Analiza rynku, badania ankietowe PDF

Problem marketingowy: Czy firma zarządzająca siecią aptek powinna stworzyć megaaptekę jako nowy format apteki? Pytania badawcze do rozważenia: Jakie są postawy i zachowania Polaków na rynku leków? Czy na rynku lokalnym funkcjonuje już megaapteka? Jakie są reakcje klientów na...

Problem marketingowy: Czy firma zarządzająca siecią aptek powinna stworzyć megaaptekę jako nowy format apteki? Pytania badawcze do rozważenia: Jakie są postawy i zachowania Polaków na rynku leków? Czy na rynku lokalnym funkcjonuje już megaapteka? Jakie są reakcje klientów na megaaptekę? Jakich korzyści oczekują klienci przez dokonywanie zakupów w dużych aptekach? Jaki jest profil klientów megaaptek? Czy uruchomienie megaapteki zagraża innym aptekom zarządzanym przez firmę? Problem marketingowy: Jaki powinien być profil nowej restauracji planowanej przez firmę gastronomiczną na rynku lokalnym? Pytania badawcze do rozważenia: Jakie jest nasycenie rynku lokalnego w zakłady gastronomiczne? Jakie potrzeby z dziedziny gastronomii nie są zaspokajane przez placówki funkcjonujące na danym rynku lokalnym? Klienci jakiego typu mogą być zainteresowani ofertą nowej restauracji?  Problem marketingowy: Jak zwiększyć skuteczność strategii promocyjnej produktów oferowanych przez dany bank? Pytania badawcze do rozważenia: Jakie są postawy klientów wobec banku? Z jakich kanałów komunikacyjnych najczęściej korzystają klienci? Jaka jest częstotliwość korzystania przez klientów z usług banku na tle konkurencji? Czy przyjęta koncepcja i zastosowane media reklamy podobają się nabywcom? Czy bank wykorzystuje e dostatecznym stopniu potencjał mediów społecznościowych w komunikacji z klientami? Jaka jest efektywność stosowanych środków promocji uzupełniającej? Jakie działania promocyjne stosują konkurenci? Formułowanie hipotez Hipoteza jest to przypuszczenie, orzeczenie niezupełnie pewne o występowaniu danego zjawiska bądź o jego wielkości, częstotliwości w stosunku do innych zjawisk lub o zależności między zjawiskami. Hipoteza tworzy zatem możliwą odpowiedź na pytanie postawione w badaniach. Powinna być tak sformułowana, aby możliwe było jej zweryfikowanie. Podstawą formułowania hipotez są:  wiedza dostępna w danej dziedzinie,  istniejące teorie,  doświadczenie menadżera,  rezultaty wcześniejszych badań. W razie braku jakiejkolwiek wiedzy, hipotezę można dedukować, posługując się prostą spekulacją myślową. Postawione hipotezy pozwalają budować strukturę problemu, wyznaczają kierunek w badaniach i analizie rezultatów.  Według W. Zaczyńskiego hipoteza jest pierwszym i koniecznym elementem naukowego badania jakiegokolwiek wycinka rzeczywistości. Naukowe poznanie rzeczywistości podejmujemy bowiem po to, by wytłumaczyć w sposób bezsporny źródła pojawiania się nowych, dotąd nie obserwowanych zdarzeń, lub po to, by powszechnie znane jednostkowe fakty jednoznacznie określić przez wskazanie ich pełnego uwarunkowania. Hipotezy buduje się w przekonaniu o uniwersalności związku przyczynowo – skutkowego. Zbudowanie hipotez jest zabiegiem polegającym na zbudowaniu domniemanej teorii dotyczącej natury zjawiska, powiązań między jego elementem, jego wielkości i proporcji itp. Posługiwać się możemy dwoma rodzajami hipotez w zależności od stopnia ich ogólności: - Hipotezy proste – wyprowadzone z uogólnień prostych obserwacji. - Hipotezy złożone – zakładające istnienie powiązań między zdarzeniami lub nawet skomplikowanych łańcuchów przyczyn i skutków.  Jakie jest znaczenie hipotez w badaniach? Po pierwsze, pozwalają one budować strukturę problemu, proponując przyjęcie określonych relacji między zmiennymi. Ponadto wyznaczają kierunek w badaniach oraz w analizie rezultatów. Przykładowo, jeśli przytoczy się informację o spadku sprzedaży chłodziarek marki Whirlpool, to będzie można sformułować hipotezy odpowiadające dwóm grupom pytań badawczych: Czy spadek sprzedaży jest związany z cyklem życia produktu – rynku, a więc wynika z popytu globalnego i jego determinant? Czy przyczyny spadku sprzedaży należy poszukiwać w rozwiązaniach dystrybucji, cen lub rosnącej konkurencji? W odniesieniu do pierwszego pytania badawczego można sformułować następujące hipotezy czy możliwe odpowiedzi: Pojawiła się atrakcyjna oferta chłodziarek z importu Występuje względne nasycenie