مدیریت خانواده و سبک زندگی (ویژۀ دختران) - PDF

‫ــــم‬ ‫لــــی ُم َح َّمــــ ٍد َو آلِ ُم َح َّمــــ ٍد َو َع ِّج ْ‬ ‫ــــل َف َر َج ُه ْ‬ ‫ـــــل َع ٰ‬ ‫اَللّٰ ُه َّ‬ ‫ــــم َص ِّ‬ ‫مدیریت خانواده و سبک زندگی...

‫ــــم‬ ‫لــــی ُم َح َّمــــ ٍد َو آلِ ُم َح َّمــــ ٍد َو َع ِّج ْ‬ ‫ــــل َف َر َج ُه ْ‬ ‫ـــــل َع ٰ‬ ‫اَللّٰ ُه َّ‬ ‫ــــم َص ِّ‬ ‫مدیریت خانواده و سبک زندگی‬ ‫(ویژۀ دختران)‬ ‫کلیۀ  رشتهها‬ ‫پایۀ دوازدهم‬ ‫دورۀ دوم متوسطه‬  ‫وزارت آموزش و پرورش‬ ‫سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي‬ ‫مدیریت خانواده و سبک زندگی (ویژه دختران) ـ پایۀ دوازدهم دورۀ دوم متوسطه ـ ‪112240‬‬ ‫نام کتاب‪:‬‬ ‫سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی‬ ‫پدیدآورنده‪:‬‬ ‫دفتر تألیف کتابهای درسی عمومی و متوسطه نظری‬ ‫مدیریت برنامهریزی درسی و تألیف‪:‬‬ ‫محمود امانیطهرانی‪ ،‬کوروش امیرینیا‪ ،‬مهدی اعتصامی‪ ،‬امیرحسین بانکیپورفرد‪ ،‬انسیه‬ ‫شناسه افزوده برنامهریزی و تألیف‪:‬‬ ‫جلیلی  طهماسبی‪ ،‬میترا دانشور‪ ،‬سیدمحمد دلبری‪ ،‬یاسین شکرانی‪ ،‬محسن میرمحمدصادقی‪،‬‬ ‫محمود معافی و محیالدین بهراممحمدیان (اعضای شورای برنامهریزی)‬ ‫امیرحسین بانکی پور فرد ‪ ،‬حامد مصلحی و ملیحه نقش زن (اعضای گروه تألیف) ـ عاطفه حیرت‪،‬‬ ‫سید مهدی صدری و فاطمه مالکی (همکاران تألیف) ـ نویسنده داستان‪ :‬بهزاد دانشگر‬ ‫هادی حسینخانی‪ ،‬نسیم کریمی‪ ،‬مریم مسائلی‪ ،‬شایسته غالمعلی دهکردی‪ ،‬تاجالملوک حسینی‪،‬‬ ‫زهره شریفنسب‪ ،‬زهره آقایی‪ ،‬اعظم بانکیپورفرد‪ ،‬مریم حجابی‪ ،‬منیر جانقربان‪ ،‬هاجر شریف بهشتی‪،‬‬ ‫سمیه سادات طباطبایی‪ ،‬سید محمدمهدی روحانی‪ ،‬مریم مزروعی‪ ،‬مطهره کاروان‪ ،‬حورا فروزبخش‪،‬‬ ‫زینبالسادات مدنیان‪ ،‬رامین اسالمی و منیرالسادات مهدوی (مشاوران) ـ سجاد مهدیزاده‪ ،‬محبوبه‬ ‫موسوی و فاطمه مشایی (بازنگری)‬ ‫اداره ّ‬ ‫کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی‬ ‫مدیریت آماده‌سازی هنری‪:‬‬ ‫احمدرضا امینی(مدیر امور فنی و چاپ) ـ جواد صفری (مدیر هنری) ـ مجتبی زند (طراح گرافیک)ـ‬ ‫شناسه افزوده آمادهسازی‪:‬‬ ‫(طراح جلد) ـ پریسا کیانی‪ ،‬صبا صفا (تصویرگر) ـ‬ ‫مریم وثوقی انباردان (صفحه آرا) ـ مریم کیوان ّ‬ ‫زهره برهانی‪ ،‬بهناز بهبود‪ ،‬نرگس رحمانیپور‪ ،‬زهرا رشیدی مقدم‪ ،‬کبری اجابتی و راحله زاد  فتح   اله‬ ‫(امور آمادهسازی)‬ ‫تهران‪ :‬خیابان ایرانشهر شمالی ـ ساختمان شمارۀ ‪ ۴‬آموزشوپرورش (شهید موسوی)‬ ‫نشانی سازمان‪:‬‬ ‫تلفن‪۹ :‬ـ‪ ،۸۸۸۳۱۱۶۱‬دورنگار‪ ،۸۸۳۰۹۲۶۶ :‬کد پستی‪۱۵۸۴۷۴۷۳۵۹ :‬‬ ‫وبگاه‪ www.chap.sch.ir :‬و ‪www.irtextbook.ir‬‬ ‫شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران‪ :‬تهران ـ کیلومتر ‪ ۱۷‬جادۀ مخصوص کرج ـ خیابان‬ ‫ناشر‪:‬‬ ‫‪( ۶۱‬داروپخش) تلفن‪  ۵ :‬ـ ‪ ،۴۴۹۸۵۱۶۱‬دورنگار‪ ،44985160 :‬صندوق پستی‪۱۳۹ :‬ـ  ‪۳۷۵۱۵‬‬ ‫شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران « سهامی خاص»‬ ‫چاپخانه‪:‬‬ ‫چاپ ششم ‪1403‬‬ ‫سال انتشار و نوبت چاپ‪:‬‬ ‫شابك‪5‬ـ ‪3264‬ـ‪05‬ـ‪964‬ـ‪978‬‬ ‫‪   5‬ـ ‪  3264‬ـ  ‪ 05‬ـ ‪ 964‬ـ ‪ISBN 978‬‬ ‫از قبل از ازدواج قوانین اسالم‬ ‫هست که چه شخصی را زن‬ ‫قبول کند به ازدواج و چه زنی‬ ‫را مرد قبول کند برای ازدواج‪،‬‬ ‫اوصاف مرد‪ ،‬اوصاف زن‪ ،‬اینها‬ ‫در اسالم مطرح است‪.‬در هیچ‬ ‫حکومتیاینمطرحنیستکه‬ ‫مرد اوصافش چه باشد‪ ،‬زن‬ ‫اوصافش چه باشد‪.‬در اسالم‬ ‫این مطرح است‪ :‬وقت ازدواج‬ ‫چه وقت باشد‪ ،‬بعد از ازدواج‬ ‫چهروابطیبینزنومردباشد‪،‬‬ ‫وضع زندگی زن و مرد باهم‬ ‫چه جور باشد‪.‬‬ ‫امام خمینى « ُق ِّد َ‬ ‫س سِ ُّر ُه»‬ ‫صحیفۀ نور‪ ،‬جلد ‪ ،2‬صفحۀ ‪220‬‬ ‫کلیۀ حقوق مادی و معنوی این کتاب متع ّلق به سازمان پژوهش و برنامه ریزی‬ ‫آموزشی وزارت آموزش و پرورش است و هرگونه استفاده از کتاب و اجزای آن‬ ‫به صورت چاپی و الکترونیکی و ارائه در پایگاه هاي مجازی‪ ،‬نمایش‪ ،‬اقتباس‪،‬‬ ‫تلخیص‪ ،‬تبدیل‪ ،‬ترجمه‪ ،‬عکس برداری‪ ،‬نقاشی‪ ،‬تهیة فیلم و تکثیر به هر شکل‬ ‫و نوع‪ ،‬بدون کسب مج ّوز از این سازمان ممنوع است و متخ ّلفان تحت پیگرد‬ ‫قانونی قرار می گیرند‪.‬‬  ‫فهرست‬ ‫‪ /1‬صحنه ا ّول ‪ /‬زندگی با طعم دخترانه‬ ‫‪ /15‬صحنه دوم ‪ /‬زندگی با طعم رضایت‬ ‫‪ /31‬صحنه سوم ‪ /‬زندگی با طعم تردید‬ ‫‪ /61‬صحنه چهارم ‪ /‬زندگی با طعم پختگی‬ ‫‪ /89‬صحنه پنجم ‪ /‬زندگی با طعم پشیمانی‬ ‫‪ /107‬صحنه ششم ‪ /‬زندگی با طعم آرامش‬ ‫‪ /131‬صحنه هفتم ‪ /‬زندگی با طعم انتخاب‬ ‫‪ /161‬صحنه هشتم ‪ /‬زندگی با چاشنی اختالف‬ ‫‪ /171‬صحنه نهم ‪ /‬زندگی با طعم مهربانی‬ ‫‪ /182‬صحنه دهم ‪ /‬زندگی با طعم مسئولیّت‬ ‫‪ /193‬منابع پیشنهادی برای مطالعه‬  ‫پیشگفتار‬ ‫سخنی با دبیران گرامی‬ ‫این کتاب به روش خودخوان‪ ،‬نوشته شده است؛ بنابراین مهمترین روش تدریس آن‪ ،‬تدریس براساس روش «کالس معکوس»‬ ‫است‪.‬به این معنا که دانشآموزان قبل از برگزاری کالس‪ ،‬کل درس را خوانده و دبیر سؤال سادهای را تحتعنوان آزمون هفتگی‬ ‫برگزار میکند که نمرۀ آن به عنوان ارزیابی مستمر دانشآموزان قرار میگیرد‪.‬‬ ‫همچنین در طول کالس‪ ،‬بهجای تدریس‪ ،‬مطالب و فعالیتهای هر نما به بحث گذاشته میشود‪.‬‬ ‫سخنی با دانشآموز‬ ‫ما در زندگی خود امکان انتخابهای مختلفی داریم؛ رفتارمان با پدر و مادر را انتخاب میکنیم؛ هر چند انتخاب پدر و مادر در اختیار‬ ‫ما نیست‪.‬همسر‪ ،‬تنها خویشاوند نزدیکی است که حق انتخابش را داریم‪.‬‬ ‫وقتی انتخابت را کردی و «بله» را گفتی‪ ،‬وارد زندگی جدیدی میشوی و با همسرت زیر یک سقف میروی‪.‬در آن وقت باید بلد‬ ‫باشی چگونه زندگی کنی‪.‬سؤاالتی برایت پیش خواهد آمد که هرچه کتابهای ریاضی‪ ،‬زیستشناسی‪ ،‬هنر یا جغرافیا را ورق بزنی‪،‬‬ ‫جواب آنها را پیدا نمیکنی‪ x.‬و ‪y‬های عاشقی را نه راهحلهای دستگاه معادالت چند مجهولی معلوم میکند و نه نقشههای کتاب‬ ‫جغرافیا‪ ،‬کوهها و درههای زندگی را به تو نشان میدهد‪.‬‬ ‫اساسی خویش‪ ،‬در ارتباط زندگیات هم باشی‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫سؤاالت‬ ‫جواب‬ ‫یافتن‬ ‫فکر‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫پس تا از پشت نیمکتهای مدرسه بلند نشدهای‪ ،‬خوب‬ ‫در این کتاب‪ ،‬تالش بر این بوده است که صحنههایی از زندگی برایت مرور شود تا در هر جای ایران و از هر فرهنگ و مذهب و‬ ‫قومی که هستی‪ ،‬بتوانی از نماهای مختلف به زندگیات نگاه کنی و دربارۀ آن بیندیشی‪ ،‬با دوستان و همکالسیهایت‪ ،‬صحنهها را‬ ‫دنبال کنی و دربارهشان به گفتوگو بنشینی و لذت آموختن زندگی را بچشی‪.