KDV Kanunu Madde 1 Notları

• 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'na göre hazırlanmış detaylı çalışma notları aşağıdadır:

Birinci Kısım: Mükellefiyet

• Bu kısım verginin konusunu, mükellef ve vergi sorumlusunu, vergiyi doğuran olayı ele alır.

Birinci Bölüm: Verginin Konusu (Madde 1)

• Türkiye'de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetler KDV'ye tabidir.
• Her türlü mal ve hizmet ithalatı KDV'ye tabidir.
• Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler de KDV kapsamındadır.
  • Posta, telefon, telgraf, teleks, radyo, televizyon hizmetleri vergiye tabidir.
  • Her türlü şans ve talih oyunlarının düzenlenmesi ve oynanması KDV'ye tabidir (14/3/2007-5602/10 md.).
  • Profesyonel sanatçıların gösterileri, konserleri, profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler KDV'ye tabidir.
  • Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar ile Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin teslimi KDV'ye tabidir.
  • Boru hattı ile ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması KDV'ye tabidir.
  • Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri KDV’ye tabidir.
  • Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere, üniversitelere, derneklere, vakıflara, mesleki kuruluşlara ait ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetler KDV’ye tabidir.
  • Rekabet eşitsizliğini gidermek amacıyla isteğe bağlı mükellefiyetler suretiyle vergilendirilecek teslim ve hizmetler KDV’ye tabidir.
• Ticari sınai zirai faaliyet ile serbest meslek faaliyetinin devamlılığı kapsamı ve niteliği Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre, açıklık bulunmadığı hallerde Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edilir.
• Faaliyetlerin kanunların veya resmi makamların gösterdiği gerek üzerine yapılması, bunları yapanların hukuki statü ve kişilikleri, Türk tabiyetinde bulunup bulunmamaları, ikametgah veya işyerlerinin Türkiye'de olup olmaması işlemin mahiyetini değiştirmez ve vergilendirmeye engel olmaz.

Teslim (Madde 2)

• Teslim, bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya adına hareket edenlerce alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesidir.
• Malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdii teslim hükmündedir.
• Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyenin başlatılması veya nakliyeci veya sürücüye teslimi de mal teslimidir.
• Bir mal üzerindeki tasarruf hakkının iki veya daha fazla kimse tarafından zincirleme yapılması durumunda, malın el değiştirmeden sonuncu kişiye devredilmesi halinde aradaki safhaların her biri ayrı bir teslimdir.
• Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma gibi dağıtımlar mal teslimidir.
• Kap ve ambalajlarla döküntü ve tali maddelerin geri verilmesinin mutat olduğu hallerde teslim, bunlar dışında kalan maddeler itibariyle yapılmış sayılır. Aynı cins ve mahiyetteki kap ambalajların döküntü tali maddelerin geri verilmesinde aynı hüküm uygulanır.
• Trampa, iki ayrı teslim hükmündedir (29/3/2018-7104/1 md.). Arsa karşılığı inşaat işlerinde arsa sahibinin konut veya işyerine karşılık müteahhide arsa payı teslimi ile müteahhidin arsa payına karşılık arsa sahibine konut veya iş yeri teslimi yapılmış sayılır.

Teslim Sayılan Haller (Madde 3)

• Vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi teslim sayılır.
• Vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi teslim sayılır.
• Vergiye tabi malların üretilip teslimi vergiden istisna edilmiş olsa dahi kullanılması veya sarf edilmesi teslim sayılır.
• Mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılan satışlarda zilyetliğin devri teslim sayılır.

Hizmet (Madde 4)

• Hizmet, teslim ve teslim sayılanlar ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir.
• Bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebilir.
• Bir hizmetin karşılığının bir mal teslimi veya diğer bir hizmet olması halinde bunların her biri ayrı işlem olup hizmet veya teslim hükümlerine göre ayrı ayrı vergilendirilirler.