rynku chłodziarkami Konsumenci dysponują mniejszą siłą nabywczą  Opracowanie planu badań Podstawowe decyzje podejmowane na tym etapie obejmują: Wybór typu badań Wybór zmiennych do obserwowania i pomiaru Wybór źródeł informacji Wybór metod gromadzenia i rejestrowania informacji Wybór instrumentów pomiarowych oraz metod analizy informacji Wybór typu badań Ze względu na funkcje spełniane przez badania i charakter gromadzonych informacji stosowany jest podział na: Badania eksploracyjne (poszukiwawcze) Badania opisowe Badania przyczynowo- skutkowe Badania eksploracyjne Mają na celu zidentyfikowanie natury problemu, formułowanie hipotez, które następnie będą wyrażone w formie pytań badawczych. Badania te są jedynie etapem, po którym następują badania opisowe lub przyczynowo-skutkowe. Metody wykorzystywane w badaniach eksploracyjnych mają różny charakter, począwszy od desk research aż po metody jakościowe, np. analizy semiologiczne. W prowadzeniu tych badań podkreśla się też znaczenie nabytego doświadczenia, które pomaga w rozumieniu problemu. Badania eksploracyjne są często postrzegane jako postępowanie inicjujące. Po ich podjęciu okazuje się, że niezbędna jest wiedza o wielu szczegółach dotyczących danego problemu. Ich celem jest zebranie informacji i opisywanie zjawisk oraz procesów rynkowych. Ważna jest też charakterystyka populacji, które zachowują się w określony sposób. W badaniach tych poszukuje się odpowiedzi na pytania: kto? Jak? Co? Gdzie? W zależności od długości trwania można wyróżnić badania ciągłe długotrwałe oraz badania krótkotrwałe, a nawet błyskawiczne.  Badania długotrwałe przybierają formę paneli, które periodycznie dostarczają informacji o różnych zjawiskach rynkowych. Wśród najbardziej znanych paneli konsumentów można wymienić: SECODIP – złożony w istocie z dwóch paneli, z których każdy obejmuje 4560 gospodarstw domowych i gromadzi informacje o konsumpcji produktów codziennego użytku: pierwszy (P1) o konsumpcji żywności, drugi (P2) o wydatkach na artykuły tekstylne SOFRES – prowadzący korespondencyjne badania ankietowe wśród 10 tys. Gospodarstw domowych, co stanowi 23 000 osób AC Nielsen – panel nabywców obejmujący 8000 gospodarstw domowych, których zakupy są monitorowane dzięki wyposażeniu ich w skanery optyczne. Firma Nielsen działa od 50 lat, a panele Nielsen Audience Measurement gromadzą dane o zachowaniach telewizyjnych.  Typowym przykładem badań eksploracyjnych jest poszukiwanie przyczyn spadku obrotu. Trzeba się więc najpierw dowiedzieć, czy ten spadek odnosi się do jednego produktu, linii produktów czy całej grupy produktów; czy jest to zjawisko specyficzne dla naszego przedsiębiorstwa czy też dla całej branży. Na podstawie analizy klientów można określić, czy do spadku obrotów przyczynił się dany typ klientów, czy przyczyna tkwi raczej w regionie. Źródłem informacji mogą być pracownicy przedsiębiorstwa, niektórzy dystrybutorzy, a zwłaszcza sprzedawcy, mogący wskazać na niezbędne modyfikacje w stosowanych cenach, na potrzebę lansowania nowego produktu z uwagi na konkurencję itp. Informacje mogą pochodzić także z badań marek oferowanych konsumentom, z rozmów z samymi konsumentami. Badania opisowe Badania opisowe, przekrojowe dostarczają fotografii rynku w danym momencie, w odróżnieniu od badań ciągłych, których rezultatem jest seria fotografii rozłożonych w czasie. Sondaż jest klasycznym przykładem badań przekrojowych. Wykorzystując wyniki tych badań, trzeba uwzględniać rozpiętość w czasie między eksploatacją informacji a momentem, w którym dane są gromadzone. W celu uzyskania pogłębionego opisu zjawisk rynkowych wykorzystywane są metody analizy statystycznej zakwalifikowane do statystki opisowej. Rodzaj tych metod zależy od wyznaczonego celu: redukowanie zmiennych (np. analiza czynnikowa), obrazowanie sytuacji (np. analiza wielowymiarowa czy analiza korespondencji) albo klasyfikowanie zmiennych lub obserwacji (np. analiza typologiczna). Badania przyczynowo- skutkowe Są to badania najbardziej zaawansowane, zarówno jeśli chodzi o przedmiot i cel, jak i o stosowane metody. Celem jest wyjaśnienie rozwoju i kształtowania się zjawisk przez określenie związków przyczynowo-skutkowych między zmiennymi. Pozwala to przewidywać i optymalizować poziom interwencji marketingowej tj. poziom wydatków reklamowych, cen itp. Typowym przykładem jest badanie wpływu wydatków reklamowych na sprzedaż albo wpływu zmian cen na reakcje nabywców. W identyfikacji związków przyczynowo-skutkowych bardzo ważne jest doświadczenie badacza. Obok zastosowanych metod podstawowe znaczenie dla jakości wyników ma rodzaj i struktura zgromadzonych danych. Badania te tworzą podstawy budowy modeli marketingowych, które pozwalają symulować strategie marketingowe.  