‬‬ ‫این کتاب همراه خوبی برای توست و تا سالها با آن کار داری؛ چرا که از نماهای مختلف‪ ،‬زندگیات را به تو نشان میدهد‪.‬این کتاب‬ ‫حساس زندگیات بارها و بارها به آن مراجعه کنی‪.‬‬ ‫می  تواند تا سالها در کتابخانۀ تو باشد و تو در لحظههای ّ‬ ‫دفتر تألیف كتاب‌های درسی عمومی و متوسطه نظری‬ ‫نظرسنجیکتابدرسی‬ ‫صحنه اول‬  ‫صحنۀ اول‬ ‫زندگی با طعم دخترانه‬ ‫‪1‬ـ نمای ‪ :1‬حس دختری‬ ‫فیروزه‬ ‫‪1‬‬ ‫کلید ماشین را برمیدارم و از راه پله‪ ،‬به سرعت پایین میآیم‪.‬سریع در پارکینگ را باز میکنم‬ ‫و امیدوارم که مامان زود برنگردد‪.‬تا بیاید‪ ،‬من از کوچه بیرون رفتهام و با خود میگویم‬ ‫شب که برمیگردم از دلش در میآورم؛ گرچه میدانم این کار درستی نیست‪.‬آقا فؤاد هم‬ ‫مجبور است امروز را با اتوبوس برود باشگاه ورزشی‪.‬پسرۀ لوس و ننر‪ ،‬جدی جدی دچار‬ ‫خیاالت شده‪.‬فکر میکند همۀ امکانات مال اوست‪.‬‬ ‫وقتی میخواهم از سرکوچه بپیچم‪ ،‬توی خیابان بیاحتیاطی میکنم و یک موتوری‬ ‫جلویم خط ترمز میکشد‪.‬بعد با دست اشاره میکند و بلند بلند چیزهایی بلغور میکند‬ ‫که نمی فهمم‪.‬یک لحظه وسوسه میشوم‪ ،‬از ماشین پیاده بشوم و حقش را بگذارم‬ ‫کف دستش‪ ،‬اما او گاز میدهد و میرود‪.‬‬ ‫همهشان همینطورند‪.‬فؤاد هم یکی است مثل همین پسرهایی که بعضی وقتها‬ ‫فکر میکنم دخترها را مسخره میکنند‪.‬عکس و فیلم میگذارند و میگویند دختر‬ ‫است دیگر‪...‬انگار ما آدم نیستیم‪.‬خب‪ ،‬اگر تو میخواهی راحت بروی باشگاه‪ ،‬من هم‬ ‫‪2‬‬ ‫می خواهم راحت بروم کالس‪.‬حاال اینکه یک سال پشت کنکور مانده ام‪ ،‬دلیل نمیشود که مرا تحقیر‬ ‫کنی‪...‬بعد هم هی راه و بیراه به مامان و بابا گالیه میکند که فیروزه احترام مرا نگه نمیدارد‪.‬احترام‬ ‫ال چکار کردهام که احترامت را نگه نداشتهام؟ بر فرض‪ ،‬یک چند باری توی‬ ‫چه چیزت را نگه دارم؟‪...‬اص ً‬ ‫رویت ایستاده باشم‪.‬وقتی تو داد میزنی من هم بلدم فریاد بکشم و از حق خودم دفاع کنم ولو با روحیه‬ ‫لطیف دخترانهام سرشاخ شوم‪.‬‬ ‫به یاد هفتۀ پیش میافتم‪.‬پیراهن و شلواری را که تازه خریده بود‪ ،‬پوشیده بود و داشت جلوی آینه خودش‬ ‫را برانداز میکرد‪.‬کمی از درز پیراهنش باز شده بود‪.‬اولش فقط خواستم کمی دستش بیندازم‪.‬گفتم‪ :‬فؤاد!‬ ‫این لباسها را از پشت در کدام خانه برداشتهای؟‪...‬‬ ‫عصبانی شد و طعنه زد‪ :‬نه اینکه لباسهای تو خیلی با کالس است! من هم کم نیاوردم و جوابش را‬ ‫ال معلوم نیست لباسهایت پسرانه است یا دخترانه! نباید جلوی فؤاد کم‬ ‫دادم‪.‬فؤاد هم دوباره گفت‪ :‬اص ً‬ ‫میآوردم‪.‬خب من هم عصبی شدم و فریادم به هوا رفت‪.‬‬ ‫مامان که آمد وسط معرکه‪ ،‬خواست آرامم کند اما بدتر شد‪.‬فؤاد گفت‪ :‬لباسش را مسخره کردهام و مامان‬ ‫هم به من نهیب زد که چرا توی کار همدیگر دخالت میکنید؟‪...‬تو چه کار به لباس برادرت داری؟‪...‬‬ ‫من تازه بدتر شدم‪.‬با عصبانیت گفتم‪ :‬بله ‪...‬همیشه طرف شازده پسرتان را میگیرید‪...‬همیشه حق‬ ‫ال ما دخترها هیچ حقی نداریم‪...‬چطور آقا فؤاد حق دارد به رفت و آمد من ایراد‬ ‫با آقازادهتان است‪.‬اص ً‬ ‫بگیرد و برای من تعیین تکلیف کند‪ ،‬اینها دخالت نیست‪...‬ولی من حق ندارم به این شازده‪ ،‬یک کلمه‬ ‫چیزی بگویم‪ ،‬مبادا بهش بربخورد!؟‬ ‫مامان که از این اوضاع کالفه شده بود‪ ،‬کمی هم فؤاد را سرزنش کرد‪.‬آن شب‪ ،‬اوقات همهمان تلخ‬ ‫بود‪.‬یکی دو روزی طول کشید تا بابا از سفر آمد و دوباره اوضاع خانه عادی شد‪.‬‬ ‫امروز هم که واقع ًا تقصیر فؤاد بود‪.‬صبح که داشت میرفت‪ ،‬بلند به مامان گفتم‪ :‬من امروز با ماشین میروم‬ ‫کالس کنکور مامان‪.‬مگر ماشین برای همه ما نیست؟ بعد از کالس هم میخواهیم با دوستهایم برویم‬ ‫نمایشگاه صنایع دستی‪.‬‬ ‫بلند گفتم که فؤاد هم بشنود‪.‬فؤاد از جلوی در خانه صدایش را بلند کرد‪ :‬کسی به ماشین دست نزند؛‬ ‫ماشین خراب است‪.‬باید ببرمش تعمیر‪.‬‬ ‫حتم ًا این هم یکی دیگر از حقههایش است‪.‬ماشین به قول بابا دارد مثل ساعت کار میکند‪.‬ولی‪...‬؟ این‬ ‫ال روشن نبود‪.‬چراغ موتور است یا چراغ روغن؟ نمی  دانم ولی‬ ‫چراغ چیست که زیر فرمان روشن شده!؟ قب ً‬ ‫ماشین دارد پت پت میکند و سرعت نمیگیرد‪.‬‬ ‫دستهایم از نگرانی و اضطراب میلرزد‪.‬ذهنم قفل میکند‪.‬ماشینهایی که از کنارم رد میشوند‪ ،‬بوق‬ ‫میزنند که سریعتر بروم‪.‬با احتیاط میآیم کنار‪.‬هنوز درست به کنار خیابان نیامدهام که ماشین خاموش‬ ‫میشود‪.‬زنگ میزنم به فؤاد‪.‬گوشی را بر میدارد‪ ،‬یهو میترسم و قطع میکنم‪.‬میایستم کنار‪.‬یک‬ ‫تاکسی میایستد و رانندهاش میپرسد‪ :‬چی شده؟ چه مشکلی داره؟ میگویم نمیدانم‪.‬کمی با موتور‬ ‫ماشین ور میرود‪ ،‬ا ّما ماشین روشن نمیشود‪.‬عذرخواهی میکند و میرود‪.‬یک وانت هم میآید کنار و‬ ‫پیشنهاد بکسل کردن را میدهد‪.‬ا ّما من نمیدانم برای تعمیر به کجا بروم؟ چون همیشه فؤاد این کار را‬ ‫میکرد‪.‬در همین موقع‪ ،‬یک ماشین دیگر کمی جلوتر میایستد‪.‬یک دختر جوان و یک زنمیانسال از‬ ‫آن پیاده میشوند‪.‬تازه‪   « ،‬زیبا» و مادرش را میشناسم‪.‬میآیند جلو‪.‬زیبا سالم کرد و با نگرانی میپرسد‪:‬‬ ‫چیزی شده فیروزه؟‬ ‫‪3‬‬ ‫با مادرش احوالپرسی میکنم و میگویم ماشین خراب شده‪.‬رضوان خانم میگوید‪ :‬االن زنگ میزنم‬ ‫بابای زیبا بیاید‪ ،‬خودش ماشین را بکسل کند‪.‬‬ ‫برایشان میگویم که ترسیدهام به برادرم فؤاد خبر بدهم و بابا هم در سفر است‪.‬زیبا مرا به مادرش نشان‬ ‫میدهد و میگوید‪ :‬مامان ‪...‬ببین چه رنگ و رویی پیدا کرده!‬ ‫رضوان خانم میگوید‪ :‬کاری است که شده‪.‬تو هم با این حالت‪ ،‬صالح نیست اینجا بایستی‪.‬خانۀ ما نزدیک‬ ‫است‪.‬بیا برویم آنجا‪.‬به مامانت هم زنگ میزنم و نگران نباش‪ ،‬حل میشود‪.‬‬ ‫ماشین را قفل میکنم و با رضوان خانم و زیبا میروم خانۀ آنها‪.‬زیبا به آشپزخانه میرود‪.‬مادرش میگوید‬ ‫یک لیوان آب قند برای من بیاورد تا فشارم نیفتد‪.‬خودش هم زنگ میزند به مامان و ماجرا را برایش‬ ‫میگوید‪.‬اجازه میگیرد من کمی آنجا بمانم تا حالم بهتر شود‪.‬آقای صرامیکه بیاید خانه‪ ،‬ماشین را بکسل‬ ‫ال نگران نباش‪.‬مامانت قبول‬ ‫میکند و به تعمیرگاه میبرد‪.‬گوشی را میگذارد و لبخند میزند‪.‬میگوید‪ :‬فع ً‬ ‫کرد که اینجا باشی‪.