Wikang Taubuid at mga Tunog ng Patinig
44 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Ano ang pangunahing ahensya ng tunog ng wikang Taubuid na binubuo ng mga patinig?

  • Anim (correct)
  • Lima
  • Tatlo
  • Walo

    • Ang tunog ng patinig ay naaapektuhan ng bahagi ng dila at ayos ng dila kapag binigkas ito.

    True

    Ibigay ang dalawang halimbawa ng pandiwa sa wikang Taubuid.

    gfábat at gtúdan

    Ang mga patinig ng wikang Taubuid ay nahahati sa _____, gitna, at mababa.

    <p>harap</p> Signup and view all the answers

    I-ugnay ang mga tunog ng patinig sa kanilang mga kategorya:

    <p>i = Mataas - Harap e = Gitna - Harap u = Mataas - Likod a = Mababa - Gitna o = Gitna - Likod</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod na tunog ang hindi ginagamit sa wikang Taubuid?

    <p>/h/</p> Signup and view all the answers

    Mayroong diptonggo sa pinal na pantig ng mga salita sa wikang Taubuid.

    <p>False</p> Signup and view all the answers

    Ano ang tawag sa mga tunog na walang binibigkas na /h/ sa wikang Taubuid?

    <p>/f/</p> Signup and view all the answers

    Ang pagbabagong morpoponemikong _________ ay maaaring magdulot ng mga kambal patinig.

    <p>pagkakaltas</p> Signup and view all the answers

    I-match ang mga tunog sa kanilang tamang pag-uuri:

    <p>/f/ = Kambal-katinig /h/ = Walang likas na tunog sa Taubuid gs = Kambal patinig gt = Kambal-katinig</p> Signup and view all the answers

    Saan isinagawa ang pag-aaral?

    <p>Sitio Tamisan, Barangay Poypoy, Calintaan</p> Signup and view all the answers

    Ang mananaliksik ay kumuha ng pahintulot mula sa mga lider ng komunidad bago makapanayam.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Ilan ang kabuuang bilang ng mga respondente sa pag-aaral?

    <p>15</p> Signup and view all the answers

    Ang mananaliksik ay gumamit ng _______ para sa pag-record ng datos.

    <p>audio recorder</p> Signup and view all the answers

    Ipares ang mga aspeto ng pananaliksik sa kanilang mga paliwanag:

    <p>FPIC = Free Prior and Informed Consent gatekeeper = Tagapamagitan sa komunidad respondent = Kasama sa pananaliksik protocol = Mga alituntunin sa etika ng pananaliksik</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod ang salitang may tunog na /ë/ sa unang kapanahunan?

    <p>/matu.ηëd/</p> Signup and view all the answers

    Ano ang layunin ng mananaliksik bago makapanayam?

    <p>Ipakilala ang sarili at ang pag-uusap</p> Signup and view all the answers

    Ang pag-aaral ay isinagawa nang mas mahaba sa sampung araw.

    <p>False</p> Signup and view all the answers

    Ang tunog na /ë/ ay hindi naririnig sa mga salita ng ikatlong kapanahunan.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Ang pananaw ng mga respondente ay nakabatay sa _______ na mga transkripsyong ponemiko.

    <p>pagkakabigkas</p> Signup and view all the answers

    Ano ang kahulugan ng /mak.sën/ sa unang kapanahunan?

    <p>totoo</p> Signup and view all the answers

    /____/ (gseg) ay nangangahulugang pagpupuri.

    <p>pagpupuri</p> Signup and view all the answers

    Itugma ang mga salitang mula sa unang kapanahunan sa kanilang mga kahulugan:

    <p>/faη.kë/ = pag-iri /daru.ηën/ = isang uri ng halaman /ya.pës/ = pigsa</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod na tunog ang namamayani sa ikatlong kapanahunan?

    <p>/f/</p> Signup and view all the answers

    Ang tunog na panggilagid ay mas pinakamarami sa ikalawang kapanahunan.

    <p>False</p> Signup and view all the answers

    Ano ang nangyayari sa tunog na /ë/ sa ikatlong kapanahunan?

    <p>Nawawala o nagiging /u/</p> Signup and view all the answers

    Ano ang kabuuang bilang ng mga patinig sa wikang Taubuid?