Z wielu metod badacze mogą wybierać określoną metodę, kierując się Wybór metod trzema podstawowymi kryteriami. Są to: gromadzenia Typ badań (rozpoznawcze, opisowe, przyczynowe): kryterium to odgrywa rolę filtra eliminującego a priori pewne metody, np. w badaniach rozpoznawczych nie stosuje się eksperymentu, danych Wizja rynku: poszczególne metody badawcze nie korespondują z tą samą wizją rynku; pewna grupa metod, np. metody eksperymentalne (w których zakłada się manipulowanie zmianami i pomiar reakcji uczestników – nabywców), koresponduje z wizją rynku jako mechanizmu, tymczasem metodom badań jakościowych odpowiada wizja rynku jako kategorii subiektywnej, trudnej do manipulowania i pomiaru; zgodnie z posiadaną wizją rynku badacz ma skłonność do wyboru tej, a nie innej metody, Dostępne zasoby finansowe i ludzkie (łącznie z kwalifikacjami i doświadczeniem badawczym. Celem metod gromadzenia danych jest nie tylko dostarczenie danych do rozwiązania problemu, ale także umożliwienie lepszej identyfikacji i operacjonalizacji problemu. Główne Przez metodę badań rozumieć będziemy zespół metody teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość gromadzenia postępowania zmierzającego do rozwiązania określonego problemu badawczego. informacji Możemy przeprowadzać badania : - wtórne; - pierwotne. Wybór metody badawczej powinien być warunkowany problemem badawczym, grupą respondentów oraz informacjami, jakie chcemy uzyskać podczas badania. Należy także brać pod uwagę zalety i wady każdej z metod badawczych w szczególności ich wpływu na jakość pozyskiwanych danych i możliwość analizy i interpretacji tych danych.  W zależności od wybranego narzędzia badawczego Przeprowadz przeprowadzenie badania będzie miało odmienną postać. Jest to związane z czasochłonnością przekradzenia samego badania enie oraz organizacją całego działania. Ważna jest tutaj koordynacja badania działań związanych z przeprowadzaniem faktycznym badania z procesem gromadzenia danych – aby umożliwić dalsza pracę nad nimi. Przeprowadzenie badań może być wykonane przez przedsiębiorstwo osobiście lub zlecone osobom zewnętrznym. Przy doborze osób zewnętrznych do prowadzenia badania należy brać pod uwagę rodzaj badania oraz cechy psychograficzne zleceniobiorcy. Ma to szczególne znaczenie w przypadku badania ankietowego bezpośredniego. Po przeprowadzeniu badania należy sprawdzić, czy wszystkie uzyskane dane są kompletne i wyczerpujące. Jeśli dane nie są kompletne należy je uzupełnić. Po uzyskanie kompletności danych z badania powinno nastąpić kodowanie oraz tabulacja danych. Analizowanie i interpretowanie danych Edycja pierwotna jest dokonywana w dniu badania i ma na celu wychwycenie technicznych potknięć (np. pustej strony w kwestionariuszu, sprawdzenie czytelności rękopisu), upewnienie się, czy odpowiedzi są logiczne. W rezultacie otrzymuje się spójne, trafne i istotne dane gotowe do kodowania. Kodowanie to proces identyfikacji i weryfikacji każdej odpowiedzi przez przydzielenie jej numeru bądź innego symbolu. Przydzielanie numeryczne symbole umożliwiają przekazanie zebranego materiału z danych źródłowych do komputera. Procedura kodowania zależy od charakteru pytań zawartych w kwestionariuszu. W przypadku pytań zamkniętych, kiedy respondent wybiera jeden z wielu wariantów, przyporządkowuje się mu odpowiedni symbol. W przypadku pytań otwartych kodowanie rozpoczyna się od zebrania wszystkich kwestionariuszy i wybrania istotnych elementów w odpowiedziach respondentów. Kolejny etap analizy danych to tabulacja, polegająca na umieszczeniu poukładanych, kolejnych danych w tabelach lub innych formach, np. w tablicach częstości, które pokazują liczbę odpowiedzi lub obserwacji zawartych w rzędach i kolumnach przyporządkowanych określonym zmiennym. Tak przygotowany zbiór informacji podlega analizie. Analizowanie i interpretowanie danych Zebrane dane powinny być