‬گفت خودش زنگ میزند به فؤاد و خبر میدهد‪.‬‬ ‫مامان یک ربع بعد زنگ میزند‪.‬توضیح میدهد که فؤاد االن نمیتواند بیاید و گفته است دو ساعت‬ ‫دیگر میآید دنبال من تا برویم جایی که ماشین پارک شده است‪.‬یکی از دوستانش را هم میآورد تا‬ ‫نگاهی به ماشین بیندازد‪.‬‬ ‫زیبا از اتاقش یک لباس راحتی برایم میآورد؛ یکی از لباسهای خودش را‪.‬همانطور که فکر میکردم‪،‬‬ ‫یک بلوز صورتی است با دامن طوسی خوشرنگ که به هم میآیند‪.‬میگوید چند ساعتی تا آمدن باباش‬ ‫ال کمی استراحت کنم‪.‬‬‫وقت هست و بهتر است فع ً‬ ‫لباس خودش هم دخترانه است؛ مثل اتاقش که همۀ در و دیوارش به رنگ یاس است و لیمویی‪.‬با‬ ‫گلدانهای کوچک رنگ و وارنگ‪.‬یک ساعت رومیزی لیمویی و چندتایی تابلوی کوچک عکس از‬ ‫خودش توی سنین مختلف و قاب عکسی از برادرش‪ ،‬که در حرم امام رضا گرفتهاند‪.‬یک عکس هم‬ ‫هست که وقتی کوچک بوده با پدر و مادرش گرفته است‪ ،‬در حالی که چشمهای زیبا برقی از هیجان و‬ ‫نشاط دارد و دستش را انداخته است گردن پدر و مادرش؛ موهایش خرگوشی بسته شده و چهره اش را‬ ‫ناز کرده و ملوس‪ ،‬در حالی که کارنامهاش در دستش میباشد‪.‬پدر و مادرش هم معلوم است از کارهای‬ ‫او خنده شان گرفته‪.‬‬ ‫توی این لباس دخترانه حس متفاوت و عجیبی دارم‪.‬عادت به پوشیدن چنین لباسهایی ندارم‪.‬حس‬ ‫خوب و بامزه و شیرینی است که تا به حال کمتر تجربهاش کردهام‪.‬‬ ‫با زیبا نشستهایم توی سالن و داریم آلبوم عکسهایش را میبینیم‪.‬گاهی هم از نحوه درس خواندن‬ ‫خودمان و همکالسیهایمان حرف میزنیم و میخندیم‪.‬‬ ‫با صدای زنگ در‪ ،‬زیبا به سمت دربازکن میرود و با شادی فریاد میزند‪ :‬مامان‪ ،‬بابا‪ ،‬علیرضا را از پادگان‬ ‫آورده‪.‬هر دویمان میرویم به اتاق زیبا‪.‬من مانتویم را میپوشم و او به جای دامن‪ ،‬شلوار میپوشد با یک‬ ‫بلوز پوشیدهتر‪.‬‬ ‫وقتی داشتیم آلبوم عکسهای زیبا را میدیدیم‪ ،‬حس کردم که روابطش با داداشش‪ ،‬علیرضا‪ ،‬از همه‬ ‫بهتر است‪.‬دوتا خواهر دیگر هم دارد که ازدواج کردهاند‪.‬یکی از دامادها مغازهدار و دیگری فرهنگی است‪.‬‬ ‫زیبا جلوتر از من بیرون میدود‪.‬با پدر و برادرش روبوسی میکند‪.‬از خوشحالی روی پایش بند نیست و‬ ‫ال مرا یادش میرود‪...‬‬‫اص ً‬ ‫زیبا اصرار میکند‪ :‬حتم ًا شام باید پیش ما بمانی‪.‬به مادرت اطالع بده‪.‬بعد به کمک مامانش‪ ،‬میز شام را‬ ‫‪4‬‬  ‫میچیند و نمیگذارد من دست به چیزی بزنم‪.‬اص ً‬ ‫ال آرام و قرار ندارد و با همه بگو و بخند میکند؛ البته‬ ‫بیشتر از همه با علیرضا‪.‬خُ ب معلوم است که دلتنگ برادرش بوده و حاال چقدر خوشحال است از اینکه‬ ‫میتواند با او حرف بزند‪.‬‬ ‫زیبا یک ساعت قبل خیلی از برادرش تعریف میکرد‪.‬اینکه علیرضا در همۀ کارها و برنامههایش از او‬ ‫حمایت میکند و هر جا کمکی بخواهد‪ ،‬به دادش میرسد‪.‬بعد از شام‪ ،‬برادر زیبا میگوید دلش میخواهد‬ ‫نقاشیهای جدید زیبا را ببیند‪.‬میگوید همۀ خستگیهای پادگان یک طرف‪ ،‬دلتنگیها برای چای خوش‬ ‫عطر و طعم زیبا هم یک طرف‪.‬بعد میخندد که بعد از ازدواج زیبا باید یک فکر جدی برای چای بکند‪.‬‬ ‫زیبا خجالت میکشد و به بهانۀ آوردن سینی چای میرود توی آشپزخانه‪.‬آقای صرامیهاج و واج میپرسد‪:‬‬ ‫کو آدمیکه آنقدر خوب باشد که دختر دسته گلمان را بدهیم به او؟‬ ‫علیرضا این بار جدی میگوید‪ :‬بدون زیبا این خانه سوت و کور میشود‪...‬‬ ‫آقای صرامی‪ ،‬طوریکه انگار با خودش حرف میزند‪ ،‬میگوید‪ :‬آدم این بچه آخری را فکر میکند همیشه‬ ‫کوچک است‪.‬انگار متوجه بزرگ شدنشان نمیشود‪.‬‬ ‫همه به زیبا نگاه میکنند که دارد با سینی چای از آشپزخانه بیرون میآید‪.‬توی نگاه آقای صرامی‪ ،‬رضوان‬ ‫خانم و علیرضا محبتی عمیق و دوستداشتنی موج میزند‪.‬‬ ‫فکر میکنم‪ ،‬آیا اینها همیشه این قدر بامحبتاند و به هم اهمیت میدهند؟ هرچه هست‪ ،‬قشنگ معلوم‬ ‫است بخش مهم و جدی این محبت و نشاط در خانواده بر دوش زیباست‪.‬نمیدانم دوست دارم جای‬ ‫زیبا باشم یا نه؟ اما انگار دلم دارد تنگ میشود‪.‬برای بابا‪ ،‬برای مامان و برای فؤاد‪.‬برای احساسهایی‬ ‫که یک عمر سرکوبشان کردهام؛ برای آن لباس دخترانهای که توی کمدم افتاده و خیلی وقت پیش‬ ‫مامان برایم خریده است‪.‬برای مسافرت دستهجمعی با خانواده‪ ،‬برای حس حمایت فؤاد از خودم‪ ،‬برای‬ ‫اینکه بیاید دنبالم تا با هم از کالس برگردیم‪ ،‬برای عکسهایی که با هم نداریم‪ ،‬برای تشویقهایی که‬ ‫در هنگام برنده شدنش در مسابقات ورزشی از او دریغ کرده و به زبان نمیآوردم و باالخره برای خیلی‬ ‫چیزهای دیگر‪...‬حس غریبی دارم‪.‬‬ ‫وقتی فؤاد میآید دنبالم‪ ،‬نمیتوانم از خجالت توی چشمهایش نگاه کنم‪.‬خدا را شکر‪ ،‬دوستش هست‬ ‫که جلویش آبروداری میکند و دعوا راه نمیاندازد‪.‬وقتی میرسیم به ماشین‪ ،‬دوتایی میروند کاپوت را‬ ‫میزنند باال و نیم ساعتی کارشان طول میکشد‪.‬باالخره معلوم میشود که بنزین به موتور نمیرسد‪ ،‬اما‬ ‫با کمی دستکاری‪ ،‬ماشین راه میافتد تا صبح آن را ببرند تعمیرگاه‪.‬‬ ‫روز بعد زنگ میزنم به زیبا تا تشکر کنم‪.‬حرفهای زیادی برای گفتن با زیبا دارم؛ حرفهایی که شب‬ ‫قبل تا صبح توی ذهنم رژه رفتهاند‪.‬‬ ‫به زیبا میگویم‪ :‬تو چقدر دختری زیبا؟‪...‬تا به حال این قدر کنار کسی حس دخترانه نداشتهام‪...‬‬ ‫زیبا میخندد و میگوید‪ :‬وا! مگر تو دختر نیستی؟!‪...‬‬ ‫میگویم نه این قدر که تو هستی‪...‬‬ ‫میگوید‪ :‬به نظر من حسهای دخترانه از قشنگترین حسهای عالماند‪.‬‬ ‫بعد‪ ،‬از نشاطش‪ ،‬از بازیهای دخترانه و فضای دوستانهاش و از حس مرموز دخترانه میگوید‪.‬حرفهای‬ ‫زیبا‪ ،‬زیباست ولی قبولشان برایم سخت است‪.‬به نظر زیبا دخترها مثل نسیم بهاریاند؛ بانشاط و‬ ‫آرامشبخش و لطیف‪.‬‬ ‫‪5‬‬  ‫همجوشی‬ ‫با همکالسیهایتان دربارۀ اینکه کدامیک از روحیات و رفتارهای فیروزه و کدامیک از روحیات‬ ‫و رفتارهای زیبا را برای یک دختر میپسندید‪ ،‬بحث کنید‪.‬‬ ‫مهربانی دخترانه‬ ‫دختر بودن برای خودش عالَمی دارد؛ طوریکه هیچ حسی به پای آن نمیرسد‪.‬ویژگی بارز دختران‪ ،‬مهربانی‬ ‫آنهاست‪.‬دختر سرشار از مهربانی و لطافت است‪.‬دختر است که با مهربانیهای خودش‪ ،‬میتواند ناراحتیها و اختالفات‬ ‫را در خانه کاهش دهد‪.‬میتواند با ظرافتهای دخترانهاش به خانه رنگ و بوی دیگری بدهد؛ مهربانی کند و مثل‬ ‫گل به خانه طراوت و شادابی بدهد و در دل دیگران نفوذ کند؛ طوری که اگر در خانه نباشد‪ ،‬همه دلتنگ او شوند‪.