Psychologie: Basisgebieden en Perspectieven

Psychologie

• Is een breed vakgebied met verschillende specialisaties.
• Is de wetenschap van zowel gedrag als geestelijke processen.
• Wordt afgekort met de Griekse letter Psi.
• Komt van de Griekse woorden "Psychè" (levensadem, ziel, geest) en "Logos" (woord, verklaring, rede, leer, gebied van studie).

Basisgebieden Psychologie

• Ontwikkelingspsychologie: bestudeert gedrag gedurende de verschillende levensfasen van de mens.
• Persoonlijkheidspsychologie: onderzoekt mensen als individuen en zoekt naar dat waarin ze van elkaar verschillen.
• Cognitieve psychologie: bestudeert afzonderlijke psychische functies en processen.
• Sociale psychologie: bestudeert het gedrag van mensen in relatie tot andere mensen en hun omgeving.
• Biologische psychologie: bestudeert menselijk gedrag vanuit principes uit de biologie.
• Methodenleer: bestudeert de onderzoeksmethoden van empirisch onderzoek naar menselijk gedrag.

Belangrijkste perspectieven in de psychologie

• Moderne psychologie is gebaseerd op 6 perspectieven.
• Deze perspectieven vinden hun oorsprong in de filosofische wortels van Socrates, Plato en Aristoteles.
• Die hadden ideeën over bewustzijn, gekte en dat emoties denken kunnen verstoren en onze waarnemingen slechts interpretaties zijn.

Neuro-imaging

• Ondersteunt observatie door apparatuur: meer systematische registratie van feiten.
• Meet hersenactiviteit door:
  • Elektrische impulsen van zenuwcellen (EEG).
  • Energieverbruik zichtbaar te maken (PET).
• Twee soorten neuro-imaging:
  • Structureel:
    • CT-scan/CAT-scan
    • MRI-scan
  • Functioneel:
    • fMRI-scan
    • SPECT-scan

CT-Scan/CAT-Scan

• Tomografische onderzoeksmethode van het menselijk lichaam.
• Werkt met röntgenstraling.
• Toont organen en botten in detail.
• Brengt snedes in beeld.
• Duurt ongeveer 5 minuten.

MRI-Scan

• Magnetic resonance imaging.
• Werkt met magneten.
• Toont niet alleen hersenen, maar ook weefsel en watermoleculen in het lichaam.
• Duurt ongeveer 30 minuten.

fMRI-Scan

• Functionele MRI.
• Maakt hersenactiviteit zichtbaar in een driedimensionaal beeld met behulp van een computer.

Convergente validiteit

• Meet de mate waarin een test correleert met andere tests die hetzelfde meten.
• Bijvoorbeeld: twee verschillende tests voor depressie.

Discriminerende validiteit

• Meet de mate waarin een test niet correleert met tests die niet hetzelfde meten.
• Bijvoorbeeld: een test voor schizofrenie versus een test voor depressie.

Constructvaliditeit

• Meet de mate waarin een test meet wat die beoogt te meten.
• Correleert met tests die hetzelfde meten.
• Correleert niet met tests die niet hetzelfde meten.
• Is een overkoepelende validiteit.

Response sets

• Non-content antwoorden.
• Voorbeelden:
  • Acquiescence (ja antwoorden).
  • Extreem antwoorden.
  • Altijd het midden kiezen.
  • Sociaal wenselijk antwoorden.
• Bias die geëlimineerd of geminimaliseerd moet worden.
• Drie oplossingen:
  • Corrigeren met schalen.
  • Items zonder correlatie met sociale wenselijkheid.
  • Gedwongen keuze (forced choice) met equivalente sociale wenselijkheid.

Correlationeel onderzoek

• Onderzoek van verband / relatie tussen twee variabelen.

• Uitgedrukt in een correlatiecoëfficiënt:

  • +1.00 - 0.00 - -1.00.
  • Richting:
    • Positieve correlatie.
    • Negatieve correlatie.
    • Geen correlatie.
  • Sterkte:
    • .10 = zwak.
    • .30 = gemiddeld.
    • .50 = sterk.

• Correlationeel onderzoek kan nooit causale verbanden aantonen.

Gewaarwording en waarneming

• Cognitieve psychologie ziet de mens als een informatieverwerkingssysteem: input -> verwerking -> output.
• Aantal zintuigen:
  • De meeste mensen denken aan 5 zintuigen, soms ook "het zesde zintuig" (ESP) waarvoor geen wetenschappelijk bewijs is.
  • In werkelijkheid zijn er veel meer.

Belangrijkste zintuigen

• Gezichtsvermogen, gehoor, smaakzin, reukzin, zintuigen van de huid (textuur, temperatuur, trillingen, pijn).
• Kinesthesie (positie van ledematen): propriosensoren in spieren, pezen en gewrichten geven informatie over de positie en beweging van ledematen.
• Evenwichtszintuig (balans ten opzichte van zwaartekracht): vestibulaire organen in het binnenoor werken samen met propriosensoren om informatie over balans en de positie van het hoofd ten opzichte van de zwaartekracht door te geven.
• Interne organen: propriosensoren in interne organen (longen, bloeddruk, blaas, etc.) helpen lichaamsprocessen zoals ademhaling, bloeddruk en blaasvulling te reguleren.

Gezichtsvermogen

• Ongelijke verdeling van kegeltjes en staafjes in het netvlies zorgt voor ongelijke scherpte van zicht en ongelijke gevoeligheid voor kleur:
  • Kegeltjes: scherpe details, warme kleuren, dagzicht.
  • Staafjes: beweging, koele kleuren, nachtzicht.
• Gezichtscherpte neemt sterk af in de periferie (zijkant).

Blinde vlek

• De blinde vlek is een punt in het netvlies waar de oogzenuw het oog verlaat.
• Hier bevinden zich geen lichtgevoelige cellen.

Gezichtsveld

• De ongelijke verdeling van receptoren in het netvlies heeft praktische gevolgen voor de grootte van instrumentenpanelen en computerschermen.
• Letters moeten groter worden naarmate ze verder van het centrum van het netvlies vallen om even leesbaar te blijven.
• Het gezichtsveld is elipsvormig en minder uitgebreid naar de kant van de neus dan naar de kant van de slaap.

Dit quiz onderzoekt de fundamenten van psychologie, inclusief de verschillende specialisaties en de belangrijkste perspectieven. Je leert over ontwikkelings-, persoonlijkheids-, cognitieve, sociale en biologische psychologie, evenals methodenleer. Test je kennis over de basisprincipes van psychologische wetenschap en haar toepassingen.