Istota prawa cywilnego PDF

1 Istota prawa cywilnego. Prawa podmiotowe Prawo to system norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i jednoznacznych dyrektyw postępowania (nakazów i zakazów), które powstały w związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa. Art. 556. Kodeksu cywilnego [Rękojmia] Sprze...

1 Istota prawa cywilnego. Prawa podmiotowe Prawo to system norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i jednoznacznych dyrektyw postępowania (nakazów i zakazów), które powstały w związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa. Art. 556. Kodeksu cywilnego [Rękojmia] Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę (rękojmia). Oczywiście prawo mówi o tym jak być powinno, a nie jak jest, czym innym jest więc prawo, a czym innym jego stosowanie. To, że prawo nie jest zawsze przestrzegane nie znaczy, że jest złe, być może zawodzą ludzie go stosujący, czy sposób jego egzekwowania, a poza tym zawsze znajdą się osoby, które prawo będą łamać i temu nie zapobiegniemy, możemy ich co najwyżej ukarać. Z uwagi na to, że prawo reguluje każdy w zasadzie aspekt naszego życia, prawo nie jest jednorodne – potrafi różnie wyglądać i w różny sposób działać. Na początek najistotniejszy jest dla nas podział na prawo prywatne i publiczne: I. Prawo publiczne: Kategoria Opis Strony relacji publicznoprawnej co najmniej po jednej stronie organ władzy publicznej (relacja obywatela z państwem) Rola organu władzy publicznej organ władczo kształtuje prawa i obowiązki strony (nierówność i podporządkowanie) Przymus jako metoda zapewnienia bezpośredni przymus realizowany przez skuteczności prawa publicznego organy w razie nieposłuszeństwa (szybkość i efektywność egzekucji prawa z urzędu) II. Prawo prywatne: Kategoria Opis Strony relacji prywatnoprawnej Relacja pomiędzy prywatnymi podmiotami (stroną jest człowiek lub założona przez ludzi organizacja)  2 Zasada równości wobec prawa brak władczego podporządkowania – wszyscy jesteśmy równi wobec prawa, ale niekoniecznie jest to równorzędna pozycja Autonomia woli strony same kształtują stosunki pomiędzy sobą HTTPS :// WWW. GOV. PL/ WEB / NIEODPLATNA - POMOC I dochodzimy w ten sposób do najważniejszej, czwartej cechy prawa prywatnego, którą jest rozstrzyganie sporów i stosowanie sankcji (kary za naruszenie prawa) zależnie od woli stron. Struktura normy prawnej To, co powyższe jest widoczne w strukturze normy prawnej, czyli w tym nakazie / zakazie postępowania, który wynika dla nas z przepisu prawa. Na marginesie „przepis” to jednostka redakcyjna aktu prawnego, a „norma” to wynikająca z przepisów dyrektywa postępowania. Z jednego przepisu może wynikać kilka norm, ale czasem kilka przepisów buduje jedną normę. Struktura normy wygląda następująco: Element Opis Przykład hipoteza wskazanie adresata i „w takiej sytuacji ktoś” okoliczności zastosowania normy prawnej dyspozycja skutek prawny wystąpienia „ma zrobić coś” tych okoliczności, ich następstwa prawne sankcja określa sposób reakcji „pod rygorem czegoś” organów w reakcji na złamanie dyspozycji Art. 560. Kodeksu cywilnego [Uprawnienia kupującego] § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie.  3 Hipoteza Dyspozycja nr 1 Dyspozycja nr 2 Sankcja jeśli rzecz sprzedana kupujący może ??? ??? ma wadę złożyć oświadczenie… Art. 148. Kodeksu karnego [Zabójstwo] § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. Hipoteza Dyspozycja Sankcja ??? ??? podlega karze… Jak mówiliśmy w prawie publicznym sankcja pojawia się automatycznie, bo z urzędu działają właściwe organy państwowe. W prawie prywatnym dominuje sankcja zależna jest od woli zainteresowanego i najczęściej polega na przymusowym uzyskaniu z majątku dłużnika zaspokojenia ekonomicznego. Sankcja najczęściej nie jest więc wyraźnie określona w przepisie bo domyślną zasadą jest to, że sami możemy iść do sądu