zanalizowane oraz odpowiednio zinterpretowane. Analiza danych to proces przetwarzania danych w celu uzyskania na ich podstawie użytecznych informacji i wniosków. W zależności od rodzaju danych i stawianych problemów, może to oznaczać użycie metod statystycznych, eksploracyjnych i innych. Ze względu na liczbę badanych zmiennych można wyróżnić analizę jednoczynnikową, dwuczynnikową oraz wieloczynnikową. Interpretacja – przeanalizowane dane muszą być zinterpretowane by mogły być wykorzystane w działalności marketingowej przedsiębiorstwa. Metody interpretacji danych to: a. Indukcja – formułowanie uogólnień na podstawie danych empirycznie zgromadzonych. Indukcja eliminacyjna – umożliwia formułowanie uogólnienia wykraczającego poza wyjściowe dane faktyczne, a jednocześnie poważnie uzasadnia domysł uogólniający. Indukcja statystyczna – pozwala określić zależność między cechami na podstawie częstości pojawiania się danej cechy z inną cechą czy innymi cechami lub na podstawie siły współzależności między nimi). „od szczegółu do ogółu”. b. Analogia – rozumowanie „od szczegółu do szczegółu” – przetworzenie twierdzeń dotyczących jednego zjawiska na inne na podstawie istniejących między nimi podobieństw. c. Dedukcja – wnioskowanie pośrednie, nie zaś obserwacja rzeczywistości czy doświadczenia. Rezultatem dedukcji są modele, schematy rzeczywistości. d. Synteza – prowadzi do niej indukcja. Synteza wyraża się w uogólnieniach w postaci prawidłowości i twierdzeń możliwych do sprawdzenia w rzeczywistości. W analizie danych badawczych pomocne są programy komputerowe, które pozwalają na wykonanie szybkich obliczeń oraz umożliwiają graficzne zobrazowanie danych. Sporządzanie raportu z badań Raport badawczy informuje o metodologii, rezultatach, wnioskach i zaleceniach. Raport badawczy oznacza kompletny i całościowy opis działań wykonanych w celu wygenerowania informacji. Oznacza to kompletną pracę naukową wydaną w formie publikacji z opisem przeprowadzonych badań lub też pełne sprawozdanie, zawierające opis przeprowadzonych badań. W raporcie zawarte jest szczegółowe podsumowanie celów, metod, wyników i wniosków pełnego raportu badawczego, dostarczające ilość informacji wystarczającą do przeprowadzenia niezależnej oceny badania i zmniejszające potrzebę korzystania z pełnego raportu badawczego. Metody badań ilościowych  Badanie ankietowe („ankieta”) to metoda badawcza, w której istotną role odgrywa przemyślany, z góry ustalony zestaw pytań skierowany do wybranej grupy respondentów (kwestionariusz badawczy). Badanie ankietowe to gromadzenie danych pierwotnych przez zbieranie odpowiedzi na przygotowane uprzednio pytania, zadawane badanym osobom. Gromadzenie danych występuje poprzez kwestionariusz badawczy, czyli zbiór celowo zaprojektowanych i odpowiednio ułożonych pytań, które mają być zadane badanym osobom.  Kwestionariusz badawczy (ankieta) to zestaw pytań kierowanych do respondenta, ułożonych w określonym porządku, sformułowanych zgodnie z kanonami wiedzy metodologicznej i przedstawiony osobie badanej w formie papierowego wydruku lub zaprezentowany mu w wersji komputerowej na ekranie monitora, w Internecie. Kwestionariusz badawczy jest projektowany według określonych etapów i zasad. W części nagłówkowej kwestionariusza badawczego powinny znaleźć się: informacja o podmiocie przeprowadzającym badanie, temacie i celu ankiety oraz instrukcja o sposobie odpowiadania na poszczególne pytania. W części zasadniczej umieszcza się pytania dotyczące badanego problemu  Respondent to osoba biorąca udział w badaniu. Respondent jest odpowiednio dobrany do celu badawczego i zakresu informacji, jakie chcemy uzyskać. Ankieter Ankieter jest potrzebny tylko w określonych rodzajach badania ankietowego, np. w ankiecie bezpośredniej. Ankieter to przeszkolony pracownik agencji badawczej lub przedsiębiorstwa, który zajmuje się pozyskiwaniem informacji od respondentów za pomocą opracowanych przez badaczy kwestionariuszy wywiadów. W zależności od rodzaju badania ankietowego ankieter może lub nie musi występować.  Badanie ankietowe z kwestionariuszem badawczym spełniają następujące funkcje: 1. Funkcja strukturyzacyjna. Ankieta nadaje wywiadowi kształt i strukturę, zapobiega pominięciu ważnych pytań, złemu ich sformułowaniu. 