Utylitaryzm i deontologia: Argumenty i Dylematy
45 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Jakie są główne argumenty za stanowiskiem utylitarystycznym w omawianym przypadku?

  • Wszystkie życie jest równe, więc nie ma podstaw do odróżniania osób.
  • Maksymalizacja korzyści uzasadnia zabicie jednej osoby. (correct)
  • Zabicie niewinnego człowieka jest moralnie złe.
  • Każdy czyn powinien być analizowany według jego skutków społecznych. (correct)
  • Co oznacza hedonizm w kontekście utylitaryzmu?

  • Wszystkie czyny są równe w kontekście moralności.
  • Moralność opiera się na przyjemności i unikaniu cierpienia. (correct)
  • Moralność nie zależy od społeczeństwa.
  • Każda decyzja powinna być oparta na tradycji.
  • Jakie jest stanowisko deontologiczne wobec zabicia niewinnego chłopca?

  • Istnieją fundamentalne prawa, które nie mogą być łamane. (correct)
  • Moralność jest oparta na efektach działań.
  • Każda decyzja powinna być oparta na analizie kosztów i korzyści.
  • Zabicie chłopca jest uzasadnione w obliczu zagrożenia.
  • Jakie koszty argumentacja utylitarystyczna bierze pod uwagę przy ocenie czynów?

    <p>Utrata życia jednego człowieka. (B)</p> Signup and view all the answers

    Według klasycznego utylitaryzmu, co należy robić, aby maksymalizować użyteczność?

    <p>Dążyć do zwiększenia przyjemności dla jak największej liczby osób. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie skutki emocjonalne brane są pod uwagę w utylitaryzmie?

    <p>Szczęście osób pozytywnie wpływa na społeczeństwo. (A)</p> Signup and view all the answers

    Jakie przesłanki moralne zawiera klasyczny utylitaryzm według Jeremy'ego Benthama?

    <p>Czyny są oceniane wyłącznie na podstawie ich skutków. (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie życie jest brane pod uwagę w kontekście moralnej oceny czynów według przedstawionych argumentów?

    <p>Życie osób z rodziną jest bardziej wartościowe. (A)</p> Signup and view all the answers

    Jakie uczucia według Benthama mają wpływ na nasze działanie moralne?

    <p>Przyjemność i przykrość (D)</p> Signup and view all the answers

    Na jakiej podstawie według zasady teleologii ocenia się moralność czynów?

    <p>Na podstawie skutków czynów (B)</p> Signup and view all the answers

    Jaką słabość utylitaryzmu ilustrują przykłady rzucania chrześcijan lwom i szczęścia dziecka w Omelas?

    <p>Nieochrona podstawowych praw jednostki (B)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych pytań jest kluczowym pytaniem filozofii Kanta?

    <p>Co powinienem czynić? (D)</p> Signup and view all the answers

    Co jest centralnym punktem etyki deontologicznej według Kanta?

    <p>Obowiązki moralne (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie wartości są ze sobą powiązane w filozofii Kanta?

    <p>Niebo gwiaździste i prawo moralne (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie podejście moralne może prowadzić do zniszczenia życia jednostki w imię zbiorowego dobra?

    <p>Etyka utylitarystyczna (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie są kluczowe elementy moralności według klasycznego utylitaryzmu?

    <p>Koszty i korzyści (A)</p> Signup and view all the answers

    Jakie podejście stosuje Jan, gdy prosi Annę o pożyczkę, mimo że wie, że nie może jej spłacić?

    <p>Imperatyw kategoryczny wersja 1 (C)</p> Signup and view all the answers

    Dlaczego składanie fałszywych obietnic prowadzi do sprzeczności z imperatywem kategorycznym?

    <p>Ponieważ podważa to sens samej idei obietnic (C)</p> Signup and view all the answers

    Jak działa imperatyw kategoryczny w odniesieniu do traktowania innych?

    <p>Wzywa do uniwersalnego szacunku dla wszystkich ludzi (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie są konsekwencje przyjęcia maksymy, że życie jednego człowieka jest warte mniej niż innych?

    <p>Podważa godność człowieka (B)</p> Signup and view all the answers

    W jaki sposób złota reguła różni się od imperatywu kategorycznego?

    <p>Złota reguła opiera się na intuicji, imperatyw kategoryczny na zasadach ogólnych (C)</p> Signup and view all the answers

    Jak Anna podeszła do decyzji dotyczącej ujawnienia Janowi jego stanu zdrowia?