    <p>6</p> Signup and view all the answers

    Ang patinig na 'ë' ay hindi bahagi ng sistema ng tunog ng wikang Taubuid.

    <p>False</p> Signup and view all the answers

    Ano ang pangunahing layunin ng mga Mangyan sa Pinamalayan?

    <p>Preserbasyon ng kultura</p> Signup and view all the answers

    Tama o Mali: Ang 'Hanunuo-Mangyan Folk Narrative' ay isang anyo ng panitikan na naglalarawan ng mga kwento at tradisyon ng Hanunuo Mangyan.

    <p>False</p> Signup and view all the answers

    Ibigay ang isang halimbawa ng salitang Taubuid na nagpapakita ng pares minimal ng /u/ at /i/.

    <p>lúlu</p> Signup and view all the answers

    Anong uri ng lexicon ang tinatalakay sa mga akda ni Evaliza at iba pa?

    <p>Gaddang</p> Signup and view all the answers

    Ang salitang 'súsu' sa wikang Taubuid ay nangangahulugang ______.

    <p>susu</p> Signup and view all the answers

    Ang _____ ay ang tawag sa mga tunog na bumubuo sa mga salita.

    <p>ponema</p> Signup and view all the answers

    I-match ang mga pares minimal ng patinig ng wikang Taubuid sa kanilang kahulugan:

    <p>bíu = uri ng shell bío = agila sóso = nami súsu = susu</p> Signup and view all the answers

    I-match ang mga termino sa kanilang kaukulang paglalarawan:

    <p>Ponema = Maliit na yunit ng tunog sa wika Wikang Katutubo = Wika ng mga lokal na etnolinggwistiko Folk Narrative = Kwento ng buong bayan o komunidad Pasalitang Diskurso = Verbal na pagpapahayag ng ideya</p> Signup and view all the answers

    Ilang katinig ang bumubuo sa sistema ng tunog ng wikang Taubuid?

    <p>15</p> Signup and view all the answers

    Alin sa mga sumusunod ang hindi kaugnay ng mga Mangyan?

    <p>Mabatang</p> Signup and view all the answers

    Ang salitang 'lúlu' ay may kahulugan na 'ari ng lalaki'.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Ano ang kahulugan ng salitang 'ngéne' sa Filipino?

    <p>sanggol</p> Signup and view all the answers

    Tama o Mali: Ang mga Mangyan ay walang malalim na koneksyon sa kanilang mga tradisyon at wika.

    <p>False</p> Signup and view all the answers

    Ang salitang 'físo' ay tumutukoy sa ______ sa wikang Filipino.

    <p>gulok</p> Signup and view all the answers

    Ano ang layunin ng pagkakaroon ng mga boarding house para sa mga Iraya Mangyan sa Abra de Ilog?

    <p>Pagsasalan at pagsasama-sama ng mga pamilyang Mangyan</p> Signup and view all the answers

    I-match ang mga pares minimal na may tunog /o/ at /a/ sa kanilang salin:

    <p>báybay = marami bóyboy = bulak</p> Signup and view all the answers

    Study Notes

    Parsyal na Deskripsyon ng Ponemang Segmental at Varayti ng Wikang Taubuid Mangyan

    • Ang pag-aaral ay kwalitatibo at nakatuon sa ponemang segmental ng wikang Taubuid.
    • Layunin nito na malaman ang bilang ng mga ponemang segmental, ilarawan ang bawat ponemang segmental, ipaliwanag ang natatanging katangian ng mga ponemang segmental nito, at matukoy ang varayti batay sa edad.
    • Gumamit ng deskriptibong disenyo ng pag-aaral.
    • Isinagawa ang pag-aaral sa komunidad ng mga katutubong Taubuid sa loob ng 10 araw sa Tamisan, Poypoy, Calintaan.
    • Nagamit ang purposive sampling, pakikipanayam, pagtatala ng obserbasyon, pakikipagsalamuha, at pagrere-record ng audio at video.
    • Sinunod ang klasikal na paraan ng paglalarawan ng ponema at ang Speech Accommodation Theory nina Jakobson at Giles (1979) para sa varayti ng wika.
    • Natuklasang may 21 ponema ang wikang Taubuid (6 patinig, 15 katinig).
    • Mayroon itong tunog na /f/ ngunit walang tunog na /h/ o glottal.
    • Natatanging katangian: may kambal katinig na gs, gf, gt, at hindi karaniwan sa Filipino.
    • Natukoy ang varayti sa pagbigkas, partikular sa ikatlong kapanahunan (29 pababa) kung saan nawawala ang /ë/ at nagiging /u/, gayon din ang mga kambal-katinig na /gs/, /gf/, at /gt/ na nagiging /ks/, /kf/, at /kt/ sa kasalukuyan.

