sakha-dictionary.pdf

Sakha-English Dictionary This dictionary includes, with a few additions and amendments, those words that are found in Lessons 1-40 of L. N. Kharitonov's Самоучитель якутского языка. I will supplement it with the words from Lessons 41-80 at a later date. Here I give, with a few exceptions, only the l...

Sakha-English Dictionary This dictionary includes, with a few additions and amendments, those words that are found in Lessons 1-40 of L. N. Kharitonov's Самоучитель якутского языка. I will supplement it with the words from Lessons 41-80 at a later date. Here I give, with a few exceptions, only the lemma forms of words: the nominative or “foundational” case form of nouns; the verbal stem, identical to the second-person singular imperative, which in Sakha functions as the “infinitive”. I do not indicate the part of speech unless it would otherwise be unclear. Verbs are indicated in the English infinitive, preceded by “to”. I try to indicate those words that are borrowed from Russian, and to give the original Russian form, though sometimes the words are so altered in Sakha as to make their origin unclear. A very high percentage of beginner's vocabulary in Sakha comes from Russian, but this has mostly to do with the themes addressed in introductory language lessons. The overall percentage of Russian loan words in Sakha is considerably lower. А аан - door аат - name аата - by name ааттаах- famous, well-known аах - to read аҕа - father аҕал- to give, to bring аҕас - older sister аҕыйах- some, not much аҕыс - eight айах - mouth айылҕа - nature ала - piebald алаадьы - olady, panckes алта - six алта сүүс - six hundred алтан - copper аны - now араас - different, various арыгы - wine арыт - sometimes арыы - butter ас - food ас - to open 1 аһаа - to eat аһат - to feed аһылык - food, feed аһыы - sour, bitter, salted аһыы сүөгэй - sour cream ат - horse атас - friend атах - foot атах таҥаһа - footwear атын - other, another атыылаа - to sell атыылас - to buy атыыр - stallion аччык - hungry Б баар - to be, there is баата - wool (Rus. вата) балыксыт - fisherman бар - to go бары - all бас - head бастаан - at the beginning баһаалыста - please баһаар - bazaar, market баһыыба- thank you (Rus. спасибо) баттах - hair бачыыҥка - dress boots биилкэ- fork (Rus. вилка) биир - one билиид э- stove (burner) (Rus. плита) биһиги - we биэ - mare биэдэрэ - bucket, pail (Rus. ведро) биэр - to give, to issue биэс - five боростуой - simple (Rus. простой) бөрө - wolf бу - this булт - hunting, the hunt бултаа - to hunt булчут - hunter буол - to become буортулаах - dangerous, harmful 2 буортулаа - to harm буочука - barrel, cask (Rus. бочка) бус - to stew, to cook up буулка - breadroll (Rus. булка) бүгүн - today бүлүүһэ- tray (Rus. блюдо) бүөр - kidney бүрүүкэ - trousers (Rus. брюки) быар - liver былаат - scarf, shawl былыт - cloud быраас - doctor (Rus. врач) быраат - younger brother быс - to cut быһах - knife бытааннык - slowly бытык - moustache, beard быыл- dust (Rus. пыль) бэлэм- prepared бэргэһэ- hat бэрт- very, excellent, totally бэрэссээдээтэл - representative (Rus. председатель) Д дал - corral, pen доҕор - friend дойду - country, region, logcality долбуур - shelf дорообо - hello, hi (Rus. здорово) доруобуйа - health (Rus. здоровие) дуо - interrogative particle (equivalent to Rus. ли) Дь дьааһык - box (Rus. ящик) дьабара - suslik, ground squirrel, spermophilus дьахтар - woman дьиэ - house, building дьиэ сууйааччы - cleaning lady дьон - people дьууппа - skirt (Rus. юбка, Fr. jupe) дьэ - house 3 дьэҕэ - at home дьэҥкир арыы- clarified butter И иистэн - to sew ийэ - mother икки - two иккиэн - both илии - hand иннэ - needle ир - to melt, to thaw иc - interior, lining ис - belly, gut ис - to drink испиир - spirits (alcohol) (Rus. спирт) истии - shchi (Rus. щи) истээх таҥас- warm clothing with fur or with a warm lining иһит - dishware ити - that ичигэс- warm К киинэ - cinema (Rus. кино) киир - to enter килиэп - bread киллэр - to introduce, to drive