Hukukun Temel Kavramları ve Anayasa

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Bakanlar Komitesi'nin sözleşmeci devletlerden talep ettiği bilgi nedir?

Kişisel hakların kapsamı

Yeni yasaların oluşturulma süreci

Mahkeme kararının icra edilip edilmediği (correct)

Hukukun temel ilkeleri

Hukukun temel kavramlarından hangisi, bireysel ve özel olanı ifade eder?

Hukuk

Çıkar

Menfaat

Hak (correct)

Hukuk ile hak arasındaki temel farklardan biri nedir?

Hukuk kişisel çıkarları korur, hak genel çıkarları korur.

Hukuk genel, hak ise bireyseldir. (correct)

Hak, sadece devlet tarafından tanınır.

Hak, hukukun bir alt katmanıdır.

Aşağıdakilerden hangisi hukukun bir düzeni temsil ettiğini söyleyebiliriz?

Hukukun genel kuralları Signup and view all the answers

Anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesi için gereken oy çoğunluğu nedir?

Beşte üç Signup and view all the answers

Hukukun koruduğu kavram aşağıdakilerden hangisidir?

Bir çıkar Signup and view all the answers

Cumhurbaşkanı, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları hangi işlemi yaparak Meclise geri gönderebilir?

Görüşmeler için geri göndererek Signup and view all the answers

Anayasa değişikliği tekliflerinin görüşülmesi ve kabulü hangi hükümlere tabidir?

Kanunların görüşülmesi ve kabulü hakkındaki hükümlere Signup and view all the answers

Meclisin üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu ile yapılan oylama hangi durum için geçerlidir?

Anayasa değişikliği teklifleri için Signup and view all the answers

Anayasa değişiklikleri için gerekli olan oy oranı hangi durumdan farklı olarak belirlenmiştir?

Kanunların değiştirilmesi için Signup and view all the answers

Kişiye bağlı olmayan hakların en önemli özelliği nedir?

Başkalarına devredilebilme ve mirasçılara geçiş yeteneğidir. Signup and view all the answers

Malvarlığı haklarının özelliklerinden hangisi yanlıştır?

Sadece fiziksel kişiler arasında devredilebilir. Signup and view all the answers

Çevre hukuku neyi amaçlar?

Çevrenin korunması ve sürdürülebilir Yönetim. Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi kişiye bağlı olmayan haklara örnek teşkil etmez?

Kişisel bir hak, örneğin şeref ve haysiyet hakkı. Signup and view all the answers

Devredilebilen haklar hangi şart altında miras yoluyla aktarılabilir?

Hukuksal bir işlem sonucu başkalarına devredilebilir. Signup and view all the answers

1982 Anayasası'nın 56. maddesi çevre ile ilgili hangi hakkı tanımaktadır?

Herkesin sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun kabul edildiği tarihtir?

09.08.1983 Signup and view all the answers

Orman Kanunu en son ne zaman değişiklik göstermiştir?

2013 Signup and view all the answers

Türk Ceza Kanunu'nda çevre suçları hangi yıl düzenlenmiştir?

2004 Signup and view all the answers

Biyogüvenlik Kanunu hangi yılda kabul edilmiştir?

2010 Signup and view all the answers

Dilekçe hakkı ile ilgili olarak ne tür başvurular yapılabilir?

İdari yargı başvurusu Signup and view all the answers

YARGI süreçleri ile ilgili olarak çevre hakkını gerçekleştirmeye yönelik hangi faaliyete yöneliktir?

Kamu veya özel kuruluşların faaliyeti Signup and view all the answers

İdari yargının denetim alanı kapsamında hangi durumlar değerlendirilmez?

Çevreyi olumlu yönde etkileyen kararlar Signup and view all the answers

İdari yargının denetlediği kararlar nasıl tanımlanabilir?

Çevreyi olumsuz etkileyebilecek kararlar Signup and view all the answers

Çevre hakkının gerçekleştirilmesi açısından idari yargı hangi konularda faaliyet gösterir?

Çevreyi bozan veya olumsuz yönde etkileyen kararlar Signup and view all the answers

Sürdürülebilir kalkınmanın önemi neden artmıştır?

Mevcut ekonomik kalkınma anlayışının tehlikeye girmesi. Signup and view all the answers

İyi kurgulanmamış bir kalkınma stratejisinin olası bir sonucu nedir?

Mevcut ihtiyaçların karşılanabilmesi. Signup and view all the answers

Doğal kaynakların durumu nedir?

