Schuldhulpverlening PDF

4.1: Fasen in de incasso Je hebt een schuld als je van iemand geld hebt geleend of een betaling nog niet hebt verricht op de uiterste betaaldatum. Er wordt ook wel gesproken van schuldeiser een vordering heeft bij degene die nog moet betalen aan hem. Je hebt verschillende fasen: 1. Een schuldeiser...

4.1: Fasen in de incasso Je hebt een schuld als je van iemand geld hebt geleend of een betaling nog niet hebt verricht op de uiterste betaaldatum. Er wordt ook wel gesproken van schuldeiser een vordering heeft bij degene die nog moet betalen aan hem. Je hebt verschillende fasen: 1. Een schuldeiser maakt aanspraak op een bedrag. Er kan nog onduidelijk zijn of iemand moet betalen. Als iemand niet vrijwillig betaald kom je bij de volgende fase. 2. Vastlegging, er wordt formeel vastgelegd dat er een schuld is bij de schuldeiser. Vaststelling is altijd schriftelijk. Het document waarin de verplichting tot betalen wordt vastgesteld heet executoriale titel. Dit kan een uitspraak van een rechter zijn, een dwangbevel of notariële akte. Een schuldeiser heeft een vastlegging in een executoriale titel nodig om de betaling af te (laten) dwingen. Een titel is een voorwaarde om in de derde fase over te gaan 3. Executie, ook wel gerechtelijke tenuitvoerlegging. Denk aan loonbeslag. Verweer is niet altijd meer mogelijk. 3.6.1 Schaarste is van invloed op onze bandbreedte Schaarste wordt over het algemeen gekenmerkt door stress. Wie langdurige schaarste ervaart komt in een soort permanente tunnelvisie terecht. Een gevolg daarvan is dat we anders handelen omdat we minder bandbreedte beschikbaar hebben. Bandbreedte is de hoeveelheid vermogen om je aandacht te vestigen op iets. Denk aan goede beslissingen nemen, je vast te houden aan planning en verleidingen weerstaan. Denk aan 4G op je telefoon, het is bepalend voor de snelheid waarmee processen kunnen plaatsvinden. Als er een overbelasting is dan worden andere bewerkingen traag of lopen vast. Bandbreedte is bepalend voor twee processen die ons gedrag sturen: - Cognitieve capaciteit Vermogen om problemen op te lossen, informatie opslaan, logisch redeneren - Executieve controle Vermogen om cognitieve activiteiten te ordenen, vooruit denken, iets in gang zetten of impulsen onderdrukken Een kleinere bandbreedte uit zich dus op allerlei manieren. Gevolgen zijn: focus op korte termijn, minder denkvermogen, minder vermogen om weerstand te bieden. 3.4 executieve functies Executieve functies staan los van bijvoorbeeld intelligentie of IQ. Als je goed ontwikkelde executieve functies hebt kun je doordachte beslissingen nemen en op tijd bijsturen. Onderstaand een voorbeeld van 12 executieve functies die je nodig hebt om het leven doelgericht in te vullen: 1. Aandacht kunnen richten, vasthouden, verdelen en loslaten 2. Emoties reguleren 3. Flexibel zijn als dingen veranderen 4. Onderdrukken ongewenst gedrag 5. Activiteit opstarten 6. Zaken organiseren 7. Plannen 8. Zaken bijhouden (monitoren) 9. Werkgeheugen gebruiken 10. Reëel zelfbeeld vormen 11. Situaties en anderen inschatten 12. Belang van anderen meewegen Executieve functies zijn aangelegd in de prefrontale cortex. Dit is een deel van je hersenen wat zich ontwikkeld totdat je volwassen bent. De ontwikkeling gaat langzamer dan veel andere delen en daardoor is het vatbaarder voor invloeden van de omgeving. Als je executieve functies niet goed zijn ontwikkeld, loop je een groter risico dat je in financiële problemen terecht komt. 2.1 Overlevingsschulden Overlevingsschulden spelen met