Podcast
Questions and Answers
Hücre hasarı, hücre metabolizmasının ve fonksiyonlarının iç ve dış etkenler sonucunda uyum sağlayamayacağı derecede strese maruz kalması sonucu bozulmasıdır. Hücre hasarının başlıca nedenlerinden hangisi değildir?
Hücre hasarı, hücre metabolizmasının ve fonksiyonlarının iç ve dış etkenler sonucunda uyum sağlayamayacağı derecede strese maruz kalması sonucu bozulmasıdır. Hücre hasarının başlıca nedenlerinden hangisi değildir?
Hipoksi nedir?
Hipoksi nedir?
Aerobik oksidatif solunumu engelleyen oksijen eksikliği durumudur.
Hipoksinin en sık görülen nedeni nedir?
Hipoksinin en sık görülen nedeni nedir?
Ksenobiyotikler nelerdir?
Ksenobiyotikler nelerdir?
Signup and view all the answers
Hücre hasarının temel hedefleri nelerdir? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)
Hücre hasarının temel hedefleri nelerdir? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)
Signup and view all the answers
Hücre hasarında ilk olarak morfolojik değişiklikler görülür.
Hücre hasarında ilk olarak morfolojik değişiklikler görülür.
Signup and view all the answers
Aşağıdakilerden hangisi hücre hasarının geri dönüşsüz sonuçlarına örnektir?
Aşağıdakilerden hangisi hücre hasarının geri dönüşsüz sonuçlarına örnektir?
Signup and view all the answers
Nöronlar bölünebilir, ancak birbirlerinin görevini devralabilirler.
Nöronlar bölünebilir, ancak birbirlerinin görevini devralabilirler.
Signup and view all the answers
Kimyasalların karsinojenik ve teratojenik etkileri için aşağıdaki seçeneklerden hangisi geçerlidir?
Kimyasalların karsinojenik ve teratojenik etkileri için aşağıdaki seçeneklerden hangisi geçerlidir?
Signup and view all the answers
Toksik etki sınıflandırmasında, yalın toksik etki aşağıdakilerden hangisi ile tanımlanır?
Toksik etki sınıflandırmasında, yalın toksik etki aşağıdakilerden hangisi ile tanımlanır?
Signup and view all the answers
Mutajenik etki, aşağıdaki seçeneklerden hangisinin değişmesi ile tanımlanır?
Mutajenik etki, aşağıdaki seçeneklerden hangisinin değişmesi ile tanımlanır?
Signup and view all the answers
Kromozom eklenmesi veya azalması, aneuploidi olarak bilinir.
Kromozom eklenmesi veya azalması, aneuploidi olarak bilinir.
Signup and view all the answers
Kromozom yapısındaki değişikliklere örnek olarak hangisi sayılamaz?
Kromozom yapısındaki değişikliklere örnek olarak hangisi sayılamaz?
Signup and view all the answers
Baz değişim mutasyonları (nokta mutasyonları) iki kategoriye ayrılır. Bunlar hangileridir?
Baz değişim mutasyonları (nokta mutasyonları) iki kategoriye ayrılır. Bunlar hangileridir?
Signup and view all the answers
Nokta mutasyonlarının çoğu nasıl oluşur?
Nokta mutasyonlarının çoğu nasıl oluşur?
Signup and view all the answers
Sessiz mutasyon nedir?
Sessiz mutasyon nedir?
Signup and view all the answers
Yanlış anlamlı mutasyon nedir?
Yanlış anlamlı mutasyon nedir?
Signup and view all the answers
Anlamsız mutasyon nedir?
Anlamsız mutasyon nedir?
Signup and view all the answers
Çerçeve kayması mutasyonları, DNA'daki bazlara 3 ve 3'ün katı olmayan sayıda ekleme veya çıkarma sonucunda tripletlerin değişmesine yol açan mutasyonlardır.
Çerçeve kayması mutasyonları, DNA'daki bazlara 3 ve 3'ün katı olmayan sayıda ekleme veya çıkarma sonucunda tripletlerin değişmesine yol açan mutasyonlardır.