in ким - who кини - he, she, it кинигэ - book (Rus. книга) кирдээх - dirty кистээ - to neigh киһи - person киэһэ - in the evening киэһээҥи (adj.) - evening киэҥ - expansive көлүй - to harness, to yoke көр - to look көрдөр - to show көстүбэт - not visible, invisible көстүүм - suit көтөх - dry көхө - coat-rack кугас - red, reddish, russet, roux 4 куйаас - heat, hot кулгаах - ear, ears куобах - hare куорат - city (Rus. город) куоска - cat (Rus. кошка) куот - to flee, to escape көҕүс - back, spine кур - belt куртах - stomach куһаҕан - bad куһаҕаннык - poorly кут - to pour куттан - to fear, to be afraid кутуйах - mouse кутурук - tail куукуна - kitchen кууттал - danger куутталлаах - dangerous күн - day, sun күнүс - daytime күөл - lake күөмэй - throat күөрчэх - sbiten күһүн - fall, autumn, in the fall күтэр - water vole, water rat күүс - power, strength күүстээх - powerful, strong кылаас - class, classroom (Rus. класса) кылгас - short кымыс - kumiss кыра - small кыратык (adv.) - not much, a little кырдьаҕас - old кыргыттар - girls кырса - Arctic fox кырынаас - ermine, stoat кыһыл - red кыһын - winter, in the winter кыыл - beast, animal кыыл таба - wild deer кыыс - girl кэл - to come кэпсээ - to tell, to narrate кэпсэт - to converse кэргэн - family кэт- to dress, to wear 5 Л лаампа - lamp (Rus. лампа) лааппы - shop (Rus. лавка) лэппиэскэ - flatbread М манаа - to guard, to graze манна - here, hither маннык - such маҥыраа - to moo мас - tree, wood, stick матараас - mattress (Rus. матрац) миэбэл - furniture (Rus. мёбель) миэхэ - me, of me, to me миин - to ride (a horse) миискэ- dish, pan мин - soup мин - I минньигэс - delicious, sweet моҕотой - chipmunk моркуоп - carrot (Rus. морковь) муннук - corner муора- sea (Rus. море) муос - horn муоста - floor мурун - nose муус - ice муустаах - icy, ice-covered мэ - well! Н наада - it is necessary, must, need (Rus. надо) наадата суох - unnecessary наскы - socks (Rus. носки) ньуоска - spoon (Rus. ложка) нуучча - Russian нууччалыы - in Russian нэдьэгэй - cottage cheese 6 Нь ньирэй - newborn calf О оҕо - child оҕонньор - old man оҕус - bull ойох - wife ойуур - forest ол - that олоппос - chair олор - to sit олус - very, a lot онно - there, thither онто н- then, later оҥор - to make оонньоо - to play оонньуу - game ордук- bigger, better, surplus, excess оргут - to boil орон - bed орто (adj.) - middle оскуола - school (Rus. школа) остолобуой - cafeteria (Rus. столовая) остуол - table (Rus. стол) оһох - stove от - grass, hay отун - to heat (the stove) отут - thirty оччоҕо - then Ө өл - to die өлөр- to kill өрүс- river өссө - also, still (Rus. ещё) П 7 паарта - bench (Rus. парта) пиибэ - beer (Rus. пиво) С саа - gun саас - spring, in the springtime саахар - sugar (Rus. сахар) саҕа - collar саҕалаах - with collar, having a collar саҕынньах - fur coat сайын - summer, in summer сайыҥҥы - summery, estival салгын- air самыыр - rain санаа - to think саҥар - to speak сап - thread сап - to close саппыкы - boots сарсыарда- morning, in the morning сарсын - tomorrow саһыл - fox саха - Yakut сахалыы - in Yakut сибиинньэ - pig (Rus. свинья) сиилэс - silage (Rus. силос) синньигэс - thin сир - earth, place сирэй - face сиэ - to eat, to dine сиэл - mane сиэп - pocket сиэркилэ - mirror (Rus. зеркало) сиэх - sleeve сон - coat сорох - some сот - to wipe сотору - quickly, soon соттор - towel сотун - to wipe, to dry (oneself) сөп - good, enough, satisfactory сулус - star суокка - brush суон - fatty, greasy 8 суорат - soured milk, fermented milk, stewler суорҕан - blanket суох - not, there is not суруй - to write сууй- to clean суун - to wash (oneself) суунар иһит- washing basin сүөгэй - cream сүрэх - heart сүөһү - livestock сүрдээх- terrible сүүр- to run сүүрбэ - twenty сүүрбэ биир - twenty-one сүүс - forehead сүүс - one hundred сыа - fat, grease, lard сыана - price (Rus. цена) сыглы сүөһү - horses, equine livestock сыл - year сылабаар - samovar (Rus. самовар) сырыт - to occur, to go, to roam, to be located (сылдьар- he/she/it