Utylitaryzm i deontologia: Argumenty i Dylematy

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Jakie są główne argumenty za stanowiskiem utylitarystycznym w omawianym przypadku?

Wszystkie życie jest równe, więc nie ma podstaw do odróżniania osób.

Maksymalizacja korzyści uzasadnia zabicie jednej osoby. (correct)

Zabicie niewinnego człowieka jest moralnie złe.

Każdy czyn powinien być analizowany według jego skutków społecznych. (correct)

Co oznacza hedonizm w kontekście utylitaryzmu?

Wszystkie czyny są równe w kontekście moralności.

Moralność opiera się na przyjemności i unikaniu cierpienia. (correct)

Moralność nie zależy od społeczeństwa.

Każda decyzja powinna być oparta na tradycji.

Jakie jest stanowisko deontologiczne wobec zabicia niewinnego chłopca?

Istnieją fundamentalne prawa, które nie mogą być łamane. (correct)

Moralność jest oparta na efektach działań.

Każda decyzja powinna być oparta na analizie kosztów i korzyści.

Zabicie chłopca jest uzasadnione w obliczu zagrożenia.

Jakie koszty argumentacja utylitarystyczna bierze pod uwagę przy ocenie czynów?

Utrata życia jednego człowieka. Signup and view all the answers

Według klasycznego utylitaryzmu, co należy robić, aby maksymalizować użyteczność?

Dążyć do zwiększenia przyjemności dla jak największej liczby osób. Signup and view all the answers

Jakie skutki emocjonalne brane są pod uwagę w utylitaryzmie?

Szczęście osób pozytywnie wpływa na społeczeństwo. Signup and view all the answers

Jakie przesłanki moralne zawiera klasyczny utylitaryzm według Jeremy'ego Benthama?

Czyny są oceniane wyłącznie na podstawie ich skutków. Signup and view all the answers

Jakie życie jest brane pod uwagę w kontekście moralnej oceny czynów według przedstawionych argumentów?

Życie osób z rodziną jest bardziej wartościowe. Signup and view all the answers

Jakie uczucia według Benthama mają wpływ na nasze działanie moralne?

Przyjemność i przykrość Signup and view all the answers

Na jakiej podstawie według zasady teleologii ocenia się moralność czynów?

Na podstawie skutków czynów Signup and view all the answers

Jaką słabość utylitaryzmu ilustrują przykłady rzucania chrześcijan lwom i szczęścia dziecka w Omelas?

Nieochrona podstawowych praw jednostki Signup and view all the answers

Które z poniższych pytań jest kluczowym pytaniem filozofii Kanta?

Co powinienem czynić? Signup and view all the answers

Co jest centralnym punktem etyki deontologicznej według Kanta?

Obowiązki moralne Signup and view all the answers

Jakie wartości są ze sobą powiązane w filozofii Kanta?

Niebo gwiaździste i prawo moralne Signup and view all the answers

Jakie podejście moralne może prowadzić do zniszczenia życia jednostki w imię zbiorowego dobra?

Etyka utylitarystyczna Signup and view all the answers

Jakie są kluczowe elementy moralności według klasycznego utylitaryzmu?

Koszty i korzyści Signup and view all the answers

Jakie podejście stosuje Jan, gdy prosi Annę o pożyczkę, mimo że wie, że nie może jej spłacić?

Imperatyw kategoryczny wersja 1 Signup and view all the answers

Dlaczego składanie fałszywych obietnic prowadzi do sprzeczności z imperatywem kategorycznym?

Ponieważ podważa to sens samej idei obietnic Signup and view all the answers

Jak działa imperatyw kategoryczny w odniesieniu do traktowania innych?

Wzywa do uniwersalnego szacunku dla wszystkich ludzi Signup and view all the answers

Jakie są konsekwencje przyjęcia maksymy, że życie jednego człowieka jest warte mniej niż innych?

Podważa godność człowieka Signup and view all the answers

W jaki sposób złota reguła różni się od imperatywu kategorycznego?

Złota reguła opiera się na intuicji, imperatyw kategoryczny na zasadach ogólnych Signup and view all the answers

Jak Anna podeszła do decyzji dotyczącej ujawnienia Janowi jego stanu zdrowia?

Zdecydowała się ukryć prawdę, stosując złotą regułę Signup and view all the answers

Jakie znaczenie ma zasada generalizacji w kontekście etyki?

Sprawdza, czy zasady moralne mogą być stosowane powszechnie Signup and view all the answers

Jakie jest główne przesłanie imperatywu kategorycznego?

