3065 KDV Kanunu Çalışma Notları

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Çalışma Notları

Birinci Kısım: Mükellefiyet

• Katma Değer Vergisi Kanunu'nun konusunu ve mükellefiyet ile ilgili temel prensiplerini içerir.

Birinci Bölüm: Verginin Konusu (Madde 1)

• Türkiye'de gerçekleştirilen ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyetleri çerçevesindeki teslim ve hizmetler KDV'ye tabidir.
• Her türlü mal ve hizmet ithalatı KDV'ye tabidir.
• Posta, telefon, telgraf, teleks, radyo, televizyon hizmetleri ve şans oyunlarının tertiplenmesi ve oynanması KDV'ye dahildir.
• Profesyonel sanatçı gösterileri, konserler ve sporcuların katıldığı faaliyetler de KDV kapsamındadır.
• Boru hattıyla yapılan petrol ve doğalgaz taşımacılığı ile Gelir Vergisi Kanunu'nun 70. maddesindeki mal ve hakların kiralanması da vergiye tabidir.
• Genel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, üniversiteler, dernekler, vakıflar ve mesleki kuruluşların ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri KDV'ye tabidir.
• Rekabet eşitsizliğini gidermek için isteğe bağlı mükellefiyetler yoluyla vergilendirilecek teslim ve hizmetler de verginin konusuna girer.
• Ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyetlerinin devamlılığı, kapsamı ve niteliği Gelir Vergisi Kanunu'na göre belirlenir.
• İthalatın kamu veya özel sektör tarafından yapılması, vergilendirmeyi etkilemez.

Teslim (Madde 2)

• Teslim, bir mal üzerindeki tasarruf hakkının devredilmesidir.
• Malın alıcıya veya onun adına bir yere gönderilmesi teslim sayılır.
• Zincirleme akitlerde, malın doğrudan son kullanıcıya devredilmesi durumunda, aradaki her aşama ayrı bir teslim olarak kabul edilir.
• Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma gibi dağıtımlar da mal teslimidir.
• Ambalajların geri iadesi mutat ise, teslim sadece ambalaj dışındaki maddeler üzerinden yapılır.
• Trampa, iki ayrı teslim olarak kabul edilir. Arsa karşılığı inşaat işlerinde arsa sahibinin müteahhide pay devri ve müteahhidin arsa sahibine konut/işyeri teslimi de bu kapsamdadır.

Teslim Sayılan Haller (Madde 3)

• Vergiye tabi malların işletmeden çekilmesi veya personele ücret, prim gibi adlarla verilmesi teslim sayılır.
• Üretilip teslimi istisna olan malların kullanılması veya sarfı da teslim sayılır.
• Mülkiyeti saklı tutularak yapılan satışlarda zilyetliğin devri teslim olarak kabul edilir.

Hizmet (Madde 4)

• Hizmet, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir.
• Bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak veya bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek hizmet olarak değerlendirilir.
• Bir hizmetin karşılığının mal teslimi veya başka bir hizmet olması durumunda, her biri ayrı işlem olarak hizmet veya teslim hükümlerine göre vergilendirilir.

Hizmet Sayılan Haller (Madde 5)

• Vergiye tabi bir hizmetten, işletme sahibinin, personelinin veya diğer şahısların karşılıksız yararlanması hizmet sayılır.

İşlemlerin Türkiye'de Yapılması (Madde 6)

• Malların teslim anında Türkiye'de bulunması.
• Hizmetin Türkiye'de yapılması veya hizmetten Türkiye'de faydalanılması, işlemlerin Türkiye'de yapılmasını ifade eder.

Uluslararası Taşıma İşleri (Madde 7)

• Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık ve transit taşımacılıkta, hizmetin Türkiye sınırları içindeki kısmı Türkiye'de yapılmış sayılır.

İkinci Bölüm: Mükellef ve Vergi Sorumlusu (Madde 8)

• Katma Değer Vergisi'nin mükellefleri mal teslimi ve hizmet ifası yapanlar, ithalatçılar ve transit taşımacılıkta gümrük işlemine muhatap olanlardır.
• Müzayede salonlarında satış yapanlar, PTT Genel Müdürlüğü ile radyo ve televizyon kurumları da KDV mükellefidirler.
• Şans ve talih oyunlarını tertip edenler de KDV mükellefidirler.
• Gelir Vergisi Kanunu'nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakları kiraya verenler KDV mükellefi olabilirler.
• Kanunen KDV gösterme hakkı olmasa da, bunu gösterenler bu vergiyi ödemekle yükümlüdür.
• Fazla veya yersiz hesaplanan vergi, Maliye Bakanlığı'nın belirlediği usul ve esaslara göre mükellefe iade edilebilir.