occurs, goes, roams) сыт - to lie сыттык - pillow сыттык хаата - pillowcase сытыы - sharp сыыс - trash сэттэ - seven Т таба - deer таҕыс - to exit, to leave таҥас - clothing таҥын - to get dressed таптаа - to love тараан - to brush oneself тараах - comb тарбах - finger тайах - elk, moose таһаар- to lead out, to drive out таһырдьа - outside, on the street тииҥ - squirrel тииҥнээ - to go squirreling, to hunt squirrel тиис - tooth, teeth тик - to sew 9 тимэх - button тирии - hide, skin тирээпкэ - rag (Rus. тряпка) тоҕо - why (interrogative) тоҕус - nine тоҥ - to freeze, freezing торбос- grown calf тот - to become full, to eat enough, full төрөө - to be born төрөт - to give birth төһө - how much, to what degree туйах - hoof туох - what (interrogative) тур - to stand, to stand up туруор- to place, to set туруу - rising, getting up тус-туспа - separately, in isolation туспа - (adj.) separate, (adv.) separately тут - to hold, to catch түннүк - window түөрт - four түөс - chest түргэнник - quickly түс - to attack, to besiege түс - to flow, to flow into, to lie (spatially), to be found түүллээх - fur, peltry түүн - night, at night түүпүлэ - shoe тыа - taiga, forest тыал - wind тыл - language, word, tongue тымныы - cold (n.), cold (adj.) тыс этэрбэс - kamuzy, fur shoes тыһыынча - thousand тыын - to breathe тэллэх - bed, mattress тэриэлкэ - plate, serving dish (Rus. тарелка) тэтэрээт - notebook (Rus. тетрадь) У убай - older brother улахан - big улахан дьон - adults улаханнык - loudly, mightily уҥуох - bone 10 уҥуоҕа суох - boneless уол - boy уолаттар - boys уон - ten уон биир- eleven уонна - and уос - lip, lips уочарат - line (Rus. очередь) уруучука - pen (Rus. ручка) уһугун - to wake up уһул - to take off, to remove уһун - long утуй - to sleep учуутал - teacher (Rus. учитель) уу - water уулаа - to drink water (said of animals) уулат - to water (animals), to give water Ү үлэ - work үөһэ - high, on high үөр - pack, herd үөрэт - to teach үөрэх - studies үөскээ - to dwell, to grow in number, to arise үр - to bark үрдүкү - high үрүҥ - white, bright үрэх - stream үс - three үтүлүк- glove үчүгэйдик - well үчүгэй - good үүнээйи- plant үүт - milk Х хаал - to stay, to remain хаамар - goes, walks хаас - goose хаас - eyebrows хааһы - kasha (Rus. каша) 11 хаатыҥка - felt boots хайдах - how халлаан- sky ханна - where, whither ханнык - which, such хара - black хараҕа суох - blind хараҥа - darkness, dark харах - eye, eyes харандаас - pen (Rus. карандаш) хас - how much хастыы - how much? хаһыат - newspaper (Rus. газета) хобордоох - frying pan (Rus. сковорода) хойут - late хойуу - thick холуоһа - galoshes (Rus. галоши) хомуй - to remove, to tidy up хомуос - ladle хороон - burrow хос - room хотон - barn хоту - north хотугу - northern Ч чааннык - teapot (Rus. чайник) чааскы - cup (Rus. чашка) чаҕылҕан - lightning чаһы - clock, watch (Rus. часы) чугас - near, nearby чулку - stockings (Rus. чулки) чэ - (interj.) well чэрэниилэ - ink (Rus. чернила) чэрэниилэ иһитэ - inkpot Ы ыа - to milk ыалдьар киһи - sick person ый - month ыйаа - to hang, to hang up ыарыы - illness ыл - to take 12 ыллаа - to sing ынах - cow ынах сүөһү - cattle ынах ыаччы - milkmaid, milker ыҥыр - to call, to summon ыраас - clean ыраастаа- to clean ыраах - far, far-away ырбаахы - shirt ыскаап - closet, shelf (Rus. шкаф) ыскамыайка - bench (Rus. скамейка) ыстаан - pants (Rus. штаны) ыстакаан - glass (dishware) (Rus. стакан) ыт - dog ыт- to shoot ытаа - to cry ытыр - to bite Э эбэ - grandmother эбиэс - sheep (Rus. овёс) эбиэт - lunch (Rus. обед) эбиэттээ - to have lunch эдэр - youth элбэх - much, many эм - to suck эмээхсин - old lady эмиэ - also, again эмис - (adj.) fat, greasy эмискэ - suddenly эмп - medicine эмтиэкэ - pharmacy эмтээ - to cure, to treat эн - you (sing.) эр - husband эр киһи - man эрдэ - early эргэ - old, ancient эриэн - mottled эһиги - you (pl.) эһэ - grandfather эһэ - bear эт - meat эт - to say этиҥ - thunder 13 этиҥнээх самыыр - thunderstorm этэрбэс - shoes with a soft sole 14