ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ 4ου (2)-16-29 PDF

Studiously (sleep) → αϋπνία (αρχική, μέση ή τελική → βαρύτερη συμπτωματολογία), (σπάνια υπερυπνία → άτυπο) Memorizing (motor activity) → ψυχοκινητική ανησυχία ή επιβράδυνση Grueling (guilt) → αισθήματα αναξιότητας, υπερβολικής ή απρόσφορης ενοχής Criteria (concentration) → ελαττωμέν...

Studiously (sleep) → αϋπνία (αρχική, μέση ή τελική → βαρύτερη συμπτωματολογία), (σπάνια υπερυπνία → άτυπο) Memorizing (motor activity) → ψυχοκινητική ανησυχία ή επιβράδυνση Grueling (guilt) → αισθήματα αναξιότητας, υπερβολικής ή απρόσφορης ενοχής Criteria (concentration) → ελαττωμένη ικανότητα σκέψης ή συγκέντρωσης ή αναποφασιστικότητα Sorry (suicide) → επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου/ 10-15% των νοσηλευόμενων Παράγοντες κινδύνου: διαζύγιο ή μένει μόνο του, καταχρήσεις, >40 ετών, ιστορικό απόπειρας, έκφραση αυτοκτονικού ιδεασμού Μείωση σεξουαλικής επιθυμίας Δυσκοιλιότητα, ξηροστομία *Χειρότερα το πρωί *Σε βαριές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν ψυχωτικά συμπτώματα Θεραπεία αποτελεσματικότητα 65-70% SSRIs → καλή ανοχή και ασφάλεια σε υπερδοσολογία (ιδιαίτερα σε ασθενείς με διαταραχές καρδιακής αγωγιμότητας, παρορμητικότητα και αυτοκτονικότητα) *προσοχή στους εφήβους → έχει συνδεθεί με αυτοκτονικές συμπεριφορές Ενίσχυση θεραπείας με λίθιο, Τ3, μεθυλφαινιδάτη, β ανταγωνιστές (πινδολόλη), βενζοδιαζεπίνες, αντιψυχωτικά (αριπιπραζόλη, ολανζαπίνη+ φλουοξετίνη για ανθεκτική στην θεραπεία κατάθλιψη) MAOI Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (βαριά κατάθλιψη, υψηλός κίνδυνος αυτοκτονίας, εγκυμοσύνη) *Διάρκεια θεραπείας → 1ο επεισ.: 4-9 μήνες μετά την αποδρομή των συμπτωμάτων και σταδιακή μείωση (συμπτώματα απόσυρσης που μπορεί να εκληφθούν από τον ασθενή ως υποτροπή) *Ανθεκτικότητα στη θεραπεία→ ταχυφυλαξία ΣΥΓΚΑΛΥΜΜΕΝΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Πλήρες καταθλιπτικό σύνδρομο όχι αναγνωρίσιμο γιατί ο ασθενής δεν αναφέρει καταθλιπτική διάθεση. (π.χ. ηλικιωμένος παραπονούμενος για σωματικά συμπτώματα) ΜΑΝΙΑ Τρία από τα ακόλουθα για τουλάχιστον 1 εβδομάδα (4 αν διάθεση απλώς ευερέθιστη) αυξημένη αυτοεκτίμηση, αίσθημα μεγαλείου μειωμένη ανάγκη για ύπνο μεγαλύτερη ομιλητικότητα φυγή ιδεών (ιδεόρροια, ιδεοφυγή) διάσπαση προσοχής αύξηση στοχοκατευθυνόμενης δραστηριότητας ή ψυχοκινητική ανησυχία υπερεμπλοκή σε ευχάριστες δραστηριότητες Επίσης πίεση λόγου και ψυχωτικά συμπτώματα σύντονα ή μη σύντονα Θεραπεία: λίθιο, βαλπροϊκό, καρβαμαζεπίνη για οξεία φάση, λαμοτριγίνη για θεραπεία συντήρησης της διπολικής διαταραχής, αντισπασμωδικά, άτυπα αντιψυχωτικά (εξαίρεση κλοζαπίνη) ηλεκτροσπασμοθεραπεία ΜΙΚΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΜΑΝΙΑΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ Μικτά→ Για μια εβδομάδα πληρούνται συγχρόνως τα κριτήρια του μανιακού και του καταθλιπτικού επεισοδίου Υπομανία→ ηπιότερη και βραχύτερη της μανίας, χωρίς ψυχωτικά συμπτώματα ΔΥΣΘΥΜΙΑ (ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΗ ΝΕΥΡΩΣΗ) Χρόνια, ήπια διαταραχή που απαιτεί τουλάχιστον 2 από τα εξής 6 συμπτώματα για 2 χρόνια: Ανορεξία Αϋπνία Μειωμένη ενεργητικότητα Χαμηλή αυτοεκτίμηση Δυσκολία συγκέντρωσης Αίσθημα απελπισίας *Διπλή κατάθλιψη: συνύπαρξη δυσθυμίας + μειζονος καταθλιπτικού συνδρόμου ΚΥΚΛΟΘΥΜΙΑ Ήπιες εναλλαγές μεταξύ κατάθλιψης και μανίας ΜΑΝΙΑ/ ΔΙΠΟΛΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Θεραπεία: Λίθιο, βαλπροϊκό και καρβαμαζεπίνη για ΟΞΕΙΑ φάση Λαμοτριγίνη για θεραπεία ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ 2ης γενιάς αντιψυχωτικά (ροζακ) οξεία φάση και ορισμένα για συντήρηση Ηλεκτροσπασμοθεραπεία *Διπολική κατάθλιψη κουετιαπίνη, ολανζαπίνη+ φλουοξετίνη ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ Βαριά μορφή κατάθλιψης που είναι πιθανότερο να απαντά σε βιολογικές θεραπείες 2 χρκτ Επίμονη απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης Ανικανότητα συναισθηματικής απάντησης σε ευχάριστα ερεθίσματα ΚΑΙ τουλάχιστον 3 από τα 6: Καταθλιπτική διάθεση Ημερήσια διακύμανση Τελική αυπνια Βαριά ψυχοκινητική επιβράδυνση ή διέγερση Υπερβολική ενοχή *παρατηρούνται κατά κύριο λόγο σωματικά (νευροφυτικά) συμπτώματα γι’ αυτό ονομάζεται και νευροφυτική ΑΤΥΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (ΆΤΥΠΗ ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ) Δεν εμφανίζουν τα χρκτ νευροφυτικά συμπτώματα αλλά αντ’ αυτού έχουμε αύξηση βάρους και υπερυπνία, έχουν αντιδραστικότητα στο συναίσθημα. Τα άτομα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε προσβολές και στην απόρριψη και παραπονιούνται για μολυβδωδη παράλυση. Θεραπεία → ΜΑΟΙ και SSRIs ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ: Μονοπολική: μείζων καταθλιπτική διαταραχή, δυσθυμική διαταραχή, καταθλιπτική μη προσδιοριζόμενη αλλιώς Διπολική: ○ Τύπου 1: τουλάχιστον ένα μανιακό ή υπομανιακό επεισόδιο, υποτροπιάζοντα επεισόδια μανίας και κατάθλιψης ○ Τύπου 2: περίοδοι υπομανίας πριν ή μετά από περιόδους κατάθλιψης, υψηλότερη συννοσηρότητα Διαταραχές προσωπικότητας Κεφάλαιο 10 Ορισμός 1. Ένας διαρκής τύπος εσωτερικού βιώματος και συμπεριφοράς που παρεκκλίνει έντονα από τις προσδοκίες της κουλτούρας του ατόμου. Αυτός ο τύπος εκδηλώνεται σε δύο ή περισσότερους από τους παρακάτω τομείς: a. γνωστική λειτουργία δηλαδή τρόποι αντίληψης και ερμηνείας του εαυτού, των άλλων ανθρώπων και των γεγονότων b. συναισθηματικότητα δηλαδή το εύρος, η ένταση, η μεταβλητότητα και η καταλληλότητα/ προσφορότητα της συναισθηματικής απάντησης c. διαπροσωπική λειτουργικότητα d. έλεγχος των παρορμήσεων 2. Ο διαρκής αυτός τύπος είναι άκαμπτος και επεκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα προσωπικών και κοινωνικών καταστάσεων. 