‬‬ ‫شاید فکر کنید این تصویر یک دختر ایدهآل یا یک زندگی ایدهآل است؛ دختری كه هیچ مشکلی در خانه ندارد!‬ ‫پدرش‪ ،‬مادرش و برادر و خواهرش خیلی دوستش دارند و زیادی مهرباناند! ولی خیلی وقتها این طور نیست!‬ ‫مگر میشود در خانهای غم نباشد یا همه چیز سر جای خودش باشد؟ قطع ًا در همۀ خانهها مشکالتی هست‪،‬‬ ‫اما در واقع این دختر است که اتفاقات را به شکل دیگری درک میکند و به سبک دیگری با همه چیز رفتار‬ ‫میکند‪.‬دختر نسبت به خیلی از چیزهایی که دیگران‪ ،‬حتی متوجهشان نمیشوند‪ ،‬حساس است و همهچیز برای‬ ‫او اهمیت دارد‪.‬برای همین‪ ،‬دختر باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد‪.‬‬ ‫برای همین از نگاه اهل بیت ‪ ،‬دختران برای پدرانشان مانند گلهایی خوش بو و بابرکتاند‪ 1.‬وقتی به‬ ‫میگفتند کسی دختردار شده است‪ ،‬با نگاهی پدرانه و لبخندی سرشار از شادی‪ ،‬میفرمودند‪:‬‬ ‫پیامبر‬ ‫دختران چه فرزندان خوبی هستند‪:‬‬ ‫آمادۀ کمک به پدر و مادر؛‬ ‫سرشار از لطف؛‬ ‫    باعث برکت؛‬ ‫اُنس گیرنده؛‬ ‫پرستار خانواده؛‬ ‫ریزبین و هنرمند و ظریفکار؛‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫و پیشقدم در محبت و اُنس به پدر و مادر‪.‬‬ ‫مهربانی ابزاری است که دختر با آن میتواند جای خیلی چیزها را در زندگی پر کند‪.‬انرژی مثبت دادن و ایجاد‬ ‫نشاط در خانواده‪ ،‬هنر یک دختر است‪.‬‬ ‫دختر در خانه شادی و خوشی ایجاد میکند و با این کار میتواند مشکالتی را که برای هرکدام از اعضای خانواده‪،‬‬ ‫حتی پدر و مادرش پیش میآید‪ ،‬بهبود بخشد‪.‬‬ ‫اگر اهل مطالعهاید ‪...‬‬ ‫«  دخترانه» کتابی کوچک است که با زبانی ساده و روان‪ ،‬به بسیاری از سؤاالت دختران درباره‬ ‫ویژگیهایشان‪ ،‬ارتباطشان با پدر و مادر و خواهر و برادر پاسخ میدهد‪.‬فصل ا ّول کتاب «  حسدختری»‬ ‫و فصل دوم آن «  جنس دختری» است که دختران را با ویژگیهای فوقالعادهشان آشنا میکند‪.‬‬ ‫‪..‬‬ ‫ِیت ِر ْز َق َها‪(.‬کافی‪ ،‬ج ‪  ،   ۶‬ص ‪)۶‬‬ ‫یحان ٌَه تَشَ ُّم َها َو َق ْد ُکف َ‬ ‫‪1‬ـ َر َ‬ ‫ات ُم َف ِّل ٌ‬ ‫یات‪(.‬کافی‪ ،‬ج‪ ،  6‬ص‪)5‬‬ ‫ات ُم َب َار َک ٌ‬ ‫ات ُمون َِس ٌ‬ ‫ات ُملْطِ ف ٌ‬ ‫َات ُم َج ِّه َز ٌ‬ ‫‪٢‬ـ ن ِ ْع َم الْ َولَ ُد الْ َب َن ُ‬ ‫ات ُم ْبدِیات‪(.‬مستدرکالوسائل‪ ،‬ج ‪ ،15‬ص‪)115‬‬ ‫ات ُم َم ِّرضَ ٌ‬ ‫َات ُم ْؤن َِس ٌ‬ ‫ات ُملْطِ ف ٌ‬‫‪٣‬ـ ن ِ ْع َم الْ َولَ ُد الْ َب َن ُ‬ ‫‪6‬‬  ‫یک دختر مهربان و فهیم‪ ،‬تا آنجا که میتواند‬ ‫حل مشکالت خانواده‪ ،‬چنین رفتارهایی را‬ ‫در ّ‬ ‫از خود نشان میدهد‪:‬‬ ‫‪1‬ـ وقتیپسریبرسرمسئلهایباپدرشحرفش‬ ‫شده و حاضر نیست کوتاه بیاید و نزدیک است‬ ‫دیگر قهر کند و از خانه بگذارد و برود‪ ،‬ورود‬ ‫مهربانانۀ دختر خانواده به عنوان یک خواهر‬ ‫عاقل و دلسوز‪ ،‬تأثیر زیادی دارد‪.‬ممکن است‬ ‫خودش هم قب ً‬ ‫ال با برادرش دعوا کرده باشد و‬ ‫دل ُپری از او داشته باشد اما بهخوبی متوجه‬ ‫است که وقت تالفی کردن نیست‪.‬‬ ‫‪2‬ـ اگر دختری از دست حرفهای پدر و مادر‬ ‫یا حتی برادرش خسته شده است و مدام با آنها‬ ‫لج میکند یا فکر میکند که آنها خیلی روی او‬ ‫حساساند؛ چه کسی بهتر از خواهر بزرگترش‬ ‫میتواند با گرفتن دستهای او در دستهای‬ ‫خویش و یا حتی با در آغوش گرفتن او‪ ،‬آرامش‬ ‫را به او هدیه دهد؟‬ ‫‪3‬ـ وقتی پدر و مادر بر سر مسئلهای با هم‬ ‫حرفشان میشود‪ ،‬نقش دختر‪ ،‬طرفداری کردن‬ ‫از یکی و رها کردن دیگری نیست و حتی اگر بداند حق با یکی از آنهاست‪ ،‬طرف او را نمیگیرد‪.‬در چنین شرایطی‪،‬‬ ‫نقش دختر‪ ،‬کم کردن فاصلههاست‪ ،‬نه قضاوت کردن بین آنها یا بیشتر کردن دعوایشان‪.‬در این شرایط‪ ،‬وقتی‬ ‫پیش پدر و مادر میرود‪ ،‬از عشق همیشگی خود به آنها حرف میزند‪.‬بوسیدن پدر و مادر‪ ،‬میتواند تسکیندهندۀ‬ ‫ناراحتی آنها باشد‪.‬برای آنها یک لیوان آب میبرد و از خوبیهای هر دوی آنها و نیاز خود و بقیه‪ ،‬به آنها سخن‬ ‫میگوید‪.‬این همان سرمایۀ محبتی است که خدا به دختر داده و او را نشانۀ رحمتش قرار داده است‪.‬‬ ‫‪4‬ـ وقتی پدری مشکالت مالی و اقتصادی دارد‪ ،‬یا اینکه ممکن است اخالقش تند و خشن شده باشد‪ ،‬دختر‬ ‫میتواند حال و هوای او را عوض کند‪.‬لبخندی که دختر بهصورت پدر میزند‪ ،‬میتواند خستگی کار و زندگی‬ ‫را از تن او بیرون کند‪.‬‬ ‫نگو این کار‪ ،‬کار دخترهای لوس است‪.‬اگر میدانستی وقتی دختری به طرف پدرش میرود تا چیزهایی را که‬ ‫خریده است از دستش بگیرد‪ ،‬چه حسی به او دست میدهد‪ ،‬این کار را جزء برنامههای همیشگی خودت قرار‬ ‫میدادی‪.‬پدر از لفّاظی و شیرینزبانی دخترش خوشش میآید‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫مهربانی تو و تشکر تو از او بابت همه چیز‪ ،‬بابت بودنش و بابت دستهای گرمش‪ ،‬خستگی را از دل پدر میبرد!‬ ‫قند در دلش آب میشود وقتی میشنود که دخترش او را میفهمد و َقدرش را میداند! حتی اگر پدر به روی‬ ‫خودش نیاورد!‬ ‫خدا هم این نگاه پرمهر تو به پدر و مادرت را دوست دارد و آن را عبادت محسوب میکند‪.‬این جمله را از پیامبر‬ ‫به یاد داشته باش‪« :‬هیچ فرزند صالحی به والدینش نظر پر مهر و رأفت نمیافکند‪ ،‬مگر آنکه‬ ‫مهربانیها‬ ‫خداوند به او در برابر هر نگاه‪ ،‬ثواب و پاداش یک حج پذیرفته شده میدهد؛ هرچند که این نگاه‪ ،‬روزی‬ ‫‪1‬‬ ‫صدبار تکرار شود»‪.‬‬ ‫همجوشی‬ ‫اگر خود یا یکی از دوستانتان خاطرهای دارید که در شرایط نگرانی و اضطرار مادرتان‪ ،‬توانستهاید‬ ‫شادی را به وی برگردانید‪ ،‬آن را برای همکالسیتان بیان کنید‪.‬‬ ‫‪2‬ـ نمای ‪ :2‬دختر یعنی این ‪...‬‬ ‫* هر دختری در زندگی‪ ،‬دوست دارد به جایگاه و نقش مناسبی که در ذهنش برای خود ترسیم‬ ‫کرده است برسد؛ جایگاهی که احساس میکند با رسیدن به آن‪ ،‬به نقطۀ مطلوب و زندگی ایدهآلش‬ ‫‪2‬‬ ‫دست یافته است‪.‬‬ ‫همجوشی‬ ‫جدا از نقشهایی که یک دختر میتواند در اجتماع داشته باشد‪ ،‬به نظر شما دختران در خانواده‬ ‫چه نقشی را میتوانند برای خود در نظر بگیرند؟‬ ‫دختر از نگاه خانواده‬ ‫ا ّولین جایی که هر کس‪ ،‬نه فقط یک دختر‪ ،‬در آن میتواند دربارۀ خصوصیات خودش چیزی بداند‪،‬‬ ‫خانواده است‪.‬پدر‪ ،‬مادر‪ ،‬خواهر و برادر‪ ،‬هر کدام قضاوت خاصی دربارۀ دختران دارند؛ قضاوتهایی که گاهی در‬ ‫البهالی گالیههای مادرانه‪ ،‬یا نصیحتهای پدرانه و یا بگو و مگوهای برادرانه و خواهرانه‪ ،‬خود را نشان میدهند‪.‬‬ ‫اهلل أَ   ْک َب ُر َو أَطْیب (بحاراالنوار‪،‬‬ ‫ول اهللِ َو إِ ْن ن ََظ َر فِی ُک ِّل ی ْو ٍم مِائ َ‪َ..