Hizmet Sayılan Haller (Madde 5)

• Vergiye tabi bir hizmetten işletme sahibinin, işletme personelinin veya diğer şahısların karşılıksız yararlandırılması hizmet sayılır.

İşlemlerin Türkiye'de Yapılması (Madde 6)

• Malların teslim anında Türkiye'de bulunması gerekir.
• Hizmetin Türkiye'de yapılması veya hizmetten Türkiye'de faydalanılması gerekir (27/1/2000-4503/3 md.).

Uluslararası Taşıma İşleri (Madde 7)

• Türkiye’yle yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık ile transit taşıma işlerinde hizmetin iç parkura isabet eden kısmı Türkiye’de yapılmış sayılır.

İkinci Bölüm: Mükellef ve Vergi Sorumlusu (Madde 8)

• KDV'nin mükellefleri şunlardır:
  • Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde bu işleri yapanlar mükelleftir.
  • İthalatta mal ve hizmet ithal edenler mükelleftir.
  • Transit taşımalarda gümrük veya geçiş işlemine muhatap olanlar mükelleftir.
  • Müzayede mahallerinde yapılan satışlarda bu satışları yapanlar (29/3/2018-7104/2 md.) mükelleftir.
  • PTT İşletme Genel Müdürlüğü ve radyo ve televizyon kurumları mükelleftir.
  • Her türlü şans ve talih oyunlarını tertip edenler (14/3/2007-5602/10 md.) mükelleftir.
  • 1. maddenin 3. fıkrasının (c) bendine giren hallerde bunları tertipleyenler veya gösterenler mükelleftir.
  • Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakları kiraya verenler mükelleftir.
  • İsteğe bağlı mükellefiyette talepte bulunanlar mükelleftir.
• Vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya KDV'yi fatura veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde bu tür vesikalarda KDV gösterenler bu vergiyi ödemekle mükelleftir. Bu durum kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek meblağı gösteren mükellefler için de geçerlidir.
• Fazla veya yersiz hesaplanan ve Hazine'ye ödenen vergi Maliye Bakanlığı'nın belirleyeceği usul ve esaslara göre işlemi yapan mükellefe iade edilir (29/3/2018-7104/2 md.). İadenin yapılabilmesi için işlemle ilgili beyanların düzeltilmesi ve fazla veya yersiz hesaplanan verginin satıcı tarafından alıcıya geri verilmesi gerekmektedir.

Vergi Sorumlusu (Madde 9)

• Mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, iş yerinin, kanuni merkezinin ve iş merkezinin bulunmaması halinde veya gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir (28/11/2017-7061/41 md.).
• Türkiye'de ikametgahı, iş yeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmayanlar tarafından KDV mükellefi olmayan gerçek kişilere elektronik ortamda sunulan hizmetlere ilişkin KDV bu hizmeti sunanlar tarafından beyan edilip ödenir. Maliye Bakanlığı elektronik ortamda sunulan hizmetlerin kapsamı ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
• Fiili ya da kaydi envanter sırasında belgesiz mal bulundurulduğu veya belgesiz hizmet satın alındığının tespiti halinde bu alışlar nedeniyle ziyaa uğratılan KDV belgesiz mal bulunduran veya hizmet satın alan mükelleften aranır. Belgelerin ibrazı için 10 günlük bir süre verilir.
• Belgesiz mal ve hizmetlerin tespit tarihindeki emsal bedeli üzerinden hesaplanan KDV alışlarını belgeleyemeyen mükellef adına re'sen tarh edilir ve vergi ziyaı cezası uygulanır.
• Belgesiz alınan mal ve hizmetleri satanlara bu satışlarla ilgili olarak vergi inceleme raporuna dayanılarak KDV tarhiyatı yapıldığı takdirde ziyaa uğratılan vergi ve cezası ayrıca alıcılardan aranmaz.
• 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimine ait KDV’nin ödenmesinden lisanslı depo işleticileri sorumludur (16/6/2009-5904/9 md.).

