doel en gevolg hebben die dief toe te laten in één der plaatsen opgesomd in art. 486 Sw. De inklimming moet steeds gebeuren van buiten naar binnen (inklimming om een huis te verlaten nà diefstal is geen inklimming). Het heeft geen belang met welk middel, zelfs wanneer de hindernis gemakkelijk overwonnen wordt. Is geen inklimming: op een dak klimmen om er de dakpannen te stelen, een TV- antenne te stelen, proberen dakgoten te ontvreemden.  In huizen, gebouwen, binnenplaatsen, neerhoven, bouwwerken, van welke aard ook, tuinen, perken, besloten erven. Deze opsomming is limitatief. Inklimming kan niet in een schip, een vliegtuig, auto of een vrachtwagen …  Over muren, daken of om het even welke andere afsluiting OVER een afsluiting, niet onder de afsluiting. Bv. een beek of een sloot is een afsluiting, behalve wanneer deze bevroren zou zijn en men er dus zo kan overlopen.  Door een ondergrondse opening die niet gemaakt is om tot toegang te dienen. Voorbeeld: via een keldergat een woning betreden. 12 / 56  Inklimming vereist niet dat de dief met zijn gehele lichaam binnengedrongen is in de wettelijk beschermde plaats. Het is bijvoorbeeld voldoende dat hij zijn arm heeft binnengebracht door een opengeschoven raam of door middel van een haak of grijper om alzo de goederen te bemachtigen. Is de enige toegang tot een plaats een trap of een bordes met treden dan is er geen sprake van inklimming zolang dit naar de gebruikelijke toegang is. 5. 3 Diefstal d.m.v. valse sleutels Het strafwetboek onderscheidt drie “soorten” valse sleutels:  echte valse sleutels: dit zijn de valse sleutels in de werkelijke betekenis van het woord. Een nagemaakte, nagebootste of vervalste sleutel, een loper, alle haken;  sleutels gebruikt waarvoor ze niet bestemd zijn: dit zijn de sleutels die door de eigenaar, huurder, logementshouder of kamerverhuurder niet bestemd zijn voor de sloten, hangsloten of voor welk sluitwerk ook, waartoe de dief ze gebruikt. De sleutel is slechts echt wanneer hij gebruikt wordt voor z’n echte bestemming!  verloren of weggenomen sleutels: dit zijn de verloren, zoekgeraakte of weggenomen sleutels die tot het plegen van de diefstal dienen. Het betreft hier het gebruik van de echte sleutel, doch de sleutel is op een onrechtmatige manier in het bezit van de dader gekomen. Doordat de sleutel is verloren, of is zoekgeraakt, verliest de sleutel z’n vroegere correcte bestemming. Let op: Diefstal d.m.v. een ontvreemde sleutel is een zware diefstal. Het is echter niet noodzakelijk dat de sleutel gestolen is: het is voldoende dat de sleutel wordt gebruikt in strijd met de wil van de eigenaar. Het leeghalen van een Bancontact of Mister Cash geldautomaat d.m.v. een gestolen of gevonden bankkaart betrof vroeger een diefstal d.m.v. valse sleutel: een bankkaart + code dient immers om toegang te krijgen tot het systeem. Thans wordt dit gekwalificeerd onder het wanbedrijf van informaticabedrog. (art.504 quater Sw.) We zien hier hoe de wetgever nieuwe vormen van criminaliteit gaat bestraffen en daarbij een bestaand misdrijf onderbrengt in een nieuwe omschrijving waarbij de bestraffing milder wordt (vroeger een misdaad, thans een wanbedrijf) (zie supra onder 16) Art. 487 Sw. in fine bepaald dat het gebruik van valse sleutels slechts een verzwarende omstandigheid is, wanneer de sleutels dienen om voorwerpen te openen, waarvan de braak een strafverzwaring tot gevolg zou hebben. Bv. de aangetroffen sleutel heeft uitsluitend gediend als contactsleutel om de sportwagen te starten, en niet om het voertuig te openen. 13 / 56  5. 4 De hoedanigheid van openbaar ambtenaar die een diefstal pleegt door middel van zijn ambtsbediening (art. 467 §2 Sw.) Het betreft hier verdachten, personen die belast zijn met een openbare dienst én die bekleed zijn met een deel van de openbare macht of gezag, d.w.z. dat hij de macht heeft om andere burgers te bevelen of hen dwingende maatregelen op te leggen. De diefstal gebeurt door middel van zijn ambtsbediening. Bv. de politieman die tijdens een huiszoeking iets ontvreemd. De gerechtsdeurwaarder die bij een beslag zelf voorwerpen wegneemt. Ofwel wanneer hij schijnbaar als dusdanig optrad. Bv. het is voldoende dat de politieman in uniform is en aldus de schijn opwekt dat hij in dienst handelt. Dit betreft een misdaad (opsluiting van vijf tot tien jaar). 5. 5 De omstandigheid dat de dader of één van hen de titel of de kentekens van een openbaar ambtenaar aannemen of een vals bevel van het openbaar gezag inroepen (art. 467 § 3 Sw.) Dit betreft een bedrieglijk wegnemen van andermans roerende goederen waarbij de dader zich uitgeeft voor een openbaar ambtenaar of een vals bevel van het openbaar gezag inroept. Hieronder valt het fenomeen van de nepagent die aanbelt, het vertrouwen wint van de bewoner en goederen ontvreemd. De burger die zich uitgeeft voor een lid van de recherche en bij een identiteitscontrole geld wegneemt. Het betreft een misdaad (opsluiting van vijf tot tien jaar) 5. 6 POGING ZWARE DIEFSTAL De poging zware diefstal, nl. de diefstal d.m.v. braak, inklimming of valse sleutels is altijd strafbaar (art. 52 Sw.). 6 DIEFSTAL DOOR MIDDEL VAN GEWELD EN/OF BEDREIGING Geweld en bedreiging om een diefstal te plegen zijn objectief verzwarende omstandigheden. Ze kleven aan het feit zelf. Het basisartikel is art. 468 Sw. Het betreft een misdaad. Medeplichtigheid of mededaderschap wordt zelfs weerhouden wanneer de mededader zèlf geen geweld gebruikte maar bv. enkel op de uitkijk stond. Let wel: het geweld en/of de bedreiging moet geuit zijn tegen personen! Tegenover zaken kan men geen geweld aanwenden. 