Signup and view all the answers
Mutajenlere örnek olarak hangisi sayılamaz?
Mutajenlere örnek olarak hangisi sayılamaz?
Signup and view all the answers
Kansere sebep olan etmenlere karsinojen denir.
Kansere sebep olan etmenlere karsinojen denir.
Signup and view all the answers
Karsinojenik etkiye sahip maddelere örnek olarak hangisi sayılamaz?
Karsinojenik etkiye sahip maddelere örnek olarak hangisi sayılamaz?
Signup and view all the answers
Kimyasal karsinojenler hangi temel mekanizmalarla DNA'da hasar oluşturur?
Kimyasal karsinojenler hangi temel mekanizmalarla DNA'da hasar oluşturur?
Signup and view all the answers
Epigenetik karsinojenler, genotoksik etkileri olan karsinojenlerden farklı olarak DNA'da hasar oluşturmadıkları için kansere nasıl yol açar?
Epigenetik karsinojenler, genotoksik etkileri olan karsinojenlerden farklı olarak DNA'da hasar oluşturmadıkları için kansere nasıl yol açar?
Signup and view all the answers
Teratojenik etki, gebe kadınlar tarafından alınan bazı ilaçlar ve diğer kimyasal maddelerin plasentadan fötal dolaşıma geçerek fötusta malformasyonlara neden olmasıdır.
Teratojenik etki, gebe kadınlar tarafından alınan bazı ilaçlar ve diğer kimyasal maddelerin plasentadan fötal dolaşıma geçerek fötusta malformasyonlara neden olmasıdır.
Signup and view all the answers
Plasenta, ilaçların pasif difüzyonla geçmesine çok elverişli olan bir yapıdır.
Plasenta, ilaçların pasif difüzyonla geçmesine çok elverişli olan bir yapıdır.
Signup and view all the answers
Teratojenik etkiye karşı fetüsün en duyarlı olduğu dönem hangisidir?
Teratojenik etkiye karşı fetüsün en duyarlı olduğu dönem hangisidir?
Signup and view all the answers
Doğumsal malformasyonların en sık görülen nedeni nedir?
Doğumsal malformasyonların en sık görülen nedeni nedir?
Signup and view all the answers
Gebelik döneminde, antibiyotikler, yüksek dozda A vitamini ve alkol teratojenik etkiye sahip olabilir.
Gebelik döneminde, antibiyotikler, yüksek dozda A vitamini ve alkol teratojenik etkiye sahip olabilir.
Signup and view all the answers
Study Notes
Mutajenler, Karsinojenler ve Teratojenler
- Mutajenler, DNA'da değişikliğe yol açan maddelerdir. Bu değişiklikler, kalıtsal bozukluklara ya da kanser gibi hastalıklara neden olabilir.
- Karsinojenler, kansere sebep olan maddelerdir. Karsinojenlerin hücreleri hasarlayarak ve kontrolsüz çoğalmaya neden olarak kansere yol açabilecek mutasyonlar başlatabileceği bilinmektedir.
- Teratojenler ise, doğumsal kusurlara veya embriyonik gelişimde bozukluklara sebep olan maddelerdir. Gebeliğin erken evrelerinde etki göstererek fetusun gelişimini bozabilirler.
Hücre Hasarı: Tanım ve Nedenleri
- Hücre metabolizması ve fonksiyonları, iç ve dış etkenler tarafından aşırı derecede strese maruz kaldığında sağlıklı işlevlerini sürdüremez hale gelir.
- Hücre hasarının başlıca nedenleri, oksijen eksikliği, genetik bozukluklar, beslenme yetersizliği ve yaşlanmadır. Ayrıca kimyasal ve fiziksel faktörler de hücre hasarına neden olabilir.
- Aldığımız bazı kimyasalların genotoksik zararlı etkileri olabilir ve yetersiz beslenme de hücre hasarına neden olabilir.