‬ه نَظْ َر ٍ‪..‬ه ق َ‬ ‫َال ن ََع ْم ُ‬ ‫ور ‪ٌ..‬ه َفقَالُوا یا َر ُس َ‬ ‫‪..‬‬ ‫ان لَ ُه ب ُِک ِّل ن َْظ َر ٍه ح َِّج ٌه َم ْب ُر َ‬ ‫‪..‬‬ ‫‪1‬ـ َما َولَ ٌد بَا ٌّر ن ََظ َر إِلَى أَبَ َوی ِه ب َِر ‪  ٍ..‬‬ ‫حمه إِ َّاَّل َک َ‬ ‫ج ‪ ،۷۱‬ص ‪)۷۳‬‬ ‫‪8‬‬  ‫در ذهن تو چه میگذرد؟‬ ‫اینها جمالتی است که اطرافیان به دختر میگویند‪.‬‬ ‫هر کدام از موارد را که با آن موافقید‪ ،‬عالمت بزنید‪.‬‬ ‫پدر میگوید‪:‬‬ ‫مادر میگوید‪:‬‬ ‫بابایی هستند و خیلی خودشان را لوس میکنند‪.‬‬ ‫مسئولیتپذیر نیستند و دربارۀ زندگی و کارهایشان درست‬ ‫با هر حرفی که از والدین میشنوند‪ ،‬عصبانی میشوند و‬ ‫تصمیم نمیگیرند‪.‬‬ ‫پرخاشگری میکنند‪.‬‬ ‫عاطفی و دلنازکاند‪.‬اگر مادر گریه کند‪ ،‬دختر هم به‬ ‫بعضیهایشان توقعات بیجا و خواستههای نامتناسب با سن‬ ‫دنبالش گریه میکند‪.‬‬ ‫و سالشان دارند‪.‬‬ ‫لجبازند و حرف بزرگترها را قبول نمیکنند‪.‬‬ ‫خیلی بامحبت و دلسوز هستند‪.‬‬ ‫اغلب روبهروی آینه نشستهاند یا مدام گوشی تلفن همراه‪،‬‬ ‫‪....................................................................................‬‬ ‫دستشان است‪.‬‬ ‫برادر میگوید‪:‬‬ ‫به حرف دوستانشان بیشتر از ما گوش‬ ‫میدهند‪.‬‬ ‫بعضیهایشانترسووبعض ًااحساساتیهستند‪.‬‬ ‫برای تغییر چیدمان خانه یا تزیین آن‬ ‫مهرباناند‪.‬‬ ‫هنرمندی و ذوق بروز میدهند‪.‬‬ ‫پرحرف و اهل غرغر هستند‪.‬‬ ‫گاهی تنبلی میکنند و دست به سیاه و‬ ‫اهل تالفی هستند‪.‬‬ ‫سفید نمیزنند‪.‬‬ ‫‪........................................................................................‬‬ ‫عالقه بیشتری به معنویات دارند‪.‬‬ ‫خواهر میگوید‪:‬‬ ‫‪.............................................................................................‬‬ ‫‪.................................................................................................‬‬ ‫مثل یک دوست مهربان و دلسوز برایم است که همۀ‬ ‫‪............................................................................................‬‬ ‫حرفهای دلم را میتوانم به او بگویم‪.‬‬ ‫‪.................................................................................................‬‬ ‫گاهی به من حسودی میکند و همین‪ ،‬باعث مشاجرههایی‬ ‫میشود و در خانه دعوا درست میشود!‬ ‫‪................................................................................................‬‬ ‫‪....................................................................................................‬‬ ‫همجوشی‬ ‫خطاب به مردان میگوید که «زنان» در خانههای شما «گلهایی لطیفاند»‬ ‫حضرت علی‬ ‫که باید نسبت به آنها با کمال دقت و ظرافت رفتار کرد‪«.‬زن‪ ،‬پیشکار و خدمتگزار شما‬ ‫نیست» که خیال کنید کارهای سنگین‪ ،‬که بیش از حد طاقت اوست‪ ،‬باید به او محول کرد‪.‬‬ ‫‪١‬‬ ‫با توجه به این مطلب‪ ،‬چند نمونه از نقشهایی را که زنان در دنیای امروز در خانواده و جامعه‬ ‫دارند و با لطافت آنها سازگار نیست‪ ،‬بیان کنید‪.‬‬ ‫‪١‬ـ ال ت َُم ِّلک الْ َم ْر ً‪..‬أه ِم َن ااْلَاْ ْم ِر ما ُیجا ِو ُز نَف َْسها ‪َ...‬فا َِّن الْ َم ْر َ‪..‬أه َر ْیحان ٌ‪َ..‬ه َو لَ ْی َس ْت ب ِ َق ْه َرمان ‪َ..‬ه‪(.‬کافی‪ ،‬ج ‪ ،5‬ص ‪)510‬‬ ‫‪9‬‬  ‫دختر از نگاه قرآن‬ ‫خداوند مهربان در قرآن‪ ،‬جایگاه دختران را مورد توجه ویژه قرار داده است و به مناسبتهای مختلف در مورد‬ ‫دختران سخن گفته است‪ ،‬برای مثال‪:‬‬ ‫که در قرآن آمده است‪ ،‬میخوانیم که مادر آن حضرت به خدا گفت‪ :‬نذر‬ ‫در داستان والدت حضرت مریم‬ ‫کرده بودم او را برای کارگزاری به حرم تو بفرستم اما او یک دختر است!‬ ‫ندا آمد‪:‬‬ ‫خدا بهتر میداند تو چه به دنیا آوردهای؛‬ ‫«لیس ال ّذ َک ُر َکاالُنثی‪»١‬؛ هیچکدام از مردان روزگار شما یا پسری که تو در نظر داشتی‪ ،‬به پای این دختر‬ ‫نمیرسد‪.‬او سرور زنان عصر خود خواهد بود‪.‬تو چیزی از ما خواسته بودی و ما بهتر از آن را به تو دادیم‪.‬‬ ‫پسری خواسته بودی که او را خادم حرم کنی! دختری به تو دادیم که دردانۀ حرم شد‪.‬‬ ‫تو کدام یک هستی؟!‬ ‫در یک کالس‪ ،‬دختران گوناگونی را میبینید که هر یک نقشها و رفتارهای متفاوتی در خانواده از خود‬ ‫نشان میدهند‪:‬‬ ‫الف) بعضی از دختران برای انجام دادن هر کاری بهانه میآورند و خود را به کار دیگری مشغول میکنند‪.‬انگار‬ ‫تافتۀ جدا بافته از خانوادهاند و هر اتفاقی که میافتد‪ ،‬به آنها ربطی ندارد‪.‬فقط و فقط به خودشان و سر و وضعشان‬ ‫اهمیت میدهند و به بقیه کاری ندارند‪.‬از ا ّول تکلیفشان را با همه چیز و همهکس روشن میکنند؛ کار نمیکنند‬ ‫که مجبور نشوند تا آخرش بروند‪.‬چنان خودشان را مشغول آینه و تیپشان میکنند که صبحها فرصتی برای خوردن‬ ‫صبحانه ندارند و با عجله از خانه بیرون‬ ‫میروند و این‪ ،‬دنیای آنها و هدف‬ ‫آنها میشود‪.‬بعضیها هم آن قدر‬ ‫درگیر فعالیتهای اجتماعی و مطالعه‬ ‫میشوند که در خانه فقط استراحت‬ ‫میکنند و کسی هم از آنها انتظار‬ ‫کاری ندارد‪.‬اگر هم کسی از آنها‬ ‫انتظار داشته باشد‪ ،‬به آن فرد فقط‬ ‫یک کلمه میگویند‪ :‬کار دارم؛ در‬ ‫حالی که ساعتهاست سرشان در‬ ‫گوشی است‪.‬‬ ‫‪١‬ـ سورۀ آل عمران‪،‬آیۀ ‪36‬‬ ‫‪10‬‬ ‫ب) بعضی دیگر هم اگر یک روز در خانه باشند و اتفاق ًا در کارهای منزل کمکی هم بکنند‪ ،‬سر همه منت میگذارند؛‬ ‫انگار کوه کندهاند‪.‬اینها فقط دوست دارند همه چیز تمیز و زیبا باشد و هر چیزی در جای خودش قرار داشته باشد‪.‬‬ ‫با همه هم مدام دعوا دارند که چرا اینجا و آنجا را کثیف و یا ریخت و پاش کردهاند و چرا همه چیز به هم ریخته‬ ‫است‪.‬حاال این به کنار؛ همیشه توقع دارند مادرشان همۀ کارها را بکند و آنها فقط گاهی کمکی کنند‪.‬آنها مدام‬ ‫در حال ایراد گرفتن به همهاند! دیگران هم آنها را شناختهاند‪ :‬دختری با گالیههای زیاد‪!...‬‬ ‫ج) بعضی هم وظیفهشناس و کمک حال مادرشان هستند‪.‬اگر روزی مهمانی به خانه بیاید خیال مادرشان راحت‬ ‫است؛ چون میداند با وجود دخترش‪ ،‬کارها برایش راحتتر خواهد بود‪.‬وقتی مادر میبیند که خانه از تمیزی برق‬ ‫میزند‪ ،‬پیش خودش میگوید‪ :‬دخترم برای خودش خانمی شده است! وقتی مسافرتی پیش میآید‪ ،‬خاطرم جمع‬ ‫پیش بچههایم بماند تا برگردم‪.‬دخترم‬‫است که دختر کدبانویی دارم و دیگر نیازی نیست به مادربزرگ بگویم ِ‬ ‫میداند وقتی که در خانه نیستم‪ ،‬وظیفهاش سنگینتر میشود‪.