Tükenmekte oldukları gözlemlenmektedir. Signup and view all the answers

Sürdürülebilir kalkınmanın temel hedeflerinden biri nedir?

Mevcut ihtiyaçlar ile gelecekteki ihtiyaçlar arasında denge sağlamak. Signup and view all the answers

Sürdürülebilir kalkınma anlayışı, hangi durumu riskli görmektedir?

Gelecekteki temel ihtiyaçların karşılanmaması. Signup and view all the answers

Study Notes

Hukuk Kaynakları ve Uygulanması

Kaynak, bir şeyin çıktığı yerdir.
Hukukun kaynağı, hukuk kurallarının ortaya çıktığı ve doğduğu yerdir.

Hukuk Kaynakları

Asıl Kaynaklar:
- Yazılı hukuk metinleri (Anayasa, kanunlar vb.)
- Yazısız hukuk (gelenek, örf adetler)
Yardımcı Kaynaklar:
- İçtihat (yargı kararları)
- Bilimsel içtihat (akademik görüşler)
- Yargı içtihadı (yüksek mahkeme kararları)

Pozitif Hukuk Kaynakları

Yazılı hukuk; yetkili kurumlarca çıkarılan metinler.
Hiyerarşik yapı; üst kurallar ast kuralları bağlar.
Yukarı çıktıkça; daha genel, daha üstün ve daha soyut kurallar ile karşılaşılır.

Piramit

Anayasa
Kanun-Uluslararası sözleşmeler
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi
Yönetmelikler
Diğer düzenleyici işlemler

Anayasa

Devletin temel yapısını, kişilerin hak ve ödevlerini, devlet organlarındaki işleyişleri düzenler.
En genel, en soyut ve en güçlü hukuk kurallarıdır.
Türkiye Anayasaları'nın güncel tarihsel kayıtları (1876, 1921, 1924, 1961, 1982).

Asli Kurucu İktidar

Devrim, darbe, savaş vs. durumlarda ortaya çıkan iktidarlardır.
Anayasa yapma yetkisine sahiptir.
Hukuki değil, fiili duruma göre belirlenir.

Sert Anayasa

Kanunlara göre daha güç koşulların gerekliliğini gerektirir.
Değiştirilmesi zordur.
1982 Anayasası; değiştirilme usulü AY m. 175.

Anayasanın Değiştirilmesi

TBMM üyelerinin en az üçte biri ile teklif edilebilir.
Mecliste iki defa görüşülür ve beşte üç çoğunlukla kabul edilir.
Cumhurbaşkanı iade edebilir, Meclis üye tamsayısının üçte ikisinin onayı ile aynen kabul edilip halkoyuna sunulabilir.
Halkoylamasında geçerli oyların yarısından çoğunun onaylanmasıyla yürürlüğe girer.

Uluslararası Anlaşmalar

İki veya daha fazla devlet tarafından akdedilmiş, TBMM'nin onaylaması, Cumhurbaşkanı onayı ve RG yayını ile yürürlüğe giren bağlayıcı kurallardır.
Kanun hükmündedir.
Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (Ama temel hak ve özgürlüklere ilişkinse, 2004 değişikliğiyle öncelik uluslararası anlaşmalara verilir)

Kanunlar

TBMM tarafından belirli usullerle hazırlanan soyut, genel ve sürekli hukuk kurallarıdır.
Yazılı ve genelde aynı durumdaki bütün kişileri ve aynı vasıftaki bütün olayları kapsar
Sürekli: yürürlükten kaldırılıncaya kadar uygulanır
Soyut: belirli bir olaya değil, olası durumlara uygulanır.

Kanunların Yapılışı

TBMM üyeleri kanun teklif edebilir.
Teklifler iç tüzükte belirtilen usullere göre görüşülür.
Cumhurbaşkanı 15 gün içinde kanunları yayımlar.
Uygun bulmadığı kısımları veya tamamını iade edebilir.

Kanunların Denetlenmesi

Anayasa Mahkemesi tarafından anayasaya uygunluk denetlenir.

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

Yürütme yetkisine ilişkin konularda çıkarılır.
Temel hak ve ödevlerin düzenlenmesi, Anayasa'da münhasıran kanunun düzenlemesini öngören konularda çıkarılamaz.
Kanunda açıkça düzenlenen konularda çıkarılamaz.
Kanunlarla çeliştiği durumda kanunlar geçerlidir.

Yönetmelikler

Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri tarafından, kanun ve kararnamelere uyumlu olarak çevrenin korunmasını sağlamak üzere çıkarılırlar.
Resmi Gazete'de yayımlanır.