name bij lage en middeninkomens. Ze ontstaan als een huishouden te lang moet rondkomen van een (te) laag inkomen. Doordat er weinig reserves aanwezig zijn, kunnen onvoorziene uitgaven zoals een nieuwe wasmachine niet betaald worden. Als het huishouden die rekeningen toch moet betalen, blijft er niet genoeg geld over voor bijvoorbeeld de huur of energierekening. Achterstanden op huur, energie en zorg zijn typische overlevingsschulden. De huishoudens met overlevingsschulden gaat zorgvuldig met haar geld om, maar het inkomen is te laag om normaal rond te komen. Een onvoorziene nota voor het eigen risico van de zorgverzekering kan al problematisch zijn. De zorgpremie wordt het vaakst niet betaald. Het Nibud noemt het zorgelijk als een huisouden meer dan 60% van het beschikbare budget uitgeeft aan vaste lasten. Andere factoren die meespelen bij overlevingsschulden: - Stijging van de huren In de afgelopen jaren werden woningcooperaties verplicht om de huren inkomensafhankelijk te maken. Ook zijn er eisen gesteld aan de maximum inkomens die mensen mogen hebben om bij een cooperatie een huis te huren. Deze inkomenseis heeft voor veel huishoudens consequenties dat ze in de vrije sector moeten huren of kopen. Vaak kunnen mensen dit (net) niet betalen. Voor mensen die nog wel via een cooperatie huren geld dat zij te maken hebben gehad met flinke huurstijgingen - Toename zorgkosten Zorgverzekeringen zijn de afgelopen jaren flink duurder geworden. Dit is gekomen door drie ontwikkelingen: stijgen van het eigen risico, stijging basispremie, verschuiving van zorg van de basis- naar de aanvullende verzekering Korte samenvatting overlevingsschulden: - Te lang rondkomen van een (te) laag inkomen - Onvoorziene kosten maken dat er een achterstand komt - Vaak schulden op vaste lasten 2.2 Compensatieschulden Bij een compensatieschuld is er sprake van weinig geld, maar de schulden op zich zijn te vermijden. Huishoudens maken compensatieschulden vaak doordat ze in een stressvolle situatie zitten en ze dit willen compenseren. Denk aan luxegoederen op afbetaling, roodstand om aankopen mee te financieren of een creditcardsaldo. Als er bij dit soort schulden betaling via incassoprocedures wordt afgedwongen, dan ontstaan er in de nasleep vaak ook schulden in de vaste lasten. Tot voorkort werd dit gedrag toegeschreven aan ‘zorgeloos’ koopgedrag. In Amerika word dit ook wel ‘overvloedige consumptie’ genoemd. Financiële problemen geven vaak veel stress. Als gevolg hiervan ga je slechter functioneren. Je kunt je moeilijker beheersen. Iemand met veel stress als gevolg van schulden is hierdoor ook vatbaarder voor reclames van een nieuwe smartphone en schaft hierdoor sneller niet noodzakelijke goederen aan. Korte samenvatting compensatieschulden: - Sprake van weinig geld, maar de schulden zijn te vermijden - Luxegoederen op afbetaling/ roodstand - Stress als mogelijke oorzaak 2.3 Aanpassingsschulden Aanpassingsschulden kunnen ontstaan als mensen opeens minder inkomen krijgen of als de vaste lasten opeens flink stijgen. Er worden aanpassingsschulden gemaakt als huishoudens opeens minder geld te besteden hebben. Je moet dan je uitgaven aanpassen aan de nieuwe inkomsten en dat lukt vaak niet van de een op andere dag. Voorbeelden waardoor inkomen dalen zijn: werkloosheid, ziekte, scheiding of minder opdrachten met een eigen bedrijf. Ook corona is een goed voorbeeld waarom mensen aanpassingsschulden kunnen oplopen. Als er geen buffer is, lukt het niet altijd direct om aanpassingen door te voeren en kunnen er aanpassingsschulden