‬نه اینکه از درسش بزند! وقت کمتری را جلوی‬ ‫آینه میایستد یا کمتر برای گوشی وقت میگذارد‪ ،‬و به جای آن‪ ،‬کمک حال من است‪.‬‬ ‫* فکر نکن این یک دختر ایدهآل است که در افسانهها یافت میشود‪ ،‬نه! این فقط یک دختر مسئولیتپذیر است‪.‬‬ ‫‪11‬‬  ‫در ذهن تو چه میگذرد؟‬ ‫فکر میکنی رفتارهای تو در خانواده بیشتر شبیه کدامیک از گروههای باالست؟ آیا دستۀ دیگری‬ ‫از دختران هم هستند که در اینجا به آنها اشاره نشده ولی تو از آنها الگو میگیری؟‬ ‫دوست داری دیگران تو را جزء کدام گروه بدانند؟‬ ‫درست است که بعضی وقتها درس داری یا خستهای‪ ،‬اما تنها وظیفۀ تو درس خواندن نیست‪.‬نمیشود که همۀ‬ ‫زحمات خانه بر دوش مادر باشد و تو فقط یک مصرفکننده باشی‪.‬باالخره فرزندان هم باید در خانه مسئولیتی‬ ‫برعهده بگیرند‪.‬همه چیز به عهدۀ مادر یا پدر نیست‪.‬اگر مادر فقط به کارهای خودش بپردازد و وظیفۀ مادریاش‬ ‫را در قبال تو انجام ندهد‪ ،‬چقدر شاکی میشوی؟ چقدر او را به بی خیالی و بیمهری متهم میکنی؟‬ ‫کارهایی مثل تمیز کردن خانه و نظم دادن به وسایل‪ ،‬آماده کردن غذا و جمع کردن و شستن ظرفها‪ ،‬مسئولیت‬ ‫همۀ اعضای خانواده است؛ نه فقط مادر‪.‬اگر احساس میکنی که مادرت فرصت انجام دادن این کارها را به تو‬ ‫ال تو ظرفها را بشویی و‬ ‫نمیدهد‪ ،‬بهتر است به او پیشنهاد دهی که بعضی کارهای خانه را با تو تقسیم کند؛ مث ً‬ ‫او غذا درست کند یا تو جارو کنی و او ظرفها را بشوید و یا هر کاری را که خودت میدانی باری از دوش مادرت‬ ‫برمیدارد‪ ،‬برعهده بگیری‪.‬کافی است کمی همدلی کنی و از او بپرسی‪ :‬چطور میتوانم کمکت کنم؟ البته کمک‬ ‫در کارهای خانه فقط وظیفۀ دختران نیست و پسران و مردان نیز در این زمینه وظیفه دارند‪.‬‬ ‫اختالفات‬ ‫در ذهن تو چه میگذرد؟‬ ‫فرض کن به پول نیاز داری تا با دوستت به خرید بروی یا یکی از هم سن و سالهایت برای‬ ‫خودش چیزی مثل مانتو‪ ،‬لباس یا گوشی همراه خریده است در حالی که تو آن را نداری! از‬ ‫مادرت هم شنیدهای که پدرت شرایط مالی خوبی ندارد؛ در این شرایط کدامیک از رفتارهای‬ ‫زیر را بروز میدهی؟‬ ‫بیخیال وضع پدرم و خانواده میشوم و صدایم را بلند میکنم و میگویم‪ :‬فالنی‪ ،‬فالن چیز‬ ‫را دارد؛ من هم میخواهم! چرا وقتی نوبت من میشود‪ ،‬همیشه میگویید پول نداریم؟‬ ‫داد و بیداد نمیکنم ولی آن چیزی را که میخواهم با زبانهای مختلف به پدر و مادرم‬ ‫یادآوری میکنم‪.‬‬ ‫دربارۀ موقعیت مالی پدر و مادرم کمی فکر میکنم و سعی میکنم با آنها همدردی کنم‪.‬با‬ ‫توقعاتم‪ ،‬بار مالی آنها را اضافه نمیکنم؛ از چیزهایی که دوست دارم بخرم‪ ،‬داوطلبانه صرف نظر‬ ‫میکنم‪ ،‬تا بتوانم در مدیریت اقتصادی خانواده سهمی مهم داشته باشم‪.‬‬ ‫‪12‬‬ ‫به خاطر داری چند بار با پدر یا مادرت َحر َفت شده است؟ در اینطور مواقع چه میکنی؟ اختالف در هر خانهای‬ ‫هست؛ حتی در خانۀ آنهایی که بسیار خوشبختاند‪.‬مهم این است که با اختالف چگونه برخورد کنیم تا حرمتها‬ ‫و همبستگی خانوادگیمان به هم نخورد‪.‬‬ ‫برای حفظ حرمتها و همبستگیهای خانوادگی‪ ،‬باید شأن و جایگاه پدر و مادر حفظ شود‪.‬‬ ‫پدر و مادر حتی اگر در اشتباهاند‪ ،‬نباید حرمتشان شکسته شود‪.‬این محوریترین اصل در خانواده است‪.‬‬ ‫شاید گاهی فکر کنی که پدر و مادرت هم باید تو را درک کنند و خود را با شرایط و خواستههای تو وفق دهند‪.‬‬ ‫زندگی رستوران نیست که شما فقط مصرفکننده باشید و به شوری و تلخی چیزها ایراد بگیرید بلکه باید در‬ ‫ساخت و ساز زندگی همراهی کنید‪.‬‬ ‫دقت کنید که‪:‬‬ ‫‪.1‬کسی شما را به خاطر تفاوت دیدگاه با پدر و مادرتان سرزنش نمیکند اما هیچکس حرمتشکنی نسبت به‬ ‫پدر و مادر را نمیپذیرد‪.‬‬ ‫‪.2‬در خلوتهایی که با خودتان دارید‪ ،‬وقتی به اختالفات خود با پدر و مادر میاندیشید‪ ،‬منصف باشید‪.‬در همۀ‬ ‫اختالفات میتوان چهار حالت را تصور کرد؛ به آنها فکر کنید‪:‬‬ ‫ممکن است شما اشتباه کرده باشید و حق با پدر و مادرتان باشد؛‬ ‫ممکن است حق با هردوی شما باشد و این اختالف مربوط به تفاوت سلیقهها یا یک برداشت اشتباه باشد‪.‬‬ ‫ممکن است حق با شما باشد و پدر و مادرتان اشتباه کرده باشند‪.‬‬ ‫در نهایت‪ ،‬ممکن است هم شما و هم پدر و مادرتان اشتباه کرده باشید‪.‬‬ ‫اختالفسلیقهداشتنباپدرومادربدنیست‪.‬تصمیمگیریهای‬ ‫سریع و نسنجیده‪ ،‬بدون فکر عمل کردن و نیز تندی کردن‬ ‫بد است‪.‬‬ ‫یکی از راههای حل مسئله این است که شخص بتواند موضوعی را که با دیگری در آن اختالف دارد از دید آن‬ ‫شخص ببیند و خودش را کام ً‬ ‫ال جای او بگذارد تا بتواند نظر او را در مورد آن موضوع‪ ،‬خوب درک کند‪.‬دیدگاه‬ ‫دیگران به فرد کمک میکند منطقی بودن صحبتهای دیگران را بهتر درک کند و آنها را راحتتر بپذیرد‪.‬‬ ‫‪.3‬اگر همۀ تالشتان را کردهاید ولی بازهم با پدر و مادر مشکل دارید‪ ،‬الزم است از یک مشاور امین یا یک‬ ‫بزرگتر مانند پدربزرگ یا مادربزرگتان کمک بگیرید‪.‬‬ ‫‪13‬‬  ‫انتظار نداشته باشید که پدر و مادر اص ً‬ ‫ال به شما تذکر ندهند‪.‬زمانی که خودتان با یک بچۀ کوچکتر طرف‬ ‫میشوید‪ ،‬چقدر از این بکننکنها به او میگویید؟ مطمئن باشید کمکهای فکری پدر و مادر و بکننکنهای‬ ‫مشفقانۀ آنها‪ ،‬جلوی پیشرفت واقعی شما را نمیگیرد‪.‬‬ ‫اگر اهل مطالعهاید ‪...‬‬ ‫«   نوجوان و خانواده» کتابی در اندازۀ جیبی است‪.‬این کتاب با همین حجم محدود‪ ،‬سعی میکند‬ ‫راهکارهایی را به نوجوان برای حل مشکالت ارتباطیاش با خانواده و دیگران ارائه کند‪.‬‬ ‫‪14‬‬  ‫صحنه دوم‬ ‫نمای ‪ :2‬من و بابا و مامان‬ ‫نمای ‪ :1‬در جستوجوی هویت‬ ‫‪15‬‬  ‫صحنۀ دوم‬ ‫زندگی با طعم رضایت‬ ‫‪3‬ـ نمای ‪ :1‬در جست و جوی هویت‬ ‫فاطمه‬ ‫‪3‬‬ ‫صبر میکنم تا فؤاد خداحافظی کند و از خانه برود بیرون‪.‬فیروزه هم صبحانهاش تمام‬ ‫شده است‪ ،‬بلند میشود که برود‪.‬میپرسم‪ :‬عجله داری؟‪...‬‬ ‫فیروزه که نیم خیز شده‪ ،‬دوباره مینشیند‪.‬میگوید‪ :‬اتاقم کمیبهم ریخته است‪،‬‬ ‫میخواستم قبل از رفتنم مرتبش کنم‪.‬‬ ‫میگویم‪ :‬حاال بنشین تا صبحانه تمام شود‪...‬نهایتش این است که بعد کمکت میکنم‬ ‫و با هم اتاقت را مرتب میکنیم‪.‬‬ ‫فیروزه ساکت مینشیند کنار سفره‪ ،‬نگاهش میکنم‪.‬اگر موهایش کمی بلندتر بود‪،‬‬ ‫شبیه جوانیهای خودم میشد‪.‬شکل و قیافه و محکمیاش به من رفته است اما شور و‬ ‫هیجاناش نه؛ احتما ًال به بابایش رفته که هنوز هم آرامش ندارد و یکجا بند نمیشود‪.‬از‬ ‫این شهر به آن شهر‪...