    <p>Zdecydowała się ukryć prawdę, stosując złotą regułę (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie znaczenie ma zasada generalizacji w kontekście etyki?

    <p>Sprawdza, czy zasady moralne mogą być stosowane powszechnie (A)</p> Signup and view all the answers

    Jakie jest główne przesłanie imperatywu kategorycznego?

    <p>Wzywa do działania zgodnie z zasadami, które mogą stać się prawem uniwersalnym (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie kryteria są brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o przeszczepach?

    <p>Wiek oraz poziom sprawności zdrowotnej (D)</p> Signup and view all the answers

    Co oznacza skrót QALY w kontekście wyceny lat życia?

    <p>Lata życia skorygowane o jakość (A)</p> Signup and view all the answers

    Jaką postawę moralną reprezentuje utylitaryzm w kontekście dylematu wagonika?

    <p>Przestawienie zwrotnicy, aby ocalić życie pięciu osób (C)</p> Signup and view all the answers

    Kto w literaturze przedstawia krytykę utylitaryzmu poprzez postać Raskolnikowa?

    <p>Fiodor Dostojewski (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie są konsekwencje podjęcia decyzji zgodnej z deontologią w dylemacie wagonika?

    <p>Zabicie niewinnego człowieka (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie były powody, dla których Dudley zdecydował się zabić Parkera?

    <p>W celu uratowania życia innej osoby. (B), W celu uniknięcia losowania. (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie etyczne koncepcje są zestawione w kontekście przypadku Parkera?

    <p>Utylitaryzm i deontologia. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jak postąpili Brooks i Dudley po zabójstwie Parkera?

    <p>Zjedli ciało Parkera przez cztery dni. (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie było stanowisko Brooks w odniesieniu do losowania?

    <p>Odmówił udziału w losowaniu. (B)</p> Signup and view all the answers

    W jaki sposób zareagowali Dudley i Brooks po powrocie do Anglii?

    <p>Zostali aresztowani i postawieni przed sądem. (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie czynniki wpłynęły na decyzje moralne żeglarzy w szalupie?

    <p>Rozkład psychiczny w obliczu ekstremalnych warunków. (B), Brak jedzenia i wody. (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie były główne implikacje moralne wynikające z zabójstwa Parkera?

    <p>Zastanowienie się nad granicami etyki utilitarystycznej. (A)</p> Signup and view all the answers

    Które elementy wspierają koncepcje deontologiczne w kontekście omawianego przypadku?

    <p>Zasada, że nie wolno zabijać niewinnych. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie jest fundamentalne założenie etyki Kantowskiej dotyczące człowieka?

    <p>Człowiek ma niezbywalną wartość i godność. (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie prawo człowieka jest uznawane za podstawowe w koncepcji Kanta?

    <p>Prawo do życia. (A)</p> Signup and view all the answers

    Co jest kluczowym elementem koncepcji praw człowieka według Kanta?

    <p>Godność człowieka. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie kryterium jest brane pod uwagę przy kierowaniu pacjentów na oddziały intensywnej terapii w czasie pandemii?

    <p>Oczekiwana długość życia. (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie zadanie mają władze publiczne według artikulu 30 KRP?

    <p>Ochrona oraz poszanowanie godności człowieka. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jaka różnica jest kluczowa w filozofii Kanta w kontekście traktowania ludzi?

    <p>Ludzi nie można zastąpić rzeczami. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie wartości mają być brane pod uwagę przy ocenie 'wartości społecznej' osoby w kontekście racjonowania usług medycznych?

    <p>Wykształcenie, prestiż pracy, dochód. (C)</p> Signup and view all the answers

    Co oznacza poszanowanie istot rozumnych w koncepcji Kanta?

    <p>Przekazanie prawdy, nawet jeśli jest bolesna. (A)</p> Signup and view all the answers

    Flashcards

    Utylitaryzm

    Koncepcja etyczna, która sugeruje, że najlepsze działanie to to, które maksymalizuje szczęście i minimalizuje cierpienie największej liczby osób.

    Deontologia

    Koncepcja etyczna, która koncentruje się na obowiązkach i zasadach moralnych, niezależnie od ich konsekwencji.

    Prawa człowieka

    Fundamentalne prawa i wolności należące się każdemu człowiekowi, niezależnie od rasy, płci, czy innych czynników.

