Σοβιετική Εξωτερική Πολιτική 1930-1940

Η Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ) ήταν μια οικονομική πολιτική που εφαρμόστηκε στη Σοβιετική Ένωση μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, με στόχο την αποκατάσταση της οικονομίας, η οποία είχε καταρρεύσει λόγω του πολέμου.

Ο Τρότσκι υποστήριζε μια πιο ριζοσπαστική προσέγγιση στην οικονομική ανάπτυξη, με άμεση μετάβαση σε μια σοσιαλιστική οικονομία, χωρίς την χρήση της ΝΕΠ.

Ο Λένιν υποστήριζε την ΝΕΠ, θεωρώντας απαραίτητο βήμα για τη μετάβαση σε ένα αμιγώς σοσιαλιστικό σύστημα.

Η πολιτική καταστολής αντιφρονούντων περιλάμβανε διωγμούς εναντίον των εναπομεινάντων Μενσεβίκων και Σοσιαλιστών Επαναστατών, κηρύσσοντας παράνομη τη λειτουργία των κομμάτων.

Το Σοβιετικό κράτος είχε χαρακτηριστικά ενός one-party state, με το κομμουνιστικό κόμμα να ελέγχει στενά το σύνολο των δημοσίων υπηρεσιών και θεσμών.

Η Ρωσία βρισκόταν σε απομόνωση, περικυκλωμένη από εν δυνάμει εχθρούς μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο.

Η αποτυχημένη επανάσταση των Γερμανών κομμουνιστών έπεισε τους Σοβιετικούς ότι το καπιταλιστικό σύστημα ήταν σταθερότερο από ό,τι νόμιζαν.

Ο Λένιν πίστευε ότι οι καπιταλιστικές δυνάμεις θα επιχειρούσαν νέα στρατιωτική επέμβαση για την ανατροπή του Σοβιετικού κράτους.

Η υπογραφή της σοβιετοβρετανικής εμπορικής συμφωνίας το 1921, εξομάλυνε κάπως τις σχέσεις της Μόσχας με το Λονδίνο.

Η Συνθήκη του Ραπάλλο ήταν μια συμφωνία μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Γερμανίας το 1922. Συνομολογήθηκε η αμοιβαία παραιτηση από οικονομικές αξιώσεις και η ίδρυση διπλωματικών σχέσεων.

Η Συνθήκη Ραπάλλο όριζε τη συνεργασία μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Γερμανίας σε τομείς όπως το εμπόριο, η άμυνα, ο εξοπλισμός και η εκπαίδευση.

Η Συνθήκη Ραπάλλο επέτρεψε στη Γερμανία να εκπαιδεύσει στρατεύματα στο έδαφος της Σοβιετικής Ένωσης.

Η Συνθήκη Ραπάλλο άνοιξε τον δρόμο για την ανάπτυξη της σοβιετικής στρατιωτικής βιομηχανίας.

Το 1926, η Συνθήκη του Ραπάλλο ανανεώθηκε, επιβεβαιώνοντας την σημασία και την δυναμική της συνεργασίας μεταξύ της Γερμανία && της Σοβιετικής Ένωσης.

Η στάση της Κομιντέρν στην δεκαετία του 1930 πρωτοτυπούσε εντυπωσιακά: εκθεινούσε το έργο του Στάλιν ενώ κριτίκαρε άγρια τον σοσιαλδημοκρατικό ρεφορμισμό και τον καπιταλισμό.

Τα πενταετή προγράμματα οικονομικής ανάπτυξης υπό τον Στάλιν απαίτησαν ειρηνικές σχέσεις και συνεργασία με κράτη με ανπτυγμένη βιομηχανία.

Η ιαπωνική εισβολή στην Κίνα (1931) προκάλεσε αγχος στη Μόσχα λόγω των πλούσιων φυσικών πόρων της Σιβηρίας.

Η σοβιετική ηγεσία αγνοούσε τους κινδύνους από τον ναζισμό και ο Χίτλερ ήλθε στην εξουσία με έναν μοχλό για μην χαθεί η Ευρώπη.

Η πολιτική της εκβιομηχάνισης, που ονομάζεται και βιομηχανική επανάσταση, υπό την ηγεσία του Στάλιν δημιουργούσε ένα ισχυρότερο βιομηχανικό υπόβαθρο στη Σοβιετική Ένωση.

Ο Στάλιν ανέλαβε τον ρόλο του Ανώτατου Διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων και έδωσε στους στρατηγούς του μεγαλύτερη ανεξαρτησία και αποφασιστικότητα στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, επιτρέποντάς τους να σχεδιάζουν με περισσότερη πρωτοβουλία.