14 / 56  6. 1 Bepaling Geweld en bedreiging zijn twee begrippen dewelke staan gedefinieerd in het strafwetboek onder art. 483 Sw. Onder geweld verstaat de wet daden van fysieke dwang gepleegd op personen. Onder bedreiging verstaat de wet alle middelen van morele dwang, door het verwekken van vrees voor een dreigend kwaad. Het geweld moet gebruikt zijn voor of tijdens de diefstal. De persoon van het slachtoffer is zonder belang: het kan de eigenaar of een derde zijn. Het geweld moet op een persoon gepleegd worden, niet op een zaak of op een dier, bv. een waakhond. Idem wat de bedreiging betreft. 6. 2 Diefstal d.m.v. geweld/bedreiging, verdachte op heterdaad betrapt zijnde (art. 469 Sw.) Het betreft hier de casus waarbij de verdachte of de dief een gewone diefstal pleegt, de diefstal is voltrokken en op dat ogenblik wordt de dader betrapt op heterdaad. Hij gebruikt vervolgens geweld en/of bedreigingen om zijn vlucht te verzekeren of om in het bezit te kunnen blijven van de gestolen goederen. 6. 3 Diefstal d.m.v. geweld/bedreiging met bijkomende verzwarende omstandigheden  Art. 471 Sw.: zeven verzwarende omstandigheden Wordt gestraft met opsluiting van 10 tot 15 jaar (nà correctionalisering min. 6 maanden) - indien gepleegd d.m.v. braak, inklimming of valse sleutels; - indien gepleegd door een openbaar ambtenaar d.m.v. zijn ambtsbediening; - indien de schuldigen of één van hen de titel of kentekens van een openbaar ambtenaar aannemen of een vals bevel van het openbaar gezag inroepen; - indien hij gepleegd wordt bij nacht; - indien hij gepleegd wordt door 2 of meer personen (= bende, niet te verwarren met bendevorming!); - indien de schuldige, om de diefstal te vergemakkelijken of zijn vlucht te verzekeren, gebruikt maakt van een voertuig of enig ander al dan niet met een motor aangedreven tuig; - indien het misdrijf gepleegd wordt ten nadele van een persoon van wie de kwetsbare toestand ten gevolge van de leeftijd, zwangerschap, een ziekte dan wel een lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid, duidelijk was of de dader bekend was; Het begrip “nacht”: volgens art. 478 Sw. gaat het om een diefstal, gepleegd meer dan een uur vóór zonsopgang en meer dan een uur nà zonsondergang. Het begrip “gebruik van een voertuig”: de wetgever beoogt om het even welk voertuig, zelfs een fiets, skateboard, step … 15 / 56   Art. 472 Sw.: vijf verzwarende omstandigheden Wordt gestraft met opsluiting van 15 tot 20 jaar (nà correctionalisering min. 2 jaar): - indien gepleegd onder 2 van de in art. 471 Sw. vermelde omstandigheden; - indien wapens of op wapens gelijkende voorwerpen werden gebruikt of getoond of indien de schuldige doet geloven dat hij gewapend is.  Quid begrip “wapens”: onder wapens wordt verstaan de voorwerpen bedoeld in art. 135 Sw. “alle toestellen, werktuigen, gereedschappen of andere snijdende, stekende of kneuzende voorwerpen die men heeft ter hand genomen om te doden, te wonden of te slaan, zelfs indien men geen gebruik ervan gemaakt heeft”. - indien de schuldige, om de diefstal te plegen, of zijn vlucht te verzekeren, gebruikt maakt van weerloosmakende of giftige stoffen; - indien de schuldige, om de diefstal te vergemakkelijken, of zijn vlucht te verzekeren, gebruik maakt van een gestolen voertuig of enig ander al dan niet met een motor aangedreven gestolen tuig; - indien de schuldige om de diefstal te vergemakkelijken of zijn vlucht te verzekeren, gebruik maakt van een motorvoertuig of enig ander met een motor aangedreven tuig voorzien van de kentekens of toestellen waardoor verwarring kan ontstaan met een motorvoertuig of enig ander met een motor aangedreven tuig van de ordediensten.  Art. 473 Sw. verzwarende omstandigheden bij diefstal met geweld en/of bedreigingen naar de gevolgen toe De diefstal heeft zwaar fysisch letsel voor gevolg. Dit artikel is van toepassing indien het geweld en/of de bedreigingen - een blijvende fysieke of psychische ongeschiktheid - een verlies van een orgaan - een zware verminking - een ongeneeslijke ziekte tot gevolg hebben. In combinatie met art. 471 Sw. is de straf 15 tot 20 jaar opsluiting. In combinatie met art. 472 Sw. is de straf 20 tot 30 jaar opsluiting. 7 DIEFSTAL DOOR MIDDEL VAN GEWELD OF BEDREIGING, DIE ZONDER HET OOGMERK OM TE DODEN, TOCH DE DOOD HEBBEN VEROORZAAKT Van zodra de diefstal met geweld/bedreiging de dood heeft veroorzaakt, is de straf opsluiting van 20 tot 30 jaar. Voor de poging geldt een uitzondering op de algemene regel (art. 476 Sw.). De poging wordt gelijkgesteld met de voltrokken diefstal. De straffen bepaald bij de artikelen 473 en 474 Sw. worden zelfs dan toegepast, wanneer de voltooiing van de diefstal of van de afpersing wordt verhinderd door omstandigheden, onafhankelijk van de wil van de schuldigen. 16 / 56  De bedoeling van de wetgever was duidelijk: deze gelijkschakeling is gesteund op de zwaarwichtigheid van de feiten. Bv. een dader doodt (art. 474 Sw.) of foltert een persoon (art. 473 Sw.) doch dient de vlucht te nemen alvorens hij iets heeft kunnen wegnemen. Toch zal dit beoordeeld worden als een voltrokken diefstal. 8 ROOFMOORD Roofmoord is een diefstal waarbij de doodslag als objectief verzwarende omstandigheid wordt weerhouden. Art. 475 Sw.: “roofmoord is de doodslag die gepleegd wordt om de diefstal te vergemakkelijken of de straffeloosheid ervan te verzekeren.” Het betreft een misdaad. Roofmoord wordt gestraft met levenslange opsluiting. Bestanddelen:  doodslag: het oogmerk om te doden. Het heeft geen belang of de doodslag met of zonder voorbedachte rade werd gepleegd.  