z prośbą o udzielenie nam ochrony prawnej, a sąd każe komuś wykonać wobec nas to co prawo mu nakazuje zrobić albo przyzna nam odpowiednią rekompensatę finansową. Rzadko zdarzają się wyjątki, gdzie sami możemy chronić swoje prawa prywatne bez pośrednictwa sądu, czytaj więcej: HTTPS :// PLANETAPRAWO. PL/ ARTYKULY / SZCZEGOLY / DOZWOLONA - SAMOPOMOC - PRZY - NARUSZENIU - POSIADANIA Rodzaje norm prawnych – czyli jak prawo działa Kluczowy jest podział na przepisy bezwzględnie obowiązujące, względnie obowiązujące i semiimperatywne (semidyspozytywne). Rodzaj przepisu Opis Przykład imperatywny Zastosowanie przepisu nie Art. 119. Kodeksu może być wyłączone mocą cywilnego: „Terminy woli stron, często przepis przedawnienia nie mogą być sam podkreśla swój skracane ani przedłużane charakter, czasem trzeba to przez czynność prawną.” wydedukować  4 dyspozytywny Przepis obowiązuje tylko pod Art. 642. §1. Kodeksu warunkiem, że strony same cywilnego: „W braku nie postanowiły sprawy odmiennej umowy uregulować inaczej, przepisy przyjmującemu zamówienie te tylko uzupełniają naszą należy się wynagrodzenie w wolę chwili oddania dzieła.” semidyspozytywny / Przepis wyznacza minimalny Art. 27. Ustawy Prawa semiimperatywny zakres ochrony dla osoby konsumenta: „Konsument, uznanej przez prawo za który zawarł umowę na „słabszą”, strony mogą odległość lub poza lokalem wyłącznie zwiększyć prawa przedsiębiorstwa, może w podmiotu chronionego terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów…”. Charakterystyka prawa cywilnego wpływa także na to jak naszymi problemami zajmują się sądy. Osobę żądającą pomocy nazywamy „powodem” i występuje ona z „powództwem” / „pozwem” przeciwko osobie, która narusza nasze prawa – przeciwko „pozwanemu”. Do zajmowania się takimi sporami między podmiotami, które są przecież równe wobec prawa zajmują się tzw. sądy powszechne, a aktem prawnym, który wszystko to reguluje jest Kodeks postępowania cywilnego. Przyjrzyjmy się bardzo ogólnie jak działa sąd. W tym miejscu trzeba wrócić do podziału na prawo publiczne i prywatne. W tym pierwszym mamy nie tylko sądy, ale także rozbudowane organy ścigania w postaci policji, prokuratury i szeregu innych instytucji (CBA, CBŚ, ABW). Są więc instrumenty dochodzenia do prawdy i np. w sprawach karnych (o przestępstwa) sądy działają na zasadzie prawdy obiektywnej, a więc muszą dojść do tego jak było naprawdę i zapewnić, żeby wyrok był zgodny z prawem i sprawiedliwy. Ale w prawie prywatny nie ma takich organów ścigania, państwo nas nie śledzi, sąd nie ma do dyspozycji policji i prokuratury, która będzie bawiła się w śledztwo. Jak więc działa sąd w sprawach z zakresu prawa prywatnego? Skąd ma wiedzieć co się wydarzyło w jakiejś spornej sytuacji?  5 Stosowanie prawa opiera się na trzech etapach: Etap Opis Ustalenie stanu faktycznego sprawy Sąd uzyskuje informacje o tym, co się wydarzyło Subsumcja Sąd ustala jaka norma jest właściwa w danej sprawie Określenie konsekwencji prawnych Sąd dokonuje zastosowania normy do stanu faktycznego a) ustalenie stanu faktycznego Ustalić jakiś fakt to znaczy uznać za prawdziwe twierdzenie o nim. Można to uczynić tylko, gdy twierdzenie zostało dostatecznie udowodnione. Pytanie kto ma co udowodnić? Jest to tzw. rozkład ciężaru dowodu: w znaczeniu formalnym odnosi się do tego, kto ma przejawiać inicjatywę w dowodzeniu – mają to zrobić strony, sąd jedynie wyjątkowo może dopuścić dowód niewskazany przez same strony. Sąd jedynie czeka na dowody od stron, jeśli ich nie mamy lub nie przedstawiliśmy to sąd po prostu nie wie o czymś, a więc nie może tego uwzględnić przy wydawaniu orzeczenia. W konsekwencji dla nas wyrok jest niesprawiedliwy, ale jest zgodny z prawem. Czy sąd popełnił błąd? Nie, bo sędzia nie jest jasnowidzem, może się opierać tylko na dowodach, które od nas dostanie. Art. 3. Kodeksu postępowania cywilnego [Zasada prawdy materialnej] Strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. w znaczeniu materialnym rozkład ciężaru dowodu mówi nam kto musi co udowodnić w toczącej się sprawie sądowej. A więc odnosi się do tego, kto ponosi negatywne konsekwencje nieudowodnienia danego faktu – jest to ten, który z okoliczności wywodzi skutki prawne. A więc jeśli my jako powód (żądający pomocy) mówimy sądowi jak było to musimy to udowodnić, a pozwany nie musi nic robić, choć zwykle będzie przedstawiał swoją wersję wydarzeń. Art. 6. Kodeksu cywilnego [Onus probandi] Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.  6 Domniemania służą ułatwieniu postępowania. Wyróżniamy: Rodzaj domniemania Opis Przykład domniemania faktyczne sąd uznaje, że coś miało po deszczu jezdnia jest miejsce, bo wynika to śliska, a więc powinniśmy logicznie z innych już jechać wolniej, z większymi ustalonych okoliczności odstępami i spokojniej. Jeśli tego nie zrobiliśmy można domniemywać, że to było przyczyną wypadku na drodze domniemania prawne wyznacza je norma prawna Art. 85. §1. Kodeksu nakazując przyjęcie bez rodzinnego i opiekuńczego: dowodu określonego faktu, „Domniemywa się, że ojcem jeśli wypełniły się dziecka jest ten, kto obcował okoliczności wskazane w z matką dziecka nie dawniej podstawie domniemania niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka…” Podobną funkcję do domniemań prawnych pełnią zwroty „chyba, że”. Art. 431. Kodeksu cywilnego [Szkoda wyrządzona przez zwierzęta] § 1. Kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy. Celem domniemania jest przerzucenie na stronę jemu zaprzeczającą ciężaru dowodu. W przykładzie powyżej to nie osoba pogryziona musi udowodnić, że właściciel zwierzęcia niedostatecznie go pilnował i dopuścił do pogryzienia, tylko właściciel musi udowodnić, że pomimo jego starań nie dało uniknąć się pogryzienia, bo np. osoba pogryziona sama prowokowała zwierzę. Proszę zwrócić uwagę, że w przykładzie powyżej mamy do czynienia z domniemaniem winy. Jak przejdziemy w szczegóły to zobaczą państwo, że prawo cywilne bardzo mocno chroni pokrzywdzonych i często posługuje się domniemaniem winy. O ile więc w prawie karnym działa domniemanie niewinności [ HTTPS :// KRUCZEK. PL/ ZASADA - DOMNIEMANIA - NIEWINNOSCI / ] i organ władzy  7 publicznej (prokurator) musi oskarżonemu udowodnić winę, żeby skazać (ochrona wolności), o tyle w prawie prywatnym często ktoś kto jest związany z powstałą u nas szkodą musi umieć się uniewinnić (obrona pokrzywdzonych). Cechą szczególną jest istniejąca niemal zawsze możliwość obalenia domniemania przeciwdowodem. Domniemanie dobrej wiary stanowi szczególną postać domniemania. Podział na dobrą i złą wiarę ma charakter wyczerpujący. Dobra wiara to błędne, ale usprawiedliwione przekonanie, że prawo komuś przysługuje. W złej wierze jest zaś ten kto wie, albo powinien wiedzieć o tym, że w rzeczywistości prawo komuś nie przysługuje. b) ustalenie jaka norma prawna jest właściwa c) określenie konsekwencji prawnych HTTPS :// PL. WIKIPEDIA. ORG / WIKI /S UBSUMPCJA _( PRAWO ) HTTPS :// WWW.PRAWO. PL/ PRAWNICY - SADY / INTERPRETACJA - PRZEPISOW - ROWNIE - WAZNA - JAK - SAMO - PRAWO ,69731. HTML Prawo podmiotowe, czyli to ja mam prawo Prawo podmiotowe to pewna korzystna sytuacja jednostki. Mówiliśmy o prawie jako zbiorze norm, z kolei mówienie o prawie podmiotowym to stwierdzenie, że komuś coś przysługuje, że ma do czegoś prawo. Prawo prywatne reguluje relacje pomiędzy równoprawnymi sobie osobami prywatnymi, czyli tzw. stosunki prawne. Obejmują one prawo podmiotowe i odpowiadający mu, sprzężony z nim, obowiązek. Jedna strona jest więc wyposażona w prawo, a druga ma w związku z tym określony obowiązek. Oczywiście pod pojęciem strony może kryć się wiele podmiotów, niekoniecznie jeden. Z uwagi na te elementy możemy wyróżnić stosunki cywilne: Rodzaj