2. Funkcja logiczna. Sprawia, że badanie jest interesujące dla respondenta – dobrze opracowana prowadzi respondenta od zagadnienia do zagadnienia w sposób logiczny i celowy. 3. Funkcja porządkująca. Zmusza do utrzymania dyscypliny, do zadania wszystkich pytań i we właściwej kolejności. Pozostałe funkcje ankiety Ułatwia prowadzenie badania – ankieta nadaje wywiadowi kształt i strukturę; bez niej ankieter mógłby pominąć ważne pytania, źle je sformułować, a respondent mógłby się gubić we własnych odpowiedziach. Sprawia, że badanie jest interesujące dla respondenta. Starannie opracowana ankieta prowadzi respondenta od zagadnienia do zagadnienia w sposób logiczny i celowy. Badanie jest wtedy ciekawsze i stymulujące. Zmusza do utrzymania dyscypliny, do zadania wszystkich pytań we właściwej kolejności. Przystępując do opracowania projektu ankiety, trzeba uwzględnić wszystkie pytania, na które ma odpowiedzieć respondent. Trzeba też ustalić, w jaki sposób zadać te pytania. Te rozstrzygnięcia sprzyjają koncentracji umysłu, a bez nich pewne pytania mogłyby zostać pominięte lub postawione w niewłaściwy sposób.  Wspomaga pamięć. W badaniach rynku konsumpcyjnego konieczność użycia ankiety jest zupełnie oczywista. Natomiast badając rynek dóbr inwestycyjnych, trzeba niekiedy zorganizować tylko nieliczne kontakty badawcze, co wywołuje pokusę, be je zaimprowizować. Jest to postępowanie niewłaściwe i niebezpieczne. Nawet jeśli ankieta ma być podręczną listą pytań, przypomina tematy wywiadu i kolejność pytań. Ułatwia pracę ankietera. Dzięki dobrze zaprojektowanej ankiecie właściwie każdy może postawić pytania i zanotować odpowiedzi. Jasne i odpowiednio uporządkowane pytania czynią pracę łatwiejszą i przyjemniejszą zarówno dla ankietera, jaki dla respondenta. Upraszcza zapisywanie danych. Zebranie danych od dużej liczby osób przysporzyłoby kłopotów, gdyby nie istniał ustalony sposób ich zapisu. W dużych programach badawczych musi istnieć taka jednolita metoda; dostarcza jej właśnie ankieta. Osoby kodujące dane mogą szybko odczytywać je ze standardowych ankiet. Zbieranie ich z nieuporządkowanych notatek byłoby prawdziwym koszmarem. Badań ankietowych jest wiele rodzajów. Charakteryzują się różnorodnością form i metod postępowania. Można je klasyfikować według rożnych kryteriów. Najważniejsze z nich to: Zasięg badań Sposób doboru respondentów Metoda kontaktowania się z respondentami Charakter zbiorowości konsumentów Częstotliwość badań  Podział ze względu na zasięg badań:  badania wyczerpujące (pełne) obejmujące wszystkie jednostki w danej zbiorowości,  oraz badania niewyczerpujące (niepełne) obejmują tylko wybrane jednostki zbiorowości. Podział ze względu na sposób doboru respondentów:  Badanie ankietowe reprezentacyjne dotyczy badania, w którym zbiorowość próbna stanowi statystyczną reprezentację całej populacji.  Badania quasi-reprezentacyjne to badania, gdzie badana zbiorowość tylko pod pewnymi względami spełnia wymogi metody reprezentacyjnej,  Natomiast zbiorowość incydentalna (przypadkowa) to badania, gdzie respondentami są osoby przypadkowe.  Podział ze względu na metody kontaktowania się z respondentami Ankiety bezpośrednie (ustne) Badanie jest przeprowadzane w formie bezpośredniego kontaktu z respondentem. Ankieter podczas badania ma możliwość sprawdzać poprawność wypełniania kwestionariusz badawczego równocześnie z zachowaniem braku ingerencji w uzyskiwane informacja. Zalety badania ankietowego bezpośredniego: większa szansa wzbudzenia zainteresowania respondenta ankietą, większe możliwości objaśnienia istoty pytań, większa dokładność uzyskanych informacji, lepsze zrozumienie przez ankietera odpowiedzi udzielonych przez respondenta, zdecydowanie większa efektywność w uzyskiwaniu informacji. Wady badania ankietowego bezpośredniego: większa złożoność trudności organizacji badań, większa pracochłonność i czasochłonność zbierania informacji, wyższe koszty badania, trudniejsza kontrola przebiegu badań.  