Wzywa do działania zgodnie z zasadami, które mogą stać się prawem uniwersalnym Signup and view all the answers

Jakie kryteria są brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o przeszczepach?

Wiek oraz poziom sprawności zdrowotnej Signup and view all the answers

Co oznacza skrót QALY w kontekście wyceny lat życia?

Lata życia skorygowane o jakość Signup and view all the answers

Jaką postawę moralną reprezentuje utylitaryzm w kontekście dylematu wagonika?

Przestawienie zwrotnicy, aby ocalić życie pięciu osób Signup and view all the answers

Kto w literaturze przedstawia krytykę utylitaryzmu poprzez postać Raskolnikowa?

Fiodor Dostojewski Signup and view all the answers

Jakie są konsekwencje podjęcia decyzji zgodnej z deontologią w dylemacie wagonika?

Zabicie niewinnego człowieka Signup and view all the answers

Jakie były powody, dla których Dudley zdecydował się zabić Parkera?

W celu uratowania życia innej osoby. Signup and view all the answers

Jakie etyczne koncepcje są zestawione w kontekście przypadku Parkera?

Utylitaryzm i deontologia. Signup and view all the answers

Jak postąpili Brooks i Dudley po zabójstwie Parkera?

Zjedli ciało Parkera przez cztery dni. Signup and view all the answers

Jakie było stanowisko Brooks w odniesieniu do losowania?

Odmówił udziału w losowaniu. Signup and view all the answers

W jaki sposób zareagowali Dudley i Brooks po powrocie do Anglii?

Zostali aresztowani i postawieni przed sądem. Signup and view all the answers

Jakie czynniki wpłynęły na decyzje moralne żeglarzy w szalupie?

Rozkład psychiczny w obliczu ekstremalnych warunków. Signup and view all the answers

Jakie były główne implikacje moralne wynikające z zabójstwa Parkera?

Zastanowienie się nad granicami etyki utilitarystycznej. Signup and view all the answers

Które elementy wspierają koncepcje deontologiczne w kontekście omawianego przypadku?

Zasada, że nie wolno zabijać niewinnych. Signup and view all the answers

Jakie jest fundamentalne założenie etyki Kantowskiej dotyczące człowieka?

Człowiek ma niezbywalną wartość i godność. Signup and view all the answers

Jakie prawo człowieka jest uznawane za podstawowe w koncepcji Kanta?

Prawo do życia. Signup and view all the answers

Co jest kluczowym elementem koncepcji praw człowieka według Kanta?

Godność człowieka. Signup and view all the answers

Jakie kryterium jest brane pod uwagę przy kierowaniu pacjentów na oddziały intensywnej terapii w czasie pandemii?

Oczekiwana długość życia. Signup and view all the answers

Jakie zadanie mają władze publiczne według artikulu 30 KRP?

Ochrona oraz poszanowanie godności człowieka. Signup and view all the answers

Jaka różnica jest kluczowa w filozofii Kanta w kontekście traktowania ludzi?

Ludzi nie można zastąpić rzeczami. Signup and view all the answers

Jakie wartości mają być brane pod uwagę przy ocenie 'wartości społecznej' osoby w kontekście racjonowania usług medycznych?

Wykształcenie, prestiż pracy, dochód. Signup and view all the answers

Co oznacza poszanowanie istot rozumnych w koncepcji Kanta?

Przekazanie prawdy, nawet jeśli jest bolesna. Signup and view all the answers

Study Notes

Utylitaryzm i deontologia a problem praw człowieka

Utylitaryzm i deontologia to dwie najważniejsze współczesne koncepcje etyki normatywnej.
Przedstawiono ideę praw człowieka z perspektywy sporu między deontologią a utylitaryzmem.

Źródła

M. Sandel, Sprawiedliwość. Jak postępować słusznie? (PWN, 2020).
A. Anzenbacher, Wprowadzenie do etyki (WAM, Kraków, 2008).
J. Bentham, Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa (PWN, 1958).
I. Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności (Antyk, 2009).
M. Zabdyr-Jamróz, Respirator za walory społeczne.
A. Gunia, Moralne maszyny: https://wzmocnieniepoznawcze.wordpress.com/2016/10/13/moralne-maszyny/

Kazus chłopca okrętowego (M. Sandel)

Lato 1884: czterech angielskich żeglarzy utknęło w szalupie.
Posiadali tylko dwie puszki ryb, byli pozbawieni wody.
Thomas Dudley (kapitan), Edwin Stephens (oficer), Edmund Brooks (żeglarz). Richard Parker (17 lat, chłopiec okrętowy).
Osoby na łodzi są w krytycznym stanie.
Dudley proponuje losowanie, by uratować innych członków załogi z szalupy.
Brooks odmawia.
Dudley zabija i zjada Parkera.
Po uratowaniu, zostają aresztowani i postawieni przed sądem.
Dudley i Stephens twierdzą, że zrobili to z konieczności, co było argumentem w procesie.