Για να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα στρατιωτικά, πολιτικά και οικονομικά θέματα, ο Στάλιν ίδρυσε την Κρατική Επιτροπή Άμυνας με πέντε μέλη από το Πολίτμπιρο, η οποία έπαιρνε τις αποφάσεις για το κράτος, με τον ίδιο να προεδρεύει.

Για να ενισχύσει την οικονομία, η Σοβιετική κυβέρνηση, με την άδεια του Στάλιν, επέτρεψε στους αγρότες των κολχόζ να καλλιεργούν περισσότερη γη και να πωλούν τα πλεονάσματα, προσελκύοντας έτσι περισσότερη παραγωγικότητα.

Μεταφέροντας περίπου ένα εκατομμύριο κρατούμενους από τα στρατόπεδα εργασίας στη Γκούλαγκ στο μέτωπο, η Σοβιετική κυβέρνηση τους δόθηκε η δυνατότητα να κερδίσουν την ελευθερία τους αν μάχονταν για την πατρίδα.

Ο Στάλιν άφησε την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία να λειτουργήσει ελεύθερα ανυψώνοντας τον διωγμό και με την ανταλλαγή υποστήριξης από την Εκκλησία στην πολεμική προσπάθεια.

Οι ΗΠΑ, με άλλες δυτικές χώρες, παρείχαν στρατιωτικό υλικό και τρόφιμα για να βοηθήσουν την Σοβιετική Ένωση στην πολεμική προσπάθεια.

Η Σοβιετική Ένωση, με την συμμετοχή της στις συζητήσεις και την δημιουργία του ΟΗΕ, έδειξε διάθεση για διεθνή συνεργασία.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η ένταση στις σχέσεις μεταξύ δυτικών και σοβιετικών δυνάμεων οδήγησε στην έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, μιας περιόδου τάσης με έντονη ιδεολογική διαμάχη.

Ο Οργανισμός Συνθήκης Βαρσοβίας (ΟΣΒ) ήταν μια στρατιωτική συμμαχία που δημιουργήθηκε από την Σοβιετική Ένωση και τα κράτη που βρίσκονταν υπό την επιρροή της, ως απάντηση στον ΝΑΤΟ.

Η Ουγγαρία, το 1956, αντιμετώπισε αντικαθεστωτικές διαμαρτυρίες που καταπνίχθηκαν με την εισβολή του Κόκκινου Στρατού, αποδεικνύοντας την αδιαλλαξία της Σοβιετικής Ένωσης.

Η άνοδος του Ψυχρού Πολέμου είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός καινούριου τύπου συνοριακής διαχωριστικής γραμμής, το Τείχος του Βερολίνου, χωρίζοντας την Ανατολική και Δυτική Γερμανία.

Η ανέγερση του Τείχους του Βερολίνου, αποτέλεσε μια εντονή τραυματική εμπειρία για τους Γερμανούς και μια ένδειξη φόβου και έλλειψης ελευθερίας για τον υπόλοιπο κόσμο.

Η πολιτική της «Ειρηνικής Συνύπαρξης» ήταν μια προσπάθεια του Χρουστσόφ για εξομάλυνση των σχέσεων με τη Δύση, μέσω μιας πολιτικής ειρηνικής διαβίωσης παράλληλα.

Η διαρροή της Μυστικής Ομιλίας του Χρουστσόφ (1956), η οποία κατέκρινε την πολιτική του Στάλιν, αποκάλυψε τις ρωγμές του κομμουνιστικού συστήματος.

Ο Χρουστσόφ προχώρησε σε επένδυση στην πυρηνική τεχνολογία και στην στρατιωτική ισχύ της Σοβιετικής Ένωσης ως απάντηση στην απειλή του ΝΑΤΟ.

Η Σοβιετική Ένωση, αντί να επεκτείνει την επιρροή της στην Δύση, προσπάθησε να κατακτήσει την εμπιστοσύνη των αναπτυσσόμενων χωρών.

Η ύπαρξη διαφορετικών τρόπων ζωής στην Ανατολική και Δυτική Γερμανία, (τεχνολογία, διαβίωση), έδωσε στους κατοίκους της Ανατολικής Γερμανίας ένα ισχυρό κίνητρο για φυγή στην Δύση.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, σε χώρες όπως η Τσεχοσλοβακία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία, κομμουνιστικά κόμματα ανέλαβαν την εξουσία. Αυτά τα κόμματα δήλωσαν αλληλεγγύη στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα και στην ΕΣΣΔ.