stosunków Opis Przykład cywilnych proste jedna strona jest właściciel żąda zwrotu zobowiązana, druga swojej rzeczy od osoby uprawniona nieuprawnionej  8 złożone obie strony są i uprawnione i sprzedawca może żądać zarazem zobowiązane ceny, ale musi wydać towar Prawo podmiotowe jako element stosunku cywilnoprawnego służy więc do opisania sytuacji prawnej jednego podmiotu względem drugiego w obrębie łączącego te podmioty stosunku prawnego. Jest wyznaczoną przez prawo sferą możliwości postępowania, określa kompetencje podmiotu uprawnionego. Prawo podmiotowe służy ochronie interesów osoby uprawnionej, wiąże się z nim kompetencja żądania udzielenia ochrony przez organ państwa – przymusowego doprowadzenia do wykonania obowiązku. W obrębie ogólnej kategorii prawa podmiotowego wyróżnia się: Kategoria Podkategoria Opis Przykład roszczenia wymagalne / już można żądać Minął już termin przeterminowane pomocy od sądu płatności faktury niewymagalne jeszcze nie można Jeszcze nie nadszedł żądać pomocy od termin płatności sądu faktury zarzuty trwałe / To kompetencja do Potrącenie peremptoryjne odmowy spełnienia roszczenia, mają charakter ostateczny przejściowe / To kompetencja Powstrzymanie się ze dylatoryjne tylko do wstrzymania spełnieniem się ze spełnieniem świadczenia własnego wzajemnego obowiązku, maja charakter czasowy uprawienia kompetencja do wypowiedzenie, kształtujące jednostronnego odstąpienie, zakończenia lub uchylenie się od zmiany istniejącego skutków stosunku prawnego oświadczenia woli, wybór świadczenia przemiennego  9 Art. 498. Kodeksu cywilnego [Potrącenie] § 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. § 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Art. 490. Kodeksu cywilnego [Powstrzymanie się ze spełnieniem świadczenia] § 1. Jeżeli jedna ze stron obowiązana jest spełnić świadczenie wzajemne wcześniej, a spełnienie świadczenia przez drugą stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy, strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego spełnieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia. Inny podział to podział na prawa majątkowe i niemajątkowe. Kryterium rozróżnienia jest typowy interes jaki realizują. Typ Opis Majątkowe wierzytelności, prawa rzeczowe, prawa majątkowe małżeńskie, własność intelektualna, roszczenia pieniężne służące ochronie praw niemajątkowych Niemajątkowe prawa osobiste, rodzinne niemajątkowe, autorskie osobiste, organizacyjne wspólników, niezbywalne, niedziedziczne, nie ulegają przedawnieniu Inny podział to podział na prawa przenoszalne i nieprzenoszalne. Kryterium rozróżnienia jest dopuszczalność zmiany podmiotu tych praw. Decydują o tym normy prawne. Zbywalność oznacza kompetencję do przeniesienia prawa na inny podmiot mocą czynności prawnej. Nie można przekształcać prawa nieprzenaszalnych w przenaszalne i odwrotnie, ale można się zobowiązać do nieprzenoszenia prawa. Naruszenie rodzi jednak tylko odpowiedzialność odszkodowawczą i nie wpływa na ważność przeniesienia. Zwykle prawa przenaszalne są jednocześnie dziedziczne, co oznacza przejście na inną osobę w chwili śmierci uprawnionego. Nie można pozbawić prawa cechy dziedziczności. Nieprzenaszalne jest użytkowanie, służebność osobista, prawo dożywocia. Art. 252. Kodeksu cywilnego [Użytkowanie rzeczy] Rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie).  10 Art. 254. Kodeksu cywilnego [Niezbywalność] Użytkowanie jest niezbywalne. HTTPS :// WWW.PRAWO. PL/ PRAWO / UZYTKOWANIE - CZYM- JEST - UMOWA - UZYTKOWNIA - JAK - POWINNA - WYGLADAC - PRZEPISY ,504757. HTML Art. 296. Kodeksu cywilnego [Służebność osobista] Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista). Art. 300. Kodeksu cywilnego [Niezbywalność] Służebności osobiste są niezbywalne. Nie można również przenieść uprawnienia do ich wykonywania. HTTPS :// PORADNIKPRZEDSIEBIORCY. PL/- CZYM- JEST - SLUZEBNOSC - OSOBISTA Art. 908. [Umowa dożywocia] § 1. Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Art. 912. [Niezbywalność] Prawo dożywocia jest niezbywalne. HTTPS :// MURATORDOM. PL/ PRAWO / FINANSE / UMOWA - DOZYWOCIA - NA - CZYM- POLEGA - WADY - I - ZALETY - UMOWY - O- DOZYWOCIE - AA - RIOC -4 CF Y- X C1D. HTML Niezwykle istotny jest podział na prawa bezwzględne i względne. Kryterium rozróżnienia jest skuteczność praw. Bezwzględne są skuteczne erga omnes, czyli względem wszystkich i każdy ma obowiązek ich uszanowania i wypełniania swojego obowiązku. Każdy ma obowiązek nienaruszania cudzej własności. Dopiero w razie naruszenia następuje konkretyzacja i indywidualizacja w postaci określonego roszczenia. Właściciel ma roszczenie o wydanie rzeczy (windykacyjne), jeśli ktoś wszedł bezprawnie w posiadanie jego rzeczy. Obowiązuje zasada numerus clausus praw bezwzględnych, czyli jest ich tylko tyle, ile przewiduje prawo i nie możemy sami tworzyć nowych praw o takim charakterze. Względne są skuteczne jedynie wobec określonych podmiotów – stron stosunku prawnego. Nie są ograniczone ustawowymi typami i można je tworzyć w zasadzie dowolnie. Zwykle już z powstaniem uprawnienia powstaje skonkretyzowane roszczenie. Pojęcie zobowiązania, czyli mam obowiązek wobec innej osoby Zobowiązanie jest szczególnym rodzajem stosunku prawnego, gdzie podmiot uprawniony nazywa się wierzycielem, a zobowiązany dłużnikiem. Uprawnienia wierzyciela nazywa się  11 wierzytelnością, a obowiązki dłużnika długiem. Przedmiotem zobowiązania jest świadczenie, czyli zachowanie się dłużnika wyznaczone treścią stosunku prawnego. Zobowiązanie jest stosunkiem prawnym typu względnego. Wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia jedynie od ściśle oznaczonego dłużnika. Może być kilku wierzycieli lub dłużników, zbiorczym terminem jest strona. Układ ten może być wzbogacony o osobę trzecią, która jest uprawniona lub zobowiązana względem wierzyciela lub dłużnika. Stron może być więcej niż dwie – umowa spółki. Wierzytelność jest prawem podmiotowym wierzyciela. Ostatecznie każda wierzytelność prowadzi do powstania roszczenia. Obok roszczeń jednej lub obu stronom mogą przysługiwać uprawnienie kształtujące (wypowiedzenie, odstąpienie). Roszczenia zwykło się klasyfikować na główne, służące zaspokojeniu podstawowego interesu i uboczne, je uzupełniające. Dług to zespół obowiązków dłużnika, które ten powinien wykonać zgodnie z treścią świadczenia i jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, w zgodzie z zasadami współżycia społecznego i ustalonymi zwyczajami. Wierzyciel powinien współdziałać z dłużnikiem. Dług jest związany z wierzytelnością, dlatego też zobowiązanie gaśnie, gdy także inna osoba niż dłużnik zaspokoi wierzyciela. Odpowiedzialność to ujemne następstwa prawne przewidziane w związku ze ziszczeniem się jakiś negatywnie przez prawo ocenianych zdarzeń. W przypadku zobowiązań chodzi o niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Te okoliczności rodzą odpowiedzialność odszkodowawczą dłużnika, czyli obowiązek naprawienia szkody powstałej u wierzyciela, zasadniczo w postaci finansowej. Co do zasady jednak jest to odpowiedzialność osobista, całym majątkiem dłużnika. Te ujemne następstwa to nie tylko przekształcenie obowiązku dłużnika na pieniężny, ale także możliwość przymusowego zaspokojenia interesów przez wierzyciela. Jak już mówiliśmy z zasady przymus realizują organy państwowe (sądy), a egzekucja (prowadzona przez komornika) kieruje się do majątku dłużnika. Jedynie wyjątkowo dozwolona jest wspomniana już samoobrona i samopomoc. Niekiedy przymus nie jest potrzebny i wystarczy orzeczenie sądu zastępujące oświadczenie woli. HTTPS :// KRUCZEK. PL/ KOMORNIK - SADOWY - KTO - TO- JEST / HTTPS :// PORADNIKPRZEDSIEBIORCY. PL/- ZASTEPCZE - OSWIADCZENIE - WOLI - KONSTRUKCJA - POZWU