Vergi Sorumlusu (Madde 9)

• Mükellefin Türkiye'de ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi veya iş merkezi bulunmaması halinde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının güvence altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir.
• Türkiye'de ikametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmayanlar tarafından KDV mükellefi olmayan kişilere elektronik ortamda sağlanan hizmetlere ilişkin KDV, hizmeti sağlayanlar tarafından beyan edilip ödenir.
• Belgesiz mal bulundurma veya hizmet satın alma halinde, ziyaa uğratılan KDV belgesiz mal bulunduran veya hizmeti satın alandan tahsil edilir.
• Belgesiz mal bulunduran veya hizmet satın alan mükellefe, alış belgelerini ibraz için 10 gün süre verilir.
• Lisanslı depo işleticileri, 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimindeki KDV'den sorumludur.

Üçüncü Bölüm: Vergiyi Doğuran Olay (Madde 10)

• Vergiyi doğuran olay, mal teslimi veya hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılmasıyla meydana gelir.
• Mal tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura düzenlenmesi halinde, fatura veya benzeri belgede gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura düzenlenmesi vergiyi doğuran olaydır.
• Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutat olan hallerde, her bir kısmın teslimi veya hizmetin yapılması vergiyi doğuran olaydır.
• Komisyoncular vasıtasıyla yapılan satışlarda, malların alıcıya teslimi, malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi hâlinde, malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci yahut sürücüye tevdi edilmesi vergiyi doğuran olaydır.
• İthalatta, Gümrük Kanunu'na göre gümrük vergisi ödeme yükümlülüğünün başlaması veya gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde gümrük beyannamesinin tescili vergiyi doğuran olaydır.
• 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamındaki ürün senetlerinin depodan çekilmesi vergiyi doğuran olaydır.

İkinci Kısım: İstisnalar

• Katma Değer Vergisi Kanunu'nda yer alan istisnalara ilişkin genel düzenlemeleri içerir.

Birinci Bölüm: İhracat İstisnası (Madde 11)

• İhracat teslimleri, bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve roaming hizmetleri KDV'den müstesnadır.
• Türkiye'de ikamet etmeyen yolcuların satın alarak yurt dışına götürdükleri malların teslimi anında KDV tahsil edilir, ancak malın gümrükten çıkışı anında belgenin ibrazı ile iade olunur.
• Türkiye'de ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların taşımacılık faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları ile fuar, panayır, sergi katılımları dolayısıyla ödedikleri KDV karşılıklı olmak kaydıyla iade edilir.
• İhraç kaydıyla yapılan teslimlerde, imalatçılar tarafından ihracatçılara teslim edilen mallara ait KDV, ihracatçılar tarafından ödenmez.
• Tecil edilen vergi, ihracatın gerçekleşmesi halinde terkin olunur; aksi halde gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.
• Tecil veya terkin edilen vergiler hakkında ihracatçılar bakımından Kanunun 32. maddesi uygulanmaz.

İhracat Teslimi ve Yurt Dışındaki Müşteriler İçin Yapılan Hizmetler (Madde 12)

• Bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için yurt dışındaki bir müşteriye veya serbest bölgedeki alıcıya yapılması veya gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılması gereklidir.
• Teslim konusu malın Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olması gerekir.
• Hizmetlerin yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış sayılabilmesi için hizmetlerin yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış ve hizmetten yurt dışında faydalanılmış olması gerekir.
• Fason hizmetlerin serbest bölgelerde yapılmış sayılması için serbest bölgelerde faaliyet gösteren müşteriler için yapılmış ve serbest bölgelerde faydalanılmış olması gerekir.

Araçlar, Kıymetli Maden ve Petrol Aramaları ile Ulusal Güvenlik Harcamaları ve Yatırımlarda İstisna (Madde 13)

