Safra Yolu Hastalıkları

İnce bağırsakların ilk kısmı

Duodenum'un üç bölümü

Safra kesesi ve pankreastan gelen sıvıların duodenuma açıldığı yer

Ampulla Vater'in yerleştiği yerde duodenumun iç kısmı (mukoza)

Safra yolları ile pankreas kanalının birleştiği yerde duodenuma açılır

Safra yollarında kist oluşumu.

Koledok kisti tipi, safra yolunda kist oluşumunun yerini ve yayılımını gösterir.

Koledok kistlerinin cerrahi tedavisinde kullanılan bir yöntem. Safra yolunun duodenuma bağlantısını yeniden oluşturma ameliyatı.

Kistin duodenuma açıldığı yerin cerrahi yoluyla çıkarılması.

Safra yollarının daralması, en sık cerrahi müdahale sonucu görülür (yaklaşık %90).

Enfeksiyon sonrası gelişen safra yolları darlığı.

Safra yollarının bağışıklık sistemi kaynaklı iltihabı ve sertleşmesiyle oluşan darlık.

Safra yollarını etkileyen bir kanser türü. Tedavi seçenekleri sınırlıdır.

Tedavi seçeneği genellikle ameliyat, safra yollarını bypass ederek (dolanarak) safra akışını sağlamak.

Safra yolları tümörleri çoğunlukla adenokarsinomdur ve %95 oranında görülür.

Safra yolları tümörleri, vücudun farklı bölgelerine yayılma eğiliminde değildir.

Safra yolları tümörleri üst, orta ve alt olmak üzere üç kısımda bulunur. Üst kısımda bifurkasyon ile sistik kanal hizası arasında yer alır, orta kısım pankreas üst kenarına kadar uzanır ve alt kısım duodenum ile bağlantıyı içerir.

Klatskin tümörü, hepatik bifurkasyonda, yani sağ ve sol safra yollarının birleştiği yerde bulunan safra yolu tümörüne verilen isimdir.

Kronik ülseratif kolit, sklerozan kolanjit, koledok kistleri ve Caroli hastalığı safra yolu tümörlerinin gelişimini artıran etkenlerdir.

Safra kesesinde taş oluşumu.

Safra yollarının en sık bulgusu olan sarılık, kilo kaybı, karın ağrısı, kaşıntı ve kolanjit gibi belirtilerle karakterizedir.

Klinikte, safra kesesinin büyümesi ve hassasiyeti, safra kesesi kanalının tıkanması durumunda ağrısız safra kesesi şişmesi (Courvasier Kanunu) gibi özellikler gösterir.

Safra yollarında bulunan taşlar, tümörler ve diğer tıkanıklıklar nedeniyle safra akışının engellenmesi sonucu oluşur.

Safra yolları hastalıklarına neden olan çeşitli etkenler arasında bazı ilaçlar (INH, metildopa, O.C), safra yolu tümörleri ve kronik tifo taşıyıcılığı bulunur.

Kolesistektomi (safra kesesi ameliyatı) geçirmiş hastaların yaklaşık %5 ile %40'ında görülebilen, geçici, kalıcı veya ömür boyu sürebilen semptomlardır.

Postkolesistektomi semptomları (safra kesesi ameliyatı sonrası semptomlar) görülmesi durumunda ortaya çıkabilen, kronik bir durumdur ve vakaların yaklaşık %10'unda teşhis edilir.

Kolesistektomi sonrası görülen semptomlardır ve farklı sürelerde ve şiddetlerde ortaya çıkabilirler.

Postkolesistektomi semptomları (safra kesesi ameliyatı sonrası semptomlar) vakaların %5 ile %40'ında görülür.

Kronik postkolesistektomi sendromu (safra kesesi ameliyatı sonrası kronik semptomlar) vakaların yaklaşık %10'unda teşhis edilir.

Karaciğer lobüllerinin içinde bulunan küçük kanallar olup, safra salgısını toplarlar.

İntralobüler kanalcıkların birleşmesiyle oluşan ve periportal alanda (Kiernan aralığı) bulunan kanallar.

Her bir karaciğer segmentinden çıkan ve daha sonra segmental kanalların birleşerek oluşturduğu safra kanalları.

Safra yolunun ana gövdesi; karaciğerden ince bağırsağa kadar uzanan ve safra salgısını taşıyan kanal.

Sağ ve sol hepatik kanallar, karaciğer loblarının safrasını toplar ve ortak safra yoluna (koledok) taşır.