    Kazus chłopca okrętowego

    Moralny dylemat przedstawiający sytuację, w której czterech rozbitków zmuszonych jest do zabicia jednego z nich, aby przeżyć.

    Signup and view all the flashcards

    Konieczność

    Argument, że moralne obowiązki są zawężane w sytuacji krytycznej.

    Signup and view all the flashcards

    Moralny dylemat

    Sytuacja, w której trudno jest podjąć decyzję, ponieważ wszystkie opcje mają negatywne konsekwencje.

    Signup and view all the flashcards

    Kapitan Dudley

    Kapitan szalupy ratunkowej, który podjął decyzję o zabiciu chłopca okrętowego.

    Signup and view all the flashcards

    Etyka normatywna

    Dziedzina filozofii zajmująca się ustalaniem, co jest moralnie dobre i złe oraz jak należy się zachowywać.

    Signup and view all the flashcards

    Zasada użyteczności

    Zasada, w myśl której należy postępować tak, aby zmaksymalizować szczęście jak największej liczby osób.

    Signup and view all the flashcards

    Hedonizm

    Filozoficzne przekonanie, że przyjemność jest najwyższym dobrem i źródłem moralności.

    Signup and view all the flashcards

    Koszty i korzyści

    Analiza skutków działań, wzięta pod uwagę w utylitaryzmie, uwzględniająca korzyści i straty.

    Signup and view all the flashcards

    Moralność

    System zasad i wartości regulujących ludzkie postępowanie.

    Signup and view all the flashcards

    Jeremy Bentham

    Angielski filozof i twórca reform prawnych, uważany za ojca klasycznego utylitaryzmu.

    Signup and view all the flashcards

    Konsekwencjonalizm

    Etyczna teoria, wedle której moralność czynu ocenia się w oparciu o jego konsekwencje.

    Signup and view all the flashcards

    Zasada teleologii

    Zasada oceny moralnej, opierająca się na skutkach działań, a nie na ich intencjach.

    Signup and view all the flashcards

    Etyka deontologiczna

    Etyka, w której moralność czynu określona jest przez obowiązek, niezależnie od jego skutków.

    Signup and view all the flashcards

    Moralność oparta na uczuciach

    Pogląd, że moralność wynika z uczuć przyjemności i przykrości, które wskazują, co jest dobre, a co złe.

    Signup and view all the flashcards

    Słabość utylitaryzmu

    Utylitaryzm może prowadzić do poświęcenia dobra jednostki dla dobra większości, ignorując prawa jednostki.

    Signup and view all the flashcards

    Prawo moralne

    Zasada moralna, wg Kanta, niezależna od skutków.Jest wewnętrznym obowiązkiem.

    Signup and view all the flashcards

    Utylitaryzm Klasyczny

    Wersja utylitaryzmu, w której najważniejszym celem jest maksymalizacja ogólnego szczęścia.

    Signup and view all the flashcards

    Etyka czynów obowiązkowych

    Inna nazwa etyki deontologicznej, gdzie ocenia się moralność na podstawie obowiązków, niezależnie od konsekwencji.

    Signup and view all the flashcards

    Test generalizacji

    Metoda oceny moralności czynu poprzez sprawdzanie, czy zasada stojąca za nim mogłaby stać się prawem powszechnym.

    Signup and view all the flashcards

    Imperatyw kategoryczny (wersja 1)

    Zasada postępowania powinna być uniwersalna, tzn. mogłaby stać się prawem powszechnym bez prowadzenia do sprzeczności.

    Signup and view all the flashcards

    Imperatyw kategoryczny (wersja 2)

    Zasada postępowania powinna traktować innych z godnością, nie jako środek do celu.

    Signup and view all the flashcards

    Sprzeczność w imperatywie kategorycznym

    Sytuacja, w której zasada postępowania, gdyby stała się prawem powszechnym, doprowadziłaby do absurdu lub zniszczenia samej siebie.

    Signup and view all the flashcards

    Manipulacja

    Wykorzystanie drugiej osoby jako środka do osiągnięcia własnych celów, bez szacunku dla jej godności.

    Signup and view all the flashcards

    Złota zasada

    Traktuj innych tak, jak sam chciałbyś być traktowany.

    Signup and view all the flashcards

    Godność człowieka

    Podstawowa wartość, która należy się każdemu człowiekowi, niezależnie od sytuacji.

    Signup and view all the flashcards

    QALY

    Miara jakości życia, która uwzględnia zarówno długość życia, jak i jego jakość. Liczy się w „latach życia skorygowanych o jakość”.