diefstal: de diefstal, het wegnemen moet voltrokken zijn.  oorzakelijk verband: de diefstal of de afpersing is het doel. De doodslag is het middel of tenminste het hulpmiddel om het doel te bereiken of om de gevolgen van de diefstal te ontlopen. De poging tot roofmoord bestaat niet. Wel kan het gaan om:  een poging tot doodslag + een voltrokken diefstal.  ofwel een doodslag of moord + poging tot diefstal. 9 AFPERSING Art. 470 Sw. omschrijft het misdrijf van afpersing. Gelet op de bestraffing hebben we hier te maken met een misdaad. Hoewel de afpersing in het strafwetboek is ingedeeld bij de diefstal en de gekwalificeerde diefstal, is het verschil tussen beide misdrijven zeer essentieel. Doorgaans wordt aangenomen of voorgehouden dat HET ONDERSCHEID TUSSEN AFPERSING EN DIEFSTAL MET GEWELD OF BEDREIGING er louter in bestaat dat de dader zich in het eerste geval met behulp van geweld en/of bedreiging zaken DOET OVERHANDIGEN, terwijl ze in het tweede geval met behulp van dezelfde middelen ZELF WEGNEEMT. Het onderscheid is subtieler dan dat. Een hold-up bij een bank waarbij de dader onder bedreiging van een wapen een plastiek zak afgeeft aan de bankbediende en deze laatste verplicht om deze te vullen met bankbiljetten zal toch gekwalificeerd worden als diefstal met geweld en/of bedreiging mét wapenvertoon, en niet als afpersing niettegenstaande het hier niet om een bedrieglijk wegnemen handelt maar het slachtoffer d.m.v. geweld iets overhandigt aan de dader. Het criterium om uit te maken of er sprake is van diefstal dan wel van afpersing is het al dan niet vrijwillig overhandigen van de zaak of de goederen door het slachtoffer. 17 / 56  Indien de dader zich aldus een geldsom doet overhandigen (onmiddellijk en rechtstreeks) onder geweld of bedreiging van het slachtoffer of wanneer de daad zelf aan het overhandigen plaats had onder geweld of bedreiging, of nog wanneer de dader als het ware de keuze had tussen het zelf wegnemen en het zich laten overhandigen van de beoogde buit, bv. bij een overval op een bank of taxichauffeur, gaat het alleszins om DIEFSTAL MET GEWELD. Het onderscheid is niet altijd gemakkelijk te maken. Het parket opteerde in zijn vervolgingspolitiek altijd voor het zwaarste misdrijf, temeer omdat vroeger de verzwarende omstandigheden van de artikelen 471 en 472 Sw. bij de diefstallen met geweld niet van toepassing waren op de afpersing. Sinds de wet van 11 december 2001 is hierin verandering gekomen. De artikelen 471 en 472 Sw. stellen thans zonder onderscheid dat de er in opgesomde verzwarende omstandigheden van toepassing zijn zowel op de artikelen 468 – 469 Sw. inzake de diefstal en de gelijkgestelde diefstal met geweld en bedreiging, als op artikel 470 Sw. inzake de afpersing. 9. 1 Begrip en bestanddelen 9. 1. 1 Definitie art 470 Sw. “Maakt zich schuldig aan afpersing, hij die met behulp van geweld of bedreiging afperst, hetzij gelden, waarden, roerende voorwerpen, schuldbrieven, biljetten, promessen, kwijtingen; hetzij de ondertekening of de afgifte van enig stuk dat een verbintenis, beschikking of schuldbevrijding inhoudt of teweegbrengt.” 9. 1. 2 Bestanddelen Het bedrieglijk opzet; het verwezenlijken van een onrechtmatig doel. Bedreiging om iets rechtmatig te bekomen is geen afpersing, hier handelt het immers niet om het najagen van een onwettige winst of een onwettig voordeel ten nadele van een ander. Het gebruik van geweld en/of bedreiging Het gebruik van geweld en bedreiging = idem als bij diefstal met geweld/dreiging. 9. 1. 3 Afgifte van de afgeperste zaak door het slachtoffer Welke zaken kunnen afgeperst worden? Alle zaken die het voorwerp van diefstal kunnen uitmaken. men kan b.v. een handtekening op een document afpersen. Bij afpersing van alleen een handtekening kan er evenwel geen sprake zijn van diefstal, aangezien het voorwerp van het misdrijf niet bestond voor het plegen ervan, doch slechts ontstond ingevolge de afpersing. Een oorzakelijk verband tussen het gebruik van geweld of bedreiging en de afgifte van de afgeperste zaak. 18 / 56  9. 2 Verzwarende omstandigheden De volgende verzwarende omstandigheden zijn van toepassing op de afpersing: Deze van artikelen 471 en 472 Sw. (cfr. de diefstallen met geweld) Deze van artikel 473 Sw. (cfr. de diefstallen met geweld met name:  ongeneeslijke ziekte  blijvende psychische of fysische ongeschiktheid  zware verminking  foltering De niet gewilde doding: (artikel 474 Sw.) De doodslag om de afpersing te vergemakkelijken (artikel 475 S.W.) 9. 3 Poging afpersing De poging afpersing is strafbaar, aangezien het hier een misdaad betreft. 9. 4 Verschoningsgrond Artikel 462 S.W. is ook van toepassing op de afpersing. 10 HELING 10. 1 Bepaling: (artikel 505 Sw). “Heling is het bedrieglijk geheel of ten dele in bezit nemen van een weggenomen, verduisterde of door misdaad of wanbedrijf verkregen zaak, wetende dat dit voorwerp een delictuele herkomst heeft.” Heling is een wanbedrijf, strafbaar met correctionele straffen. Sedert de wet van 17 juni 1990 wordt naast de heling in artikel 505 2° Sw. tevens het witwassen strafbaar gesteld. De wetgever beoogde een nieuw misdrijf in het leven te roepen, waardoor het mogelijk werd de daders te bestraffen die de opbrengsten van een misdrijf verwerven of in hun bezit krijgen, wanneer zij de oorsprong ervan kennen of moesten kennen. 10. 