Psikoseksüel ve Psikososyal Gelişim

Here are the study notes for the provided text:

Kişiliğin Gelişmesi

• Kişiliğin gelişmesi filhojenetik (evrimsel) gelişmeye ve olgunlaşma-matürasyona bağlıdır.
• Öğrenmeye bağlı bireyleşme ve toplumsallaşma süreçleri de birbirlerini etkiler.

Olgunlaşma-Matürasyon

• Doğumdan itibaren var olan yetilerin öğrenme olmaksızın kendiliklerinden gelişmesi ve ulaşabileceği düzeye varmasıdır.
• Örneğin, bebekler ortalama 12-14 aylık iken yürümeye başlar.

Bireyleşme-Toplumsallaşma

• Çevrenin sağladığı eğitim ve yaşam deneyimleri ile bireysel davranışların öğrenilerek biçimlenmesi, toplumsal davranış örüntülerinin oluşmasıdır.
• Bebek 12-15 aylık iken konuşmayı öğrenebilecek bir olgunlaşma düzeyine gelir.

Kişilik Gelişiminin Biyopsikososyal Yönleri

• Bilişsel, duyusal, motor, sosyal gelişim aşamaları birbirinden ayrılmaz ve birbirini etkiler.

Psikoseksüel Gelişim Kuramı

• Freud'un kavramları:
  • "Cinsel, libidinal" kavramı: Sadece eşeysel organların birleşme amacına yönelik değil, organizmanın haz veren, sevilen, doyum sağlayan uyarana yönelimi.
  • "Libido" kavramı: Haz ilkesi doğal dürtülerin hemen doyurulması, gerginliğin hemen giderilmesi temel beklentisi.

Psikososyal Gelişim Kuramı

• Erikson'un kavramları:
  • Aşamalı oluşum ilkesi: Organizmanın taban planı vardır, her dönem kendisinden sonra gelen döneme basamak oluşturur.
  • Toplumsal işlev-örüntü (social modality): Her dönemin organ işlev-biçimi toplumsal çevre ile etkileşim halinde.
  • Ruhsal toplumsal dönemler: Her dönemde o döneme özgü bir benlik sorunu çözülür, bir gelişme tamamlanır, özel bir benlik ögesinin temel taşı kazanılır.

Oral Dönem (Psikoseksüel ve Psikososyal Yönleri)

• Psikoseksüel açıdan: Temel güven-güvensizlik dönemi, ağız ve dudaklar haz bölgesi, emme ve beslenme amacıyla, yalnız haz duyma amacıyla da olabilir.
• Psikososyal açıdan: Alıcı organizma - verici çevre (bebek ve bakımveren) etkileşimi,Temel güven duygusu kazandığı benlik gücüdür.

Anal Dönem (Psikoseksüel ve Psikososyal Yönleri)

• Psikoseksüel açıdan:Erotogenic zone, anal ve üretral bölgeler, dışkı ve idrarı isterse tutma ve bırakma, anne doğru zamanda yapmasını ödüllendirir (tuvalet eğitimi).
• Psikososyal açıdan: Özerklik duygusu (sense of autonomy), işeme-işememe, isteme-istememe, seçim yapabilme özelliği kazanır.

Fallik Dönem (Psikoseksüel ve Psikososyal Yönleri)

• Psikoseksüel açıdan: Erotik ilgi ve eylemler yetişkin cinsel yaşamın öncüsü, Fallusun üstünlüğü ilkesi (primacy of the phallus).
• Psikososyal açıdan: Girişim duygusu (initiative), merak etme, öğrenme gereksiniminin belirginleşmesi.

İzleyen Dönemler

• Gizillik dönemi: Dil ve bilişsel yetiler hızla gelişir, duygu ve davranışlar daha denetimlidir.
• Ergenlik dönemi: Bedensel, ruhsel değişiklikler, ikincil cinsel yapıların hızla geliştiği dönem, kimlik duygusunu kazanılması süreci.
• Yetişkinlik dönemi: Yakın ilişkiler kurma evresidir, yeni kuşak oluşturma rehberlik etme.
• Olgunluk dönemi: Benlik bütünlüğü (ego integrity) dönemde, kesin belli olan gelecek (ölüm) korkusunun olmadığı, benliğin düzen ve anlam bulduğu evre.