Sağ hepatik kanal, karaciğerin sağ lobu ve kaudat lobun sağ yarımının safrasını; sol hepatik kanal ise karaciğerin sol lobu, kuadrat lob ve kaudat lobun sol yarımının safrasını toplar.

EHSY (ekstrahepatik safra yolları) basıncı, safra akışını düzenlemede önemli rol oynar. Normal sınırları 100-150 mmH2O'dur.

Konjenital bilyer atrezi, EHSY ve SK'nin (safra kesesi) atrezik veya hipoplazik olduğu nadir bir durumdur. Hayatın ilk yılında ortaya çıkar ve tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

Oddi sfinkteri, ortak safra yolunun duodenuma açıldığı yerde bulunur ve safra akışını düzenler.

Sarılık, epigastriumda sırta vuran ağrı ve tekrarlayan ateş, sarılık ve karın ağrısı kombinasyonu (Charcot üçlüsü) görülür. Ağır vakalarda şok, konfüzyon ve koma gibi merkezi sinir sistemi bulguları da eklenir (Raynold beşlisi).

Kanda bilirubin ve ALP'nin artışı, kolanjit durumunda lökositoz ve pankreatit durumunda amilaz artışı görülür.

Ultrasonografi, hepatobilyer sintigrafi, ERCP ve perkütan transhepatik kolanjiyografi (PTK) yapılabilir.

Koledokolitiyazis tedavisinde ilk tercih ERCP'dir. Başarısız olursa koledokotomi ile T-tubu drenajı ve kolesistektomi yapılır.

Koledokotomi sonrası yapılacak işlem için bir veya daha fazla kriter varsa preoperatif ERCP veya koledokoskopi yapılmalıdır.

Kronik tifo taşıyıcılığı, safra yolları hastalıklarına neden olabilecek etkenlerden biridir.

Safra kesesi ve pankreastan gelen sıvıların duodenuma açıldığı yer olan Ampulla Vater'de oluşan tümörler, safra yolları hastalıklarına neden olabilir.

Safra yolu tıkanıklığı, çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir ve sarılık, kilo kaybı ve karın ağrısı gibi belirtilere yol açabilir.

Sarılık, safra yolu hastalıklarının en sık görülen belirtisidir.

Safra kesesi ve safra yolları ameliyatları sonrasında görülebilen, kanama, subhepatik apse ve safra fistülü gibi komplikasyonların meydana gelme oranı.

Safra kesesi ve safra yolları ameliyatları sonrası en sık görülen komplikasyon. Karaciğer altında gelişen, iltihaplı bir doku birikimi.

Safra yollarından safra dışarı kaçması durumunda meydana gelir. Subtotal kolesistektomi veya duktusun hasar görmesiyle oluşabilir.

Safra yolları tümörlerinde cerrahi tedavi yöntemlerinden biridir. Ancak, Klatskin tümörlerinde, safra yolunun duodenuma bağlanması için Roux-en-Y hepatikojejunostomi tekniği kullanılır.

Safra kesesi ameliyatından sonra (kolesistektomi) en az iki yıl boyunca devam eden karın ağrısı, hazımsızlık, şişkinlik gibi semptomların bir araya gelmesi.

Safra kesesi ameliyatı sonrası görülen semptomların nedeni çoğu zaman bilinmez. Ancak olası nedenler arasında safra yollarında darlık, kalan safra taşı, safra yolu enfeksiyonu veya safra yolu fistülü sayılabilir.

Kontrollü safra fistülü, dışarıya akış miktarı az ve stabil olan bir fistüldür. Kontrolsüz safra fistülü ise dışarıya sürekli ve değişken miktarda safra akışı olan fistüldür.

PKS tanısı genellikle hastanın hikayesine ve fizik muayenesine dayanır. İlaç kullanımı, diyet değişikliği ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi tedavi yöntemleri uygulanır. Bazen cerrahi müdahale gerekebilir.

Rezidü safra taşı, safra kesesi ameliyatı sonrası safra yollarında kalan taştır. Tedavisi ERCP, ESWL, laser gibi yöntemlerle yapılabilir.

Safra, bikarbonattan zengin bir sıvı olup, 2/3'ü safra tuzlarından oluşur. Safra tuzları, lipitlerin sindiriminde deterjan görevini üstlenir.

