Kritiek Gouden Eeuw, Slavernij en Kolonialisme

Hier zijn de samenvattingen van de dia's over slavernij en slavenhandel:

Slavernij en slavenhandel

• Slavernij en slavenhandel zijn geen recent fenomeen; ze bestonden al in de Klassieke Oudheid.
• In de 21ste eeuw worden vluchtelingen uit Sub-Sahara Afrika in Libië als slaven verkocht.
• Het komt veel voor in Sub-Sahara Afrika, waar kindslaven worden gebruikt om schulden af te lossen.

De Middeleeuwen

• Slavernij kwam veel voor onder niet-christelijke volkeren, zoals de Vikingen.
• In christelijk Europa kwam slavernij vooral in de Vroege Middeleeuwen voor, bijvoorbeeld in Amalfi.
• Tegen de Late Middeleeuwen was er een progressieve daling van slavernij onder invloed van de Kerk.
• Er waren wel moslimslaven, vooral in delen van Oost-Europa, zoals Polen.

Arabieren

• De grootste slavenhalers waren Arabische moslims sinds de veroveringen van de 7e eeuw.
• Vooral zwarte Afrikanen die geen moslim waren, werden tot slaaf gemaakt.
• Slaven werden via karavanen uit Sub-Sahara Afrika naar Noord-Afrika gebracht om verkocht te worden.

De Nieuwe Tijd

• Na 1500 nam het aandeel van Europeanen in de slavenhandel toe.
• Dit kwam door de ontdekkingsreizen en kolonisatie.

Routes van de slavenhandel

• Er bestond handel tussen de Afrikaanse oostkust en Azië.
• De trans-Atlantische slavenhandel, ook bekend als de driehoekshandel, was de belangrijkste route.

Trans-Atlantische slavenhandel (Driehoekshandel)

• Schepen vertrokken vanuit Europa met goederen zoals wapens en textiel naar Afrika.
• In Afrika werden deze goederen geruild voor slaven, die naar Amerika werden getransporteerd.
• In Amerika werden de slaven verkocht en werd onder meer hout, koffie, cacao, katoen, tabak, aardappelen, rietsuiker, goud en zilver ingeladen, die naar Europa werden gebracht.

Werkwijze van de slavenhandel (voorbeeld Nederlanders)

• Afrikaanse stammen roofden slaven.
• De slaven werden aan de kust aan Europeanen verkocht.
• De Nederlanders hadden centra in Amsterdam en Middelburg.
• De West-Indische Compagnie (WIC) had een monopolie tot 1730.
• Fort Elmina in Afrika was een belangrijke verzamelplaats voor slaven.
• Daar vond selectie en brandmerking plaats.

Transport en bestemming

• Het transport over zee was zwaar vanwege beperkte ruimte, voedsel, water en slechte hygiëne.
• Er was geregeld verzet, maar dit had weinig succes.
• De bestemming was vaak Curaçao, waar de slaven op slavenmarkten aan Europese kolonisten werden verkocht.
• Een deel van de slaven werd naar Spaanse kolonies zoals Suriname gebracht.

Plantages en verzet

• Het werk op de plantages was zwaar.
• Er stonden zware straffen op verzet of vlucht.
• In de 18e eeuw waren er slavenopstanden, zoals op Curaçao onder leiding van Tula in 1795, beïnvloed door Haïti.
• Aan het einde van de 18e eeuw nam het verzet toe, mede door de Verlichting en de rol van progressieve wetenschappers en de publieke opinie.

De 19e Eeuw

• Groot-Brittannië speelde een belangrijke rol in de afschaffing van de slavernij.
• De industriële revolutie en het abolitionisme droegen bij aan deze ontwikkeling.
• In 1807 en 1833 werden wetten aangenomen die de slavernij verboden.
• Andere landen volgden het voorbeeld van Groot-Brittannië.
• De Royal Navy trad op tegen slavenschepen en forten.

Verenigde Staten van Amerika

• Slavernij bleef bestaan na de oprichting van de VS in 1776.
• De slavernij verspreidde zich sinds het begin van de 17e eeuw in de Noordelijke en Zuidelijke staten, bijvoorbeeld in Nieuw-Amsterdam.
• Slavernij was een grote paradox in het land van vrijheid.
• Progressieve, verlichte Amerikanen, waaronder slavenhouders, geloofden dat slavernij zou verdwijnen.
• Thomas Jefferson, auteur van de Onafhankelijkheidsverklaring en president (1801-1809), sprak over onvervreemdbare rechten.
• In de Noordelijke staten verdween slavernij grotendeels tegen het begin van de 19e eeuw.
• Dit kwam vooral door de focus op handel en industrie en een gebrek aan behoefte aan zwarte landarbeiders.

De Zuidelijke Staten

• De economie van de Zuidelijke staten was gebaseerd op slavernij.
• De katoenmachine (cotton gin) uit 1794 zorgde voor een snelle ontkorreling van katoen.
• Dit leidde tot een grote vraag naar slaven voor de katoenpluk.
• De verkiezingen van 1860, waarbij Lincoln werd verkozen, leidden tot de afscheiding van de Zuidelijke staten.
• Lincoln was geen abolitionist, maar wel tegen uitbreiding van de slavernij.
• Zijn hoofddoel was het behoud van de Unie, ook al betekende dit het voortbestaan van slavernij in de Zuidelijke staten.

Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865)

• In eerste instantie was het Zuiden sterk en behaalde het veel overwinningen onder leiding van generaal Robert E. Lee.
• De zomer van 1863 was een keerpunt in het voordeel van het Noorden.
• Het Noorden won de belegering van Vicksburg en de slag bij Gettysburg.
• In april-mei 1865 behaalde het Noorden onder leiding van generaal Ulysses S. Grant een totale overwinning op het Zuiden.
• Hierna werd de slavernij officieel afgeschaft in de gehele VSA.
• Na de oorlog waren zwarten in de Zuidelijke staten officieel vrij, maar ze werden behandeld als tweederangsburgers.
• Er was sprake waren van sterk racisme en segregatie.
• Lynchpartijen, bijvoorbeeld in Atlanta in 1906, kwamen voor.
• Zwarte Amerikanen hadden geen politieke rechten en toegang tot goed onderwijs
• Ze werden uitgebuit en leefden in armoede.

Blank en zwart in de VSA in de 20ste en 21ste eeuw

• Aan het begin van de 20ste eeuw bleef racisme diep ingeworteld.
• De massamoord in Tulsa (31 mei - 1 juni 1921) was het ergste bloedbad sinds de Burgeroorlog, ontstaan door wrok en jaloezie jegens de welvarende zwarte gemeenschap.
• President Biden bezocht Tulsa op 1 juni 2021 en erkende dat het onrecht zo weerzinwekkend, gruwelijk en pijnlijk is, dat het niet verborgen kan worden.
• Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef segregatie bestaan, ondanks de strijd tegen het racistische nazisme.
• Zwarte militairen, zoals de Tuskegee Airmen, toonden inzet en moed.
• In de jaren '50 was er een strijd tegen segregatie.
• President Truman kreeg geen steun in het Congres voor anti-segregatiewetten in 1947.
• In 1954 verklaarde het Hooggerechtshof scheiding in het onderwijs onwettig.
• Rosa Parks en de Montgomery-busboycot in 1955 waren belangrijk.
• In 1956 verklaarde het Hooggerechtshof scheiding in het openbaar vervoer onwettig.
• Deze gebeurtenissen stimuleerden de Civil Rights Movement, gericht op gelijkberechtiging voor zwarten.
• Geweldloos verzet was een belangrijk onderdeel van de beweging.
• Martin Luther King, geïnspireerd door Gandhi, was een belangrijke figuur.
• Sinds 1960 was er een escalatie van geweld tussen blanken en Afro-Amerikanen.
• In de jaren '60 waren er gewelddadige rassenrellen en moorden.
• Sommige Afro-Amerikaanse leiders riepen op tot (desnoods gewelddadig) verzet.
• Er was toenemend geweld binnen de Afro-Amerikaanse gemeenschap, vooral in steden, en een toename van drugscriminaliteit.
• Rassenrellen in latere jaren, geïnspireerd door radicale actievoerders en de radicale interpretatie van de Civil Rights Movement.
• De blijvende achteruitstelling van de zwarte bevolking was een voedingsbodem voor deze rellen.
• De eerste Afro-Amerikaanse president, Barack Obama, was president van 2009 tot 2017.
• Racisme is niet verdwenen, zoals te zien is in Louisiana in 2016.
• Racisme is nog steeds een deel van het onverwerkte verleden van de VSA.
• De 'Alt-right'-aanhangers en neonazi's gingen in augustus 2017 de straat op in Charlottesville, Virginia
• Racisme is een belangrijk onderwerp in de hedendaagse literatuur en film.
• President Trump droeg niet bij aan het beëindigen van de raciale tegenstellingen.

Europa en zijn slavernijverleden

• Er zijn nog steeds vooroordelen tegen Antillianen.
• Er is nog steeds te weinig aandacht voor het slavernijverleden in het onderwijs.
• Caribische staten eisen schadevergoeding voor het slavernijverleden.
• De Zwarte Piet-discussie gaat over de vraag of Zwarte Piet een symbool is van slavernij en racisme.
• 'Kick Out Zwarte Piet' is een beweging tegen racisme en voor een inclusieve samenleving.
• De discussie over de Gouden Eeuw gaat over de vraag of de term 'Gouden Eeuw' wel gebruikt moet worden, gezien het slavernijverleden.
• In Groot-Brittannië is in Bristol een beeld van een slavenhandelaar vervangen door een standbeeld van een antiracisme-activiste.
• In Vlaanderen en België leeft de discussie over Zwarte Piet veel minder.
• België heeft geen nationaal slavernijverleden in de traditionele zin.
• Er moet gekeken worden naar het Kongo-verleden.
• Eind 19de - begin 20ste eeuw : verovering + exploitatie van KONGO door Leopold II.
• Rubberwinning leidde tot uitbuiting en brutalisering van de bevolking, inclusief massamoorden, verminkingen en verwoestingen.
• Leopold II en zijn medewerkers zijn hier verantwoordelijk voor.
• Leopold II is ook in de 21ste eeuw een gecontesteerde figuur.
• Standbeelden van Leopold II worden beklad.
• ‘Black lives matter’ in juni 2020 drijft afkeer voor Leopold II op de spits
• Koloniale beelden zijn symbolen van vernedering en onderdrukking, wat leidt tot de vraag of ze verwijderd moeten worden of dat er tegenmonumenten moeten komen.

Deze les behandelt de kritiek op het eenzijdig positieve beeld van de 17e eeuw, de rol van Nederland in de slavernij en de koloniale uitbuiting door België. Onderwerpen zijn de WIC, slavenhandel, en de situatie in Kongo onder Leopold II.