Wettelijk kader politioneel geweld PDF

*Cluster 15.1 Wettelijk kader politioneel geweld* Begrippen dwang en geweld ========================= ### Definitie DWANG: - Die een gebod of verbod inhoudt, - Die een mens ertoe verplicht iets te doen of te laten. - Het begrip "**Dwangmiddelen**" beoogt [niet alleen de materiële dwan...

*Cluster 15.1 Wettelijk kader politioneel geweld* Begrippen dwang en geweld ========================= ### Definitie DWANG: - Die een gebod of verbod inhoudt, - Die een mens ertoe verplicht iets te doen of te laten. - Het begrip "**Dwangmiddelen**" beoogt [niet alleen de materiële dwang] in de zin van fysiek of psychisch geweld, - Maar ook de aantasting van de individuele vrijheden, door - De vrijheidsberoving, - De identiteitscontroles, - De fouilleringen, - Het handboeien, - De inbeslagneming - En de huiszoeking. - Het "dreigen met geweld" is een vorm van psychisch geweld dat eveneens een Dwangmiddel vormt. - Moord en doodslag - (On)opzettelijke Slagen en verwondingen - Folteringen/mishandeling - Verkrachting - Bedreigingen - Wederrechtelijke vrijheidsbeneming - Weerspannigheid - Diefstallen met geweld/bedreigingen - Beledigingen -... - Artikel 416 en 417 SWB (Burgers+politie) en - Art 37, 37bis, 38 WPA (politie) Strafwetboek ============ Wettige verdediging ------------------- - Er is noch misdrijf, noch wanbedrijf, wanneer de doodslag, de verwondingen en de slagen geboden zijn door de ogenblikkelijke noodzaak van de wettige verdediging van zichzelf of van een ander. ### De aanval moet 1. 2. 3. 4. ### Het verweer moet 1. 2. 3. 1. Wanneer de [doodslag] gepleegd wordt, wanneer de [verwondingen of de slagen] toegebracht worden bij het afweren, bij [nacht], van de [beklimming of de braak] van de afsluitingen, muren of toegangen van een [bewoond] huis of appartement of de aanhorigheden ervan, [behalve wanneer blijkt dat de dader niet kon geloven aan een aanranding van personen**,**] hetzij als [rechtstreeks doel] van hem die poogt in te klimmen of in te breken, hetzij [als] [gevolg van de weerstand] welke diens voornemen mocht ontmoeten; 2. Het zich verdedigen tegen de daders van [diefstal] of [plundering die met geweld] tegen personen wordt gepleegd Verzwaringsgrond ---------------- - Wanneer een openbaar officier of ambtenaar, een bestuurder, agent of aangestelde van de Regering of van de politie, een uitvoerder van rechterlijke bevelen of van vonnissen, een hoofdbevelhebber of ondergeschikt bevelhebber van de openbare macht[, in de] [uitoefening of ter gelegenheid van de uitoefening van zijn bediening, zonder wettige reden] [tegen personen geweld gebruikt of doet gebruiken], wordt het minimum van de op die feiten gestelde straf verhoogd overeenkomstig artikel 266. - Buiten het geval dat de wet de straffen wegens misdaden of wanbedrijven door openbare officieren of ambtenaren gepleegd in het bijzonder regelt, worden degenen onder hen die zich schuldig maken aan andere misdaden of aan andere wanbedrijven welke zij gelast waren te voorkomen, vast te stellen, te vervolgen of te straffen, veroordeeld tot de op deze misdaden of op deze wanbedrijven gestelde straffen, waarvan het [minimum wordt] [verdubbeld] indien het gevangenisstraf betreft, en met [twee jaar verhoogd] indien het (opsluiting of hechtenis van vijftien jaar tot twintig jaar of gedurende een kortere tijd) betreft. - WPA : art 1, 37 gebruik van dwang - WPA: art 37 bis gebruik van handboeien - WPA: art 38, gebruik van vuurwapens - WPA art 15,18,19,21,31 en 34 vrijheidsberoving - WPA art 22 uiteendrijven - WPA art 27 doorzoeken gebouw + vervoermiddel - WPA art 28 fouillering persoon - WPA art 29 doorzoeken van een voertuig - WPA art 34 identiteitscontrole - *"*De politiediensten vervullen hun opdrachten onder het gezag en de verantwoordelijkheid van de overheden die daartoe door of krachtens de wet worden aangewezen. -... Bij het vervullen van hun opdrachten van [bestuurlijke of gerechtelijke] politie waken de politiediensten over de naleving en dragen zij bij tot de [bescherming van de individuele] [rechten en vrijheden], evenals tot de democratische ontwikkeling van de [maatschappij]. - Om hun opdrachten te vervullen, gebruiken zij slechts **[dwangmiddelen]** onder de voorwaarden die door de wet worden bepaald*.