Hipertermia Ambientale dhe Termorregullimi

Hipertermia Ambientale

• Në një person të shëndoshë, temperatura e trupit mbahet brenda kufijve normalë pavarësisht ndryshimeve të mjedisit, duke i përfshirë gjithashtu aktivitetin fizik.
• Temperatura trupore normale varion brenda 36.8±0.4° C, duke u rritur me 0.6° C kur matet per rectum.
• Temperatura trupore ka një ritëm circadian, duke qenë më e ulët në orën 6 para dite dhe më e lartë në orët 4-6 pas dite, me një diferencë që luhatet 0,5-1° C.
• Gratë gjatë gjysmës së dytë të ciklit menstrual kanë një temperaturë trupore rreth 0,5° C më të lartë se gjatë gjysmës së parë.
• Në fillim të menopauzës, gratë përjetojnë një temperaturë të lartë, por ajo rikthehet në normë më vonë.
• Ruajtja e temperaturës trupore realizohet nga bashkëveprimi i proceseve të prodhimit dhe eliminimit të nxehtësisë.

Sistemi Termorregullues

• Kontrolli i temperaturës trupore është rezultat i aktivitetit të bashkëvepruar të strukturave të SNQ-së, duke filluar nga hipotalamusi, sistemi limbik, formacioni retikular, medulën spinale, ganglioneve simpatike dhe termoreceptorët.
• Termoreceptorët janë dy llojesh:
  • Termoreceptorët sipërfaqësorë: të vendosur në lëkurë, i përgjigjen ndryshimeve të temperaturave sipërfaqësore.
  • Termoreceptorët e thellë: të vendosur në hipotalamus apo pranë tij, i përgjigjen ndryshimeve të lehta të temperaturës së gjakut që perfuzon këtë pjesë të SNQ-së.
• Strukturat përpunuese qendrore (hipotalamike) përcaktojnë nëse temperatura e sensuar është normale, e rritur ose e ulët. Mendohet se ekzistojnë dy qendra të tilla:
  • Qendra e pasme: drejton proceset e prodhimit dhe konservimit të nxehtësisë.
  • Qendra e përparme: aktivizimi i së cilës nxit reaksionet termolitike.
• Mekanizmat efektore përfshijnë proceset vazomotorë, sudomotorë dhe metabolikë.
• I gjithë ky sistem operon sipas parimit të "negative feed back". Rritja e temperaturës trupore nxit mekanizmat termolitikë, ndërsa rënia e saj aktivizon mekanizmat kundërshtues.

Rastkapitja nga Varfërimi Hidrik & Sodik

• Variacioni i temperaturës trupore 3-3.5° C nga vlerat normale nuk përfaqëson një rrezik të madh për organizmin.
• Konvulsionet janë më të shpeshta tek fëmijët kur temperatura rritet mbi 41° C, por gjithashtu mund të ndodhin edhe në vlera më të ulta si 38,5 dhe 39 gradë Celsius, veçanërisht tek neonatët.
• Temperaturat mbi 42.2° C mund të shkaktojnë dëmtime të pakthyeshme dhe denatyrim të proteinave.
• Rastet e raspkapjes nga varfërimi hidrik ndikojnë kryesisht në moshat e mëdha, ata me sëmundje kardiake apo të SNQ-së.
• Simptomat tipike përfshijnë etje të shprehur, dhimbje koke, konfuzion mendor, ankth, axhitim, etj.
• Presioni arterial është i ulur, ndërsa diureza rënë.
• Temperatura trupore është e normalë ose pak e rritur.
• Mjekimi konsiston në nxjerrjen në ambiente të ajrosur dhe të freskëta, si dhe në korrigjimin e çrregullimeve hidroelektrolitike.
• Rastkapitja nga varfërimi sodik karakterizohet nga hipernatremia dhe rritja e osmolaritetit të likidit jashtëqelizor duke shkaktuar zhvendosjen e lëngjeve jashtë qelazës.

Goditja nga Të Nxehtit

• Goditja nga të nxehtit shënon një gjendje të rëndë që karakterizohet nga dështimi i mekanizmave termorregullues, me një rritje ekstreme të temperaturës trupore (zakonisht >41° C) dhe dëmtime multisistemike.
• Dëmtimi më i rëndëshëm pëson SNQ, kryesisht truri.
• Goditja nga të nxehtit haset në formën klasike dhe atë të efortit.
• Goditja klasike nga të nxehtit prek kryesisht moshat e rritura.
• Pacientët përjetojnë hipertermi, dëmtime të vetëdijes, dhe ndërprerje të djersitjes.
• Goditja nga të nxehtit e efortit ndodh për shkak të prodhimit të tepërt të nxehtësisë nga aktiviteti fizik i shtuar.
• Pacientët paraqesin lëkurë të njomë, dëmtime të vetëdijes, cefale, kriza konvulsive, etj.
• Dëmtuan edhe sistemet e tjera si ai kardiovaskular, mëlçia, veshkat, muskujt, me çrregullime metabolike dhe elektrolitike.
• Për shkak të dëmtimit të sistemeve enzimatike, dëmtimet mund të jenë të rikthyeshme ose jo.
• Mjekimi për këtë gjendje është i menjëhershëm dhe përfshin masa reanimative dhe uljen e temperaturës.

Hipotermia Ambientale

• Aftësitë adaptuese të organizmit në temperatura të ulëta janë më të kufizuara se në temperatura të larta.
• Organizmi reagon duke rritur termogjenezën dhe duke pakësuar termoeleminimin.
• Rënia e temperaturës trupore nxit vazokonstriksionin e lëkurës.
• Fluksi i gjakut në lëkurë zvogëlohet ndjeshëm në temperatura të ulëta për të zvogëluar humbjen e nxehtësisë.
• Veshjet e trasha ndihmojnë aklimatizimin në temperatura të ulëta duke pakësuar kontaktin me mjedisin.
• Rritja e aktivitetit të muskujve skeletikë, duke rezultuar me dridhje, është mekanizmi kryesor i rritjes së prodhimit të nxehtësisë.
• Ind dhjamor kafe ka një rol të rëndësishëm në rritjen e temperaturave trupore.

Ky quiz shqyrton konceptin e hipertermisë ambientale dhe sistemin termorregullues të trupit. Ai përfshin informacion mbi ndryshimet në temperaturën trupore nën ndikimin e mjedisit dhe faktorët që e ndihmojnë atë të mbetet brenda kufijve normalë. Mësoni se si temperatura e trupit ndikohet nga cikli menstrual dhe ndryshimet hormonale.