Safra tuzlarının %95'i ince bağırsakta yeniden emilir ve portal ven yoluyla tekrar karaciğere döner. Küçük bir kısmı ise dışkı ile atılır.

Günlük safra üretimi 500-1100 ml arasında değişir.

Safra, lipidlerin sindirimini kolaylaştırır ve yağda çözünen vitaminlerin emilimine yardımcı olur. Ayrıca, bağırsakta zararlı bakterilerin büyümesini engeller.

Safra taşı oluşumu, safra bileşenlerindeki dengesizlik veya safra kesesinde taş oluşumuna neden olan diğer faktörlerden kaynaklanabilir. Safra taşları, safra yollarını tıkayarak ağrı, sarılık ve diğer sorunlara neden olabilir.

Safra kesesinin ana görevi safra depolamak ve konsantre etmektir. Ayrıca, günlük yaklaşık 20 ml mukus salgılar.

Kolesistokinin, duodenuma giren besinlerle uyarılan bir hormon olup, safra kesesinin boşalmasını başlatır. Aynı zamanda Oddi sfinkterini gevşetir.

Vagus sinirleri, safra salgılanmasını artırırken splanknik sinir uyarımı ise safra salgılanmasını azaltır.

Yağlı yiyecekler, safra akımını oldukça artırır. Bu, yağların sindirimi için daha fazla safra gerektiği içindir.

Safra kesesi küçük bir organdır ve karaciğer tarafından üretilen safrayı depolar ve konsantre eder. Daha sonra safra, duodenuma boşaltılır ve yağların sindirimine yardımcı olur.

Bilirubin seviyesi 4 gr/dl'nin üzerine çıktığında karaciğer fonksiyonları bozuk olduğundan görüntüleme yapılamamaktadır. IV kolanjiografi yapıldığında koledok kanalı görüntülenir, ancak safra kesesi dolmaz ise bu durum "akut kolesistit'i düşündürmektedir.

Ultrasonografi, safra taşı için en yaygın kullanılan görüntüleme yöntemidir. Safra taşı hiperekoik ve güçlü posterior akustik gölge oluşturur.

Akut kolesistit durumunda safra kesesi duvarının kalınlığının 3 mm'den fazla olması önemli bir bulgudur.

Safra taşı, safra kesesinin içerisinde oluşan katı yapıdır. Safra kesesinin taşlarla dolu olması safra kesesi taşı (kolesistit) hastalığına işaret eder.

Safra taşlarının dışarı atılmasını önlemek ve safra kesesinde yeni taş oluşumunu engellemek için kullanılan cerrahi işlemdir.

Safra kesesi içinde birikerek iltihabı, daha sonra da kolesistiti tetikler.

Vücuttaki kan dolaşımını yavaşlatır ve safra kesesi içinde kan akışını azaltır, gangrene neden olabilir.

Safra kesesinde taş oluşumu.

Düşük akış durumunda (Low-Flow State) safra kesesinde oluşan iltihap, safra kesesinde gangrene yol açabilir.

Kolesintigrafi, safra kesesinin ve safra yollarının görüntülenmesi için kullanılan bir radyonüklid görüntüleme tekniğidir. 99mTc ile işaretlenmiş HIDA (dimetil-acetonilida-iminoasetik asit) intravenöz olarak verilir ve safra kesesi ile safra yollarının gamma kamerası ile gösterilmesi esasına dayanır.

Safra kesesi 2 saat içinde görülemiyorsa, bu akut kolesistit'i (safra kesesi iltihabı) işaret eder. Sarılıklı hastalarda ise kolesintigrafi genellikle başarılı değildir.

Koledok kanalının genişliği 9 mm'den fazla ise patolojik olarak kabul edilir.

Koledok kanalı, karaciğerden safra kesesine ve ince bağırsağa safra taşıyan bir kanaldır.

Safra yollarının genişliği 9 mm'den fazla ise, tıkanıklık veya iltihap gibi bir sorun olabileceğine işaret eder.

Kadınlarda daha sık görülür ve tanı konulduğunda genellikle ameliyat edilemez durumdadır.

Safra taşı oluşumu ve enfeksiyonun yol açtığı tahriş ve iltihaptan kaynaklanır.

Genellikle safra kesesinin fundus veya boynunda bulunur.

En sık görülen tür adenokarsinomdur ve papiller, infiltratif ve az diferansiye olmak üzere çeşitli alt tipleri vardır.

Tanı konulduğunda çoğu vakada karaciğere yayılmış ve infiltre olmuştur.