Üçüncü Bölüm: Vergiyi Doğuran Olay (Madde 10)

• Vergi doğuran olay:
  • Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde malın teslimi veya hizmetin yapılmasıyla gerçekleşir.
  • Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesiyle gerçekleşir.
  • Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutat olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılmasıyla gerçekleşir.
  • Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda malların alıcıya teslimiyle gerçekleşir.
  • Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye tevdii ile gerçekleşir.
  • İthalatta Gümrük Kanununa göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescili ile gerçekleşir.
  • İkametgahı iş yeri kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta gümrük bölgesine girilmesi veya gümrük bölgesinden çıkılmasıyla gerçekleşir (27/1/2000-4503/3 md.).
  • 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi anında meydana gelir (16/6/2009-5904/10 md.).

İkinci Kısım: İstisnalar

• Bu kısım ihracat, araçlar, petrol aramaları, teşvik belgeli yatırımlar, taşımacılık, diplomatik işlemler, ithalat ve sosyal ve askeri amaçlı olanlar dahil olmak üzere çeşitli istisna türlerini ayrıntılarıyla açıklar.

Birinci Bölüm: İhracat İstisnası (Madde 11)

• Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır:
  • İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler vergiye tabi değildir.(4/6/2008-5766/12 md.).
  • Yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler vergiye tabi değildir.
  • Serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler vergiye tabi değildir.
  • Karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye'de verilen roaming hizmetleri vergiye tabi değildir.
  • Türkiye'de ikamet etmeyen yolcuların satın alarak Türkiye dışına götürdükleri malların tesliminde KDV tahsil edilir ancak gümrükten malın çıkışı anında fatura veya belgenin ibrazında tahsil edilen KDV iade olunur.
  • Türkiye’de ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak satın alacakları mal ve hizmetler ile fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisi karşılıklı olmak kaydıyla iade edilir.(28/12/2001-4731/5 md.)
  • Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından onaylanan sinematografik eserlere ilişkin yabancı yapımcılar tarafından satın alınacak 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232’inci maddesinde yer alan ve ilgili yılda uygulanmakta olan haddin üzerindeki mal ve hizmetler nedeniyle ödenen katma değer vergisi yapımcılara iade olunur.(16/6/2009-5904/11 md.)
  • Maliye Bakanlığı iadeden faydalanacak mal ve hizmetler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkilidir.(28/12/2001-4731/5 md.)
  • İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen, ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.
  • Söz konusu malların ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde tecil edilen vergi terkin olunur.
  • İhracatın yukarıdaki şartlara uygun olarak gerçekleştirilmemesi halinde tecil olunan vergi tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51’inci maddesine göre belirlenen gecikme zammıyla birlikte tahsil olunur.
  • İhraç edilmek şartıyla teslim edilen malların Vergi Usul Kanununda belirtilen mücbir sebepler nedeniyle ihraç edilmemesi halinde tecil edilen vergi tecili edildiği tarihten itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48'inci maddesine göre ilgili dönemler için geçerli tecil faizi ile birlikte tahsil edilir.
  • Tecil veya terkin edilen bu vergilere hakkında ihracatçılar bakımından bu Kanunun 32’inci maddesi uygulanmaz.
  • İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilecek katma değer vergisi ihraç edilen malın imalatçı satış bedeline göre hesaplanan vergiden imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin verginin düşülmesinden sonra kalan tutardan fazla olamaz.
• İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilmesi gereken KDV ihracat işlemlerini tamamlanmasının ardından yapılır ve tutarı mükellefin verilerine göre bulunur (9/4/2003-4842/21 md.).
• İhracatın 3 ay içinde gerçekleşmemesi halinde 3 aylık sürenin dolmasından itibaren 15 gün içinde başvuran ihracatçılara Maliye Bakanlığınca veya Bakanlığın uygun görmesi halinde vergi dairelerince 3 aya kadar süre verilebilir (9/4/2003-4842/21 md.).
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı KDV tahsil edilmeden teslim edilecek mal miktarını, ihracatçı ve ihracatçıya mal teslim edenlerin bir önceki yıl iş hacmi cari yıldaki işlemleri ve vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla gerekli görülen hallerde sınırlamaya ve bu istisnaların uygulamasına ilişkin usul ve esaslara yetkilidir.