    Balangkas Teoretikal

    • Nakatuon sa ponemang segmental.
    • Gumagamit ng Classical Phonology (Tatham, 1999).
    • Gumagamit ng paraan at punto ng artikulasyon para sa pagklasipika ng katinig at matataas-mababa/harap-likod para sa patinig.
    • Sinasaliksik ang partikular na wikang pinag-aaralan batay kay Sommerstein (1977).
    • Kasamang ginamit ang teoryang Speech Accommodation Theory ni Howard Giles, na nagpapaliwanag sa motibasyon at resulta ng pagbabago ng istilo para sa pakikipag-ugnayan.
    • Nakatuon sa linguistic convergence at linguistic divergence.

    Balangkas Konseptwal

    • Diagram na nagpapakita ng kabuuang konsepto ng paraan ng pag-aaral.
    • Nagtatampok ng mga ponemang segmental ng wikang Taubuid, natatanging katangian, at varayti.

    Pamamaraan ng Pananaliksik

    • Deskriptibo o palarawang pagsusuri.
    • Ginamit ang imersiyon sa Sitio Tamisan, Barangay Poypoy, Calintaan.
    • Nakipanayam at nakipag-ugnayan sa mga katutubo sa loob ng 10 araw (Hunyo 30-Nobyembre 7, 2018).
    • Gumamit ng audio-video recorder at camera.
    • Nagbigay ng FPIC sa mga lider at gatekeeper ng komunidad.

    Pagsusuri at Interpretasyon ng Datos

    • Pangangalap, dokumentasyon at paglalarawan ng impormasyon mula sa mga respondente.
    • Pagsasalin ng panayam sa pasulat na anyo.
    • Pag-aayos ng obserbasyon at panayam ayon sa layunin.
    • Pag-transcribe ng mga pinabigkas na salita sa ponemiko.
    • Pagsusuri at pag-uuri ng mga salita ayon sa tema.
    • Pag-oorganisa ng mga datos gamit ang mga talahanayan.
    • Pag-isahin ang impormasyon at paglalarawan.
    • Pagpapa-validate ng mga datos sa lugar ng pag-aaral.

    Tala ng mga Nalikom na Ponema

    • May 21 ponema.
    • 6 Patinig (a, e, i, o, u, ë)
    • 15 Katinig (b, d, f, g, k, l, m, n, ng, p, r, s, t, w, y)

    Tala ng mga Pares Minimal ng Patinig

    • Ipinakita ang pagkakaiba ng mga salita at kahulugan sa pamamagitan ng mga pares ng minimal patinig.

    Tsart ng Ponemang Katinig

    • Inilalarawan ang paraan at punto ng artikulasyon ng mga katinig.

    Mga Katangian ng Wikang Taubuid

    • Ang ponema /f/ ay mahalaga at matatagpuan sa iba't ibang salita.
    • Walang ponema na /h/ o glottal stop.
    • May kakaibang kambal-katinig na /gs/, /gf/, at /gt/.

    Varayti ng Wikang Taubuid

    • May pagbabago o varayti batay sa edad ng mga nagsasalita.
    • Nawawala ang tunog /ë/ at nagiging /u/.
    • Ang kambal-katinig /gs/, /gf/, at /gt/ ay nagiging /ks/, /kf/, at /kt/ sa kasalukuyan.

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Related Documents

    Parsyal na Deskripsyon ng Ponemang Segmental at Varayti ng Wikang Taubuid Mangyan PDF

    Description

    Suriin ang iyong kaalaman tungkol sa wikang Taubuid at ang mga tunog ng patinig na bumubuo rito. Sa quiz na ito, sasagutin mo ang mga tanong kaugnay ng mga patinig, diptonggo, at iba pang aspeto ng tunog sa wikang Taubuid. Subukan ang iyong kakayahan sa pag-uuri ng mga tunog at pandiwa sa wikang ito.

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Open
    Browser
    Browser