Podział ze względu na metody kontaktowania się z respondentami Ankieta telefoniczna Badanie jest to prowadzenie przy użyciu telefonu. Ankieter dzwoni do respondenta i zadaje mu szereg pytań, które ma przygotowane w kwestionariuszu badawczym. Po uzyskaniu informacji od respondenta zakreśla w kwestionariuszu odpowiednie opcje odpowiedzi. Jest najchętniej stosowana w badaniach firm produkcyjnych, handlowych i usługowych. Zalety badania ankietowego telefonicznego: znaczna oszczędność czasu, stosunkowo niskie koszty badania. Wady badania ankietowego telefonicznego: ograniczenie się do komunikacji słownej, a zatem np. uniemożliwienie prezentacji produktu konieczność rezygnacji lub znacznego ograniczenie pytań skalowych ze względu na trudność zapamiętania przez respondenta wszystkich wariantów odpowiedzi, reżim czasowy (rozmowa telefoniczna trwająca dłużej niż 10 minut na ogół zniechęca respondenta do udzielania dalszych odpowiedzi), trudności z pogłębieniem tematu (brak bezpośredniego kontaktu najczęściej spłyca rozmowę; respondent odpowiada przez telefon na ogół krótko i prosto), problemy z uzyskaniem numerów telefonicznych respondentów.  Odmianą ankiety telefonicznej, umożliwiającą zaprezentowanie respondentowi produktu jest tzw. ankieta podzielona. Składa się ona ze wstępnej rozmowy telefonicznej, przesłania pocztą przesyłki zawierającej odpowiednie materiały i ponownej, kontynuowanej rozmowy telefonicznej. Stosowana jest zwłaszcza w badaniach opinii nabywców o produktach innowacyjnych, nowo wprowadzonych na rynek. Ta forma ankiety pozwala ponadto zastosować w kwestionariuszu pytania skalowane.  Podział ze względu na metody kontaktowania się z respondentami Ankieta pocztowa Badanie ankietowe drogą pocztową polega na rozsyłaniu do respondentów kwestionariuszy badawczych z prośbą o wypełnienie oraz odesłanie z powrotem do przedsiębiorstwa. Zalety badania ankietowego drogą pocztową: relatywnie niskie koszty prowadzenia badania, wysoki stopień anonimowości, dotarcie do każdego docelowego obiektu badań, brak wpływu ankietera na respondenta, respondent może rozważyć swoją odpowiedź, duży stopień standaryzacji odpowiedzi, pozwalają na zadawanie wielu pytań. Wady badania ankietowego drogą pocztową: problemem jest zdobycie wiarygodnej listy adresów, z której będą losowani lub dobieranie celowo respondenci, mały zwrot wypełnionych kwestionariuszy badawczych.  W badaniu ankietowym drogą pocztową istotnym problemem jest zdobycie wiarygodnej listy adresów (można wykorzystać dane biur meldunkowych) oraz brak zwrotu ankiet przez respondentów. Często, w celu zwiększenia zwrotów ankiet, przedsiębiorstwa oferują drobne upominki, np. kubki, smycze, itp. Należy oczywiście pamiętać, że w przypadku badania ankietowego prasowego całość opłaty związana z przesłaniem do przedsiębiorstwa kwestionariusza badawczego przerzucona jest na przedsiębiorstwo. Podział ze względu na metody kontaktowania się z respondentami Ankieta prasowa W badaniu ankietowym prasowym badania są publikowane w postaci kwestionariusza na łamach prasy lub dołączane w postaci ulotki do dzienników lub tygodników. Zadaniem respondenta jest wypełnienia kwestionariusza i przesłanie go do siedziby przedsiębiorstwa. Podobnie jak w przypadku badania ankietowego pocztowego badanie ma małą zwrotność informacji. Często dla zwiększenia efektywności badania oferuje się w zamian za wypełnienie kwestionariusza udział w losowaniu nagród, np. wycieczki zagranicznej lub samochodu. Zalety badania ankietowego prasowego: łatwość wykonania badania, Wady badania ankietowego prasowego: wysokie koszty badania, mała zwrotność informacji. Ankietę prasową, podobnie jak i pocztową, stosuje się w tych sytuacjach, gdy badani są rozproszeni na rozległym terenie. Z uwagi na to, że tego rodzaju ankieta nie powoduje wielkich kosztów związanych z jej drukiem oraj rozprowadzeniem, może być ona stosowana w dużych ilościach, np. odpowiadających nakładowi danej gazety. Nadaje się więc szczególnie do przeróżnych sondaży opinii czytelników itp. badań. Podział ze względu na metody kontaktowania się z respondentami Ankieta rozdawana jest formą kontaktów z respondentami ściśle związaną z badaniem zbiorowości incydentalnych, przypadkowych. Najczęstszymi miejscami rozdawania kwestionariuszy są: sklep, poczekalnia, kawiarnia, zakład pracy. Wówczas prosi się respondentów o wypełnienie kwestionariusza na miejscu, zapewniając im niezbędne do tego warunki (stolik, krzesło, bezzwrotne długopisy itd.). Jeżeli ankiety rozdaje się na ulicy, prosi się o wypełnienie ich w domu i odesłanie pod wskazany adres lub oddanie w określonych sklepach bądź w innym wskazanym miejscu. Podobnie jak ankieta pocztowa i prasowa, ankieta rozdawana