Çocuk Psikolojisi Temel Kavramları

Çocuk Psikolojisi Temel Kavramları

• Psikoloji, insan ve hayvan davranışlarını ve bu davranışların altında yatan nedenleri bilimsel yöntemlerle inceleyen bir bilim dalıdır. Bulguları, kendimizin ve çevremizdekilerin davranışlarının ve zihinsel süreçlerinin nedenlerini anlamamıza yardımcı olur. Sadece gözlenen davranışları değil, altında yatan zihinsel süreçleri de inceler.
• Alman fizyolog Wilhelm Wundt, 1879'da ilk psikoloji laboratuvarını kurmuştur.
• Psikoloji, insan davranışlarını tanımlamak, anlamak, açıklamak, önceden kestirebilmek ve kontrol altına almak amacındadır.

Psikolojinin Alt Dalları

• Deneysel Psikoloji
• Klinik Psikoloji
• Endüstri Psikolojisi
• Spor Psikolojisi
• Psikometri
• Adli Psikoloji
• Sağlık Psikolojisi
• Eğitim Psikolojisi
• Trafik Psikolojisi
• Bilişsel Psikoloji
• Sosyal Psikoloji

Gelişim ve Gelişimle İlgili Kavramlar

• Gelişim, döllenme anından ölüme kadar süren ve bireyin yaşamı boyunca geçirdiği değişimleri ifade eden bir kavramdır. Büyüme, olgunlaşma, öğrenme ve yaşantılar sonucunda bireyde görülen düzenli ve sürekli değişikliklerdir.
• Büyüme, olgunlaşmanın alt boyutu olup insan gelişiminin gözlenebilir boyutudur. Boy, kilo ve hacimdeki değişimlerdir. Büyümenin en hızlı olduğu dönemler bebeklik ve ergenlik dönemidir.
• Olgunlaşma, organizmanın temelindeki potansiyel güçlerin görev yapabilecek düzeye ulaşmasını ifade eder. Vücut organlarının kendilerinden beklenen görevleri yerine getirebilecek düzeye gelmesidir. Biyolojik bir süreçtir ve yetişkinlerin müdahalesiyle hızlandırılamaz.

Öğrenme ve Hazırbulunuşluk

• Öğrenme, bireyin çevresiyle etkileşimi sonucunda meydana gelen kalıcı davranış değişikliğidir.
• Hazırbulunuşluk, bireyin herhangi bir organının vazifesi olan işi yapabilecek düzeye erişmesi ve o iş için gerekli olan ön bilgi, beceri ve tutuma yani ön öğrenmelere sahip olmasıdır.
• Kritik dönem, organizmanın farklı gelişim dönemlerinde öğrenmeye ve gelişmeye en çok eğilimli, çevresel uyaranlara en açık olduğu dönemdir.

Gelişim İlkeleri

• Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür.
• Gelişim sürekli, düzenli ve aşamalıdır; nöbetleşe devam eder.
• Gelişim, baştan ayağa, içten dışa ve genelden özele doğrudur.
• Gelişimde kritik dönemler vardır.
• Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.
• Gelişimin hızı dönemlere göre değişir.

Gelişimi Etkileyen Biyolojik ve Çevresel Faktörler

• Biyolojik faktörler: Kalıtım ve hormonlar. Cinsiyet, boy, beden yapısı, zayıf/şişman olma eğilimi, saç ve göz rengi vb. özellikler, zeka, kişilik özellikleri, saldırganlık, şizofreni, depresyon gibi patolojiler kalıtsal olabilir. Hormonlar, iç salgı bezleri tarafından kana salınan kimyasal maddelerdir.
• Çevresel faktörler: Aile, tarihsel dönem, kültür, din, kurumlar (okul, öğretmenler, akranlar).

Gelişim Görevleri

• Yaşam süreci boyunca bireyin belli dönemlerinde yerine getirmek zorunda olduğu davranışlar.
• Başarıldığında bireyi mutlu eden, sonraki dönemlerde başarıyı kolaylaştıran; başarısız olunduğunda bireyi mutsuz eden ve sonraki gelişim görevlerini olumsuz etkileyen görevlerdir.

Bebeklik, İlk Çocukluk ve Son Çocukluk Dönemi Gelişim Görevleri

Belirtilen dönemlerde ortaya çıkan özel gelişim görevlerinin örnekleri mevcuttur.

Ergenlik, Orta Yetişkinlik ve İleri Yetişkinlik (Yaşlılık) Dönemi Gelişim Görevleri

Belirtilen dönemlere özgü gelişim görevleri belirtilmiştir.

Çocuk Psikolojisi İlgili Alanlar

• Çocuk psikolojisinde kimlik gelişimi
• Çocukluk dönemi uyum ve davranış sorunları (korkular, yeme bozuklukları, davranım bozukluğu, depresyon, kaygı bozukluğu, dikkat eksikliği vb.)
• Aile yapısı içinde çocuk
• Çocuk ihmali ve istismarı
• Çocuklarla psikolojik danışma

Çocuk Psikolojisi

• Çocuk psikolojisi, doğum öncesinden itibaren ergenliğin sonuna kadar olan tüm gelişim dönemleriyle ilgilidir.
• Büyüme ve gelişim karıştırılmamalıdır. Büyüme fiziksel değişikliklerken; gelişim düzenli ve uyumlu bir ilerlemeyi ifade eder.
• Çocuk psikolojisi, bir çocuğun gelişimi ve büyümesi ile ilgilidir.
• Sosyal, duygusal, zihinsel ve fiziksel gelişim.