2 Bestanddelen  materieel bezit: het bezit of de detentie van de zaak is voldoende. De heler moet de zaak niet wegstoppen, verbergen. Men kan ook heler zijn door het vernietigen of het vervoeren van het door het misdrijf van een ander verkregen goed. De passagier die in een gestolen wagen plaatsneemt, wetende dat de bestuurder hem heeft gestolen, heeft samen met de bestuurder (dief) het gebruik en het onrechtmatig bezit. Hij wordt als heler aanzien. 19 / 56   bedrieglijke herkomst of delictuele oorsprong: De zaak is verkregen door een misdaad of een wanbedrijf (geen overtreding). De dader van het misdrijf moet evenwel niet gekend of veroordeeld zijn (onbekend gebleven dader). Net zoals bij andere misdrijven tegen eigendommen is niet vereist dat de eigenaar van de gehele zaak geïdentificeerd is. Let wel: de heler dient een zaak in bezit of in ontvangst te nemen afkomstig van een misdaad of wanbedrijf gepleegd door een ANDER PERSOON. D.w.z. de dief en de heler van éénzelfde zaak is steeds een ander persoon!  de heler moet de delictuele herkomst kennen: Hij moet op het ogenblik dat hij de zaak verkrijgt of in ontvangst neemt kennis hebben van het bestaan van een vroeger misdrijf waardoor de voorwerpen verkregen werden. De feitenrechter beoordeelt op onaantastbare wijze of de wegens heling vervolgde beklaagde op het ogenblik waarop hij het door misdaad of wanbedrijf van een derde verkregen voorwerp heeft ontvangen, de wederrechtelijke herkomst van dit voorwerp kende. Dit is een feitenkwestie: Bijvoorbeeld een nieuw TV- toestel dat verkocht wordt voor 100 euro terwijl het model in de winkel 3000 euro kost!; het kopen van een GSM van een illustere onbekende op straat of op café; het aanschaffen van goederen die hier normaal niet in de handel verkrijgbaar zijn. Uit de waarde en andere feitelijke omstandigheden kan de rechter afleiden dat de verdachte klaarblijkelijk over de oorsprong van de ontvangen zaak had moeten twijfelen. De heler moet niet altijd de omstandigheden van het misdrijf kennen; hij moet wel de delictuele herkomst kennen VOORALEER hij het voorwerp of de zaak ontvangt of ten minste OP HET OGENBLIK dat hij het in het bezit neemt. Indien men dit pas achteraf verneemt, kan dit niet als heling beschouwd worden.  Bedrieglijk inzicht: De heler handelde met de bedoeling zich de zaak toe te eigenen of de gehele zaak te onttrekken aan de opsporingen van het gerecht of aan de slachtoffers van het voorafgaande misdrijf. Heling is een aflopend misdrijf, en staat volledig zelfstandig, los en onderscheiden van de misdaad of van het wanbedrijf, waarin het bezit van de geheelde voorwerpen zijn oorsprong vind. De heler kan b.v. nog vervolgd worden terwijl de verjaring reeds is ingetreden voor de dader van de misdaad of het wanbedrijf. Vermits de heling een aflopend misdrijf uitmaakt, begint de verjaring te lopen vanaf het tijdstip van de in ontvangstneming! 10. 3 Verzwarende omstandigheden Artikel 506 Sw. voorziet in een strafverzwaring, nl. de criminele heling, strafbaar met opsluiting, indien het gaat om heling van voorwerpen die verkregen werden door een misdaad die gestraft wordt met de doodstraf of levenslange dwangarbeid. 20 / 56  10. 4 Verschoningsgronden: De verschoningsgronden van artikel 462 Sw. zijn ook van toepassing op de heling, wanneer er in casu een familieband bestaat tussen de heler en het slachtoffer van het oorspronkelijk misdrijf dat te grondslag ligt aan de heling. Let b.v. op volgend onderscheid:  is een verschoningsgrond: een zoon heeft goederen die gestolen zijn ten nadele van zijn vader  is geen verschoningsgrond: een zoon heelt zaken die door zijn vader zijn ontvreemd. 10. 5 Witwassen Zoals reeds supra uiteengezet, worden de opbrengsten verkregen uit misdrijven thans aanzien als strafbare vermogensvoordelen en als heling beschouwd. De inspanningen van de wetgever op dit punt sluiten aan bij een reeks internationale verplichtingen en bij de wetgeving van de ons omliggende landen. Het voorwerp van het misdrijf: Het gaat om vermogensvoordelen die rechtstreeks uit het misdrijf zijn verkregen, om goederen die in de plaats ervan zijn gesteld en om de inkomsten uit belegde voordelen. De wet is van toepassing op het witwassen van gelden dat afkomstig is van alle soorten misdrijven, zonder onderscheid. De strafbare daad: Het gaat om het hebben gekocht, in ruil of om niet hebben ontvangen, in bezit bewaring of beheer hebben genomen. Er is dus een positieve daad vereist en er is geopteerd voor een zeer ruim opgevatte regeling waarbij rekening werd gehouden met verscheidene wijzen van verwerving en bezit, en ook met het geval waarin een persoon goederen of waarden beheert, waarvan hij de eigenaar noch de houder is, maar die toebehoren aan of in bewaring zijn geplaatst door een derde, in voorkomend geval zelfs een rechtspersoon. (firma- -vennootschapsvorm). Moreel bestanddeel: De verdachte kent de oorsprong van de zaken of moest de oorsprong kennen. Zoals de heling is het witwassen een ogenblikkelijk misdrijf. Het vereiste moreel bestanddeel moet dus bestaan OP HET OGENBLIK bij de in ontvangstname of bij de aanvang van het bezit, de bewaring of het beheer. De kennis moet de handelingen omschreven in artikel 505 2° Sw. voorafgaan of ermee samenvallen. De verbeurdverklaring van de witgewassen gelden of vermogensvoordelen is VERPLICHT, ook indien zij geen eigendom zijn van de veroordeelde (art. 505, laatste lid Sw.)! 21 / 56  11 OPLICHTING 11. 