ontstaan. Korte samenvatting aanpassingsschulden: - Plotselinge verandering in inkomen of vaste lasten - Vaak geen buffer veranderingen op te vangen - Lastig financiële patroon snel om te schakelen 2.4 Overbestedingsschulden Overbestedingsschulden ontstaan als mensen consequent te veel uitgeven. Ze weten wel hoeveel er beschikbaar is, maar (bijna) elke maand geven ze meer geld uit dan dat ze hebben. Vaak gebruiken ze roodstaan of een creditcard om het extra geld te krijgen. Voorbeelden van overbestedingsschulden zijn: roodstand, kwartaalkrediet (rente over roodstand die je per kwartaal betaald). Het kan door veel omstandigheden komen dat mensen meer uitgeven dan ze te besteden hebben. Omstandigheden kunnen zijn: verslaving, niet goed de administratie bij kunnen houden, niet om kunnen gaan met de druk van de omgeving, veel spullen kopen. Korte samenvatting overbestedingsschulden: - Consequent teveel uitgeven - Roodstand of creditcard om aan extra geld te komen - Verslaving/ administratie niet goed bij kunnen houden 2.5 Bureaucratische schulden Bureaucratische schulden ontstaan als gevolg om zaken met de overheid goed te regelen. Het kan zijn dat dit komt omdat mensen niet kunnen lezen en schrijven, niet digi-vaardig zijn of niet begrijpen dat de overheid strenge regels heeft. Een voorbeeld van bureaucratische schulden zijn: boetes. 8.4 Doorlopen van een schuldhulpverleningstraject De stappen van een hulpverleningstraject zijn: 1. Intake 2. Stabilisatie 3. Schuldenregeling Intake Bij de intake van een schuldhulpverleningstraject word je vaak gescreend. Dit is omdat gemeenten uitval willen voorkomen. Je motivatie moet dan goed zijn, je moet concessies willen doen (stoppen met roken, auto weg doen als niet noodzakelijk) en er wordt nagekeken of er juridische belemmeringen zijn (is er een scheiding bezig, verkoop van een huis bezig etc.). Na de intake zijn er verschillende mogelijkheden voor vervolg: - Niet problematische situatie Informatie en advies - Problematische situatie Is de schuldsituatie regelbaar en is er voldoende motivatie, maar een schuldregeling niet direct mogelijk?  stabilisatieperiode - Zwaarwegende belemmeringen Door belemmeringen is een schuldregeling niet mogelijk, denk aan verslaving.  verwijzing naar ketenpartij als verslavingszorg om de belemmering weg te nemen. - Schuldregeling wel mogelijk / Schuldregeling aangeboden Stabilisatie Je budget wordt stabiel gemaakt. Maandelijkse kosten worden betaald, vaak i.c.m. budgetbeheer. Vaak ook flankerende hulp, dit is hulp die zorgt voor een duurzame oplossing. Flankerende hulp wordt bijvoorbeeld ingezet bij dakloosheid, verslaving of rouwverwerking. Schuldregeling Dit is het schuldregelproces. Er zal een overeenkomst gesloten worden tussen jou en de organisatie die schuldhulp verleent. Ook word je geregistreerd bij het Bureau Krediet Registratie (BKR). Er wordt een lijst van schuldeisers gemaakt en hier wordt contact mee opgenomen. Er wordt dan gevraagd hoe hoog de schuld is. De bedoeling is om duidelijk te hebben bij wie er schulden zijn en hoe hoog deze is. Als dit bekend is wordt er een voorstel gedaan voor een betalingsregeling. Als schuldeisers niet akkoord zijn met deze betalingsregeling, dan kan de Wsnp nog mogelijkheden bieden. Het verschil tussen een beschermingsbewindvoerder en een WSNP bewindvoerder Er zijn meerdere verschillen tussen een beschermingsbewindvoerder en een WSNP-bewindvoerder. Iedereen die zijn eigen financiën niet meer kan regelen kan worden bijgestaan door een beschermingsbewindvoerder, terwijl