charakteryzują się znacznie niższą, w porównaniu z ankietą bezpośrednią, efektywnością zwrotu wypełnionych kwestionariuszy. Wspólną ich zaletą jest relatywnie mniejsza pracochłonność i kosztochłonność uzyskiwania informacji. Podział ze Ankieta internetowa Kwestionariusze ankiet są przesyłane respondentom pocztą elektroniczną, względu na bądź zamieszczane są na stronach internetowych. Kwestionariusze mogą metody zawierać wszelkie typy pytań, łącznie multimedialnymi materiałami poglądowymi i testowymi. W badaniu ankietowym internetowym kontaktowan uczestniczą osoby, które mają dostęp do Internetu. ia się z W jednym z wariantów metody zaproszenie do udziału w badaniu jest respondenta przesyłane pocztą elektroniczną do wybranej grupy użytkowników sieci. Respondenci, którzy wyrażą zgodę na udział, otrzymują numer mi identyfikacyjny i ewentualnie hasło, uprawniające do wypełnienia kwestionariusza ankiety, pod wskazanym adresem internetowym. Wypełnione kwestionariusze podlegają standardowej procedurze obliczeniowej. Inny wariant to ankieta ogólnodostępna, zamieszczona na stronie WWW. Reklamy i linki do ankiety umieszcza się na stronach często odwiedzanych, dobierając je pod kątem pożądanej grupy docelowej. Ankieta internetowa Zalety ankiety Wady ankiety internetowej: internetowej: szybkość uzyskiwania brak dokładnego określenia informacji zwrotnej, respondentów, niski koszt wykonania badania, konieczność ograniczenia łatwość kontaktowania się z badania jedynie do środowiska respondentami, internautów, globalność badania. niemożność zapewnienia respondentom anonimowości, brak ogólnie dostępnych wykazów adresów poczty elektronicznej.  Podział ze względu na charakter badanej zbiorowości uwzględnia badania opinii konsumentów, badania opinii handlowców i badania opinii ekspertów: 1. Badania opinii konsumentów (nabywców). Badania ankietowe prowadzone są wśród konsumentów. Badanie może być przeprowadzone w domu konsumenta lub poza domem. Ankiety w domu stosuje się, gdy badanie ma charakter reprezentacyjny lub quasi-reprezentacyjny, wywiad jest długi i złożony, pytania są delikatnej natury, gdy badanie ma charakter powtarzalny (panelowy) lub gdy trzeba respondentowi pokazać materiały ilustracyjne. 2. Badanie opinii handlowców. Badanie ankietowe prowadzone jest wśród producentów i/lub pośredników rynkowych. Badanie może mieć postać ustrukturowaną (układ kwestionariusza jest sztywny, a ankieter sumiennie i po kolei realizuje wszystkie pytania), postać częściowo ustrukturowaną (ankieter posługuje się kwestionariuszem, ale ma pewną swobodę w dostosowaniu się do respondenta) lub postać nie ustrukturowaną (pytania mają postać listy zagadnień a nie regularnego kwestionariusza, a ankieter swobodnie rozmawia, dyskutuje z respondentem, notując ważne informacje). 3. Badania opinii ekspertów Badanie dotyczy ekspertów z danej dziedziny. Eksperci przy pomocy kwestionariusza badawczego wypowiadają się na określone tematy. W badaniu ekspertów często stosuje się metodę delficką. Wykorzystywana jest do określenia prawdopodobieństwa lub czasu zajścia przyszłych zdarzeń. Postawioną prognozę uzyskuje się poprzez przeprowadzenie serii ankiet wśród ekspertów. Problem zwykle jest definiowany przez organizatorów badania, niekiedy eksperci proszeni są o zasugerowanie tematów.  Inne: Metoda delficka – staranne przygotowanie sesji powtarzalnych badań ankietowych kierowanych do wybitnych specjalistów z różnych dziedzin, pracujących niezależnie i nie wiedzących o tym, że biorą udział we wspólnym badaniu, a następnie stopniowe uwzględnianie ich opinii przez informowanie respondentów o wynikach poprzedniej ankiety  Podział ze względu na częstotliwość badań badanie spontaniczne (incydentalne badanie różnych zbiorowości respondentów), badanie panelowe, polegające na ponawianiu w pewnych odstępach czasu badania wybranego problemu w tej samej lub podobnej pod pewnymi względami grupie respondentów, jednorazowe lub wielokrotne badania niewielkich grup konsumentów, działających wówczas jako zespoły oceniające lub doświadczalne.  