Hipoksi: Hücre Hasarının Önemli Bir Nedeni
- Hipoksi, oksijen eksikliği durumudur. Aerobik solunum işlemi sınırlandırılarak hücreler hasar görebilir.
- İskemi, kan akışının kesildiği durum, hipoksinin en sık görülen nedenidir. Diğer nedenler ise özellikle akciğer problemleri, zehirlenme (CO gibi) ve kalp yetmezliğidir.
Toksik Maddeler (Ksenobiyotikler)
- Toksik maddeler, canlı sistemler için yabancı olan ve çeşitli yollardan vücuda giren kimyasal maddelerdir.
- Toksik maddelerin toksisite düzeyi, fizikokimyasal özellikleri, doz, temas yolu, maruz kalma süresi ve tekrarı, bireyin kendi özellikleri gibi farklı faktörlerden etkilenir.
Hücre Hasarının Temel Hedefleri
- ATP (enerji) sentezini gerçekleştiren mitokondriler hasar görürse hücre fonksiyonları bozulur.
- Hücre zarlarının (membranların) bütünlüğü bozulursa hücre içi dengesi bozulur, yaşam işlevleri aksar.
- Hücre içindeki protein sentezi engellenirse hücre işlevleri aksar.
- DNA hasarı ise hücre bölünmesini ve gen ifadesini (ekspresyon) etkiler.
Hücre Hasarı Mekanizması
- Hücrede ATP üretimi azalıp mitokondri hasar gördüğünde enerji üretimi durur.
- Kalsiyumun hücre içinde dengesiz birikimi hasara neden olur.
- Serbest radikallerin birikmesi, lipid peroksidasyonunu tetikleyerek hücre zarlarına zarar verir.
- DNA'daki hasarlar, hücre bölünmesini ve genlerin çalışmasını engeller.
- Hücre zarlarının geçirgenliği arttığında ( hasar görmüştür) organeller etkilenir.
Hücre Hasarında Morfolojik Değişiklikler
- Reversibl (geri dönüşümlü) değişiklikler sırasında hücre normal fonksiyonlarına dönebilir.
- İrreversibl (geri dönüşümsüz) değişiklikler hücre ölümüne yol açar.
- İskemik hasarda görüldüğü gibi önce işlev kaybı sonra morfolojik değişiklikler ortaya çıkar.
Mutajenik Etki: Tanım ve Önemi
- Mutajenler, DNA'daki yapısal değişikliklere neden olur.
- Mutasyonlar, yararlı ya da zararlı olabilir. Yararlı mutasyonlar türlerin evrimi için önem taşır ancak zararlı mutasyonlar hastalıklara yol açabilir.
Kromozom Sayısı Değişiklikleri
- Aneuploidi, kromozom sayısında artış veya azalıştır.
- Euploidi, tüm kromozom setinde artış veya azalıştır.
Kromozom Yapısı Değişiklikleri
- Delesyon, bir kromozom parçasının kopması ve kaybolması.
- Duplikasyon, bir kromozom parçasının tekrarlanması.
- İnversiyon, bir kromozom parçasının 180 derece dönmesi.
- Translokasyon, bir kromozom parçasının kopup başka bir kromozoma yapışmasıdır.
Baz Değişim Mutasyonları (Nokta Mutasyonları)
- Transisyon, bir pirimidin bazının başka bir pirimidin bazı ile veya bir pürin bazının başka bir pürin bazı ile yer değiştirmesidir.
- Transversiyon, bir pirimidin bazının bir pürin bazı ile veya bir pürin bazının bir pirimidin bazı ile yer değiştirmesidir.
Sessiz, Yanlış Anlamlı ve Anlamsız Mutasyonlar
- Sessiz mutasyon, amino asit dizisini değiştirmez.
- Yanlış anlamlı mutasyon, farklı bir amino asiti kodlar.
- Anlamsız mutasyon, protein sentezinin erken sonlanmasına neden olur.
Çerçeve Kayması Mutasyonları
- Eklenme veya silinme, DNA'daki baz sayısına değişikliğe neden olursa, protein sentezi sırasında okunan üçlü kodların (kodların) sıralamasının bozulması sonucu istenmeyen proteinin üretilmesine yol açar.