İhracat Teslimi ve Yurt Dışındaki Müşteriler İçin Yapılan Hizmetler (Madde 12)

• Bir teslimin ihracat sayılabilmesi için teslim yurt dışındaki bir müşteriye veya serbest bölgedeki bir alıcıya ya da gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere o mağazalara veya bunların depolarına yapılmalı veya mallar yetkili gümrük antreposu işleticisine tevdi edilmelidir (18/2/2009 - 5838/11 md.).
• Teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinden geçerek dış ülkeye veya serbest bölgeye varmalı ya da gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına veya yetkili gümrük antreposuna konulmalıdır.
• Teslim konusu malın ihraç edilmeden yurt dışındaki alıcı adına hareket eden yurt içi firmalar veya bizzat alıcı tarafından işlenmesi değerlendirilmesi durumu değiştirmez.
• Yetkili gümrük antrepoları ile buralarda düzenlenmesi zorunlu belgeleri belirlemeye, konulacak malın cinsi ve miktarı ile antrepoda bekleme sürelerine ilişkin olarak sınırlama getirmeye, Gümrük Müsteşarlığının görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı yetkilidir.
• Yetkili gümrük antrepolarının işleyişine ilişkin olarak belirlenen esaslara uyulmaması halinde ziyaa uğratılan vergiye kesilecek ceza gecikme faizinin ödenmesinden KDV iadesi alanla ile birlikte antrepo işleticileri de müteselsil sorumludur.
• Yurt dışındaki müşteri kavramı ikametgahı işyeri kanuni ve iş merkezi yurt dışında olan alıcılar ile yurt içinde bir firmanın yurt dışında kendi adına müstakiken faaliyet gösteren şubelerini ifade eder.
• Bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için hizmetler yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalı ve hizmetten yurt dışında yararlanılmalıdır.
• Fason hizmetlerin serbest bölgelerdeki müşterilere yapılmış sayılması için fason hizmetin serbest bölgelerde faaliyet gösteren müşteriler için yapılmış olması ve fason hizmetten serbest bölgelerde faydalanılması şarttır (4/6/2008-5766/12 md.).

İkinci Bölüm: Araçlar Petrol Aramaları ve Teşvik Belgeli Yatırımlarda İstisna (Madde 13)

