5. Slavernij en slavenhandel PDF - Geschiedenis

HFDST. 5 Slavernij en slavenhandel § 1. Van alle tijden... ! ? * Een gewone instelling in de Klassieke Oudheid Fragm. ‘Spartacus’ (1960) * 21ste eeuw: vluchtelingen uit Sub-Sahara Afrika in Libië verkocht als slaven § 2. De Middeleeuwen...

HFDST. 5 Slavernij en slavenhandel § 1. Van alle tijden... ! ? * Een gewone instelling in de Klassieke Oudheid Fragm. ‘Spartacus’ (1960) * 21ste eeuw: vluchtelingen uit Sub-Sahara Afrika in Libië verkocht als slaven § 2. De Middeleeuwen * Algemeen verspreid onder niet-christelijke volkeren vb. Vikings * Christelijk Europa: - vooral Vroege ME vb. Amalfi - Late ME progressieve daling o.i.v. Kerk wél moslimslaven + in delen Oost-Europa (o.a. Polen) * ruim verspreid in sub Sahara Afrika  kindslaven / aflossen van schulden * Grootste slavenhalers = Arab. moslims (sinds veroveringen 7de eeuw) → vooral zwarte Afrikaanse niet-moslims → karavanen uit sub-Sahara / verkoop Noord-Afrika § 3. De Nieuwe Tijd Leestekst p. 59 * aandeel Europeanen in stijgende lijn na 1500 → ontdekkingsreizen + kolonisatie * Welke routes? Doc 12 p. 59 a) Handel tussen Afr. oostkust - Azië b) Handel tussen Afr. westkust – Amerika = belangrijkste * Hoe de slavenhandel werkte: vb. de Nederlanders - roven slaven door Afr. stammen - verkoop aan Europ. aan kust - centra in Nedl. = A’dam + Middelburg  monopolie WIC (tot 1730) - verzamelplaats in Afr. = Fort Elmina  selectie + brandmerken - transport over zee = zeer zwaar  ruimte, voedsel/water, hygiëne, …  geregeld verzet maar beperkt succes - naar Curaçao  slavenmarkt → verkoop aan Europese kolonisten naar Spaanse kolonies of Suriname  - plantagearbeid = zwaar  zware straffen bij verzet of vlucht - slavenopstanden 18de eeuw vb. Curaçao (Tula) 1795 → invloed Haïti - toenemend verzet eind 18de eeuw Invloed VERLICHTING rol progressieve wetenschappers + publieke opinie (kranten) Zie o.a. Doc. 10 p. 82 § 4. De 19de eeuw a) Rol van Gr.-Britt. - rol van Ind. Revol. + abolitionisme - wetten 1807 + 1833 - andere landen volgen: druk + voorbeeld van GB William Wilberforce 1759-1833 - Royal Navy waakt  acties tegen slavenschepen en -forten Fragm. ‘Amistad’ (1997) b) VSA zie tekst + Doc. 18 p. 241 * slavernij blijft na ontstaan VSA 1776  verspreid in Noord- en Zuidstaten sinds begin 17de eeuw vb. Nieuw-Amsterdam Fragm. ‘Roots’ (1977) (Schotse opziener Ames versus Kunta Kinte) slaaf → verplichte naamsverandering: - eigendom van almachtige meester = westerse naam - breken met Afrikaanse identiteit/verleden * slavernij = grote paradox in het land v/d vrijheid progressieve verlichte Amerikanen (ook slavenhouders) → geloof/hoop dat slavernij zal verdwijnen Vb. Th. Jefferson: Decl. of Independ. + president 1801 - 1809 “Alle mensen vrij geschapen” “Onvervreemdbare rechten van hun Schepper gekregen” * Noordstaten: toenemende invloed abolitionisme kranten vb. ‘The Liberator’ abolit. meetings auteurs slavernij in Noorden grotendeels verdwenen tegen begin 19de eeuw  vooral handel + industrie / geen nood aan zwarte landarbeiders * Zuidstaten = slavenstaten ‘King Cotton’ Cotton gin (1794)  snel ontkorrelen  massa’s slaven voor pluk * Verkiezingen van 1860 verkiezing Lincoln  secessie Zuidstaten ≠ abolitionist / wel sympathie voor abolit. hoofddoel = behoud Unie mét slavernij in Zuidstaten maar niet in nieuwe staten VSA Actua: verkiezingen van nov. 2020 Biden wint MAAR uitslag niet erkend door Trump drijft verdeeldheid in VSA op de