Araling Panlipunan 9: Ikatlong Markahan, Aralin 2: Pambansang Kita PDF

Araling Panlipunan 9 Ikatlong Markahan Aralin 2: Pamamaraan at Kahalagahan ng Pagsusukat ng Pambansang Kita  Learning Competencies o Matutukoy ang mga pamamaraan sa pagsukat ng pambansang kita. o Magagamit ang mga pamamaraan ng pagtukoy ng pambansang kita sa mga gawaing kompyutasy...

Araling Panlipunan 9 Ikatlong Markahan Aralin 2: Pamamaraan at Kahalagahan ng Pagsusukat ng Pambansang Kita  Learning Competencies o Matutukoy ang mga pamamaraan sa pagsukat ng pambansang kita. o Magagamit ang mga pamamaraan ng pagtukoy ng pambansang kita sa mga gawaing kompyutasyon. o Maipapaliwanag ang kahalagahan ng pagsukat sa pambansang ekonomiya. Sandaling Isipin Paano natin masasabi na ang isang tao ay mayaman? § Maraming pera § Malaki ang bahay § Magara ang kotse § Maraming alahas § Saving Paano natin malalaman kung ang isang bansa ay mayaman? Economic Performance § Tumutukoy sa pangkalahatang kalagayan ng mga gawaing pang-ekonomiya ng bansa. § Pangunahing layunin ng ekonomiya ang pagtugon sa mga pangangailangan ng mga tao sa bansa. § Nasusukat ang economic performance sa pamamagitan ng GNP at GDP. Pambansang Kita Økabuuang kitang pinansyal ng lahat ng sektor na nasasakupan ng isang bansa o estado. Kahalagahan ng Pagsukat ng Pambansang Kita Campbell R. MacConnel at Stanley Brue “Economics Principles, Problem, and Policies (1999)” Ønakapagbibigay ng ideya tungkol sa antas ng produksiyon ng ekonomiya sa isang partikular na taon at maipaliwanag kung bakit ganito kalaki o kababa ang produksiyon ng bansa. Kahalagahan ng Pagsukat ng Pambansang Kita Ømasusubaybayan ang direksyon na tinatahak ng ating ekonomiya at malalaman kung may nagaganap na pag-unlad o pagbaba sa kabuang produksyon ng bansa. Kahalagahan ng Pagsukat ng Pambansang Kita Øgabay sa pagbuo ng mga patakaran at polisiya na makapagbubuti sa pamumuhay ng mga mamamayan at makapagpapataas ng economic performance ng bansa. Kahalagahan ng Pagsukat ng Pambansang Kita Ø Kung walang sistematikong paraan, haka-haka lamang ang magiging basehan. Ang datos ay magiging hindi kapani-paniwala. Kahalagahan ng Pagsukat ng Pambansang Kita Ø Sa pamamagitan ng National Income Accounting, maaring masukat ang kalusugan ng ekonomiya. Paraan ng Pagsukat ng Pambansang Kita Gross National Income (GNI) Gross National Product (GNP) Ø Tumutukoy sa kabuuang pampamilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng buong ekonomiya (loob at labas) sa loob ng isang taon. bawat quarter salapi sa isang taon Ø sinusukat gamit ang salapi ng isang bansa. Ø ginagamit na pamantayan ang dolyar ng US. Gross National Income (GNI) Gross National Product (GNP) Dapat Tandaan: § Ang halaga ng tapos na produkto at serbisyo lamang ang isinasama sa pagkwenta. § Hindi binibilang ang halaga ng hilaw na sangkap ng produksiyon. Gross National Income (GNI) Gross National Product (GNP) Dapat Tandaan: § Hindi rin sinasama ang mga hindi pampamilihang gawain. Gross National Income (GNI) Gross National Product (GNP) Dapat Tandaan: § Hindi rin binibilang ang mga produkto na nabuo mula sa impormal sektor o underground economy. Gross National Income (GNI) Gross National Product (GNP) Dapat Tandaan: vGawa ng Pilipino Gross Domestic Product (GDP) Gross Domestic Income (GDI) Ø kabuuang pampapimilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa sa loob ng isang bansa. Ø lahat ng salik sa paggawa ng produkto o serbisyo, dayuhan man o lokal na matatagpuan sa isang bansa. Gross Domestic Product (GDP) Gross Domestic Income (GDI) v Gawa Dito sa Pilipinas Halimbawa Ang kinikita ng mga Overseas Filipino Worker (OFW) Singapore Pilipinas