1 Bepaling Oplichting is het voorwerp van artikel 496 Sw. “Hij, die met het oogmerk om zich een zaak toe te eigenen die aan een ander toebehoort door het aanwenden van listige kunstgrepen zich zaken doet afgeven, maakt zich schuldig aan oplichting.” Oplichting en diefstal zijn twee verschillende misdrijven:  bij oplichting laat de dader zich zaken overhandigen mits gebruik van listige kunstgrepen, bedrieglijke handelingen.  bij diefstal neemt de dader zelf bedrieglijk weg, al of niet met geweld en/of bedreigingen. Oplichting onderscheidt zich ook van afpersing, bij beide misdrijven laat de dader zich zaken overhandigen, doch bij afpersing geschiedt dit door middel van geweld en/of bedreiging. Inbreuk artikel 496 Sw. betreft een wanbedrijf. 11. 2 Bestanddelen  bedrieglijk inzicht: het oogmerk om zich een zaak toe te eigenen die aan een ander toebehoort.  de afgifte of aflevering van gelden, roerende goederen, verbintenissen, kwijtingen of schuldbevrijdingen ten nadele van een derde. Deze opsomming is niet beperkend. Welke soorten voorwerpen worden in artikel 496 S.W. bedoeld?  Alle soorten van materiële zaken die tot andermans vermogen behoren kunnen rechtstreeks of onrechtstreeks het voorwerp van oplichting zijn, met uitzondering van onroerende goederen en van dienstprestaties of levering van diensten. De oplichting bestaat zonder dat vereist is dat het goed wel degelijk ter hand wordt gesteld. Het volstaat dus dat de dader zich een titel of een document laat bezorgen die hem in staat stelt het goed in zijn bezit te krijgen.  gebruikmakend van bedrieglijke middelen tot het bekomen van de afgifte of de levering: de bedrieglijke middelen kunnen zijn het gebruik van valse namen, van valse hoedanigheden of het aanwenden van listige kunstgrepen. Het is niet vereist dat deze bedrieglijke middelen samen voorhanden zijn. Eén ervan is voldoende, doch essentieel is dat de aangewende middelen de afgifte of de overhandiging van de zaak voor gevolg hebben. - + valse naam: het gebruik van een valse naam is het aannemen van een ACHTERNAAM die een persoon niet toekomt. De aanneming van de valse naam kan mondeling of schriftelijk gebeuren. - + valse hoedanigheid: zich een titel, een functie, een verwantschap aanmeten die men in werkelijk niet heeft. Een valse hoedanigheid kan mondeling of schriftelijk gebeuren, b.v. tijdens een telefonisch gesprek. 22 / 56   listige kunstgrepen: dit is het stellen van bedrieglijke handelingen. Het betreft hier alle uitwendige handelingen die van aard zijn om leugenachtige beweringen van de dader kracht bij te zetten en ze geloofwaardig te maken. het moeten zichtbare en tastbare handelingen zijn; een louter mondelinge bewering (leugen) volstaat niet. (tenzij een reeks leugens volgens de rechtspraak). 23 / 56  Deze listige kunstgrepen moeten aan een aantal voorwaarden voldoen, te weten: - ze moeten bedrieglijk zijn; - ze moeten gepaard gaan met uitwendige handelingen die aan de kunstgreep een bepaald krediet (geloofwaardigheid) toekennen; - ze moeten determinerend zijn voor de afgifte of levering; - ze moeten doen geloven aan het bestaan van valse ondernemingen, van een denkbeeldige macht of krediet, om een goede afloop, een ongeval of enige hersenschimmige gebeurtenis te doen verwachten of te doen vrezen, of om op een ander wijze te maken van het verteouwen of van de lichtgelovigheid; - een gestolen auto verkopen aan een koper die ter goeder trouw is, de “aankoop” van goederen mits het uitschrijven van een ongedekte cheque; - mits voorlegging van vervalste loonbriefjes een lening optrekken bij een bankinstelling; - de “aanschaf” van goederen in een winkel door betaling met een gestolen, gevonden of geheelde of enig ander door een misdrijf verkregen creditcard; - onder het mom van een liefdadigheidsactie gelden inzamelen; - het opstellen van vervalste documenten nl. het misdrijf van valsheid in geschriften + gebruik waarbij deze valsheid essentieel is om de afgifte van goederen te bekomen; - de verkoop van een perceel grond waarvan men geen eigenaar is, oftewel de verkoop van een perceel woestijngrond in UTAH, voorstellend dat het hier om een vruchtbare verkavelingsgrond gaat; - de valse aangifte bij de politiediensten of de valse verklaring tegenover de verzekeringsmaatschappij teneinde ten onrechte een schadevergoeding voor het verzekerde goed op te trekken. (verzekeringsfraude) 11. 3 Grond van verschoning Artikel 462 Sw. is van toepassing op het misdrijf van oplichting. De verschoningsgrond geldt echter niet voor de eventuele samenhangende misdrijven zoals valsheid in geschriften en valse naamdracht. Kwetsbare toestand van het slachtoffer Art. 496, §2 Sw. voorziet in een strafverzwaring (verhoging van de gevangenisstraf van 1 maand naar 6 maand ) indien de feiten zijn gepleegd ten nadele van een persoon van wie de kwetsbare toestand ten gevolge van de leeftijd, zwangerschap, een ziekte dan wel een lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid duidelijk was of de dader bekend was. 11. 4 Poging tot oplichting Ingevolge artikel 496, 2° Sw. is ook de poging tot oplichting strafbaar gesteld. 24 / 56  12 MISBRUIK VAN VERTROUWEN 12. 1 Bepaling “Misbruik van vertrouwen is de bedrieglijke verduistering of verspilling, ten nadele van een ander, van voorwerpen vermeld in artikel 491 Sw. die men ontvangen had onder de verplichting van ze terug te geven of ze voor een bepaald doel te gebruiken of aan te wenden.” Misbruik van vertrouwen betreft een wanbedrijf. 12. 