‬خدا رحم کرده که دیگر به کشورهای خارجی نمیرود‪.‬‬ ‫فیروزه میپرسد‪ :‬با من کاری دارید؟‬ ‫ً‬ ‫میگویم‪ :‬برایت سخت است کنار مامانت بنشینی؟‪...‬حتما باید با تو کاری داشته باشم‬ ‫‪16‬‬ ‫تا دو دقیقه کنارم باشی؟‪...‬فیروزه لب میگزد و میگوید‪ :‬نه‪...‬خب فکر کردم کارم دارید‪...‬گفتم اگر کاری‬ ‫دارید‪ ،‬زودتر بگویید‪...‬‬ ‫نگران است‪.‬دیشب که برگشت خانه‪ ،‬چیزی به او نگفتم‪.‬فقط یک نگاه تند کردم؛ آن هم دور از چشم فؤاد‪.‬‬ ‫فکر میکنم فؤاد بین راه چیزی به او گفته بود که با هم سرسنگین بودند‪.‬آن موقع اگر میخواستم چیزی‬ ‫بگویم‪ ،‬با عصبانیت میگفتم و دوباره دعوایمان میشد‪.‬در کتاب خوانده بودم‪ :‬وقتی از اشتباه بچههایتان‬ ‫عصبانی هستید‪ ،‬همان موقع با آنها صحبت نکنید؛ هم دعوایتان میشود و هم فرزندتان فرصت پیدا‬ ‫نمیکند به اشتباهش فکر کند‪.‬چون شما سریع قضاوت کردهاید و حکم دادهاید و همه چیز تمام شده‪.‬‬ ‫حاال طبق حرف این کتاب‪ ،‬احتما ًال فیروزه تا صبح وقت داشته به کارش فکر کند‪.‬نوشته بود با بچههایتان‬ ‫بیشتر گرم بگیرید اما ننوشته بود وقتی بچۀ آدم کنار دستمان احساس غریبی میکند و آشفته است‪ ،‬چهکار‬ ‫باید کنیم‪...‬انگار اینجا دارد شکنجه میشود! شاید هم تقصیر خودمان بوده که عادت نکردهایم کمیکنار‬ ‫همدیگر بنشینیم و با هم دو کلمه حرف بزنیم‪ ،‬ولی باالخره که چی؟‪...‬باید از یک جایی شروع کنم‪.‬‬ ‫میپرسم‪ :‬دیشب خوب خوابیدی؟‪...‬‬ ‫شانه باال میاندازد و میگوید‪ :‬ا ِی‪...‬‬ ‫انگار بخواهد بگوید مهم نیست‪ ،‬اما مهم است‪.‬شاید برای خودش مهم نباشد اما برای یک مادر مهم‬ ‫است که بچهاش شب آرامش داشته باشد‪.‬‬ ‫میگویم‪ :‬دیروز عصر که گوشیات را جواب نمیدادی‪ ،‬یهو دلم آشوب شد؛ بهخصوص وقتی فؤاد زنگ‬ ‫زد و سراغت را گرفت‪.‬گفت زنگ زدهای به او و قطع کردهای‪...‬از دلشوره داشتم میمردم‪.‬‬ ‫سرش را باال میآورد و با تعجب نگاهم میکند‪.‬نگاهش مثل همیشه کمیتیز است‪.‬‬ ‫میگوید‪ :‬این اخالقها را بریزید دور‪...‬دیگر دورۀ این حرفها گذشته‪.‬‬ ‫خیلی حرفها دارم برایش بگویم‪.‬اینکه یک مادر و دلشورههایش قدیم و جدید ندارد‪.‬اینکه همه چیز‬ ‫دنیا زیر و رو شده و همین اخالقها بوده که باعث شده هنوز چیزی به نام خانواده وجود داشته باشد اما‬ ‫میدانم که متوجه نمیشود‪.‬حرفهایم را میشنود اما متوجه نمیشود‪.‬تا مادر نشود‪ ،‬چیزی از دلشورههای‬ ‫مادرانه نمیفهمد؛ مثل خودم که گاهی حرف های مادرم را میشنیدم اما نمیفهمیدم‪.‬فکر میکردم آنها‬ ‫چرا موضوعات به این سادگی را اینقدر پیچیده میکنند اما حاال میدانم دلشورۀ یک مادر چیز سادهای‬ ‫نیست؛ یکی از معضالتی است که هیچ وقت تمام نمیشود‪ ،‬فقط شکل عوض میکند‪.‬‬ ‫ال االن چه دوره ای است؟‬ ‫میگویم‪ :‬مث ً‬ ‫میگوید‪ :‬االن دورهای است که دخترها آزادیهای بیشتری دارند‪.‬کسی آنها را محدود نمیکند‪.‬مردم به‬ ‫دخترهایشان اطمینان بیشتری دارند‪.‬‬ ‫میگویم‪ :‬آن وقت کی گفته ما داریم شما را محدود میکنیم؟‪...‬کی گفته که ما به دخترمان اطمینان نداریم؟‬ ‫میگوید‪ :‬همین که تا من میروم بیرون و کمیدیر میکنم‪ ،‬هی به من زنگ میزنید‪.‬میپرسید کجایم‪...‬‬ ‫کی برمیگردم‪...‬چرا رفتهام آنجا‪...‬به خدا خسته شدهام از این سین جیم شدنها‪...‬‬ ‫برایش توضیح میدهم اینکه ما نگرانش هستیم‪ ،‬به خاطر این نیست که به او اعتماد نداریم‪.‬ما به دخترمان‬ ‫اطمینان داریم؛ چون میدانیم چه دختر محکم و در عین حال پاکی تربیت کردهایم‪.‬‬ ‫دوباره میرود سراغ همان حرف های همیشگیاش‪.‬میگوید‪ :‬پس چرا برای فؤاد این طور نیستید؟‪...‬‬ ‫برای او نگران نیستید؟‪...‬‬ ‫چند لحظه لحنم تند میشود‪.‬میگویم‪ :‬تو چرا هر طور میشود‪ ،‬خودت را با فؤاد مقایسه میکنی؟ تو‬ ‫‪17‬‬  ‫فیروزهای و او فؤاد‪ ،‬این را بفهم‪...‬هی خودت را با فؤاد مقایسه نکن‪.‬‬ ‫عصبانی از جا بلند میشود‪.‬بغض‪ ،‬گلویش را میگیرد‪.‬میگوید‪ :‬خب مشکل همیشه همین بوده‪.‬فؤاد پسر‬ ‫بوده است و من دختر‪.‬بعد شما حق دارید مرا محدود کنید ولی فؤاد را نه‪...‬‬ ‫میخواهد قهر کند برود‪.‬حتی یک قدم هم میرود که صدای فریاد من نگهش میدارد‪.‬فیروزه‪...‬‬ ‫سرجایش میایستد؛ میگویم‪ :‬بنشین‪.‬‬ ‫اشک از کنار چشمهایش میزند بیرون‪.‬دوباره تکرار میکنم‪.‬این بار آرامتر مینشیند‪.‬باید با او مهربانتر‬ ‫باشم‪.‬شرایط سختی دارد‪.‬به هم ریخته و آشفته است‪.‬باید کمکش کنم‪.‬دستش را میگیرم و میکشانمش‬ ‫نزدیکتر به خودم‪.‬اشکهایش را پاک میکنم و میبوسمش‪.‬میگویم‪ :‬ببخشید که سرت داد زدم‪...‬ولی‬ ‫از اینکه میبینم داری مسیر را اشتباه میروی‪ ،‬عصبی میشوم‪.‬‬ ‫نگاه میکنم به صورتش‪.‬توضیح میدهم که نگرانی ما مربوط به خطرهایی است که میتواند بیرون‬ ‫از خانه برای یک دختر پیش بیاید‪.‬برایش از تفاوت بین گل میگویم با درخت‪.‬اینکه یک درخت کمتر‬ ‫و دیرتر ممکن است آسیب ببیند؛ چون درخت است‪.‬البته باید بگویم که خودم هم وقتی جوانتر بودم‬ ‫به این حرفها میخندیدم و میگفتم اینها کلیشۀ جنسیتی است‪ ،‬اما حاال میبینم واقع ًا یک گل اگر‬ ‫بخواهد شکل درخت باشد‪ ،‬دیگر لطافت نخواهد داشت‪.‬آن وقت شاید گل باشد ولی دیگر رز یا مریم‬ ‫نیست؛ میشود کاکتوس!‬ ‫از این تشبیه من خندهاش میگیرد‪.‬‬ ‫میگویم‪ :‬شاید باور نکنی ولی من هم از این روحیۀ مستقل و محکمت خوشم میآید‪.‬نه من و نه پدرت‪،‬‬ ‫هیچکدام دلمان نمیخواست یک دختر بی دست و پا داشته باشیم‪.‬من خودم هم از این روحیات داشتم‪.‬‬ ‫نمیگذاشتم کسی به من زور بگوید‪.‬باباجان یادم داده بود؛ بهم میگفت فاطمه جان‪ ،‬دختر بودن به معنی‬ ‫توسری خور بودن نیست‪.‬نباید بگذاری روحیهات ضعیف باشد و زود بشکنی یا خم شوی‪.‬داییهایم‬ ‫میگفتند اخالقهای فاطمه‪ ،‬مردانه و پسرانه است ولی به نظر من‪ ،‬محکم بودن ربطی به پسر و دختر‬ ‫بودن ندارد‪.‬هر کسی باید بتواند گلیمش را از آب بیرون بکشد‪.‬این چیزی است که تو خوب میفهمی‪.‬‬ ‫فیروزه نرم نرم آرام میشود‪.‬بعد برایش خاطرهای از روزگار مجردی خودم میگویم که خندهاش بیشتر‬ ‫میشود‪.‬‬ ‫خصوصیت خوبش همین است که میتواند روحیهاش را زود تغییر بدهد‪.‬با گفتن چند خاطره‪ ،‬یک دل‬ ‫سیر میخندیم‪.‬دست آخر حس میکنم حاال باید حرف دلم را به او بزنم‪.‬‬ ‫میگویم‪ :‬ولی یک چیز دیگر هم هست که باید بگویم‪.‬نمیدانم میتوانم حرفم را منتقل کنم یا نه‪.‬‬ ‫میخواهم بگویم چرا فکر میکنی برای اینکه قوی باشی‪ ،‬باید شبیه فؤاد باشی؟ برای اینکه آدم در زندگی‬ ‫محکم باشد‪ ،‬الزم نیست خودش را مثل پسرها کند‪.