आदर्शगुणाः PDF

ु ाः आदर्शगण इक्ष्व कुवर् ु । ं प्रभवो र मो न म जनाः श्रताः ् नतम न वर्ी...

ु ाः आदर्शगण इक्ष्व कुवर् ु । ं प्रभवो र मो न म जनाः श्रताः ् नतम न वर्ी ु न धृ ननयत त्म मह वीयो द्यनतम ् ॥१॥ ं ाः – व्य करण र् ननयत त्म = ननयताः आत्म यस्य साः - बहुव्रीनहसम साः ् मह वीयशाः = महत वीयं यस्य साः - बहुव्रीनहसम साः श्रतु ाः = क्तप्रतयाः, भूतकृ दन्ताः अर् शाः (Meaning) - ಮನಸ್ಸನನು ಅಧೀನದಲ್ಲಿರಿಸಿಕ ೂೊಂಡಿರನವವನೂ, ಅತ್ಯೊಂತ್ ಬಲಶಾಲ್ಲಯೂ, ಪ್ರಕಾಶಮಾನನೂ, ಧ ೈಯಯವೊಂತ್ನೂ, ಇೊಂದ್ರರಯಗಳನನು ವಶದಲ್ಲಿರಿಸಿಕ ೂೊಂಡವನೂ ಆದ ಪ್ು ರನಷನನ ಇಕಾವಾಕನವೊಂಶದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದವನನ. ಆತ್ನನ ಶ್ರೀರಾಮನ ೊಂದನ ಜನರಿೊಂದ ಕರ ಯಲಪಟ್ಟವನಾಗಿದ್ಾಾನ. The man who has control over his mind and sense, the most powerful, brightest, fearless, born in the Ikshvaku dynasty. He is called as Shrirama by the people. ु बनिम ् न नीनतम न व् ग्मी श्रीम न र्त्र ् ननबहश ु णाः । ु स नवपल ु ं ो बह ब हुाः कम्बग्रीवो मह हनाःु ॥ २ ॥ ु स नवपल ु अंसौ यस्य साः – बहुव्रीनहसम साः, ं ाः = नवपलौ ् श्रीाः अस्य अनि इनत श्रीम न = ु कम्बग्रीवाः = कम्बाःु इव ग्रीवाः यस्य साः – बहुव्रीनहसम साः, नीनतम न –् नीनताः अस्य अनि इनत मह हनाःु = मह न्तौ हनू यस्य साः - बहुव्रीनहसम साः ಶ್ರೀರಾಮನನ ವಿಶಾಲವಾದ ಭನಜಗಳನನು ಹ ೂೊಂದ್ರದವನೂ, ವಿಶಾಲವಾದ ತ ೂೀಳನ ಗಳನನು ಹ ೂೊಂದ್ರದವನೂ, ಶೊಂಖದೊಂತ ರ ೀಖ ಗಳನ ಳಳ ಕನತ್ತಿಗ ಯನನು ಹ ೂೊಂದ್ರದವನೂ, ಉನುತ್ ಗಲಿವನನು ಹ ೂೊಂದ್ರದವನೂ, ಐಶವಯಯವೊಂತ್ನೂ, ಬನದ್ರಿವೊಂತ್ನೂ, ನಿೀತ್ತವೊಂತ್ನೂ, ಉತ್ಿಮ ವಾಗಿಿಯೂ, ಶತ್ನರಸ್ೊಂಹಾರಕನೂ ಆಗಿರನವನನ. Shrirama is a man with broad shoulders, wide arms, a neck like shankha (conch), has a broad chin, wealthy, wise, principled, a good orator, and destroyer of enemies.  धमशज्ञाः सत्यसन्धश्च प्रज न ं च नहते रताः ।  Importatnt ् ३॥ ु श्याः सम नधम न ॥ यर्स्वी ज्ञ नसम्पन्नाः र्नचवश धमशज्ञाः = धमं ज न नत इनत, सत्यसन्धाः = सत्य सन्ध यस्य साः ಶ್ರೀರಾಮನನ ಧಮಯವನನು ಬಲಿವನೂ, ಸ್ತ್ಯನಿಷ್ ೆಯನಳಳವನೂ, ಜ್ಾಾನಸ್ೊಂಪ್ನುನೂ, ಯಶಸಿವಯೂ, ಪ್ರಜ್ ಗಳ ರಕವಣ ಯಲ್ಲಿ ಮಗುನಾಗಿರನವವನೂ, ಪ್ರಿಶನದಿನೂ, ಪ್ರಜ್ ಗಳಿಗ ಹಿತ್ವನನುೊಂಟ್ನ ಮಾಡನವಲ್ಲಿ ಆಸ್ಕಿನೂ ಆಗಿರನವನನ. Shrirama is a person who knows Dharma, who is truthful, knowledgeable, successful, active in the protection of his citizens, chaste, and engaged in the welfare of the people of the country. रनित स्वस्य धमशस्य स्वजनस्य च रनित ।  