3. Οδηγεί σε κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας 4. Είναι σταθερός και μακράς διάρκειας και η ένταση του μπορεί να ανιχνευτεί πίσω τουλάχιστον στην εφηβεία ή νωρίς στην ενήλικη ζωή 5. Δεν εξηγείται καλύτερα στην εκδήλωση συνέπεια μιας άλλης ψυχικής διαταραχής 6. Δεν οφείλεται στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα της δράσης μιας ουσίας ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης 5 Μείζονα χρκτ της προσωπικότητας ○ Εξωστρέφεια ○ Συγκαταβατικότητα  ○ Ευσυνειδησία ○ Νευρωτισμός ○ Ευρύνοια ή Δεκτικότητα στις εμπειρίες Η διάγνωση τους μπορεί να γίνει και σε ηλικία κάτω των 18 χρόνων αν τα συμπτώματα υπάρχουν για περισσότερο από ένα έτος. Για την αντικοινωνική ΔΠ δεν μπορεί να γίνει διάγνωση κάτω των 18. Κάποιες μπορεί να υποχωρούν με την ηλικία αν και γενικά θεωρούνται σταθερές και εμμένουσες. Επίσης τείνουν να εμφανίζουν διακυμάνσεις ως προς τη βαρύτητα (εξάρσεις και υφέσεις) *Burnout → σε αντικοινωνική και μεταιχμιακή-οριακή ΔΠ η διαταραχή φθίνει με το πέρασμα του χρόνου Συχνότητα και φύλο ○ Αντικοινωνική ΔΠ συχνότερη σε άνδρες ○ Μεταιχμιακή-οριακή, αποφευκτική και εξαρτική ΔΠ συχνότερη σε γυναίκες ○ Νεότερα άτομα σε μεγαλύτερο κίνδυνο Τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας είναι σύντονα (αποδεκτά) προς το εγώ Χαρακτηριστικά αλλοπλαστικά και όχι αυτοπλαστικά→ ο ασθενής προσπαθεί να αλλάξει το περιβάλλον και όχι τον εαυτό του Ιδιοσυγκρασιακά πρότυπα άμυνας (π.χ.φαντασίωση, μόνωση, προβολή κτλ) Επιπολασμός ○ Cluster A (εκκεντρικοί, παράξενοι) → 5,7% ○ Cluster B (δραματικότητα, έντονα συναισθήματα, αστάθεια στις διαπροσωπικές σχέσεις) → 1,5% ○ Cluster C (αγχώδεις, φοβισμένοι) → 6,0% 9,1% για οποιαδήποτε ΔΠ Ο επιπολασμός είναι υψηλότερος στον ψυχιατρικό πληθυσμό (ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ) Αιτιολογία ○ Εμφάνιση σε άτομα που δεν προχώρησαν ομαλά στα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης ○ Κατηγορία Α: γενετικοί παράγοντες, σε βιολογικούς ασθενείς σχιζοφρενών ○ Κατηγορία Β: αντικοινωνική→ αλκοόλ, μεταιχμιακή- οριακή→ κατάθλιψη στην οικογένεια, δραματική-ιστριονική→ διαταραχή σωματοποίησης ○ Κατηγορία Γ: αποφευκτική→ μεγαλύτερο άγχος, ιδεοψυχαναγκαστικά στοιχεία συχνότερα σε ομοζυγώτες, ιδεοψυχαναγκαστική- καταναγκαστική ΔΠ δείχνουν στοιχεία που συνδέονται με κατάθλιψη (πχ βραχύτερο REM) ○ Αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης σε άτομα παρορμητικές τάσεις ○ Χαμηλή ΜΑΟ σε κάποιους ασθενείς με σχιζοτυπη ΔΠ (αυξημένη δραστηριότητα και κοινωνικότητα σε πιθήκους) ○ Χαμηλά επίπεδα του μεταβολίτη της σεροτονίνης σε άτομα με απόπειρες αυτοκτονίας, σε επιθετικούς και παρορμητικούς *SSRI → θετική επίδραση ○ Κακοποίηση ή κακή μεταχείριση στην παιδική ηλικία ○ ΗΕΓ: αύξηση δραστηριότητας βραδέων κυμάτων σε ορισμένους με μεταιχμιακή- οριακή και αντικοινωνική ΔΠ  Συμφωνα με τον Freud, καθήλωση στο ○ στοματικό στάδιο της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης → απαιτητική και εξαρτητική συμπεριφορά → εξαρτητική ΔΠ ○ πρωκτικό στάδιο → καταναγκαστικοτητα, ανελαστικότητα και περισφιγμένο συναίσθημα → ιδεοψυχαναγκαστική- καταναγκαστική ΔΠ ○ φαλλικό στάδιο → αδυναμία για σχέσεις οικειότητας → δραματική/ ιστριονική ΔΠ Βλάβες/ Δυσλειτουργία των λοβών ○ Μετωπιαίος → παρορμητικότητα, αβουλία, ελλειμματική κρίση ○ Κροταφικός → σύνδρομο Kluver- Busy, υπερσεξουαλικότητα, θρησκευτικότητα, ίσως βιαιότητα ○ Βρεγματικός→ αρνητισμός, ευφορικές εκδηλώσεις Οι ασθενείς εμφανίζουν χαμηλή εναισθησία όσον αφορά τις δυσκολίες που δημιουργούν τα δυσπροσαρμοστικα τους χαρακτηριστικά έτσι τύπου που τείνουν να θεωρούν τους άλλους ως πηγές των προβλημάτων τους. Οι συνέπειες των συνεχιζόμενων προβλημάτων, όπως χρόνια κατάθλιψη πτωχή επίδοση στην εργασία, οικογενειακά προβλήματα, είναι εκείνες που οδηγούν το άτομο στην αναζήτηση βοήθειας. Ένα στοιχείο υπέρ της ύπαρξης ΔΠ δίνεται όταν το άμεσο πρόβλημα του ασθενούς και το κοινωνικό του ιστορικό είναι άμεσα συνυφασμένα Η διάγνωση ίσως απαιτεί πολλές συνεντεύξεις και πληροφορίες και από άλλους ΟΜΑΔΑ Α/CLUSTER A (εκκεντρικές διαταραχές) Διάχυτο πρότυπο διαταραχών του σκέπτεσθαι, του εκφράζεσθαι και του σχετίζεσθαι Παρανοειδης Μία εκτεταμένη δυσπιστία και καχυποψία του ατόμου για τους άλλους τέτοιες, ώστε τα κίνητρα του ερμηνεύονται ως κακόβουλα. Αρχίζουν νωρις στην ενήλικη ζωή και είναι παρόντα τουλάχιστον 4 από τα εξής 7: ○ Υποπτεύεται χωρίς επαρκή βάση ότι οι άλλοι το εκμεταλλεύεται, το βλάπτουν ή το εξαπατούν ○ Ασχολείται επίμονα με αδικαιολόγητες αμφιβολίες για την πίστη ή την αξιοπιστία φίλων ή συνεργατών ○ Είναι απρόθυμο να εμπιστευτεί προσωπικά του θέματα σε άλλους από αδικαιολόγητο φόβο ότι οι πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν κακόβουλα εναντίον του ○ Διαβάζει κρυμμένα μειωτικά ή απειλητικά μηνύματα σε καλοήθεις παρατηρήσεις ή γεγονότα ○ Κρατάει επίμονα κάκια, δηλαδή δεν συγχωρεί προσβολές τραυματισμούς ή υποτιμήσεις ○ Αντιλαμβάνεται επιθέσεις κατά του χαρακτήρα ή της φήμης του που δεν είναι εμφανής στους άλλους και γρήγορα αντιδρά με θυμό ή αντεπιτίθεται ○ Έχει επανειλημμένες υποψίες χωρίς λόγο σχετικά με την πίστη του/της συζύγου ή σεξουαλικού συντρόφου  *Δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια της πορείας της σχιζοφρένειας, μιας διαταραχής της διάθεσης με ψυχωτικά στοιχεία ή άλλης ψυχωτικής διαταραχής και δεν οφείλεται στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα μιας γενικής ιατρικής κατάστασης Επιπολασμός 2,3-4,4%, συχνότερη σε άνδρες Κοινή γενετική προδιάθεση με σχιζοφρένεια Εμφανής και από την παιδική ηλικία και εφηβεία με μοναχικότητα, φτωχές σχέσεις με συνομηλίκους, κοινωνικό άγχος, χαμηλή σχολική απόδοση, περίεργες σκέψεις και γλώσσα, υπερευαισθησία, ιδιοσυγκρασίες φαντασιώσεις και ιδιορρυθμίες που προκαλούν πειράγματα Η πορεία ποικίλλει, αλλά γενικά υπάρχουν μόνιμα προβλήματα Θεραπεία→ κυρίως υποστηρικτική ατομική ψυχοθεραπεία, καθαρή επικοινωνία, όχι υπερβολικά θερμή ατμόσφαιρα, με