‬به دختر بودنت افتخار کن و یک دختر توانمند باش‪.‬‬ ‫اینکه حاال بعضیها به پسرها بیشتر توجه میکنند‪ ،‬مشکل آنهاست و مربوط به فرهنگ پایینشان است‪،‬‬ ‫ولی تو نباید به این دلیل بخشی از هویتت را نادیده بگیری‪.‬‬ ‫راستش میدانی‪ ،‬به نظرم تو هنوز تکلیفت را با خودت روشن نکردهای‪.‬انگار راهت را هنوز پیدا نکردهای‪.‬‬ ‫ال حس رهایی‬ ‫یک وقتهایی خیلی خوب درس میخوانی و یک روزهایی رها میکنی‪.‬یک روزهایی ک ً‬ ‫از همه چیز و همه کس را داری و روزهایی هم حس و حال معنوی میگیری‪.‬شاید هم اقتضای سن و‬ ‫سالت باشد‪ ،‬ولی حواست باشد که دیگر دارد دیر میشود‪.‬میخواهی چه کار کنی و چه برنامهای برای‬ ‫آیندهات داری؟ این روزها برای اینکه بتوانم تو را درک کنم‪ ،‬شروع کردهام به خواندن کتابهایی دربارۀ‬ ‫‪18‬‬ ‫دورۀ نوجوانی و جوانی‪.‬در یکی از همین کتابها نوشته بود هویت نوجوان باید زودتر شکل بگیرد و‬ ‫اگر تأخیر بیفتد‪ ،‬آسیبهای بدی به او میزند‪.‬به نظرم تو با توانمندیهایی که داری‪ ،‬باید زودتر از بقیۀ‬ ‫دوستانت بتوانی این سردرگمی را حل کنی‪.‬‬ ‫دستم را دراز میکنم و دستهای فیروزه را میگیرم‪.‬به چشمهایش زل میزنم حاال دیگر نگاهش را‬ ‫برنمیگرداند‪.‬این بار آرامتر است و مهربانتر‪.‬انگار دیگر خبری از آن تیزیها نیست‪.‬‬ ‫میگوید‪ :‬راستش خودم هم درگیرم؛ واقع ًا گیجم‪.‬دلم میخواهد زودتر راهم را پیدا کنم ولی نمیدانم چه‬ ‫ال چه رشتهای باید بروم؟ نمیدانم‬ ‫جوری‪.‬همهاش فکرم درگیر است که به درد چه کاری میخورم؟ اص ً‬ ‫میخواهم تهش به کجا برسم؟ سردرگمم مامان‪...‬‬ ‫همجوشی‬ ‫به نظر شما‪ ،‬فیروزه برای اینکه از سردرگمی نجات پیدا کند‪ ،‬بهتر است از کجا آغاز کند؟‬ ‫بر تکتک رفتارهایش تمرکز کند؛‬ ‫ارتباطاتش را یک به یک تصحیح کند؛‬ ‫تکلیفش را با هویتش روشن کند‪.‬‬ ‫سردرگمی‬ ‫نوجوانی سنی است که افراد در آن نقشها و موقعیتهای مختلفی را امتحان میکنند تا نقش و موقعیتی‬ ‫که بیشترین سازگاری با روحیات شخصیشان دارد را پیدا کنند‪.‬در این سن به کارهای مختلفی دست میزنند و‬ ‫هرچیزی را آزمایش میکنند تا عالیق و جهتگیریهای خودشان را پیدا کنند‪.‬الگوهای مختلف را امتحان میکنند‬ ‫و خودشان را به افراد مختلفی شبیه میکنند و تا پیش از شکلگیری هویتشان‪ ،‬احساس سردرگمی میکنند‪.‬‬ ‫این تغییرها و تفاوتها میتواند به مرور هویت شما نوجوانان را نیز شکل دهد‪.‬البته هر چه زودتر هویتتان را‬ ‫پیدا کنید‪ ،‬زمان بیشتری برای پیشرفت پیش رو دارید‪.‬در اینجا مهمترین سؤال پیش  روی شما این است‪:‬‬ ‫«  چگونه به این هویت دست یابم؟»‬ ‫هویّت‬ ‫هویّت به مجموعۀ افکار‪ ،‬ویژگیها و روحیات یک فرد و آنچه وی را از دیگران متمایز میکند‪ ،‬گفته‬ ‫میشود‪.‬این هویت دو بخش دارد؛ یک بخش آن شناخت وضعیت موجود و چیزهایی است که در اختیار شما‬ ‫قرار دارد‪.‬جنبه دیگر آن‪ ،‬ساختن آیندهای است که در اختیار شماست‪.‬پس هویت دو اصل محوری دارد‪ :‬ا ّول‬ ‫اینکه خودت را بشناسی و دوم اینکه آینده خودت را انتخاب کرده و بسازی‪.‬‬ ‫هویت‪ ،‬ترکیبی از داشتهها و نداشتههاست؛ یعنی من چه هستم و چه نیستم‪ ،‬چه باید باشم و چه نباید باشم‪.‬‬ ‫هویت‪ ،‬بایدها و نبایدهای رفتار را تعیین میکند و ویژگی فرد و تفاوت فرد را با دیگری ترسیم میکند‪.‬‬ ‫‪19‬‬  ‫در ذهن تو چه میگذرد؟‬ ‫عناصر اصلی هویتی خودت را بنویس‪.‬‬ ‫‪1‬ـ ویژگیها و روحیات اساسی من چیست؟‬ ‫‪2‬ـ ارزشها و اعتقادات خانوادۀ من چیست؟‬ ‫‪3‬ـ ویژگیهای قومیو محلی من چیست؟‬ ‫نظرت دربارۀ این امتیازات و داشتهها چیست؟ آیا آنها را میپسندی؟ آیا احساس کمبود یا غرور‬ ‫موجهی داری؟ آیا دوست داری بعضی از آنها را بپوشانی یا ارتقا دهی؟‬ ‫ّ‬ ‫بخش ا ّول‪ :‬شناخت وضعیت موجود من‬ ‫بیشتر کسانی که از هویت خود ناراضیاند‪ ،‬صرفاً به بخش ا ّول هویت خود و جنبههای منفی آن توجه میکنند‬ ‫و جنبۀ دوم هویتشان را که انتخاب و اختیارشان برای ساختن آینده است‪ ،‬نادیده میگیرند‪.‬حتم ًا جمالتی‬ ‫از این گونه را از این افراد شنیدهاید‪« :‬کاش زیباتر بودم یا حداقل استعداد بیشتری داشتم؛ کاش ثروتمندتر بودم‪.‬‬ ‫چرا دوستانم اینطور در هرگونه نعمتی غرقاند و من اینگونهام؟ نمیدانم چرا احساس میکنم کمتر از بقیهام‪.‬‬ ‫عوضش بعضیها هم برعکس‪ ،‬خوشبختاند‪.‬خانوادۀ خوبی دارند‪.‬غرق در نعمتاند‪.‬همه چیز تماماند»‪.‬‬ ‫آنها گاهی به سرنوشت و در و دیوار ایراد میگیرند و گاهی هم از خدا گالیه میکنند که چرا به دیگری چنین‬ ‫نعمتی دادهای یا اینکه چرا مرا در این خانه متولد کردهای و کلی چراهای دیگر‪.‬بعضیها هم جنسیتشان را‬ ‫نپذیرفتهاند یا هنوز با آن مشکالتی دارند‪.‬‬ ‫اگر شما هم دربارۀ آنچه هستید‪ ،‬ابهامات زیادی دارید یا اینکه از آنچه هستید فرار میکنید‪ ،‬بخش ا ّول هویتتان‬ ‫را هنوز به درستی شکل ندادهاید‪.‬برای این کار الزم است شناخت خود را از وضعیت موجودتان تکمیل کنید‪.‬‬ ‫اگر بخشهایی از این هویت را دوست ندارید‪ ،‬باید برای تغییر یا ترمیم آن تصمیم بگیرید اما اگر این کار خارج‬ ‫از ارادۀ شماست‪ ،‬توصیف زیر میتواند کمکتان کند‪.‬‬ ‫وضعیت بهینه‬ ‫بسیاری از افراد به اشتباه تصور میکنند که هرچه امکانات بیشتر و محدودیتهای کمتری داشته باشند یا در‬ ‫وضعیت مطلوبتری به دنیا آمده باشند‪ ،‬سرنوشت بهتری خواهند داشت‪.‬در حالی که داشتن بیشترین امکانات‪،‬‬ ‫همیشه بهترین حالت برای فرد نیست‪.‬‬ ‫استعدادها و توانمندیها و موقعیت هر فرد باید متناسب با مسیر آیندهاش به او داده شود‪.‬‬ ‫ممکن است امکانات زیاد‪ ،‬یک نفر را به سمت تنبلی بکشاند و فرد دیگری را به سمت موفقیت هدایت کند‪.‬‬ ‫در حالی که کمبود امکانات ممکن است نفر ا ّول را به کار و تالش وادار کند و نفر دوم را به ناامیدی بکشاند‪.‬‬ ‫‪20‬‬  ‫مواجهه با کمبودها‬ ‫کمتر کسی را میتوان یافت که در زندگی خود احساس کمبود و محدودیت نکند‪.‬البته نوع و میزان این احساس‬ ‫در میان افراد‪ ،‬متفاوت است‪.‬این احساس باعث میشود که فرد خود را در رسیدن به اهداف و آرزوهایش ناکام‬ ‫ببیند‪.‬برای همین‪ ،‬راهکارهای مختلفی برای حل این مسئله پیشنهاد میشود که چهار مورد از آنها را در اینجا‬ ‫بررسی میکنیم‪.‬‬ ‫‪1‬ـ آنچه را نمیتوانید تغییر بدهید‪ ،‬بپذیرید‪.‬در این شرایط‪ ،‬تالشتان را برای چیزهایی نگهدارید که قابل تغییر‬ ‫است و در اختیار شماست‪.‬بهتر است کمترین رنج را از نداشتههایتان بکشید و بیشترین لذت را از داشتههایتان‬ ‫ال یک معلول جسمی میتواند به جای غص