*" - - - **Proportionaliteit:** Zijn de dwangmiddelen redelijk en in verhouding gezien het nagestreefde doel en de specifieke feitelijke omstandigheden? - ### Heb ik een waarschuwingkunnen geven? - Onverminderd de bepalingen van artikel 37, mogen de leden van het operationeel kader enkel in de volgende gevallen een persoon boeien: - Het gedrag van de persoon bij of tijdens de vrijheidsbeneming diens gedrag bij vroegere vrijheidsberovingen; - - - - - Het gevaar dat betrokkene voor zichzelf, voor het lid van het operationeel kader, agent van politie of derden vormt; - Het gevaar dat betrokkene zal trachten bewijzen te vernietigen of schade te veroorzaken. Artikel 38 ---------- - Uiterste middel - De principes van art. 37 zijn ook van toepassing op het gebruik van **vuurwapens dat geregeld wordt door art. 38** - Slechts in welbepaalde gevallen: 2° Tegen gewapende personen of in de richting van voertuigen aan boord waarvan zich gewapende personen bevinden, ingeval van misdaad of van een op heterdaad ontdekt wanbedrijf, met geweld gepleegd indien redelijkerwijze mag aangenomen worden dat die personen in het bezit zijn van vuurwapens klaar voor gebruik en dat zij deze wapens zullen gebruiken tegen personen \... - - - [Bij een op heterdaad ontdekt misdrijf of wanbedrijf met geweld] gepleegd redelijkerwijs mag aangenomen worden dat: - - - - - - 4° Wanneer in het geval van volstrekte noodzakelijkheid, de politieambtenaren, de [personen] die aan hun bescherming zijn toevertrouwd in het raam van de uitvoering van een [opdracht van gerechtelijke politie] op geen andere wijze kunnen verdedigen. In dit geval mogen de vuurwapens enkel worden gebruikt overeenkomstig de richtlijnen en [onder] [verantwoordelijkheid van een OGP]. - - - - - Waarschuwingsschot ------------------ - Het gebruik van wapens in 2°, 3° en 4° geschiedt eerst na waarschuwing met luide stem of enig ander beschikbaar middel, een waarschuwingsschot inbegrepen, tenzij het gebruik daardoor onwerkzaam zou worden. - Wettelijk voorzien. - Met de nodige omzichtigheid - Gevaar = RISICO - JE RAAKT ALTIJD IETS Deontologische code =================== - bekwame betrokkenheid tonen in functie van de maatschappij en de wet - loyaal en integer - wettelijke basis WPA art 1, 37 en 38 - SWB art 416 - Principes gebruik van geweld - Wanneer de leden van het operationeel kader geconfronteerd worden met fysiek geweld of met een reële dreiging van fysiek geweld tegen henzelf of tegen derden, hebben zij het recht maar ook **de [plicht]** om *[binnen de grenzen van de wettelijke voorschriften]* op de meest doeltreffende en kordate manier op te treden ten einde het geweld te beëindigen of te voorkomen. - Aangezien zij op elk ogenblik met geweld kunnen worden geconfronteerd of kunnen genoodzaakt worden om dwang aan te wenden,volgen zij terzake een [geschikte fysieke en] [mentale opleiding] en beschikken zij over een [adequate uitrusting]. - Dit wordt hen verleend op basis van de bijzonderheden van hun dienst of van de taken die hen worden toevertrouwd. GPI 48 omzendbrief van 17/03/2006 ================================= - die de politieman of -vrouw, geconfronteerd met een **[gevaarlijke of potentieel] [gevaarlijke situatie]**, moet toelaten deze - met een **[maximum aan veiligheid]** te kunnen aanpakken en beheersen - en ze op de **[minst gewelddadige wijze]** op te lossen. - Het geheel van het systeem wordt ondersteund door de functie van specialist in geweldbeheersing. - - - Exclusiviteit om opleidingen en trainingen in geweldbeheersing te verzekeren. ### Gevaarsituaties: - een [persoon te voet] - een persoon [in of rond een