Importatnt वेदवेद ङ्गतत्त्वज्ञो धनवेु द े च नननिताः ॥ ४ ॥ ಶ್ರೀರಾಮನನ ತ್ನು ಧಮಯದ ರಕವಕನೂ, ತ್ನು ಪ್ರಜ್ ಗಳ ರಕವಕನೂ, ವ ೀದ, ವ ೀದ್ಾೊಂಗಗಳ ತ್ತ್ಿಾಗಳನನು ಬಲಿವನೂ, ಧನನವ ೀಯದದಲ್ಲಿ ಪ್ರಿಣಿತ್ನೂ ಆಗಿರನವನನ. Rama is the protector of dharma and his people. He knows the principles of Veda and Vedangas, and he is an expert in archery. ् सवशर् स्त्र र्शतत्त्वज्ञाः स्मृनतव न प्रनतभ नव न ।्  Importatnt ु सवशलोकनप्रयाः स धरदीन त्म नवचिणाः ॥ ५ ॥ ಶ್ರೀರಾಮನನ ಸ್ವಯಶಾಸ್ತಾಿಾರ್ಯಗಳ ತ್ತ್ವಗಳನನು ತ್ತಳಿದವನೂ, ಅದನುತ್ ಸ್ಿರಣಶಕ್ತಿಯನಳಳವನೂ, ಅಸ್ತಾಧಾರಣ ಪ್ರತ್ತಭಾವೊಂತ್ನೂ, ಸ್ವಯಲ ೂೀಕಗಳಿಗೂ ಪ್ರರಯನೂ, ಸ್ಭಯನೂ, ಭಯರಹಿತ್ನೂ, ಎಲಿ ಕಾಯಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕನಶಲನೂ ಆಗಿರನವನನ. Shrirama knows the philosophy of all Shastras, has an excellent memory, an extraordinary genius, a loved by all, a gentleman, fearless, and a master of all things. ु । सवशद नभगताः सनभाः समद्रु इव नसन्धनभाः आयशाः सवशसमश्चव सदव नप्रयदर्शनाः ॥ ६ ॥ ನದ್ರಗಳನ ಸ್ಮನದರವನನು ಆಶರಯಿಸ್ನವೊಂತ ಸ್ಜಜನರನ ಯಾವಾಗಲೂ ರಾಮನನನು ಆಶರಯಿಸ್ನತಾಿರ. ಶ್ರೀರಾಮನನ ಎಲಿರಲ್ಲಿಯೂ ಸ್ಮತ್ವದ ಭಾವನ ಯನಳಳವನೂ, ಶ ರೀಷೆನೂ, ಸ್ದ್ಾ ಎಲಿವನೂು ಪ್ರರೀತ್ತಯಿೊಂದ ನ ೂೀಡನವವನೂ ಆಗಿರನವನನ. Good people always resort to Rama, as rivers join the sea. Sri Rama is impartial to all, noble and sees everyone with affection. धनदेन समस्त्य गे सत्ये धमश इव पराः । ु तमेवं गणसम्पन्नं ् ७॥ र मं सत्यपर क्रमम ॥ ಶ್ರೀರಾಮನನ ತಾಯಗದಲ್ಲಿ ಧನಾಧಪ್ತ್ತಯಾದ ಕನಬ ೀರನಿಗ ಸ್ಮನನ. ಸ್ತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮತ ೂಿೀವಯ ಧಮಯದ್ ೀವತ ಯೊಂತ್ತರನವನನ. ಸ್ತ್ಯವನ ುೀ ಪ್ರಾಕರಮವಾಗಿ ಉಳಳವನೂ, ಸ್ದನುಣಸ್ೊಂಪ್ನುನೂ ಆಗಿದ್ಾಾನ. Shriram is equivalent to Kubera, in wealth contribution, he stood like another god for telling the truth, telling the truth his strength and endowed with sterling virtues. ु प्रज सखत्वे ु ाः । चन्द्रस्य वसधु य ाः िम गण  Importatnt ु वीये स ि च्छचीपतेाः ॥ ८ ॥ ु बृहस्पतेिल्यो बद्ध्य वसधु य ाः – स्त्रीनलङ्गाः, षिीनवभनक्ताः, एकवचनम ् ु – स्त्रीनलङ्गाः, तृतीय नवभनक्ताः, एकवचनम ् बद्ध्य ् र्चीपतेाः – श्चत्वसनन्धाः स ि च्छचीपतेाः = स ि त + ु ಶ್ರೀರಾಮನನ ಪ್ರಜ್ ಗಳಿಗ ಸ್ನಖವನನುೊಂಟ್ನ ಮಾಡನವಲ್ಲಿ ಚೊಂದರನಿಗೂ, ಕವಮಾಗನಣದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಗೂ, ಬನದ್ರಿಶಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ದ್ ೀವತ ಗಳ ಋಷಿಯಾದ ಬೃಹಸ್ಪತ್ತಗೂ, ಪ್ರಾಕರಮದಲ್ಲಿ ಸ್ತಾಕಾವತ್ ಶಚೀದ್ ೀವಿಯ ಪ್ತ್ತಯಾದ ಇೊಂದರನಿಗ ಸ್ಮಾನನಾಗಿದ್ಾಾನ. Rama is equal to the moon in terms of giving happiness to people, he is equal to earth in terms of forgiveness, equal to Brihaspati (who is Rishi for Gods) in wisdom, and equal to Indra in terms of prowess. मृदुश्च निरनचत्तश्च सद भ व्योऽनसूयकाः ।  Importatnt नप्रयव दी च भूत न ं सत्यव दी च र घवाः ॥ ९ ॥ श पसनन्धाः भव्योऽनसूयकाः = भ व्यो + अनसूयकाः – पूवरू ರಾಘವನನ (ರಘನಕನಲದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದಾರಿೊಂದ ರಾಮನನ ರಾಘವ) ಮೃದನ ಸ್ವಭಾವದವನೂ, ಸಿಿರಮನಸ್ಕನೂ, ಸ್ದ್ಾ ಶನಭವನನು ಆಶ್ಸ್ನವವನೂ, ಅಸ್ೂಯಾರಹಿತ್ನೂ, ಪ್ರರಯವಾದ ಮಾತ್ನಗಳನಾುಡನವವನೂ, ಸ್ತ್ಯವಾದ್ರಯೂ ಆಗಿದ್ಾಾನ. Raghava (Rama) is gentle, has a stable mind, always wishes well for others, not jealous, truthful and pleasing to all living beings. ु ष्य देव सरमन ु ण ं सव स्त्र श षे ु नवर् रदाः । ् ङ्गवेदनवत ॥ सम्यनग्वद्य व्रतस्न तो यर् वत स ् १० ॥ देव सरमन ु ाः = देवश्च असरश्च ु ष्य ु ु मनष्यश्च – द्वन्द्वसम साः सम्यनग्वद्व = सम्यक ् + नवद्य – जश्त्वसनन्धाः ಆತ್ನನ ವ ೀದ ಮತ್ನಿ ವ ೀದ್ಾೊಂಗಗಳ ಅಧಯಯನವನನು ಮಾಡಿದವನೂ, ಎಲಿ ವಿಧದ ವಿದ್ ಯಗಳನೂು ಚ ನಾುಗಿ ಅಧಯಯನ ಮಾಡಿದವನೂ, ದ್ ೀವದ್ಾನವ ಹಾಗೂ ಮನನಷಯರ ಎಲಿ ವಿಧದ ಅಸ್ಿಾಪ್ರಯ ೂೀಗಿಸ್ನವಲ್ಲಿ ಸ್ಮರ್ಯನೂ ಆಗಿರನವನನ. Rama has systematically learnt all the Vedas and Vedangas (along Vedas branches), well-versed in all kinds of studies, and capable of using Astras known to Devas, Danavas and humans. यद व्रजनत सङ्ग्र मं ग्र म र्े नगरस्य व । गत्व सौनमनत्रसनहतो न नवनजत्य ननवतशते । सङ्ग्र म त प् नर ु गम्य कुेण रेण रर्ेन व ॥ ११ ॥ ् पौर न स्वजनवनन्नत्यं कुर्लं पनरपृच्छनत । पत्रेु ष्वनिष ु द रेष ु प्रेष्यनर्ष्य गणेष ु च ॥ १२ ॥ न नवनजत्य = न + अनवनजत्य – सवणशदीघशसनन्धाः ् अनवनजत्य = ल्यपप्रत्ययाः, कृ दन्त व्ययम ् स्वजनवनन्नत्यम –् स्वजनवत + ् ननत्यम –् अननु नसकसनन्धाः गत्व – क्त्व प्रतययाः, कृ दन्त व्ययम ् ् पत्रेु ष्वनिष ु – पत्रेु ष ु + अनिष ु – यणसनन्धाः ಯಾವಾಗ ರಾಮನನ ಗಾರಮ ಅರ್ವಾ ನಗರದ ರಕವಣ ಗಾಗಿ ಲಕವಮಣನ ಜ್ ೂತ ಯನದಿಕ ಕ ಹ ೂೀಗನವನ ೂೀ, ಆತ್ ಜಯಗಳಿಸ್ದ್ ಹಿೊಂದ್ರರನಗಲಾರ. ಸ್ೊಂಗಾರಮದ್ರೊಂದ ರರ್ದ ಮೇಲ ಅರ್ವಾ ಆನ ಯ ಮ ೀಲ ಕನಳಿತ್ನ ಹಿೊಂದ್ರರನಗಿ, ಯಾವಾಗಲೂ ಪ್ರಜ್ ಗಳನನು ತ್ನುವರೊಂತ ಕೊಂಡನ, ಮಕಕಳಲ್ಲಿ, ಅಗಿುಹ ೂೀತ್ತರಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ತ್ತುಯರಲ್ಲಿ, ಸ್ತ ೀವಕರಲ್ಲಿ, ಶ್ಷಯರಲ್ಲಿ ಅವರ ಕ ವೀಮಸ್ಮಾಚಾರವನನು ವಿಚಾರಿಸ್ನವನನ. When Rama goes to war with Lakshmana in defense of the village or city, he cannot return without winning. Returning from the battle to the chariot or the elephant, he always saw the citizens as his own, inquiring about their welfare in children, Agnihotries, their wives, servants, and disciples. नस्मतपूव नश भभ षी च धमं सव त्म श न नश्रताः ।  Importatnt सम्यग्योक्त श्रेयस ं च न नवगृह्य कर् रुनचाः ॥ १३ ॥ नश्रताः – क्तप्रत्ययाः, भूतकृ दन्ताः सम्यग्योक्त = सम्यक ् + योक्त ् नवगृह्य – ल्यपप्रत्ययाः, कृ दन्त व्ययम ् ಶ್ರೀರಾಮನನ ಮನಗನಳನ ನಗನವಿನ ೂೊಂದ್ರಗ ಎಲಿರ ೂಡನ ಮಾತ್ನಾಡನವವನನ, ಎೊಂರ್ಹ ಸ್ೊಂದಭಯದಲ್ಲಿಯೂ ಧಮಯವನ ುೀ ಆಶರಯಿಸಿದವನನ, ಶ ರೀಯಸ್ಕರವಾದ ಕಾಯಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರರೀತ್ತಯಿೊಂದ ಭಾಗವಹಿಸ್ನವವನನ, ವಯರ್ಯ ಜಗಳ, ವಾದಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಾಸ್ಕಿನನ. Sri Rama is the one who talks to everyone with a smile, always resorting to Dharma, happily joins to all the prosperous deeds, not interested in quarrelling and arguing.  र मो लोक नभर मोऽयं र्ौयशवीयशपर क्रमाः । ु न र गोपहतेनन्द्रयाः ॥ १४ ॥ प्रज प लनसंयक्तो ु र गोपहतेनन्द्रयाः – र ग + उपहतेनन्द्रयाः – गणसनन्धाः श पसनन्धाः र मो + अयं = र मोऽयं - पूवरू ರಾಮನನ ತ್ನು ಶೌಯಯ, ಬಲ, ಪ್ರಾಕರಮಗಳಿೊಂದ ಲ ೂೀಕಕ ಕ ಆನೊಂದವನನು ನಿೀಡನವವನನ, ಪ್ರಜ್ಾಪಾಲನ ಯಲ್ಲಿ ತ್ನುನನು ತ ೂಡಗಿಸಿಕ ೂೊಂಡವನನ, ಕ ೂೀಪ್, ಮ ೂೀಹಾದ್ರಗಳಿಗ ವಶವಾಗದವನಾಗಿದ್ಾಾನ. Rama is the one who delights the world with his bravery, strength and valour, he involved in maintaining the welfare of citizen, and does not attract to worldly desires. ् ाः स धाःु सत्यपर क्रमाः । र मो नवग्रहव न धमश  Importatnt र ज सवशस्य लोकस्य देव न नमव व सवाः ॥ १५ ॥ ರಾಮನನ ಧಮಯದ ಮೂತ್ತಯಯನ. ಸ್ತ್ನಪರನಷನನ, ಸ್ತ್ಯವ ೀ ಆತ್ನಿಗ ಪ್ರಾಕರಮವು. ಇೊಂದರನನ ಹ ೀಗ ದ್ ೀವತ ಗಳಿಗ ರಾಜನ ೂೀ, ಹಾಗ ಯೇ ರಾಮನನ ಎಲಿ ಲ ೂೀಕಗಳಿಗೂ ಅಧಪ್ನಾಗಿದ್ಾಾನ. Lord Rama is the embodiment of Dharma, virtuous person, the truth is his prowess. Just as Indra is the king of the gods, Rama is the King of all the worlds. - Prepared by Dr. Shashank Sarang Lecturer in Samskrit, Base Educational Service.