2 Bestanddelen: Het misdrijf van misbruik van vertrouwen vereist de noodzakelijke vereniging van zes elementen:  een materiële daad van verduistering of verspilling: - verduistering: dit is het zich wederrechtelijk toe-eigenen van de toevertrouwde zaak. - verspilling kan bestaan in een vervreemding, een inpandgeving, een waarborgstelling van een persoonlijke schuld, een verbruik. Vernietiging en achterlating zijn ook daden van verspilling.  bedrieglijk inzicht: het oogmerk om zich een zaak toe te eigenen. het is de wil om hetzij zichzelf, hetzij iemand anders een ongeoorloofd voordeel te verschaffen of iemand anders te benadelen, zelfs zonder daaruit een persoonlijk voordeel te trekken.  het bestaan van een mogelijke benadeling: voldoende is dat door de bedrieglijke handeling een benadeling mogelijk zou zijn. De benadeelde moet niet noodzakelijk de eigenaar van het verduisterde voorwerp zijn. het is eveneens niet vereist dat de benadeelde de persoon zou zijn die de verduisterde zaak overhandigd heeft.  het voorwerp: de opsomming is beperkend, hoewel het in feite gaat om alle zaken die het voorwerp van diefstal kunnen zijn. Onroerende goederen kunnen dus niet het voorwerp van een misbruik van vertrouwen uitmaken, de eigendomstitel daarentegen wel.  de voorafgaande afgifte: de voorafgaande afgifte door de eigenaar of de benadeelde is geschied wanneer de betrokken dader nog te goeder trouw was. Dit maakt het wezenlijk verschil uit met oplichting. Bij oplichting gebruikt de dader een valse naam, valse hoedanigheid of gebruik van listige kunstgrepen om zich een zaak toe te eigenen. Hij is reeds bij de overhandiging te kwader trouw.  het precair karakter van de afgifte: het precair karakter van het bezit bestaat hierin dat een zaak werd overhandigd onder de verplichting om ze terug te geven of ze voor een bepaald doel te gebruiken of aan te wenden. Enkele voorbeelden van misbruik van vertrouwen:  een huurauto, een huurvideo niet tijdig terug bezorgen bij de verhuurder.  een geldbedrag u overhandigd om te beleggen gebruiken voor persoonlijke doeleinden. 25 / 56   nà einde arbeidsovereenkomst weigert de werknemer de firmawagen terug te bezorgen. Het verschil met diefstal is dat de dader iets bedrieglijk wegneemt, bij misbruik van vertrouwen is de ( latere ) dader reeds in het bezit van de zaak die door de eigenaar vrijwillig werd afgegeven. 12. 3 Misbruik van behoeften, zwakheden van minderjarige(n) Art 493 Sw. bestraft “hij die misbruik maakt van de behoeften, de zwakheden, de hartstochten of de onwetendheid van een minderjarige om ten zijnen nadele, verbintenissen, kwijtingen, schuldbevrijdingen, handelspapieren of enig ander verbindend papier te doen tekenen, in welke vorm deze handeling ook verricht of vermomd mag zijn”. 12. 4 Kwetsbare toestand van het slachtoffer Art. 493 Sw. voorziet in een verzwarende omstandigheid (verhoging van de minimumgevangenisstraf van 1 naar 3 maanden) wanneer men misbruik maakt van de kwetsbare toestand van het slachtoffer dit ten gevolge van de leeftijd, zwangerschap, een ziekte dan wel een lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid duidelijk was of de dader bekend was. 12. 5 Verschoningsgrond De bepaling van artikel 462 Sw. is toepasselijk op misbruik van vertrouwen. Het feit blijft een misdrijf, doch kan aanleiding geven tot burgerrechtelijke vergoeding. Een derde kan echter strafbaar zijn wegens deelneming aan misbruik van vertrouwen of wegens heling. 13 VALSE NAAMDRACHT (AANMATIGING VAN NAAM) (Art. 231 Sw.) Ik werd als lid van het OM, en belast met de strafuitvoering (strafexecutie) op het Antwerpse parket in het recente verleden geconfronteerd met PV’s opgesteld n.a.v. vattingsbevelen of bevelen tot gevangenneming waarbij geseinde personen zich uitgeven onder een andere naam, maar soms de voornaam gebruiken van hun broer (met dezelfde achternaam). Dit laatste is niet strafbaar. Enkel de familienaam is wettelijk beschermd. Toch maakte de politie PV op wegens inbreuk op art. 231 Sw. Aanmatiging van naam vereist de volgende wettelijke bestanddelen: Materieel element: - in het openbaar - een achternaam aannemen die hem niet toebehoort Moreel element: - algemeen opzet Het begrip “in het openbaar” heeft hier niet zijn gebruikelijke betekenis: een relatieve openbaarheid volstaat. Op een document, hotelfiche, bestelbon, bij een identiteitscontrole volstaat. Het moet dus gaan om een familienaam (ACHTERNAAM !), zoals deze is voorzien in de geboorteakte van de burgerlijke stand. Het aannemen van een valse voornaam in het openbaar is dus niet strafbaar. 26 / 56  Het wanbedrijf is gepleegd door het materiële feit in het openbaar een valse naam aan te nemen, welke ook het drijfveer of het motief van de dader moge zijn. Er is géén bedrieglijk opzet of oogmerk om te schaden vereist zoals dit wel vereist is bij valsheid in geschriften. Aanmatiging van naam is een ogenblikkelijk misdrijf. Eén enkel feit is voldoende, een gewoonte wordt niet vereist. Vaak is er samenloop met valsheid in geschriften wanneer een valse naam wordt gebruikt in een geschrift en met oplichting, wanneer het gebruik van een valse naam een listige kunstgreep was om zich goederen te laten overhandigen. 14 VALSHEID IN GESCHRIFTEN + GEBRUIK (ART. 193 TOT 214 SW.) 14. 