voertuig] - een persoon in of rond een gebouw - De interventie ter gelegenheid van geschillen tussen twee of meer personen - De andere situaties van politionele interventies - Om het doel van de opleiding en de training te bereiken moeten deze kennissen, vaardigheden en attituden die deze competenties kenmerken, aangeleerd en getraind worden op de volgende wijze : - - - - Agenten (VW) - basis- midden- en officieren kader - Operationele functie uitoefenen - Ten minste 4 sessies + 1 evaluatie - Gelijkmatig gespreid over 12 maanden - Alle domeinen van de GWB moeten aan bod komen - Geen operationele functie: binnendienst, bepaalde (H)CP - In bezit van hun dienstwapen - Ten minste **één sessie per jaar** - Certificatieve evaluatie inbegrepen Omzendbrief nr. 10/2017 ======================= Politie als slachtoffer ----------------------- ### GEWELD MET HET OVERLIJDEN OF ARBEIDSONGESCHIKTHEID VAN MEER DAN 4 MAANDEN - Ambtshalve opening van een opsporingsonderzoek (PV) - - - Verhoor van de verdachte door Pdk (tenzij onmogelijk voor parket) - Keuze van de onderzoeksdienst door magistraat - Verhoor van het slachtoffer - Mededeling aan het slachtoffer, zijn hiërarchische verantwoordelijke, de verantwoordelijke van de HR of de aangestelde advocaat over stand van het onderzoek - Verwijzing naar de rechter ten gronde ### FYSIEK GEWELD DAT HEEFT GELEID TOT EEN ARBEIDSONGESCHIKTHEID VAN 4 MAANDEN OF MINDER, FYSIEK GEWELD ZONDER ARBEIDSONGESCHIKTHEID, WEERSPANNIGHEID, SMAAD OF BEDREIGINGEN - Ambtshalve opening van een dossier (opsporingsonderzoek) - - - Verhoor van de verdachte door Pdk bij slagen & verwondingen (tenzij onmogelijk voor parket) - Verhoor van het slachtoffer - Mededeling aan het slachtoffer zijn hiërarchische verantwoordelijke, de verantwoordelijke van de HR of de aangestelde advocaat over stand van het onderzoek - [Definitieve oriëntatie van het dossier:] - - Pretoriaanse probatie (sepo met voorwaarden) - Minnelijke schikking - Bemiddeling in strafzaken - Strafrechtbank (verzwaring van de strafmaat) - - Bij Sla & Verw: om opportuniteitsredenen tenzij na overleg met referentiemagistraat - Met als reden: Te weinig recherchecapaciteit of andere prioriteiten. Geweld door politie ------------------- - Wanneer een lid van de politiediensten geweld moet gebruiken dat fysieke letsels of zelfs het overlijden van een persoon met zich brengt, dan stuit het daaropvolgende onderzoek ook vaak op onbegrip bij zowel de betrokkene als diens collega's. - Dit gevoel van onrechtvaardigheid is begrijpelijk, maar het Openbaar Ministerie moet nu eenmaal nagaan of het geweld én de soms dramatische gevolgen ervan in de gegeven omstandigheden verantwoord waren. - De toepassing van luik B van deze omzendbrief hangt dus van een dubbele voorwaarde af: 1. een [ernstige inbreuk op de lichamelijke integriteit] van de persoon ten aanzien van wie het geweld gebruikt werd, of diens [overlijden]; (beoordeling door magistraat) 2. een vermoeden dat het geweld gebruikt werd overeenkomstig [artikel 37] e.v. van de wet op het politieambt. - Om effectief te zijn moet een onderzoek het mogelijk maken: - - de verantwoordelijken te [identificeren], en hen desgevallend een sanctie op te leggen; - op een zo breed en precies mogelijke manier de [waarheid] aan het licht te brengen, waarbij overhaaste conclusies vermeden moeten worden. ### Procedure: - Ambtshalve opening van een opsporingsonderzoek - Bijhouden van twee afzonderlijke dossiers - De feiten die aanleiding gaven tot het gebruik van geweld vs - - - Salduz 3 verhoor na afloop van een termijn van minimaal 24 uur - tijd nodig voor raadsman - geen vrijheidsbeneming - psychologische bijstand - administratief adres - Andere onderzoeksdaden - de aanwijzing van deskundigen; - het onderzoek door het laboratorium; - de bloedafname (zeer belangrijk); - de inbeslagname van beeldmateriaal; - het verhoor van getuigen; - de confrontatie; - Betrokkenheid van het slachtoffer (cfr. GPI58)