Gelenek Hukuku

Yazılı olmayan, ancak asli nitelik taşıyan hukuk kaynağıdır.
Türk hukukunda yazılı hukuk ön plandadır, gelenek hukuku istisnai durumlar için temel teşkil eder.
Türk ticaret Kanunu ve Türk Medeni Kanunun'ndaki genel kurallar çerçevesinde değerlendirilir.

Yardımcı Kaynaklar (İçtihat Hukuku)

İtihat: mahkeme görüşü
Bilimsel İtihat: doktrin, öğreti
Yargı İtihatı: mahkeme kararları (örneğin, istisna: içtihat birleştirme kararı)

Kanunların Uygulanmasına İlişkin Esaslar

Soyut hukuk kuralları, somut olaylara nasıl uygulanır (zaman bakımı)
Yürürlük tarihi; kanun metninde belirtilir. Yürürlük tarihi belirtilmemiş ise, Resmi Gazete'de yayımlandığı günden itibaren yürürlüğe girer
Yeni kanun, önceki kanunu tamamen veya kısmen yürürlükten kaldırabilir. Anayasa Mahkemesi bir kanunun tamamını veya bir kısmını iptal edebilir. Zımni ilga (açıkça iptal etmeksizin geçerliliğinin ortadan kalkması da söz konusudur)

Kanunların Geçmişe Etkisi

Kanunlar geçmişe yürümez.
Hukuki güvenlik ilkesi: uygulamada istisnalar olabilir, kamu düzeninin korunması gibi durumlar
Meclis tarihi etki göstermez, olaya uygulanır

Medeni ve Ceza Hukuku

Medeni hukukta: olay hangi düzenleme yürürlükte ise o hüküm uygulanır.
Ceza hukukunda: olay sırasında yürürlükte olan kanunlar doğrudan veya dolaylı olarak sanık lehine ise geçerlidir (yeterli bilgi verilmemiştir)

Yargılama Usulü

Derhal uygulama ilkesi: Yargılama işlemleri bitmemiş ise, yürürlükten yeni kanun hükümleri uygulanır
Tamamlanmış yargılama süreçlerinde yeni kanun hükümleri uygulanamaz.

Yargı Örgütü

Adli yargı
İdari yargı
Anayasa yargısı
Mali yargı ve diğer uzmanlaşmış yargılar

Yargı Kavramı (Genel ve Dar Anlamda)

Genel anlamda: Yargı organlarının tüm faaliyetleri
Dar anlamda: Bağımsız ve tarafsız mahkemeler, somut hukuki uyuşmazlıkların çözümü, hukuk kurallarının somut olaylara uygulanması

Anayasa Yargısı (AYM)

Kanunların/CBK'ların anayasaya uygunluğunu denetler
Soyut norm denetimi
Somut norm denetimi
Bireysel başvurular

AİHM

AİHS kapsamındaki hak ve özgürlüklerin ihlallerine yönelik başvuruların incelenmesi
Devletler, AİHM kararlarına uymayı taahhüt ederler.
Bakanlar Komitesi kararların uygulanmasını denetler.

Hak Kavramı ve Türleri

Hak, hukuksal ilişkinin birinci ve temel öğesidir.
Amaç, hukukun kişilere tanıdığı ve koruduğu haklardır.
Hak, hukukça korunan bir yarar/menfaattir.
Hukuk-hak ilişkisi; hak, düzen tarafından korunan çıkar/menfaatin ifadesidir.
Kişi: hak sahibi, gerçek veya tüzel kişi olabilir.
Hak çeşitleri (ör): Alacak hakkı, mülkiyet hakkı, seçme hakkı.
Özel haklar (kişisel, aile, mülkiyet hakları) ve Kamusal haklar

Haklar (Nitelere Göre)

Mutlak haklar: herkese karşı ileri sürülebilen haklar (örnek: mülkiyet hakkı)
Nispi haklar: belli kişilere karşı ileri sürülebilen haklar (örnek: alacak hakkı)

Haklar (Konularına Göre)

Kişisel haklar: Manevi çıkarları koruma altına alan haklar
Mamelek hakları: Maddi çıkarları koruma altına alan haklar

Çevre Hakkı

Çevrenin Anayasal olarak korunması
Anayasa'daki düzenlemeler
Çevrenin korunması; devlet ve vatandaşın ödevi
Çevre hakkı, diğer temel haklardan ayrı ama bunlarla bağlantılıdır.
Çeşitli iç/dış anayasa düzenlemeleri, çevreye ilişkin kurallar
Çevresel bir hak
Yaşam hakkı ve çevresel denge hakkı.