1 Valsheid in geschriften Vervalsing van documenten wordt streng bestraft. Het betreft hier een misdaad (minstens opsluiting). De particulier, de rechtspersoon en de overheid die geconfronteerd wordt met documenten en geschriften mag ervan uitgaan dat datgene wat erin is opgenomen of vastgesteld waarachtig is en strookt met de werkelijkheid, d.w.z. dat het geschrift zich aan het openbaar vertrouwen opdringt. Bestanddelen van het misdrijf: A. Geschrift: - Een geschrift is een systeem van tekens die kunnen gelezen en verstaan worden door een aantal personen. Ponskaarten, geperforeerde steekkaarten, een plan, foto's met tekst, een tachograafschijf kunnen aanleiding geven tot valsheid in geschriften. - Een geschrift sensu stricto drukt een bedoeling uit, heeft een juridische draagwijdte en dringt zich op aan het openbaar vertrouwen. - Het geschrift brengt tevens een gedachte tot uitdrukking. Volgens de rechtspraak is de verwisseling van prijsetiketten, serienummers of chassis nummers op machines en apparaten, het aanbrengen van de stempel op een nummerplaat valsheid in geschriften. - Het geschrift moet zich aan de openbare trouw opdringen: d.w.z. de particulier, rechtspersoon en/of de overheid die er kennis van nemen of het document krijgen voorgelegd, overtuigd kunnen worden dat geschrift zelf of het juridisch feit dat erin vermeldt is, juist is. 27 / 56  - Valse mondelinge verklaringen zijn géén valsheid in geschriften. Valse verklaringen afleggen in een PV (bewust liegen) zijn niet strafbaar. Let op: Een PV ondertekenen met een valse naam is dat wel. Een PV laten opstellen in het kader van oplichting van de verzekeraar (fictieve aangifte van verlies of diefstal) is valsheid in authentieke stukken en gebruik. De wet maakt hoofdzakelijk een onderscheid tussen A) valsheid in authentieke en openbare geschriften en B) valsheid in private-, handels, en bankgeschriften. Een geschrift is authentiek of openbaar als het voldoet aan 2 voorwaarden: Het moet opgesteld zijn door een openbaar officier of ambtenaar; Het moet opgesteld zijn door betrokkene in de uitoefening van zijn ambt of bediening ter bevestiging van de waarheid en de inhoud. Valsheid in geschriften gepleegd door een openbaar officier of ambtenaar wordt strenger gestraft. (zie art. 194 - 195 Sw.) 28 / 56  B. Vervalsing van de waarheid: - De vervalsing van de waarheid is één van de materiële bestanddelen voor valsheid in geschriften, zonder dewelke het misdrijf onbestaande is. - De vervalsing kan gebeuren op 2 manieren: 1. Het geschrift (het instrumentum) zélf is vervalst: Dit noemt men een materiële vervalsing, d.w.z. de dader heeft geschrapt, toegevoegd, nagebootst, overgeschreven… 2. De akte of het feit vermeldt in het geschrift komt niet overeen met de waarheid. Dit noemt men een intellectuele valsheid. C. Bijzonder opzet of oogmerk om te schaden is vereist: Nl. het bedrieglijk opzet met de bedoeling aan zichzelf en/of aan anderen een onrechtmatig voordeel te verschaffen. Onder onrechtmatig voordeel dient verstaan te worden een voordeel van eender welke aard dat men niet zou hebben verkregen indien de waarheid of de integriteit van de documenten zouden gerespecteerd zijn. Het bedrieglijk opzet veronderstelt niet noodzakelijk dat de vervalser uit eigen winstbejag heeft gehandeld ; het oogmerk om te schaden is de wil nadeel te berokkenen aan een derde. Het is onverschillig of de beoogde schade van morele of materiële aard is. Wanneer er aan de zijde van de beklaagde géén kwaadwilligheid blijkt, is er noch bedrieglijk opzet, noch het oogmerk om te schaden! Praktijk: het komt vaak voor dat men klacht met burgerlijke partijstelling doet tegen de politie wegens opmaak vals PV. Een politie-inspecteur die bij het opstellen van een PV zich vergist van datum ? Quid? 14. 2 Gebruik van valse stukken Valsheid in geschriften en gebruik van vervalste stukken zijn twee afzonderlijke misdrijven! De valsheid is geschriften is strafbaar zelfs indien men géén gebruik maakt van het valse stuk. Het gebruik van de valse stukken heeft een belangrijke consequentie inzake de verjaring van de strafvordering. De vervalsing van stukken is een ogenblikkelijk misdrijf (materieel en moreel element doen zich voor en het misdrijf is voltrokken), de verjaringstermijn begint te lopen onmiddellijk nadat de vervalsing is gepleegd (aflopend misdrijf). Wanneer de vervalser of een derde gebruik maakt van het valse stuk (gebruik valse stukken) begint de verjaring pas te lopen vanaf het laatste feit van gebruik, d.w.z. de verjaring loopt NIET zolang het valste stuk gebruikt wordt. Gebruik van valse stukken is een voortdurend misdrijf! 15 VERDUISTERING DOOR AMBTENAREN Art. 240 Sw. preciseert als volgt: “ Met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar en met geldboete van van 500 € tot 100.000 € wordt gestraft iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die openbare of private gelden, geldswaardige papieren, stukken, effecten, akten, roerende zaken verduistert, welke hij uit kracht of uit hoofde van zijn ambt onder zich heeft”. Het betreft hier titels en akten met een geldwaarde. 29 / 56  Art. 241 Sw.: “Met opsluiting van vijf tot tien jaar en met geldboete van 500 € tot 100.000 € wordt gestraft iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die akten of titels waarvan hij in die hoedanigheid de bewaarder is, die hem zijn bezorgd of waartoe hij uit hoofde van zijn ambt toegang heeft gehad, kwaadwillig of bedrieglijk vernietigt of wegmaakt.” Het betreft hier titels en akten zonder geldwaarde. Gelet op de strafmaat betreft het hier een misdaad. 15. 1 De bestanddelen van verduistering zijn de volgende Materieel:  Verduisteren: Verduisteren is achterhouden, aan zijn normale bestemming, onttrekken. Bijvoorbeeld de postbode die een brief die hij moet bestellen voor zich houdt. De ambtenaar die een document fotokopieert en stiekem aan de pers bezorgt. (mogelijks ook schending van het beroepsgeheim - inbreuk art. 458 Sw.)  