Το Κομμουνιστικό Γραφείο Πληροφοριών (Κομινφόρμ) ιδρύθηκε το 1947 από το Κρεμλίνο, με στόχο να συντονίσει τις κομμουνιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη. Εκπροσωπούνταν τα κομμουνιστικά κόμματα της Γηραιάς Ηπείρου.

Η δημιουργία του ΝΑΤΟ (Οργανισμός του Βορειο-Ατλαντικού Συμφώνου) το 1949 από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και δυτικοευρωπαϊκά κράτη, θεωρήθηκε από το Κρεμλίνο ως άμεση απειλή. Το ΝΑΤΟ καθιέρωσε την αμερικανική δέσμευση για την προστασία της δυτικής Ευρώπης.

Η υπογραφή μιας συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και Κίνας το 1950 ενίσχυσε διεθνώς την θέση της Σοβιετικής Ένωσης. Η Σοβιετική Ένωση δραστηριοποιήθηκε διπλωματικά και στρατιωτικά.

Η Γερμανία, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, διαιρέθηκε σε Δυτική και Ανατολική. Οι Δυτικοί δημιούργησαν την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΟΔΓ) στην περιοχή που ελέγχονταν από αυτούς. Η ΕΣΣΔ, παρά τις αρχικές ελπίδες για ένα ενιαίο γερμανικό κράτος, δημιούργησε την Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΛΔΓ) στην σοβιετική ζώνη.

Η διαίρεση της Γερμανίας, τα στρατιωτικά μπλοκ (ΝΑΤΟ-Σοβιετική Ένωση) και η κλιμάκωση των εντάσεων συνέβαλλαν στην έναρξη του Ψυχρού Πολέμου. Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν μια περίοδος έντονης αντιπαλότητας μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης, χωρίς άμεση στρατιωτική σύγκρουση.

Ο πόλεμος της Κορέας (1950 – 1953) ήταν μια κρίση που σηματοδότησε την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου. Η ΛΔΚ (Βόρεια Κορέα), με υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης, εισέβαλε στη ΔΚ (Νότια Κορέα), με την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Η Μόσχα αποδέχτηκε την ανεξαρτησία της Γιουγκοσλαβίας στη διαδικασία οικοδόμησης σοσιαλισμού. Η άσχημη φάση στις συμμετοχές των δύο χωρών έληξε.

Η έννοια «ειρηνική συνύπαρξη» προτάθηκε από τη Σοβιετική Ένωση. Η έννοια υποδήλωνε την δυνατότητα συνύπαρξης των δύο διαφορετικών συστημάτων: σοσιαλισμού και καπιταλισμού.

Το Κρεμλίνο παρείχε οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στις ανατολικές χώρες, με την προϋπόθεση ότι θα ακολουθούσαν φιλοσοβιετική ή ουδέτερη εξωτερική πολιτική.

Τον Οκτώβριο του 1962, ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζον Κένεντι απαίτησε την απομάκρυνση των σοβιετικών πυραύλων από την Κούβα, απειλώντας με τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.

Ο Πρόεδρος Κένεντι ζήτησε την απομάκρυνση των σοβιετικών πυραύλων από την Κούβα, ενώ η Σοβιετική Ένωση συμφώνησε να τους αποσύρει σε αντάλλαγμα με την υποχώρηση των ΗΠΑ από την Τουρκία.

Η σοβιετική κοινή γνώμη θεωρούσε την υποχώρηση της Σοβιετικής Ένωσης στην Κρίση των Πυραύλων της Κούβας ως διασυρμό της υπόληψης της ΕΣΣΔ.

Το σοβιετικό σύστημα, που βασιζόταν στον Μαρξισμό-Λενινισμό, είχε δομικές αδυναμίες, περιορίζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δημοκρατικά ιδεώδη.

Η κεντρικά κατευθυνόμενη οικονομία της Σοβιετικής Ένωσης στερούνταν αποτελεσματικότητας και λειτουργικότητας, παρά την τεχνολογική πρόοδο.

Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Γκορμπατσόφ, γνωστές ως Περεστρόικα και Γκλάσνοστ, επιδείνωσαν την κατάσταση της οικονομίας, μειώνοντας το βιοτικό επίπεδο των πολιτών.

Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις δημιούργησαν δυσφορία στους πολίτες και υπονόμευσαν τη συμφωνία που διατηρούσε την αποδοχή του καθεστώτος.

Το σοβιετικό σύστημα, με κεντρικά κατευθυνόμενη οικονομία και περιορισμένα δικαιώματα, ανέπτυξε δομικές αδυναμίες που οδήγησαν στην αποδόμηση της Σοβιετικής Ένωσης.