Procedura badania ankietowego  Na tym etapie należy sformułować cel, któremu ma służyć badanie, i uwzględniając możliwości organizacyjne, Określen czasowe i finansowe, wyznaczyć zakres i technikę postępowania badawczego. ie celu, Konieczne jest zdefiniowanie zbiorowości zakresu generalnej (całkowitej) oraz podstawowej jednostki badawczej. i charakte Na wstępie budżet należy badania również i postępowania badawczego. określić harmonogram ru badania Etap ten powinien być poprzedzony analizą informacji wtórnych, dotyczących wybranego zagadnienia badawczego.  Populacja – grupa/zbiorowość, której wszystkie elementy mają wspólne cechy Ustaleni istotne z punktu widzenia celu badania i o której badacz chce uzyskać określone e liczby informacje, stosując kryterium liczby jednostek poddanych pomiarowi. i Badania wyczerpujące – prowadzone dla kryterió małych populacji, w których bada się wszystkie jednostki wchodzące w skład w doboru populacji. responde ntów Badania niewyczerpujące – badaniu poddaje się część populacji, tzw. próbę.  Etapy doboru próby: Zdefiniowanie populacji badanej – określa się podmiot (element) populacji, jednostkę próby, Proces zakres (gdzie) oraz czas. Ustalenie operatu (wykazu) populacji badanej – doboru zbiór jednostek populacji odwzorowany na określonej liście, z której dobiera się próbę, próby np. książka telefoniczna, adresowa, kartoteka. Każda jednostka w tym spisie występuje tylko raz, musi on być aktualny, ponumerowany oraz zawierać wszystkie jednostki badanej populacji. Ustalenie liczebności (wielkości próby) – powinna umożliwić dokonanie pomiaru oraz wyciągnięcie wniosków z określoną dokładnością i stopniem pewności. Wybór metody doboru próby Proces doboru próby badanej – rzeczywiste dotarcie do wybranych jednostek badania oraz przeprowadzenie pomiaru. Ustalenie Badania zbiorowości incydentalnych (przypadkowych) liczebności Badania quasi-reprezentacyjne (wielkości próby) Badania reprezentacyjne Największą wartość ma badanie reprezentacyjne, ponieważ tylko wyniki uzyskane tą metodą można z dużym prawdopodobieństwem uogólniać na całą (generalną) zbiorowość. Pozostałe metody umożliwiają uzyskanie informacji charakteryzujących jedynie daną, niewielką na ogół zbiorowość, która została objęta badaniem ankietowym.  1. Liczebność populacji jeśli przeprowadzone badanie ma dotyczyć studentów informatyki, to trzeba wiedzieć, ile w całym kraju jest studentów informatyki (chyba, że badanie jest międzynarodowe, a tym samym badamy studentów informatyki z różnych stron świata – to analogicznie sprawdzamy liczbę wszystkich studentów informatyki na świecie). Minimalna 2. Przewidywany udział badanego zjawiska w populacji liczebność załóżmy, że zamierzasz badać znajomość określonego języka programowania (np..NET) wśród studentów próby informatyki. Jakie są Twoje przewidywania co do udziału studentów posiadających wiedzę na ten temat w stosunku do wszystkich studentów informatyki? Jeśli nie masz takiej wiedzy, należy założyć 50%. 3. Poziom ufności, jaki założono Na ile chcesz mieć pewność, że uzyskane wyniki badania można odnieść do całej populacji? Zaleca się, aby było to minimum 95% (α=0,05). 4. Standardowy błąd szacunkowy, jaki założono O ile maksymalnie uzyskane wyniki badania mogą odbiegać od faktycznej wartości w populacji? O 3%? Czy może o 5%? Albo 7%? Im mniejszy błąd założysz, tym minimalna liczebność próby będzie większa. Mając wszystkie te dane, można już sprawdzić, ilu respondentów powinno wziąć udział w badania. Służy temu określony wzór. P – przewidywany udział badanego zjawiska w populacji e – standardowy błąd szacunkowy Z – wartość obliczana na podstawie przyjętego poziomu ufności (dla zalecanego minimalnego, tj. 95%, wynosi ona 1,96) N – liczebność populacji. Metody doboru próby 1. Metody doboru losowego Nieograniczony (prosty) dobór losowy, Dobór warstwowy, Dobór wielostopniowy 2. Metody doboru nielosowego (celowego) Dobór jednostek typowych Dobór proporcjonalny (kwotowy) Dobór metodą eliminacji Nieograniczony (prosty dobór losowy) Najczęściej stosuje się jedną z technik prostego doboru losowego: Losowanie Wybór za pomocą liczb losowych Dobór systematyczny  Etapy: Każdą jednostkę badanej zbiorowości zastępujemy jednakowej wielkości losem, Technika Umieszczone w urnie losy starannie mieszamy, losowani Wyciągamy ustaloną uprzednio liczbę losów, a W dalszym badaniu uczestniczą wyłącznie wylosowane jednostki. Forma ta bywa z przyczyn ekonomicznych względnie rzadko stosowana w ankietach wśród konsumentów (tylko w odniesieniu do niewielkich zbiorowości)