Bijzondere hoedanigheid van de dader: Het moet gaan om een persoon die een openbaar ambt uitoefent, ongeacht hun statuut, niet alleen ieder openbaar officier of ambtenaar maar iedere persoon die met een openbare dienst is belast. De strafrechter zal moeten nagaan welke de taak is van de verdachte, of deze een persoon betreft die met een opdracht van openbare dienst belast is.  In de uitoefening van hun ambt of bediening: De verduisterde goederen moeten onder de dader van het misdrijf geweest zijn, uit kracht of uit hoofde van zijn bediening. Men kan dus stellen dat verduistering door ambtenaren in feite een misbruik van vertrouwen is waarbij de constitutieve elementen specifiek voor het misdrijf “misbruik van vertrouwen” nl. voorafgaande afgifte van de zaken + bena- deling niet aanwezig zijn. Er is wel een essentieel element aanwezig met name de speciale hoedanigheid van de dader.  Voorwerp van de verduistering: Art. 240 Sw. spreekt van openbare of private gelden, geldwaardige papieren (bv cheques, wissels, assignaties, fiscale- en postzegels), stukken effecten, akten, roerende goederen. Het zijn titels en akten met een geldwaarde. Art. 241Sw heeft het over de kwaadwillige of bedrieglijke vernietiging of wegmaking van akten of titels. Dit zijn stukken zonder geldwaarde. (bv. bv het achterhouden of vernietigen van een proces-verbaal) 15. 2 Moreel Er is in hoofde van de dader bedrog vereist, doch het feit dat de dader geen voordeel kon halen uit zijn handelswijze neemt de strafbaarheid niet weg. In de praktijk is het soms moeilijk onderscheid te maken tussen verduistering enerzijds en diefstal door openbaar ambtenaar door middel van zijn ambtsbediening anderzijds. (art. 467 §2 Sw.) 30 / 56  16 BEDRIEGLIJKE VERBERGING (ART. 508 SW.) Artikel 508 S.W. straft met een gevangenisstraf van 8 dagen tot 2 jaar en met een geldboete van 26 euro tot 500 euro: ( = correctionele straf: wanbedrijf) “Zij die een roerende zaak die aan een ander toebehoort en die zij hebben gevonden of die bij toeval in hun bezit is gekomen, bedrieglijk verbergen of aan derden afgeven. Zij die zich een door hen ontdekte schat toe-eigenen ten nadele van de personen aan wie de wet een deel daarvan toekent”. Wettelijke bestanddelen 16. 1 Materieel De dader moet een zaak gevonden hebben of bij toeval het bezit ervan verkregen hebben Het verschil met diefstal is dat de dader/dief een zaak bedrieglijk wegneemt! De verkrijging bij toeval kan bv. bestaan in een totaal verkeerde overschrijving of overschrijving voor een foutief bedrag, of de potbode die aan een verkeerde persoon iets aflevert.  Een roerende zaak  Andermans roerende zaak De toe-eigening van een achtergelaten zaak (res delicta) of van een zaak die aan niemand toebehoort (res nullius) is niet strafbaar. Het is van geen belang dat de identiteit van de rechtmatige eigenaar al dan niet kan worden achterhaald.  Materiële toe-eigening van de zaak Deze toe-eigening kan erin bestaan dat men de zaak bijhoudt, verbergt, afgeeft aan derden of te koop stelt. 16. 2 Moreel Bedrieglijke opzet Het bedrieglijk opzet bestaat er in dat men een voordeel of verrijking nastreeft. Het misdrijf is AFLOPEND, heeft dus een ogenblikkelijk karakter en is VOLTOOID bij de onwettelijke toe-eigening. De verschoningsgrond van artikel 462 Sw. is ook van toepassing op artikel 508 Sw. Ieder die buiten de particuliere eigendommen een goed vindt waarvan hij de eigenaar niet kent en er zich meester van maakt, moet het zonder verwijl afgeven aan een gemeentebestuur, bij voorkeur dat van de plaats waar dat goed gevonden is. De overtreding van die bepaling wordt overeenkomstig art. 6 van de wet van 30 december 1975 op de gevonden goederen gestraft met de straffen bepaald bij art. 508 S.W. 31 / 56  17 AFZETTERIJ (FLESSENTREKKERIJ IN NEDERLAND) De wetgever heeft bij de invoering van art. 508 bis Sw. afzetterij strafbaar gesteld en de houders van koffiehuizen, drankgelegenheden en hotel en de eigenaars van huurrijtuigen willen beschermen tegen de insolvabiliteit (niet kredietwaardigheid) van hun klanten, omdat ze zich vooraf niet kunnen vergewissen van hun financiële toestand. Afzetterij betreft een wanbedrijf. Let op: wanneer de benadeelde op voorhand weet dat de verdachte er op financieel vlak berooid aan toe is kan er geen sprake zijn van afzetterij. De cafébaas die zijn klant “op de poef” laat drinken, kan achteraf geen klacht doen omdat zijn klant weigert de rekening te betalen. Afzetterij onderscheidt zich van diefstal en oplichting. Bij afzetterij gaat de benadeelde vrijwillig in op de bestelleng van de afzetter. Het betreft hier uiteraard GEEN diefstal omdat de afzetter Geen roerende goederen bedrieglijk wegneemt ten nadele van derden. In tegenstelling tot oplichting, wendt de afzetter geen bedrieglijke handelingen aan. De benadeelde is gewoon ingegaan op het eenvoudig verzoek van de afzetter. 17. 1 Gemeenschappelijke bestanddelen  De volstrekte onmogelijkheid tot betalen Het moet vaststaan, het openbaar ministerie heeft de bewijslast, dat de betrokkene geen of onvoldoende financiële middelen heeft op het ogenblik van de feiten.  Kennis van de volstrekte onmogelijkheid tot betalen Hij die op het ogenblik dat hem om betaling wordt verzocht, bemerkt dat hij zijn portefeuille heeft vergeten of verloren is, of hem is ontstolen, maakt zich niet strafbaar, hij had geen kennis van de volstrekte onmogelijkheid om te betalen. Wanneer een verdachte beweert dat gedurende zijn verblijf in een hotel zijn geldbeugel is gestolen, en hij daardoor in de onmogelijkheid verkeert om zi