Medykalizacja i demedykalizacja macierzyństwa

Kultury współczesnych społeczeństw są przeniknięte wartościami, normami i symbolami wywodzącymi się z medycznego dyskursu.
Trend ten jest ogólnoświatowy, nie tylko w społeczeństwach postindustrialnych.
Powszechnie uważa się, że medycyna pozytywnie wpływa na życie społeczne ze względu na sukcesy w walce z chorobami, np. epidemiami.
Proces sekularyzacji spowodował, że magiczno-religijna reakcja społeczna na chorobę została zastąpiona reakcją medyczną.
Medycyna zdobyła prestiż, oparta na wiarygodności, obiektywności i skuteczności medycznej wiedzy.
Medycyna zyskała wpływy w społeczeństwie poprzez interakcje z pacjentami i instytucjonalne interwencje, zdobywając kontrolę.
Medycyna obejmuje coraz więcej obszarów życia społecznego, w tym sfery tradycyjnie niedotykające medycyny, jak np. dewiacja, nadwaga, rozwój dziecka czy macierzyństwo.
Medycyna zmieniła zachowania związane ze zdrowiem i chorobą, ograniczając samoopiekę na rzecz powszechnie dostępnych usług profesjonalnych.
Socjalizacja wpływa na nabycie kompetencji w odczytywaniu kultury przenikniętej medycznym językiem.

Socjologiczna analiza medykalizacji macierzyństwa uwzględnia:
- Miejsce medycyny w systemie władzy.
- Rolę i miejsce kobiety-matki w społeczeństwie.
- Proces socjalizacji zdominowany przez wartość zdrowia.
- Układ ról w medycznej profesji (lekarz/położna).
- Układ ról personel medyczny - kobieta w ciąży, po porodzie, bezpłodna.
- Rytuały i mity medyczne.
- Znaczenie zdrowia i bezpieczeństwa.
- Biograficzne implikacje medykalizacji.
- Ruchy społeczne zmierzające do ograniczenia wpływu medycyny.
W socjologicznych badaniach (ostatniej dekady) analizowane są: maltretowanie kobiet, homoseksualizm, otyłość, jadłowstręt psychiczny, menopauza, napięcie przedmiesiączkowe i inne problemy związane z kobietami (np. implanty silikonowe, ciąża i poród).
Kobiety są bardziej podatne na medykalizację z powodu procesów fizjologicznych, uważanych za "bardziej odpowiednie" do medykalizacji niż procesy życiowe mężczyzn.
Medykalizacja to definiowanie macierzyństwa w kategoriach medycznych.
Medycyna domaga się uznania swojego autorytetu w dziedzinie tradycyjnie kontrolowanej przez matki i położne.
Jest to proces socjokulturowy, który wpływa na socjalizację kobiet, ukształtowuje wzorce roli kobiety i matki, indywidualne oraz społeczne przeżycia macierzyństwa.
Medycyna objęła kontrolą aspekty takie jak: bezpłodność, ciąża, poród, połóg, karmienie, zapobieganie ciąży i aborcja, relacje matki i dziecka.

W tradycyjnych społeczeństwach reprodukcja była związana z miejscem porodu, pozycją porodową, rolami wsparcia i przestrzeganiem prywatności rodzącej.
Miejscem porodu był często dom, a wsparcia udzielały inne matki lub akuszerki.
Mężczyźni byli wyłączani z porodu w większości społeczności.
Macierzyństwo z natury było uznawane za proces społeczny i religijny.
Istniał społeczny nacisk na posiadanie potomstwa, a płodność była postrzegana jako błogosławieństwo.
Wielopokoleniowa opieka i wspieranie pomagało w socjalizacji młodej matki do roli matki.
Narodziny były związane z obrzędami kulturowymi i religijnymi, reprezentując naturalny proces życia.
Tradycyjna opieka bywała jednak bezsilna w przypadku ciąż wysokiego ryzyka.

Medycyna zmieniła obraz macierzyństwa, nasycając kulturę medycznymi symbolami i normami.
Medykalizacja następowała na trzech poziomach: konceptualnym, interakcyjnym i instytucjonalnym.
Medycyna przejęła kontrolę nad doświadczeniem macierzyństwa; bazowała na medycznej wiedzy i aparaturze pojęciowej.
Rzuciła na margines magiczne i religijne interpretacje.
Subiektywne doznania kobiet zostały zastąpione obiektywnymi wynikami badań.
Ustalono standardy opieki nad matką i dzieckiem.
Medyczny model koncentruje się na bezpieczeństwie, ryzyku i kontroli.
Bezpieczeństwo kojarzone jest z interwencją medyczną, regularnymi kontrolami i przejęciem kontroli nad przebiegiem ciąży, porodu i połogu przez profesjonalistów.
Ryzyko jest analizowane, by określić i zminimalizować zagrożenia.
Medycyna dostarcza interwencji do ciąż zagrożonych.
Często dochodzi do nadużyć w przypadku porodów fizjologicznych.
WHO rekomenduje limit cesarskich cięć na 15%.

Macierzyństwo, które stosunkowo późno zaczęto poddawać medycznej kontroli, doświadczyło znacznego wzrostu medycznej kontroli po II wojnie światowej.
Macierzyństwo jest dziś prawie w pełni zmedykalizowane, zarówno w aspektach pojęciowych jak i praktycznych.
Granice i kierunki medycznej ekspansji są uwarunkowane społeczeństwem.
Istnieją różnice w stopniu medykalizacji opieki położniczej w krajach UE.
W niektórych krajach położne nadal są głównymi dostawcami opieki, a kobiety trafiają do lekarzy w sytuacjach wysokiego ryzyka, i porody poza szpitalami zdarzają się.
W innych obszarach panuje trend do patologizowania naturalnych procesów, silnej instytucjonalizacji opieki i poważnej ingerencji, nawet bez wyraźnych wskazań.
Medykalizacja w macierzyństwie jest oparta na zakorzenionych medycznych kategoriach.
Kobiety czasami aktywnie uczestniczą w procesie medykalizacji, wyrażając życzenie cesarskiego cięcia lub dodatkowych badań.
Media przyczyniają się do socjalizacji i upowszechniania medycznego modelu macierzyństwa.

Początek demedykalizacji ma miejsce, gdy interwencja medyczna okazuje się niepotrzebna.
Ruchy społeczne (konsumenckie i feministyczne) kwestionują medyczny monopol.
Efektem demedykalizacji są zmiany w opiece położniczej, przywracające kobietom poczucie godności i sprawstwa.
Macierzyństwo nadal interpretowane jest jako przypadek medyczny wymagający interwencji.
Tendencje społeczne do większej indywidualnej odpowiedzialności za zdrowie i rozwijającej samoopieki mogą doprowadzić do zmian w systemach opieki położniczej.
Zdrowie nadal pozostaje centralnym elementem społecznego zainteresowania, a medycyna jest z nim nierozerwalnie związana.

Tekst omawia socjoestetyczne podejście do ciała i zdrowia, nawiązując do myśli Goffmana i Szulzego.
Ciało jest przedmiotem estetycznego doświadczenia.
Estetyka zdrowia jest ważnym elementem socjalizacyjnych zachowań.
"Healthism" (ruch zdrowotny) jest modelem uspołeczniania ciała.
Współczesne społeczeństwo skupia się na estetyczności ciała, młodości, zdrowiu i atrakcyjności seksualnej .
Ciało stało się przedmiotem modyfikacji zachowań i kreacji nowych relacji społecznych.
Technologia i medycyna odgrywają ważną rolę w postrzeganiu i manipulacji ciałem.