spits: arm - rijk (sinds crisis 2008!) ; Democraat – Republikein ; blank - kleurling 6 jan. 2021: Trumpaanhangers bestormen Capitool overwegend woede van witte mannen Dreiging van een nieuwe Civil War? * Amerikaanse Burgeroorlog 1861 - 1865 Zuiden = sterke partij → vele overwinningen (gen. R. Lee) Zomer 1863 = keerpunt t.v.v. Noorden wint beleg Vicksburg + slag Gettysburg april-mei 1865: Noorden (gen. U. Grant) totale overwinning op Zuiden  slavernij officieel afgeschaft in ganse VSA * Na Am. Burgeroorlog Zwarten in Zuidstaten = officieel vrij maar derderangsburgers sterk racisme + segregatie lynchpartijen vb. Atlanta 1906 ≠ polit. rechten geen of slecht onderwijs uitbuiting + armoede § 5. Blank en zwart in VSA 20ste-21ste eeuw  Begin 20ste eeuw → racisme blijft zeer diep ingeworteld Zie massamoord in Tulsa (31 mei- 1 juni 1921) = ergste bloedbad sinds Burgeroorlog wrok + jaloezie t.o.v. welvarende zwarte gemeenschap ACTUA: 1 juni 2021 Pres. Biden in Tulsa eerste bezoek aan Tulsa van Amerika president “Het is niet omdat de geschiedenis verzwegen werd, dat ze niet heeft plaatsgevonden …” “Bepaald onrecht is zo weerzinwekkend, gruwelijk en pijnlijk, dat het niet verborgen kan worden …”  WO II → segregatie behouden Ondanks: strijd tegen racistische Nazisme inzet + moedig optreden zwarte militairen vb. Tuskegee Airmen  Strijd tegen segregatie jaren ‘50 Rosa Parks 1913 - 2005 anti-segregatiewetten pres. Truman geen steun in Congres (1947) 1954 Hoogerechtshof → scheiding onderwijs ≠ wettig 1955 Rosa Parks en ‘Montgomery bus boycott’ 1956 Hooggerechtshof → scheiding openbaar vervoer ≠ wettig  boost Civil Rights Movement : gelijkberechtiging voor zwarten geweldloos verzet bel. figuur = M.L. King (inspiratie Gandhi)  M. L. King 28 augustus 1963  Sinds 1960: escalatie van geweld tussen blanken en Afro-Amerikanen Jaren ‘60 = tijd van gewelddadige rassenrellen / moorden oproep tot (desnoods gewelddadig) verzet door sommige Afro-Amerikaanse leiders toenemend geweld binnen Afro-Amerikaanse gemeenschap (vooral steden) -> (drug)criminaliteit  Rassenrellen in latere jaren → geïnspireerd door radicale actievoerders + radicale interpretatie van Civil Rights Movement voedingsbodem = blijvende achteruitstelling zwarte bevolking Los Angeles 29 april – 4 mei 1992  De eerste Afro-Amerikaanse president (jan. 2009 – jan. 2017) over ‘modern slavery’ sept. 2012  Racisme niet verdwenen vb. Louisiana 2016  Racisme = deel van onverwerkt verleden VSA Durham (North Carolina) aug. 2017 Charlottesville (Virginia) aug. 2017  Racisme, belangrijk topic, ook in hedendaagse literatuur en film 2016 ‘12 Years a Slave’, 2013 ‘Enslaved’ (Samuel L. Jackson) 2020 Canvas, 2021  President Trump: géén einde aan de raciale tegenstellingen Aug. 2017 niet akkoord met weghalen omstreden beelden i.v.m. Burgeroorlog = impliciete steun aan racisten in Zuiden?  Juli 2019 conflict over racist. uitspraken/houding met militante vrouwel. politici vb. Congres-lid Ilhan Omar (geboren 1981 Somalië)  ‘Black Lives Matter’-beweging Arrestatie en dood van George Floyd 25 mei 2020 2020: controverse rond geconfedereerde vlag opnieuw opgelaaid t.g.v. ‘Black Lives Matter’ symbool van racistische Zuiden> Am. Burgeroorlog 1861-1865 20ste-21ste eeuw: symbool KKK + neonazi’s 14 mei 2022: racistisch geïnspireerde schietpartij in Buffalo § 6. Europa en zijn slavernijverleden a) Nederland en zijn ‘zwarte’ verleden * nog steeds vooroordelen vb.  