Czy zabójstwo chłopca okrętowego było dopuszczalne moralnie?

Utylitaryści twierdzą, że zabicie jednej osoby, aby uratować wielu, jest akceptowalne.
Moralność zależy od konsekwencji.
Dla utylitarystów ważniejsze jest uratowanie większej liczby osób, niż godność każdej osoby.
Krytyka: zabójstwo jednego człowieka jest moralnie niedopuszczalne, niezależnie od wyniku.
Obowiązki i prawa moralne nie zależą od wyniku.

Klasyczny utylitaryzm według Jeremy'ego Benthama

Jeremy Bentham (1748–1832): wpływowy angielski filozof i reformator prawny.
Głównym dziełem Benthama było Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa.
Utylitaryzm to doktryna, że moralność polega na maksymalizacji użyteczności (korzyści).
Użyteczność mierzy się poprzez ilość przyjemności i uniknięcia bólu.

Hedonizm jako kryterium moralności

Maksymalizacja użyteczności polega na zwiększeniu przyjemności i uniknięciu bólu lub cierpienia.

Zasada użyteczności

Postępować tak, aby przyczyniać się do szczęścia największej ilości ludzi
Uczucia przyjemności i przykrości stanowią podstawę oceny moralności.

Zasada teleologii

Ocena moralna czynów zależy tylko od ich skutków
Nie ma czynów, które są a priori dobre lub złe.

Krytyka etyki utylitarystycznej

Według Kanta moralność polega na poszanowaniu ludzkiej godności i wolności, a nie na maksymalizacji szczęścia.
Każdy człowiek ma wartość sam w sobie i nigdy nie może być użyty jako środek do celu.

Utylitaryzm jako wyraz heteronomii

Heteronomia - podleganie normom, których nie ustanowiliśmy sami (np. pragnienia, żądania innych ludzi, itp).
Moralność jest uzależniona od norm zewnętrznych.
Etyka powinna być autonomiczna - normy moralne są ustalane przez samego człowieka.

Obowiązek jako centralna kategoria etyki Kanta

Rozum ma formę obowiązku
Przykłady obowiązków moralnych: szanować innych ludzi, pomagać potrzebującym, dotrzymywać słowa, nie kłamać, nie zabijać
Postępowanie zgodnie z rozumem to spełnianie czynów obowiązkowych ze słusznych powodów.

Imperatyw kategoryczny

Wersja 1: postępuj tylko zgodnie z regułą, która mogłaby być prawem uniwersalnym
Wersja 2: traktuj innych ludzi jako cel, a nie środek do celu.

Samochoody autonomiczne

Czy autonomiczne samochody mogą być "maszynami moralnymi"?
Dylematy etyczne związane z racjonowaniem zasobów medycznych podczas kryzysu.

Racjonowanie usług medycznych

Pandemia Covid-19 i przeciążenie systemu zdrowotnego.

Racjonowanie ograniczonych zasobów medycznych

Wskaźnik QALY – lata życia skorygowane o jakość.
Kolejka do przeszczepów.

Krytyka utylitaryzmu w literaturze

Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara

Dylemat wagonika

Eksperyment myślowy ilustrujący konflikt między utylitaryzmem i deontologią.
Czy powinniśmy narażać zdrowie mniejszości/jednostki dla dobra ogółu?

Etyka Kanta a prawa człowieka

Istnieją różne prawa człowieka: prawo do życia, wolności myśli i sumienia itp.
Pojęcie godności: każdy człowiek ma być traktowany z szacunkiem bez względu na płeć, rasę itp.
Etyka Kantowska: wskazuje na radykalną różnicę między osobą a rzeczą, gdzie osoba posiada godność i nie może być traktowana tak jak rzecz.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Quiz bada kluczowe aspekty utylitaryzmu oraz jego porównanie z deontologią. Zawiera pytania dotyczące hedonizmu, moralnych przesłanek i oceny skutków działań. Przygotuj się na refleksję nad złożonymi dylematami etycznymi i ich konsekwencjami.