    Signup and view all the flashcards

    Racionowanie zasobów medycznych

    Podejmowanie decyzji o tym, jak rozdzielić ograniczone zasoby medyczne między pacjentów, w sytuacji, gdy nie można zaspokoić wszystkich potrzeb.

    Signup and view all the flashcards

    Dylemat wagonika

    Eksperyment myślowy, który ilustruje konflikt między utylitaryzmem a deontologią. Pytanie: czy można poświęcić jedno życie, aby uratować więcej?

    Signup and view all the flashcards

    Sprzeciw wobec hierarchizacji osób na podstawie "społecznych walorów"

    Krytyka utylitaryzmu, który sugeruje, że życie jednych osób może być bardziej cenne niż innych, na przykład ze względu na „współczynnik lat do przeżycia”.

    Signup and view all the flashcards

    Motywacja Raskolnikowa

    Postać z powieści Dostojewskiego, „Zbrodnia i kara”, która uzasadnia zabójstwo na podstawie utylitaryzmu: „jedna śmierć dla dobra wielu”.

    Signup and view all the flashcards

    Imperatyw kategoryczny

    Moralna zasada Kanta, która nakazuje postępować w sposób, który można by uznać za uniwersalne prawo. Oznacza to, że należy działać zawsze tak, jak gdyby nasze działanie miało stać się uniwersalnym prawem.

    Signup and view all the flashcards

    Etyka Kanta a prawa człowieka

    Etyka Kanta podkreśla godność człowieka jako podstawę praw człowieka. Wskazuje, że każdy człowiek ma prawo do szacunku i poszanowania niezależnie od swoich cech.

    Signup and view all the flashcards

    Różnica między osobą a rzeczą

    Kant podkreśla, że osoba posiada godność, podczas gdy rzecz ma jedynie cenę. Godność oznacza niezbywalną wartość, podczas gdy cenę można zastąpić przez równoważnik.

    Signup and view all the flashcards

    Zdolność do postępowania zgodnie z obowiązkiem

    Zdolność człowieka do postępowania zgodnie z obowiązkiem jest podstawą jego godności. Według Kanta, moralność wynika z rozumowania i wolnego wyboru.

    Signup and view all the flashcards

    Wpływ etyki Kanta we współczesności

    Filozofia Kanta, kładąca nacisk na godność człowieka, stała się jedną z najbardziej wpływowych koncepcji współczesnych praw człowieka.

    Signup and view all the flashcards

    Racjonowanie usług medycznych w pandemii

    W sytuacji kryzysowej, takiej jak pandemia, może zaistnieć konieczność racjonowania usług medycznych, co rodzi pytania etyczne dotyczące tego, kto ma prawo do leczenia.

    Signup and view all the flashcards

    Kryteria racjonowania usług medycznych

    Kryteria racjonowania usług medycznych mogą obejmować szanse na przeżycie, oczekiwaną długość życia, a nawet 'wartość społeczną' pacjenta, co budzi kontrowersje etyczne.

    Signup and view all the flashcards

    Study Notes

    Utylitaryzm i deontologia a problem praw człowieka

    • Utylitaryzm i deontologia to dwie najważniejsze współczesne koncepcje etyki normatywnej.
    • Przedstawiono ideę praw człowieka z perspektywy sporu między deontologią a utylitaryzmem.

    Źródła

    • M. Sandel, Sprawiedliwość. Jak postępować słusznie? (PWN, 2020).
    • A. Anzenbacher, Wprowadzenie do etyki (WAM, Kraków, 2008).
    • J. Bentham, Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa (PWN, 1958).
    • I. Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności (Antyk, 2009).
    • M. Zabdyr-Jamróz, Respirator za walory społeczne.
    • A. Gunia, Moralne maszyny: https://wzmocnieniepoznawcze.wordpress.com/2016/10/13/moralne-maszyny/

    Kazus chłopca okrętowego (M. Sandel)

    • Lato 1884: czterech angielskich żeglarzy utknęło w szalupie.
    • Posiadali tylko dwie puszki ryb, byli pozbawieni wody.
    • Thomas Dudley (kapitan), Edwin Stephens (oficer), Edmund Brooks (żeglarz). Richard Parker (17 lat, chłopiec okrętowy).
    • Osoby na łodzi są w krytycznym stanie.
    • Dudley proponuje losowanie, by uratować innych członków załogi z szalupy.
    • Brooks odmawia.
    • Dudley zabija i zjada Parkera.
    • Po uratowaniu, zostają aresztowani i postawieni przed sądem.
    • Dudley i Stephens twierdzą, że zrobili to z konieczności, co było argumentem w procesie.

