Psychologie Hoofdstuk 9: Gedrag en Macht

Study Notes

Macht = vermogen om ander gedrag te beïnvloeden en doelen te bereiken; is onbewust en situationeel gebonden.
Basis van macht komt voort uit de positie die iemand bekleedt.
Vormen van macht:
- Politieke macht: mogelijkheid tot sanctioneren.
- Economische macht: controle over schaarse middelen.
- Sociale macht: mobiliseren van mensen door verbondenheid.
- Culturele macht: beïnvloeden op basis van waarden.

Gezag = gelegitimeerde macht; gedragsbeïnvloeding wordt als gerechtvaardigd beschouwd.
3 types gezag volgens Weber:
- Traditioneel: gebaseerd op gewoonten en tradities.
- Legaal-rationeel: steunt op wetgeving en procedures.
- Charismatisch: gebaseerd op sterke persoonlijkheid.

Sociale ongelijkheid = ongelijke waardering en behandeling; ongelijke verdeling van belangrijke middelen.
Mensen worden onderverdeeld op basis van sociale status in een hiërarchische structuur.
Basisprincipes van sociale ongelijkheid:
- Een kenmerk in samenlevingen en generaties.
- Oorzaken zijn vaak maatschappelijk versus individueel.

Factoren: cultuur en samenhang.
Conclusie uit onderzoek leidt tot begrip van sociale klassen.
3 vormen van kapitaal volgens Bourdieu:
- Economisch kapitaal: financiële middelen.
- Sociaal kapitaal: netwerken en sociale relaties.
- Cultureel kapitaal: opleidingsniveau en kennis.

Onderwijs bevordert sociale mobiliteit; bepaalt kansen in leven.
Democratisering probeert sociale ongelijkheid te verminderen maar blijft een uitdaging.
PISA-onderzoek toont ongelijkheden in onderwijsniveau aan.
Verklaringen voor ongelijkheid op verschillende niveaus:
- Microniveau: invloeden van gezin en thuistaal.
- Mesoniveau: culturele en structurele kenmerken van onderwijs.
- Macroniveau: invloed van maatschappelijk elite en onderwijsbeleid.

Ongelijkheid in levensverwachting en gezondheid is sterk verbonden aan sociale klasse.
Twee sociale causaliteitsmechanismen:
- Ziek maken arm: financiële gevolgen van ziekte belemmeren sociale mobiliteit.
- Arm maakt ziek: armoede verergert gezondheidsproblemen door omgevingsfactoren.
Twee types factoren die gezondheid beïnvloeden:
- Gedrag en levensstijl: kennis en gezonde keuzes.
- Structurele factoren: invloed van financiële status en arbeidsomstandigheden.

Ongelijkheid door geslacht; verschillen in werkgelegenheid en loon.
Loonkloof tussen mannen en vrouwen wordt beïnvloed door cultuur en arbeidsstructuren.
Welzijn op de arbeidsmarkt beïnvloedt op grote schaal de maatschappij.

Subculturen bestaan naast de dominante cultuur met eigen waarden en normen.
Functies van subculturen kunnen variëren; zij kunnen zich afzetten tegen de hoofdcultuur.
Twee opties voor interactie tussen subculturen en de dominante cultuur:
- Assimilatie: aanpassing aan de dominante cultuur.
- Multiculturalisme: respect voor cultuurverschillen zonder samensmelting.

Kenmerken van groepen zijn interactie, gemeenschappelijke waarden en een gevoel van samenhorigheid.
Referentiegroepen: groepen waar mensen zich op oriënteren in gedrag en houding.
- Normatieve referentiegroepen: identificatie en verlangen naar lidmaatschap.
- Comparatieve referentiegroepen: vergelijking zonder noodzaak tot lidmaatschap.

Socialisatie = proces van cultuurtoedracht en identiteit ontwikkeling.
Twee bewegingen in het socialisatieproces:
- Internaliserend: cultuurelementen worden eigen gemaakt.
- Externaliserend: geïnternaliseerde cultuur wordt sociaal gedeeld.
George Mead beschrijft het ontwikkelen van een identiteit via vier fasen:
- Preparatory stage: imitatie van gedrag.
- Play stage: leren door rolmodellen en het ontwikkelen van zelfbewustzijn.
- Game stage: begrijpen en participeren in de gemeenschapssamenhang.