• Faaliyetleri kısmen veya tamamen deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının kiralanması veya işletilmesi olan mükelleflere yapılan deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının teslimi, bu araçların imal ve inşaası ile ilgili yapılan teslim ve hizmetler, bunların tadil, onarım ve bakımı şeklindeki hizmetler ile deniz taşıma araçları ile yüzer tesis ve araçların imal ve inşası olanlara bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılacak teslim ve hizmetler KDV'den müstesnadır.
• Altın, gümüş, platin arama, işletme, zenginleştirme, rafinaj ve Türk Petrol Kanunu hükümlerine göre petrol arama faaliyetlerine ilişkin teslim ve hizmetler ile boru hattıyla taşımacılık yapanlara bu hatların inşa ve modernizasyonuna ilişkin teslim ve hizmetler KDV'den müstesnadır.
• Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makina ve teçhizat teslimleri KDV'den müstesnadır.
• Limanlara bağlantı sağlayan demiryolu hatları, limanlar ve hava meydanlarının inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi işlerini fiilen yapan veya yaptıran mükellefler ile kamu idarelerine bu işlere ilişkin mal teslimleri ve inşaat taahhüt işleri KDV'den müstesnadır.
• Milli Savunma Bakanlığı'na yapılan teslim ve hizmetler KDV den muaftır
• Türkiye Kızılay Derneğine yapılan teslimler ve hizmetler muaftır
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından tescil edilen gübre ve gübre üreticilerine teslimi ile Küspe de muaftır
• TÜrk vatandaşı olmayanların konut ve iş yeri ilk teslimleri döviz getirilme koşuluyla muaftır

Üçüncü Bölüm: Taşımacılık İstisnası (Madde 14)

• Transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek taşıma işleri vergiden müstesnadır.
• Bu istisna, ikametgahı, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan mükelleflere, ilgili ülkeler itibarıyla karşılıklı olmak şartıyla tanınır.
• 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ile 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde sınır kapılarında yapılacak akaryakıt teslimleri vergiden istisnadır.

Dördüncü Bölüm: Diplomatik İstisnalar (Madde 15)

• Yabancı devletlerin Türkiye'deki diplomatik temsilciliklerine, konsolosluklarına ve diplomatik haklara sahip mensuplarına yapılan teslim ve hizmetler karşılıklı olmak kaydıyla KDV'den müstesnadır.
• Uluslararası anlaşmalar gereğince vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlara ve mensuplarına yapılan teslim ve hizmetler KDV'den müstesnadır.

Beşinci Bölüm: İthalat İstisnası (Madde 16)

• Bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali KDV'den müstesnadır.
• 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 167. maddesindeki geçici ithalat ve hariçte işleme rejimleri kapsamında gümrük vergisinden muaf eşyanın ithali KDV'den istisnadır.

Altıncı Bölüm: Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalar (Madde 17)

• Genel ve katma bütçeli daireler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, üniversiteler, döner sermayeli kuruluşlar, kamu kurumları, meslek kuruluşları, siyasi partiler, sendikalar, emekli ve yardım sandıkları, kamu yararına dernekler, tarımsal kooperatifler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıfların ilim, fen, güzel sanatlar, tarımı yayma, ıslah ve teşvik amaçlı teslim ve hizmetleri KDV'den müstesnadır.
• Bu kurumların tiyatro, konser salonu, kütüphane, sergi, okuma, konferans salonları ve spor tesisleri işletme faaliyetleri KDV den muaftır
• Fakilere yardım işlerinin teslim ve hizmetleri KDV den muaftır
• Yabancı devletelrin elçilik ve konsoloslarının hayır kurumları için yapacaklaırı hizmet teslimleri muaftır
• Taşınmaz kültür varlıklarının rölöve ve restorasyon projeleri muaftır

Yedinci Bölüm: İstisnadan Vazgeçme ve İstisnaların Sınırı (Madde 18)

• Vergiden istisna edilmiş işlemleri yapanlar, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak belirtecekleri işlem türleri için vergiye tabi tutulmalarını talep edebilirler.
• Kamu menfaatine yararlı dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıfların kuruluş amaçlarına uygun olarak işletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri teslim ve hizmetlere ilişkin istisnalar hariç olmak üzere, istisnadan vazgeçme hükümleri bulunur.
• Bu şekilde mükellef olanlar üç yıl geçmedikçe mükellefiyetten çıkamazlar.

İstisnaların Sınırı (Madde 19)

• Diğer kanunlardaki vergi muaflık ve istisna hükümleri bu vergi bakımından geçersizdir.
• Katma değer vergisine ilişkin istisna ve muafiyetler ancak bu Kanuna hüküm eklenmek veya değişiklik yapılmak suretiyle düzenlenir.
• Uluslararası anlaşma hükümleri saklıdır.

Üçüncü Kısım: Matrah, Nispet ve İndirim

• Katma Değer Vergisi Kanunu'nda matrah, vergi oranı ve indirim mekanizması ile ilgili düzenlemeleri içerir.

Birinci Bölüm: Matrah (Madde 20)

• Teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir.
• Bedel deyimi, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılanlardan alınan veya borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan menfaatler toplamını ifade eder.
• Belli bir tarifeye göre fiyatı belirlenen işlerde bilet bedeli KDV dahil olarak kabul edilir.