Gross Domestic Income Gross Domestic Income Gross National Income Gross National Income Mga Paraan sa Pagsukat ng Gross National Income (GNI) 1. Paraan batay sa Paggasta (Expenditure Approach) Formula GNI = C + I + G + (X - M) + SD + NFIFA C = Gastusing Personal gastos ng mga mamamayan tulad ng pagkain, damit, paglilibang, serbisyo ng manggugupit ng buhok, at iba pa. Mga Paraan sa Pagsukat ng Gross National Income (GNI) 1. Paraan batay sa Paggasta (Expenditure Approach) Formula GNI = C + I + G + (X - M) + SD + NFIFA I = Gastusing ng mga namumuhunan gastos ng mga bahay kalakal tulad ng mga gamit sa opisina, hilaw na materyales para sa produksyon, sahod ng manggagawa at iba pa. Mga Paraan sa Pagsukat ng Gross National Income (GNI) 1. Paraan batay sa Paggasta (Expenditure Approach) Formula GNI = C + I + G + (X - M) + SD + NFIFA G = Gastusing ng pamahalaan gastusin ng pamahalaan sa pagsasagawa ng mga proyektong panlipunan at iba pang gastusin nito. Mga Paraan sa Pagsukat ng Gross National Income (GNI) 1. Paraan batay sa Paggasta (Expenditure Approach) Formula GNI = C + I + G + (X - M) + SD + NFIFA X-M = Gastusing ng panlabas na sektor X = Export Revenues M = Import Spending makukuha ito kung ibabawas ang iniluluwas (export) sa inaangkat (import). Mga Paraan sa Pagsukat ng Gross National Income (GNI) 1. Paraan batay sa Paggasta (Expenditure Approach) Formula GNI = C + I + G + (X - M) + SD + NFIFA SD = Statistical Discrepancy ang anumang kakulangan o kalabisan sa pagkuwenta na hindi malaman saan ibibilang. Mga Paraan sa Pagsukat ng Gross National Income (GNI) 1. Paraan batay sa Paggasta (Expenditure Approach) Formula GNI = C + I + G + (X - M) + SD + NFIFA NFIFA = Net Factor Income from Abroad Tinatawag ding Net Primary Income. Makukuha ito kapag ibinabawas ang gastos ng mga mamamayang nasa ibang bansa sa gastos ng mga dayuhang nasa loob ng bansa. Halimbawa GNI = C + I + G + (X - M) + SD + NFIFA  Halimbawa GNI = C + I + G + (X - M) + SD + NFIFA Particulars Amount Personal Consumption Expenditure (C) 3,772,249 Government Consumption (G) 527,045 Capital Formation (I) 793,989 Fixed Capital 783,404 Changes in stocks 10,585 Exports (X) 2,589,739 Merchandize Exports 2,247,575 Non-factor Services 342,164 Imports (M) 2,816,243 Merchandise Imports 2,649,311 Non-Factor Services 166,932 Gross Domestic Product (GDP) 4,866,779 Net Factor Income from Abroad (NFIA) 477,145 Gross National Product (GNP) for 2005 5,343,924 Mga Paraan sa Pagsukat ng Gross National Income (GNI) 2. Paraan batay sa Pinagmulang Industriya (Industrial Origin/Value Added Approach Formula GNI = A + I + S + NFIFA A= Agrikultura (Agricultural Sector) I = Industriya (Industrial Sector) S = Serbisyo (Service Sector) NFIFA= Net Factor Income from Abroad Mga Paraan sa Pagsukat ng Gross National Income (GNI) 3. Paraan Batay sa Kita (Income Approach) Formula GNI = NI + (IT - S) + DA NI = Pinagsamang Kita ng Pamahalaan, Mamamayan, at Korporasyon IT = Di-tuwirang buwis (Indirect Tax) S = Subsidiya (Subsidy) D = Depresasyon (Depresciation Allowance Tandaan: Ang pambansang ekonomiya ay nailalarawan sa pamamagitan ng economic indicators tulad ng GDP at GNP mahalagang sukatin ang pambansang kita dahil nakapagbibigay ito ng impormasyon tungkol sa antas ng produksiyon sa isang taon at maipapaliwanag kung bakit ito bumaba o kaya’y tumaas, nasusubaybayan din natin ang direksyong tinatahak ng ating ekonomiya sa ganitong paraan, malalaman natin kung may pag-unlad o pagbaba sa produksiyon sa loob at labas ng ating bansa sa pamamagitan ng National Income Accounting maaaring masusukat ang kalusugan ng takbo ng ating ekonomiya. Maraming Salamat sa Pakikinig