Çevre Hukuku (Tanım, Özellikleri)

Çevrenin korunması amacını taşıyan hukuk normları
İnsanların doğal yaşam alanlarının korunması
Çok yönlü ve karmaşık; geçmişi, nedenleri, unsurları
Evrensel karaktere sahiptir; iç içe geçmiş neden ve sonuçları
Kalıcı olumsuz sonuçlar doğurabilir sorunlar
Ana nedenleri; sanayileşme, kentleşme, nüfus artışı
Çevre kirliliği
Çevre sorunları; toplumsal, sosyal, politik özellikler
Bütüncül yaklaşım gerektirir.

Çevre Sorunlarının Ortaya Çıkışı

Sanayileşme
Kentleşme
Nüfus artışı
Bilimsel çalışmalar
Çevreci hareketler

Çevre Felaketleri

Sanayi kazaları
Hava kirliliği (smog)
Çevre kirliliği

Bilimsel Çalışmalar

Çevre kirliliğine ilişkin çalışmalar; bilimsel raporlar
Georges Perkins Marsh: “İnsan ve Doğa”
Rachel Carson: “Sessiz İlkbahar”

Çevreci Hareketler

Çevreci gruplar ve partiler
Koruma çabaları
Devlet-toplum diyaloğu

Ekolojik Sabotaj

Sistem dışı eylem türü
Yasal olmayan yollarla çevre kirliliğini önleme girişimi
Radikal çevreci gruplar tarafından kullanılabilir
Yasal olmayan aktivite.

Çevreye İlişkin Etik Yaklaşımlar

Antropo merkezi yaklaşım (insan merkezli yaklaşım)
Ekosantr merkezi yaklaşım (doğa merkezli yaklaşım)
Egosantr merkezi yaklaşım (ben merkezci yaklaşım)

Çevre Hukukunun Doğuşu

1. yüzyılın ikinci yarısından sonra ortaya çıktı
Uluslararası çevre hukuku normları
Çevre sorunlarının artması, devletlerin çevreyi korumaya yönelik çalışmalar yapmasının gereğine yol açtı.
Çevre kirliliği, ekolojik denge, sürdürülebilir kalkınma
Uluslararası işbirlikleri ve anlaşmalar

Çevre Hukukunun Temel Özellikleri

Yeni bir hukuk alanı.
Düzenleyici ve yasaklayıcı.
Evrensel özellikler.
Disiplinler arası bir hukuk dalı,
Çeşitli bilim alanları

Çevre Hukukunun Diğer Hukuk Dallarındaki İlişkileri

İdare hukuku
Anayasa hukuku
Ceza hukuku
Özel hukuk
Uluslararası hukuk

Çevre Hukukunun Kaynakları

Anayasa hükümleri
Uluslararası anlaşmalar
Çevre kanunu, diğer ilgili kanunlar, yönetmelikler

Çevre Hukukunun Konusu

Çevrenin korunması
Çevrenin sürdürülebilir kullanımı

Çevre

Fiziksel çevre (doğal / yapay)
Sosyal çevre

Sürdürülebilir Kalkınma

Ekonomik, sosyal ve çevresel yönlerin dengeli bir biçimde ele alınması.
Gelecek kuşakların ihtiyaçlarını görmezden gelmeksizin bugün için de kalkınma sağlanması
Çevresel riskleri tanıma ve önleme
Çevre kirliliği önleme tedbirleri
Ekonomik ve sosyal yapı iyileştirme, çevreci üretim
Uluslararası işbirlikleri
İhtiyat ilkesi
Bilimsel bilgilere göre kararlar
Sürdürülebilir kalkınma örnekleri

2002 Johannesburg Sürdürülebilir Kalkınma Dünya Zirvesi

Bu zirvede önemli kararlar alındı
Düşük gelirli devletlerin çıkarları da dikkate alındı
Ulusal, uluslararası planlar.

Yeşil Büyüme

Sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı
Çevreye olumlu etkide bulunan ekonomik faaliyetler
Çevre sorunlarının önlenmesi veya giderilmesinden ekonomik fayda sağlamak
Devlet desteği ve teşvikler yolu ile çevreci işletmeler

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Bu quiz, hukukun temel kavramları ve anayasa değişiklikleri ile ilgili sorular içermektedir. Hukukun bireysel ve özel yönleri, Anayasa'nın uygulanması ve hukukun koruduğu kavramlar üzerine bilgi test edilecektir.