    Czy zabójstwo chłopca okrętowego było dopuszczalne moralnie?

    • Utylitaryści twierdzą, że zabicie jednej osoby, aby uratować wielu, jest akceptowalne.
    • Moralność zależy od konsekwencji.
    • Dla utylitarystów ważniejsze jest uratowanie większej liczby osób, niż godność każdej osoby.
    • Krytyka: zabójstwo jednego człowieka jest moralnie niedopuszczalne, niezależnie od wyniku.
    • Obowiązki i prawa moralne nie zależą od wyniku.

    Klasyczny utylitaryzm według Jeremy'ego Benthama

    • Jeremy Bentham (1748–1832): wpływowy angielski filozof i reformator prawny.
    • Głównym dziełem Benthama było Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa.
    • Utylitaryzm to doktryna, że moralność polega na maksymalizacji użyteczności (korzyści).
    • Użyteczność mierzy się poprzez ilość przyjemności i uniknięcia bólu.

    Hedonizm jako kryterium moralności

    • Maksymalizacja użyteczności polega na zwiększeniu przyjemności i uniknięciu bólu lub cierpienia.

    Zasada użyteczności

    • Postępować tak, aby przyczyniać się do szczęścia największej ilości ludzi
    • Uczucia przyjemności i przykrości stanowią podstawę oceny moralności.

    Zasada teleologii

    • Ocena moralna czynów zależy tylko od ich skutków
    • Nie ma czynów, które są a priori dobre lub złe.

    Krytyka etyki utylitarystycznej

    • Według Kanta moralność polega na poszanowaniu ludzkiej godności i wolności, a nie na maksymalizacji szczęścia.
    • Każdy człowiek ma wartość sam w sobie i nigdy nie może być użyty jako środek do celu.

    Utylitaryzm jako wyraz heteronomii

    • Heteronomia - podleganie normom, których nie ustanowiliśmy sami (np. pragnienia, żądania innych ludzi, itp).
    • Moralność jest uzależniona od norm zewnętrznych.
    • Etyka powinna być autonomiczna - normy moralne są ustalane przez samego człowieka.

    Obowiązek jako centralna kategoria etyki Kanta

    • Rozum ma formę obowiązku
    • Przykłady obowiązków moralnych: szanować innych ludzi, pomagać potrzebującym, dotrzymywać słowa, nie kłamać, nie zabijać
    • Postępowanie zgodnie z rozumem to spełnianie czynów obowiązkowych ze słusznych powodów.

    Imperatyw kategoryczny

    • Wersja 1: postępuj tylko zgodnie z regułą, która mogłaby być prawem uniwersalnym
    • Wersja 2: traktuj innych ludzi jako cel, a nie środek do celu.

    Samochoody autonomiczne

    • Czy autonomiczne samochody mogą być "maszynami moralnymi"?
    • Dylematy etyczne związane z racjonowaniem zasobów medycznych podczas kryzysu.

    Racjonowanie usług medycznych

    • Pandemia Covid-19 i przeciążenie systemu zdrowotnego.

    Racjonowanie ograniczonych zasobów medycznych

    • Wskaźnik QALY – lata życia skorygowane o jakość.
    • Kolejka do przeszczepów.

    Krytyka utylitaryzmu w literaturze

    • Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara

    Dylemat wagonika

    • Eksperyment myślowy ilustrujący konflikt między utylitaryzmem i deontologią.
    • Czy powinniśmy narażać zdrowie mniejszości/jednostki dla dobra ogółu?

    Etyka Kanta a prawa człowieka

    • Istnieją różne prawa człowieka: prawo do życia, wolności myśli i sumienia itp.
    • Pojęcie godności: każdy człowiek ma być traktowany z szacunkiem bez względu na płeć, rasę itp.
    • Etyka Kantowska: wskazuje na radykalną różnicę między osobą a rzeczą, gdzie osoba posiada godność i nie może być traktowana tak jak rzecz.

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Related Documents

    Description

    Quiz bada kluczowe aspekty utylitaryzmu oraz jego porównanie z deontologią. Zawiera pytania dotyczące hedonizmu, moralnych przesłanek i oceny skutków działań. Przygotuj się na refleksję nad złożonymi dylematami etycznymi i ich konsekwencjami.

    More Like This

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Browser