• Faaliyetleri kısmen veya tamamen deniz hava ve demiryolu taşıma araçlarının yüzer tesis ve araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere bu amaçla yapılan deniz hava ve demir yolu taşıma araçlarının yüzer tesis ve araçlarının teslimleri bu araçların imal ve inşaası ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetler ile bunların tadili onarım ve bakımı şeklinde ortaya çıkan hizmetler deniz taşıma araçları ile yüzer tesis ve araçların imal ve şansı olanlara bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılacak teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır.
• Deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler vergiden müstesnadır (25/12/2003-5035/49 md.; 16/7/2004-5228/14 md.).
• Altın, gümüş, platin arama işletme zenginleştirme rafinaj ve Türk Petrol Kanunu hükümlerine göre petrol arama faaliyetlerine ilişkin olmak üzere bu faaliyetleri yürütenlere yapılan teslim ve hizmetler ile aynı Kanun hükümlerine göre boru hattıyla taşımacılık yapanlara bu hatların inşa ve modernizasyonuna ilişkin olarak yapılan teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır (28/3/2007-5615/12 md.).
• Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları vergiden müstesnadır. Yatırım teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde zamanında alınmayan vergi alıcıdan vergi ziya cezası gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı verginin tarhini veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.
• Limanlara bağlantı sağlayan demiryolu hatları ile limanlar ile hava meydanlarının inşası yenilenmesi ve genişletilmesi işlerini fiilen kendisi yapan veya yaptıran mükellefler ile genel bütçeli idarelere bu işlere ilişkin olarak yapılan mal teslimleri ve inşaat taahhüt işleri vergiden müstesnadır (16/7/2004-5228/14 md.; 1/7/2006-5538/8 md.).
• Milli Savunma Bakanlığı Adalet Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı ve Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğüne Milli Savunma ve iç güvenlik ihtiyaçları için uçak helikopter gemi denizaltı tank panzer zırhlı personel taşıyıcı roket füze ve benzeri araçlar silah mühimmat silah malzeme teçhizat ve sistemleri ile bunların araştırma geliştirme yazılım üretim montaj yedek parça bakım onarım ve modernizasyonuna ilişkin olarak yapılan teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır (16/7/2004-5228/14 md.).
• Milli Savunma Bakanlığı veya Savunma Sanayii Başkanlığınca yürütülen savunma sanayii projelerine ilişkin olarak bu kurumlara ilgili projeler kapsamında yapılan teslim ve hizmetler ve bu teslim ve hizmetleri gerçekleştirenlere bu kapsamda yapılacak olan miktarı ve nitelikleri, yukarıda sayılan kuruluşlarca onaylanan teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır.
• 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli 2 sayılı listede yer alan malların Cumhurbaşkanlığı merkez teşkilatına teslimi vergiden müstesnadır (16/6/2009-5904/12 md.).
• 5.300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin ürün ihtisas borsaları ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığından ürün senedi alım satımı konusunda izin alan ticaret borsaları aracılığıyla ilk teslimi vergiden müstesnadır (16/6/2009-5904/12 md.).
• Türkiye Kızılay Derneğine tüzüğünde belirtilen amaçlarına uygun olarak afet yönetimi ve yardımları barınma veslenme sosyal yardımlar toplumu bilinçlendirme ulusal ve uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası Kızılay Kızılhaç hareketi ve faaliyetleri savaş veya olağanüstü hallerdeki görevler ile kan sağlık güç ve mülteci hizmetlerini sığınmacı hizmetleri dahil yerine getirmesi görevler kapsamında yapılan teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır.Türkiye Kızılay Derneğinin ulusal ve uluslararası işbirlikleri üyelikler ve BM'ye bağlı kuruluşlara yapılan teslimler ve hizmetler vergiden müstesnadır(27/3/2015-6639/13 md.).
• Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından tescil edilen gübreler ve gübre üreticilerine bu ürünlerin içeriğinde bulunan hammaddelerin teslimi ile küspe vergiden müstesnadır (29/1/2016-6663/13 md.).
• Konut veya iş yeri olarak inşa edilen binaların ilk tesliminde uygulanmak ve bedeli döviz olarak Türkiye'ye getirmek kaydıyla Gelir Vergisi Kanununun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının 2 numaralı bendinde belirtilenler hariç olmak üzere çalışma veya oturma izni alarak 6 aydan fazla süredir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları, Türkiye'de yerleşmiş olmayan yabancı uyruklu gerçek kişiler ile kanuni ve iş merkezi Türkiye'de olmayan ve bir iş yeri yada daimi temsilci vasıtasıyla Türkiye'de kazanç elde etmeyen kurumlara yapılan konut veya iş yeri teslimleri vergiden müstesnadır.
• Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin su kanalizasyon arıtma doğalgaz elektrik haberleşme yenilenebilir ve diğer enerji tesisleri ile yol yapımına ve küçük sanayi sitelerindeki iş yerlerinin inşasına ilişkin bunlara veya bunlar tarafından oluşturulan iktisadi işletmelere yapılan mal teslimleri ile hizmet ifaları vergiden müstesnadır (21/3/2018-7103/29 md.).
• Ortaklara veya il özel idarelerine belediyelere ve köylere bağışlanmak üzere yapılan okul sağlık tesisi ve yüz yatak kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurtları ile çocuk yuvası yetiştirme yurtları huzurevi bakım ve Rehabilitasyon Merkezi mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi ibadethaneler Diyanet İşleri Başkanlığı denetimine tabi yaygın din eğitimi verilen tesisler vergiden müstesnadır (29/3/2018-7104/4 md.).
• Sağlık Bakanlığınca izin verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından Türkiye'de yerleşmiş olmayan yabancı uyruklu gerçek kişilere münhasıran sağlık kurumu ve kuruluşlarının bünyesinde verilen koruyucu hekimlik teşhis tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri Türkiye'de yerleşmiş olmayan yabancı uyruklu gerçek kişilere vergiden müstesnadır.
• Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde 28.02.2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma geliştirmede Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım merkezlerindeki 3.07.2014 tarihli ve 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesi Ne Dair Kanun kapsamındaki araştırma laboratuvarlarında vergialtina 2d yenilikle ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara münha vergiden müstesnadır (29/3/2018-7104/4 md.).

