Pag-usbong ng Renaissance (PDF)

PAG-USBONG NG RENAISSANCE  ng pagbabago sa kagamitan st pamaraan sa pagtatanim, umunlad ang produksyon sa Europe noonh middle ages. Humantong ito sa paglaki ng populasyon at pagdami ng pangangailangan ng mamamayan na natugunan naman ng maunlad na kalakalan. Ang mga lungsod e...

PAG-USBONG NG RENAISSANCE  ng pagbabago sa kagamitan st pamaraan sa pagtatanim, umunlad ang produksyon sa Europe noonh middle ages. Humantong ito sa paglaki ng populasyon at pagdami ng pangangailangan ng mamamayan na natugunan naman ng maunlad na kalakalan. Ang mga lungsod estado Sa hilagang Italy sy nakinabang sa kalakalan ito. Noong ika 11 hanggang ika 12 na siglo, umunlad ito bilang Monopolisado rin ng hilagang Italy sng kalakalan sa pamamagitan ng Asya st Europe. Ilan sa mga lungsod estadong umusbong ay ang: Milan Ferrara Florence Padua Venice Bologna Mantua Genoa Ang yaman ng mga lungsod estado na ito ay hindi nakasalalay sa lupa kundi sa kalakalan at industriya. Sa katunayan, kung nangangailangan ng pera ang papa, hari o panginoon may lupa, nanghihiram sila sa mga mangangalakal at banker ng mga lungsod estado na ito. Sng mga Medici sa Florence sy halimbawa ng isang pamilya ng mangangalakal st banker ANO ANG RENAISSANCE? Ang Renaissance ay isang salitang Pranses na ang ibig sabihin ay "muling pagsilang".Ito ay naganap sa huling bahagi ng gitnang panahon at pagsulong ng makabagong panahon.  Italy ang pinagmulan kadakilaan ng sinaunang Rome at higit na kaugnayan ang Italyano kaysa sa mga Romano, o alinmang bansa sa Europe. Itinuturing na isa sa maraming dahilan kung bakit naging tunay na sinilangan ng renaissance ang Italy, ay ang magandang lokasyon nito. Dahil dito, nagkaroon ng pagkakataon ang nga lungsod dito na makipagkalakalan sa kanlurang Asya at Europe.  Pagtataguyod ng mga maharlikang angkan sa mga taong mahusay sa sining at masigasig sa pag aaral Mahalagang papel ang ginagampanan ng mga unibersidad sa Italy. Naitaguyod at napanatiling buhay ang kulturang klasikal at ang mga teknolohiya at pilosopiyang kaalaman ng kabihasnang BAKIT NGA BA SA ITALY SUMIBOL SNG RENAISSANCE? Ang Renaissance ay sumibol sa Italy dahil sa magandang lokasyon nito,higit na may kaugnayan sa buong Europe ang Italy at pinagmulan ng kadakilaan ANG MGA HUMANISTA Sa pagtatapos ng middle ages, nagkaroon ng bagong kapangyarihan ang mga hari samantalang ang Kapangyarihan naman ng simbahan ay sinimulan tuligsain. Ang mga digmaan, epidemya, at suliraning pang ekonomiya ay tuluyan ng nagwakas. Nagbigay daan ang mga Kaganapan ito sa pagsilang ng bagong pananaw na dulot ng interes sa pag aaral ng sinaunang Greece at Rome, ang humanismo. Ang mga iskolar na nanguna sa pag aaral sa klasikal na sibilisasyon ng Greece at Rome sy tinawag na humanist o humanista, mula sa salitang Italian na nangangahulugang “guro ng humanidades, partikular ng wikang Latin” pinag aaralan sa humanities o humanidades ang wiksng Latin at Greek, komposisyon, retorika, kasaysayan at pilosopiya at maging ang matematika at musika. Sa pag aaral ng mga ito, napagtanto ng mga humanista na dapat gawing modelo Sng mgs klasikal na ideyang ANO ANG HUMANISMO kilusang kultural na naglalayong buhayin ang klasikal na kultura ng mga griyego at romano. “MGA AMBAG NG RENAISSANCE SA IBA IBANG LARANGAN ” Sa larangan ng sining at panitikan Francesco Petrach (1304 - 1374) Ang “ama ng mga humanismo” pinakamahalagang sinulat niya sa Italyano ang “songbook.” Isang koleksyon ng mga sonata ng pag ibig sa pinakamahal niyang si Laura. GOIVANNI BOCCACCIO (1313 – 1375) Matalik na kaibigan ni Petrach. Ang kaniyang pinakamahusay na panitikan piyesa ay ang “Decameron”, isng tanyag na koleksyon nagtataglay ng isandaang nakakatawang salaysay. WILLIAM SHAKESPEARE (1564 -1616) Ang “makata