Mutajenlere Örnekler
- Bazların yapısını ve eşleşme özelliğini değiştiren maddeler(alkilleyici ajanlar, nitröz asit, alkil sülfatlar, epoksitler, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH), vinil klorür, formaldehit ve aflatoksin B1).
- Akridin boyaları gibi kalıp kayması (kodon kayması) neden olan maddeler.
- Oksitleyici ajanlar(serbest radikaller, lipit peroksitler, hidrojen peroksit ve akrilamid).
Karsinojenik Etki: Tanım ve Önemi
- Karsinojenler, kansere yol açan etmenlerdir.
- Hücresel DNA'da mutasyon oluştururlar ve onarım mekanizmasını bozabilirler. İmmün sistemin işleyişini olumsuz yönde etkileyebilirler ve onkogenleri aktive edebilirler.
Kimyasal Karsinojenlerin Sınıflandırılması
- Genotoksik karsinojenler (primer, sekonder ve inorganik).
- Epigenetik karsinojenler, hormon modifikasyonu ve bağışıklık baskılanması gibi mekanizmalar yoluyla kanser gelişimine yol açar.
Teratojenik Etki: Tanım ve Önemi
- Teratojenler, gebelik sırasında fetüsün gelişimini engelleyen veya bozan maddelerdir.
- Plasenta geçirgenliği ile fetüse ulaşır ve zararlı etkiler gösterebilir.
- Fetusun farklılaşma organojenez devresinde hasara yol açar.
Teratojenik Etki Düzeyleri
- Hücreler arası düzeyde iletişimin bozulması, hormon reseptörlerinin olumsuz etkilenmesi, enerji kaynaklarının azalması gibi.
- Hücresel düzeyde, mutasyon, kromozomal kırılmalar, enzim bozuklukları ve osmolalite dengesizliği, membran yapı değişiklikleri.
Teratojenik Etki Mekanizmaları
- DNA'yı bozmak, DNA sentezini engellemek ve mitoz işlevlerine müdahale etmek.
- Beslenme bozukluğu (yetersiz beslenme).
- Plasenta kan akışının azalması.
Teratojenik Etki Düzeyleri (Devam)
- Farklılaşma olaylarını spesifik olarak bozmak ve bu şekilde karakteristik doğum kusurları oluşturmak.
- Dokuları etkileyerek dokuların osmotik basıncını değiştirebilirler, gelişimsel sorunlara neden olur.
Teratojenik Etkinin Sonuçları
- Hücre bölünmesi, doku büyümesi ve gelişmesinde sorunlara neden olur.
- Anormal hücre göçü ve farklılaşması.
- Embriyo ölümüne, fetal büyüme geriliği ve malformasyonlara yol açabilir.
Teratojenik Etkiye Duyarlı Dönemler
- Gebeliğin ilk üç aylık döneminde duyarlılık daha yüksektir ve fetusun organlarını etkiler ve kalıcı hasarlar yapabilir.
- Daha sonraki zamanlarda büyüme geriliğine neden olabilir.
Doğuşsal Malformasyonların Nedenleri
- Multifaktöriyel: Genetik ve çevresel faktörlerin kombinasyonu
- Bilinmeyen: Nedeni anlaşılamamış durumlar
- Teratojenler: Dış etkenlerden kaynaklanan malformasyonlar
- Monogenik: Tek gen mutasyonu kaynaklı
- Kromozomal: Kromozom anormallikleri
İnsanlarda Teratojenik Etkisi Olan İlaçlar
- Antineoplastik (kanser tedavisi), antiepileptik, psikotrop ilaçlar ve diğer ilaçlar.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Bu quizde mutajenler, karsinojenler ve teratojenler hakkında bilgi bulacaksınız. Her birinin DNA üzerindeki etkileri ve hücre hasarına neden olan mekanizmalar ele alınacaktır. Ayrıca, hücre hasarının tanımlanması ve nedenleri hakkında da bilgiler verilecektir.