Üçüncü Bölüm: Taşımacılık İstisnası (Madde 14)

• Transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek taşıma işleri vergiden müstesnadır.
• Bu istisna ikametgahı kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan mükelleflere ilgili ülkeler itibariyle karşılıklı olmak şartıyla tanınır.
• 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ile 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde Cumhurbaşkanınca belirlenen sınır kapılarında 4458 sayılı Gümrük Kanununun ihracat rejimi kapsamında yurt dışına çıkarılacak eşyayı taşıyan kamyon çekici ve soğutucu ünitesine sahip yarı römorkların depolarına yalnızca yurt dışına çıkışlarında yapılacak motorin teslimi vergiden istisnadır (27/4/2006-5493/2 md.).

Dördüncü Bölüm: Diplomatik İstisnalar (Madde 15)

• Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır:
  • Karşılıklı olmak kaydıyla yabancı devletlerin Türkiye'deki diplomatik temsilciliklerine konsolosluklarına ve bunların diplomatik haklara sahip mensuplarına yapılan teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır.
  • Uluslararası anlaşmalar gereğince vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlara ve bunların mensuplarına yapılan teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır.
• Bu istisnaların uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ile istisnanın uygulanacağı asgari miktarları tespitine Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilidir.

Beşinci Bölüm: İthalat İstisnası (Madde 16)

• Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır:
  • Bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali vergiden müstesnadır.
  • Gümrük Kanununun 167'nci maddesi hükümlerine göre geçici ithalat ve hariçte işleme rejimleri ile geri gelen eşyaya ilişkin hükümleri kapsamında gümrük vergisinden muaf veya müstesna olan eşyanın ithali vergiden müstesnadır (27/1/2000-4503/1 md.).
  • Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar vergiden müstesnadır (25/12/2003-5035/7 md.).
• Gümrük kanuna göre gelir gelen eşyanın dışarıda bir işleme tabi tutulması veya aslı kısmına bir ilave yapılması halinde işyanın kazandığı değer farkı istisnaya dahil değildir (27/1/2000-4503/1 md.).

Altıncı Bölüm: Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar (Madde 17)