ng mga makata.” Naging tangyag na manunulat sa ginintuang panahon ng England sa pamumuno ni Reyna Elizabeth I. Ilan sa mga sinulat niya ang mga walang kamatayan dula gaya ng: “Julius Ceasar,” “Romeo st Juliet,” “Hamlet,” “Anthony st Cleopatra,” at ”scarlet” DESIDERIOUS ERASMUS (1466 – 1536) “prinsipe ng mga humanista.” May akda ng “in praise of folly” kung saab tinuligsa niya ang hindi mabuting gawa ng mga pari at karaniwang tao NICOLLO MACHIEVELLI (1469 – 1527) Isang diplomatikong manunulat na taga Florence, Italia. May akda ng “napapaloob sa aklat na ito ang prinsipyo: “Ang layunin ay nagbibigay matuwid sa pamaraan.” “wasto ang nilikha ng lakas” MIGUEL DE CERVANTES (1547 – 1616) Sa larangang ng panitikan, isinulat niya ang nobelang “Don Quixote de la Mancha,” aklar ng kumukutya at ginawang katawa tawa sa kasaysayan ang kabayanihan ng mga kabalyero noong Medieval SA LARANGANG NG PINTA MICHELANGELO BOUNAROTTI (1475 – 1564) Ang pinaka sikat na iskultor ng renaissance, ang una niyang obra maestra ay ang estatwa ni David. Sa paanyaya ni papa Julius II ipininta niya sa sistine chapel ng katedra ng batikano ang kuwento sa banal na kasulatan tungkol sa pinagmulan ng sinagdaigdaigan hanggang sa pagbaha. Pinakamaganda at pinakabantog niyang likha ang La Pieta, isang  LEONARDO DA VINCI (1452 – 1519) Ang hindi makakalimutang obra maestra niyang “huling hapunan” (the last supper), na nagpakita ng huling hapunan ni Kristo kasama ang kaniyang Labingdalawang disipulo. Isang henyong maraming nalalaman sa iba ibang larangan. Hindi lang siya kilalang pintor, kundi isa ring arkitekto, iskultor,  RAPHAEL SANTI (1483 – 1520) “ganap na pintor,” “perpektong Pintor” pinakamahusay na pintor ng renaissance. Kilala sa pagkakatugma at balanse o proporsiyon nf kaniyang mga likha. Ilang sa kaniyang tanyag na gawa ang obra maestrang “Sistine Madonna,” SA LARANGANG NG AGHAM SA PANAHON NG RENAISSANCE NICOLAS COPERNICUS (1473 – 1543) Inilahad ni Nicolas ang teoryang Heliocentric; “ang pag ikot ng daigdig sa aksis nito, kasabay ng ibang planeta at umiikot din ito sa paligid ng araw.” Pinasinungalingan ng teoryang ito ang tradisyon na pag iisip na ang mundo ang sentro ng sansinukob, GALILEO GALILEI (1564 – 1642) Isang astronomobat matematiko, noong 1610. Malaki ang naitulong ng kaniyang naimbentong teleskopyo para mapatotohanan ang teoryang copernican.  SIR ISAAC NEWTON (1642 – 1727) Ang higante ng siyentipikong renaissance. Sang ayon sa kaniyang batas ng universal gravitational, ang bawat planeta ay may kaniya kaniyang lakas ang grabitasyon at siyang dahilan kung bakit nasa wastong lugar ang kanilang pag inog. Ipaliwanag niya na ang grabitasyon ito ang dahilan kung bakit bumalik sa lupa ANG KABABAIHAN SA RENAISSANCE iilang kababaihan lamang ang tinanggap sa mga unibersidad o pinayagang mag sanay ng kanilang propesyon ng Italy. Gayumpaman, hindi ito naging hadlang upang makilala ang ilang kababaihan at ang kanilang  Halimbawa ay si Isotta Nogarola ng Verona na may akda ng dialogue o Adam and Eve (1451) at Oration of the life of St. Jerome (1453) na kakikitaan ng kaniyang kahusayan at pag unawa sa mga isyung teolohikal. Nariyan din si Laura Cereta mula sa Brescia na bago mamatay ssa gulang na 30 ay isinulong ang isang makabuluhang pagtatanggol sa Pag aaral Na humanistiko para sa kababaihan.  Sa pagsulat ng tula, mahahalagang personalidad ng renaissance sina Veronica Franco mula sa Venice at si Vittoria Colonna mula sa Rome. Sa larangang ng pag pipinta, nariyan sina Sofonisba Anguissola mula sa Cremona na may likha ng self portrait (1554) at si Artemisia Gentileschi, anak ni Orazio, na nagpinta ng Judith and her maidservant with the Head of Holofernes (1625 ) at self portrait as Laura Cereta Isotta Nogarola Veronica Franco Vittoria Colonna