een WSNP-bewindvoerder alleen mensen met schulden bijstaat die door de rechter zijn toegelaten tot de wettelijke schuldsanering. Daarbij is een beschermingsbewindvoerder er voor de cliënt en een WSNP-bewindvoerder is er voor de schuldeisers. Indirect helpt de WSNP bewindvoerder de cliënt om van de schulden af te komen maar primair staat deze aan de kant van de schuldeisers. Bij de WSNP mag je zelf nog financiële beslissingen nemen, bij beschermingsbewind neemt je bewindvoerder alle beslissingen. Bovendien is een WSNP-bewindvoerder niet verantwoordelijk voor je vaste lasten, terwijl bij beschermingsbewind ook deze lasten worden overgenomen door de beschermingsbewindvoerder. Over het algemeen duurt een WSNP-traject drie jaar, maar dit kan verlengd worden als je niet aan de voorwaarden houdt. Begin van het Wsnp-traject Aan het begin van de Wsnp krijgt u een Wsnp-bewindvoerder en een rechter-commissaris. De rechter bepaalt wie dit zijn. Bewindvoerder Uw bewindvoerder: laat uw schuldeisers weten dat u bent begonnen met de Wsnp vraagt bij uw schuldeisers een overzicht op van uw schulden controleert uw inkomsten neemt beslissingen over uw spullen en uw geld berekent uw 'vrij te laten bedrag' Uw vrij te laten bedrag is het deel van uw inkomen dat u elke maand mag houden. Hiervan betaalt u de vaste rekeningen en boodschappen. Met de rest lost uw Wsnp-bewindvoerder uw schulden af. Rechter-commissaris De rechter-commissaris controleert uw bewindvoerder. Als u een klacht heeft over uw Wsnp-traject, kunt u deze sturen naar de rechter-commissaris. Tijdens het Wsnp-traject Tijdens de Wsnp moet u er alles aan doen om zoveel mogelijk van uw schulden te betalen. En u heeft een aantal plichten: Afdrachtverplichting: U moet alles dat u meer verdient dan het ‘vrij te laten bedrag’ overmaken op uw boedelrekening. De boedelrekening is de rekening waarop u geld spaart om na 3 jaar uw schulden mee te betalen. Inlichtingenplicht: U moet uw bewindvoerder belangrijke veranderingen in uw situatie doorgeven. U gaat bijvoorbeeld trouwen of samenwonen, of u krijgt een erfenis. Dit soort dingen moet u zelf melden. Uw bewindvoerder hoeft hier niet naar te vragen. Inspanningsverplichting: U moet zoveel mogelijk inkomen proberen te krijgen, zodat u zo veel mogelijk schulden kunt aflossen. Uw bewindvoerder kan u vragen extra te werken of te gaan solliciteren. U moet hier dan aan meewerken. U mag geen nieuwe schulden maken. Uw Wsnp-bewindvoerder controleert of u zich aan deze afspraken houdt. Anders kan uw bewindvoerder de rechter vragen om uw Wsnp-traject te stoppen. Einde van het Wsnp-traject Uw Wsnp stopt na 3 jaar. Daarna heeft u geen Wsnp-bewindvoerder meer. Soms bepaalt de rechter dat uw Wsnp korter of langer duurt dan 3 jaar. Uw Wsnp duurt maximaal 5 jaar. Uw Wsnp kan eerder stoppen als u: zich niet aan de regels houdt al uw schulden betaalt Slotuitdelingslijst Als uw Wsnp-traject stopt, maakt uw bewindvoerder een slotuitdelingslijst. In deze lijst staat hoeveel geld u betaalde aan uw schuldeisers. Schone lei Als u zich aan al uw afspraken hield, adviseert uw bewindvoerder de rechter om u een schone lei te geven. Krijgt u een schone lei? Dan stopt uw Wsnp en kunnen uw schuldeisers u niet meer dwingen om de rest van uw schulden nog te betalen. Dit gaat alleen om de schulden die onder de Wsnp vallen. Geen schone lei Stopt uw Wsnp en krijgt u geen schone lei? Dan blijven uw schulden bestaan en gaat u failliet. U kunt protesteren als u het niet eens bent met het stoppen van uw Wsnp. U gaat dan in beroep