• Genel ve katma bütçeli daireler il özel idareleri belediyeler köyler bunların teşkil ettikleri birlikler üniversiteler döner sermayeli kuruluşlar kanunlar ve kararname ile kurulan kamu kurum kuruluşları kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu siyasi partiler ve sendikalar kanunlar kurulan veya düzenli haiz emekli ve yardım sanıklarına muafiyetine yararlı denenler tarımsal amaçlı kooperatifler vergi olan vakıfların:
  • İlim, fen ve güzel sanatları, tarımı yaymak ıslah ve tespit etmek amacıyla yaptıkları teslim ve hizmetleri vergiden müstesnadır.
  • Tiyatro Konser Salonu Tiyatro'lar spor tesislerini işletmek veya yönetimde etkiler kültür ile eğilim faaliyetlerine ait teslim ve hizmet gelirleri vergiden müstesnadır.
• Kurum vergi ve kuruluşlarının hastane negaatane Klinik dispanzer prezantorium sanatorium kan bankası organ nakleri Anlatılar'a botanik ve zooloji bahçesinden parklarını ile veteriner bakterilerin 18 gibi kuruluşlar öğrenci yurtları ve bakım evlerini fukarayı aşı evlerini düşkünevleri ve yetimhaneleri işletmek yönetimde etkileri kuruluş amacına yöneltiğim hizmetleri ile bunlardan hizmeti veriyor teşhis ve tedavi yönelik birlikte yapılacak teslimden hizmet gelirleri vergiden muaf.(16/7/2004-5228/15 md.).
• Yüksek ödeme öğrenir evleri ve aşıkları havalar hakkında kanunlar ek kanun ile mgb ve kurumları gelen yurt hizmetlerinin öğrem vergiden mûaf (16/7/2004-5228/15 md.).
• Yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilik ve konsoloslukları ile yabancı hayır ve yardım kurumlarına yapılacak hizmet gelirleri vergiden müstesnadır (23/11/2000-4605/6 md.).

Yedinci Bölüm: İstisnadan Vazgeçme ve İstisnaların Sınırı

İstisnadan Vazgeçme (Madde 18):

• Vergiden istisna edilmiş işlemleri yapanlar ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak belirtecekleri işlem türleri için vergiye tâbi tutulmalarını talep edebilirler. Bu talebin dilekçede belirtilen ve dilekçe tarihinden sonra ifa edilen işlemlerin tamamını kapsaması şarttır. Muaf işlemlere tesiri yoktur (16/7/2004-5228/16 md.).
• Vergi muafiyeti tanınan vakıfların kuruluş amaçlarına uygun olarak işletmek veya yönetmek suretiyle 17’nci maddenin 1 ve 2 numaralı fıkralarıyla 3 numaralı fıkranın a ve 4 numaralı fıkranın e bentlerinde yazılı istisnalar hakkında 1 numaralı fıkra hükmü uygulanmaz (16/7/2004-5228/16 md.).
• İstisnadan vazgeçeceklerin talepleri üzerine vergi dairesince vergi mükellefiyetleri talep tarihinden itibaren tesis olunur.
• Talepte bulunanlar 3 yıl olmadan mükellefiyetten çıkamaz.
• Mükellefler 3 yıllık sürenin bitiminden önce mükellefiyetten çıkma talebinde bulunmadıkları takdirde mükellefiyet yeniden 3 yıl süre ile uzatılmış sayılır.

İstisnaların Sınırı (Madde 19):

• Diğer kanunlardaki vergi muaflık ve istisna hükümleri Bu vergi bakımından geçersizdir.
• Katma değer vergisine ilişkin istisna ve muafiyetlere ancak bu Kanuna hüküm eklenmek veya bu Kanunda değişiklik yapılmak suretiyle düzenlenir.
• Uluslararası anlaşma hükümleri saklıdır.

Üçüncü Kısım: Matrah Nispet ve İndirim

Birinci Bölüm: Matrah

Teslim ve Hizmet İşlemlerinde Matrah (Madde 20)

• Teslim ve hizmet işlemlerinde matrah bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir.
• Bedel deyimi malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut veya bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat hizmet ve değerler toplamını ifade eder.
• Belli bir tarifeye göre fiyatı tespit edilen işler ile bedelin biletle tahsil edildiği hallerde tarife ve bilet bedeli Katma Değer Vergisi dahil edilerek tespit olunur ve vergi müşteriye ayrıca intikal ettirilmez.