Қазақстанның Экономикалық Жүйесі: 1990 жылдары

Қазақстандағы Жаңа Экономикалық Жүйенің Қалыптасуындағы Қиыншылықтар мен Кемшіліктер

• 1990 жылдары Қазақстан жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшуді бастан кешірді, бұл процесс қиыншылықтармен және кемшіліктермен қатар жүрді.
• Экономикалық тұрақсыздық: Кеңес Одағынан кейін экономикалық байланыстар үзілді, өндіріс тоқтады, инфляция жоғарылады (1992-94 жылдары өте жоғары), және халықтың өмір сүру деңгейі төмендеді.
• Жұмыссыздық: Кеңес дәуірі кәсіпорындары нарықтық жағдайларға бейімделе алмай, көптеген адамдарды жұмыссыз қалдырды, әсіресе ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіпте.
• Әлеуметтік қиыншылықтар: Экономикалық реформалар кезінде әлеуметтік қолдау әлсіреп, көптеген азаматтар кедейлікті бастан кешірді; бағдарламалар қысқартылып, әлеуметтік әлсіз топтар әсерленді.
• Құқықтық және институционалдық негіздің болмауы: Нарықтық экономика үшін қажетті заңнар мен институттар қалыптасуы ұзақ уақыт алды, бұл реформалардың баяу жүруіне әсер етті.
• Қаржы тапшылығы: Жаңа экономикалық реформалар үшін жеткілікті қаржы болмады, шетелдік инвестициялар тарту қиын болды, себебі елдегі тұрақсыздық инвесторларды үрейлендірді.

Қазақстандағы Экономикалық Жүйенің Өзгерістеріндегі Кемшіліктер

• Әлеуметтік теңсіздік: Бай мен кедей арасындағы айырмашылық күшейді, жекешелендіру процесінде байлар байып кетті, ал қарапайым азаматтар қиын жағдайға тап болды.
• Жоғары инфляция: Инфляция халықтың жинақтарын құнсыздандырды, ал теңгенің енгізілуі алғашқы кезеңде экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ете алмады.
• Коррупция: Өтпелі кезеңде коррупция деңгейі өсті, жекешелендіру ашық жүрмегендіктен, мемлекеттік активтер аз бағамен жеке қолға өтті.
• Өнеркәсіп көлемінің құлдырауы: Кеңес кезеңінің өндіріс кәсіпорындары жаңа талаптарға бейімделе алмады, жабылып қалды, әсіресе машина жасау және ауыр өнеркәсіп саласында.
• Ауыл шаруашылығының дағдарысы: Колхоздар мен совхоздардың таратылуы және шаруа қожалықтарына көшу ауыр болды, көптеген ауылдар экономикалық құлдырауға ұшырады.

Қазақстанның Экономикалық Жетістіктері мен Үміттері

• 1990 жылдардың соңында Қазақстанда экономикалық өсімнің белгілері пайда болды.
• Елге шетелдік инвестициялар келе бастады, әсіресе мұнай-газ секторында.
• "Қазақстан-2030" стратегиясы қабылданды, ол экономиканы тұрақтандыруға және дамуға бағытталды.

1990 жылдарда Қазақстанның экономикалық жүйесіне көшудің қиыншылықтары мен кемшіліктері түсіндірілген. Бұл процесс экономикалық тұрақсыздық, жұмыссыздық, әлеуметтік қиыншылықтар, және құқықтық негіздердің болмауымен сипатталды.