Antillianen * voldoende aandacht in onderwijs? * Eisen tot schadevergoeding Cariben eisen vergoeding slavernij 10-03-2014, 15:57 AANGEPAST 10-03-2014, 20:30 BUITENLAND Vijftien Caribische staatshoofden, verenigd in de Caribische Gemeenschap (Caricom), willen van hun ex-kolonisators compensatie voor de schade die ze hebben aangericht tijdens de periode van slavernij. Ook Nederland willen ze aansprakelijk stellen, vanwege het slavernijverleden in Suriname. Het is voor het eerst dat zo'n grote groep landen herstelbetalingen eist van hun voormalige kolonisators. De landen richten de eis ook tot Groot-Brittannië, Frankrijk, Spanje, Portugal, Noorwegen, Zweden en Denemarken. De Caricom is vandaag bijeen in Saint Vincent en de Grenadines om te praten over een plan met tien eisen. * de Zwarte Piet-discussie … - symbool van slavernij en racisme … ? - ‘Kick Out Zwarte Piet’ tegen racisme voor een inclusieve samenleving Amstelveen nov. 2018 Venlo 21 nov. 2020 * Controverse rond de ‘Gouden Eeuw’ Zie ook Doc. 18-23 p. 87 2019: Amsterdam Museum versus Forum voor Democratie (Thierry Baudet)   schrapt de term ‘Gouden Eeuw’: verzet tegen initiatief Amst. Museum: = te eenzijdig positief 17de eeuw wàs hoogtepunt wat met slavernijverleden? Gouden Eeuw heeft Nederland gevormd Waar eindigt het? b) Groot-Brittannië c) En in Vlaanderen/België? * discussie Zwarte Piet leeft veel minder → België’ ≠ nationaal slavernijverleden in NT * Maar wat met ons Kongo-verleden? Eind 19de – begin 20ste eeuw: verovering + exploitatie KONGO→ Leopold II rubberwinning  uitbuiting en brutaliseren bevolking: massamoorden + verminkingen + verwoestingen = verantwoordelijkheid van Leopold II en zijn medewerkers * Leopold II, ook in 21ste eeuw een gecontesteerde figuur ! Knack 9 mei 2018 - bekladden standbeelden Tervuren Oostende (Zeedijk) Gent Hasselt, Kolonel Dusartplein (juni 2020) - ‘Black lives matter’ (juni 2020) drijft afkeer voor Leopold II op de spits Hasselt, Kolonel Dusartplein Sint-Truiden, stadspark - Koloniale beelden: symbolen van vernedering en onderdrukking !? verwijderen of tegenmonument? rijkdom Belgen op rug van Afrikanen excuses op hun plaats!? Juni 2020 - Moet ook de naam van Leopold II uit het straatbeeld worden gewist? Vb. Juni 2020: initiatief sp.a St.-Truiden Vb. 8 maart 2021, Brussel: ‘Annie Cordy-tunnel’ * Hoe de superioriteit van de blanke Belg zich uitte in de 20ste eeuw Vb 1. Vb 2. Brussel, Expo ’58 ‘Het Kongolees Dorp’  Prof. Dr. Jean Kabuta (° 1947) emeritus prof. Afrikaanse talen en literatuur, U Gent juni 2017 * Nieuwe kijk op ons koloniaal verleden in het Museum Midden-Afrika (Tervuren) (1) Kritiek van Dr. Bambi Ceuppens DINSDAG 4 SEPTEMBER 2018 - ALGEMEEN TEKSTEN IN AFRICAMUSEUM MOETEN NEUTRALER We spreken nog te veel als echte kolonisten Zeg niet ‘hut’ maar ‘huis’, niet ‘blank’ maar ‘wit’, niet ‘slaaf’ maar ‘als koopwaar verhandelde mensen’: de medewerkers van Dr. Bambi Ceuppens het AfricaMuseum moeten hun Verantwoordel. uitbouw woordenschat bijspijkeren. perman. tentoonstelling Museum Midden-Afrika (2) Kritiek van anti-racisme-activiste Stella Nyanchama Okemwa (Kenia) dec. 2018 - massale sterfte + brutalisering v/d Kongolezen = onderbelicht - beelden = nadruk op beschavende rol v/d Belgen en onbeschaafde Kongolezen - onbegrip over het niet kunnen weghalen van ‘kwetsende’ beelden * Een nieuwe censuur … ? Oktober 2020 MAAR … ook de Afrikanen treft schuld inzake slavenverleden - slavernij VOOR komst v/d Europ. - verkoop in ruil voor Europ. waren