προσοχή οι ψυχαναλυτικές ερμηνείες Φάρμακα: αντιαγχώδη και ίσως μικρή δόση αντιψυχωτικου για εκνευρισμό και άγχος Σχιζοειδης Ένας εκτεταμένος τύπος αποστασιοποίησης του ατόμου από κοινωνικές σχέσεις και ένα περιορισμένο εύρος στο να εκφράζει συναισθήματα σε πλαίσιο διαπροσωπικό, έλλειμμα στην ικανότητα δημιουργίας προσωπικών σχέσεων (περισφιγμένο συναίσθημα). Αρχίζουν νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρόντα τουλάχιστον 4 από τα εξής 7: ○ Ούτε επιθυμεί, ούτε ευχαριστιέται τις στενές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένου του να είναι μέρος της οικογένειας ○ Σχεδόν πάντα επιλέγει μοναχικές δραστηριότητες ○ Ενδιαφέρεται λίγο, αν όχι καθόλου, να έχει σεξουαλικές εμπειρίες με κάποιο άλλο άτομο ○ Ευχαριστιέται με λίγες, αν όχι με καμία, δραστηριότητες ○ Στερείται στενών ή έμπιστων φίλων, εκτός από συγγενείς πρώτου βαθμού ○ Εμφανίζεται αδιάφορο στον έπαινο ή την κριτική των άλλων ○ Δείχνει συναισθηματική ψυχρότητα, είναι απόμακρο ή έχει άμβλυνση του συναισθήματος *Δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια της πορείας της σχιζοφρένειας, μιας διαταραχής της διάθεσης με ψυχωτικά στοιχεία ή άλλης ψυχωτικής διαταραχής ή μιας βαριάς εκτεταμένης αναπτυξιακής διαταραχής και δεν οφείλεται στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα μιας γενικής ιατρικής κατάστασης Πιθανός επιπολασμός 3.1- 4,9% ελαφρώς περισσότεροι άντρες Εμφανής από την παιδική ηλικία και εφηβεία με μοναχικότητα, φτωχές σχέσεις με συνομηλίκους, χαμηλή σχολική απόδοση και πιθανώς πειράγματα από τα άλλα παιδιά. Χρονιότητα, αλλά όχι αναγκαστικά δια βίου Στερούνται εναισθησίας και κινήτρου που είναι απαραίτητα για την ατομική ψυχοθεραπεία. Φάρμακα: SSRIs, μικρές δόσεις αντιψυχωτικών, αντικαταθλιπτικών και βενζοδιαζεπινών Σχιζότυπη (εντός φάσματος σχιζοφρένειας) Ένας εκτεταμένος τύπος κοινωνικών και διαπροσωπικών ελλειμμάτων (ανεπαρκειών) που χαρακτηρίζεται από έντονη δυσφορία και ελαττωμένη ικανότητα για στενές σχέσεις, όπως επίσης και από γνωστικές ή αντιληπτικές διαταραχές και εκκεντρικότητες της συμπεριφοράς. Πρότυπο παράδοξης συμπεριφοράς, έκκεντρου λόγου και ομιλίας και ασυνήθιστων αντιληπτικών εμπειριών. Αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρόντα τουλάχιστον 5 από τα εξής 9: ○ Ιδέες συσχέτισης (αποκλείοντας τις παραληρητικές ιδέες συσχέτισης) ○ Παράδοξες πεποιθήσεις ή μαγική σκέψη που επηρεάζουν τη συμπεριφορά και που είναι ασύμβατες με τις πολιτισμικές σταθερές ○ Ασυνήθιστες αντιληπτικές εμπειρίες συμπεριλαμβανομένων και σωματικών παραισθήσεων ○ Παράδοξος τρόπος σκέψης και παράδοξος λόγος (ασαφής, περιστασιακός, μεταφορικός, υπερεπεξεργασμένος ή στερεότυπος) ○ Καχυποψία ή παρανοειδης ιδεασμος ○ Απρόσφορο ή περιεσφιγμένο συναίσθημα ○ Συμπεριφορά ή εμφάνιση που είναι παράξενη εκκεντρική ή περίεργη ○ Έλλειψη στενών ή έμπιστων φίλων, εκτός από συγγενείς πρώτου βαθμού ○ Υπερβολικό κοινωνικό άγχος που δεν ελαττώνεται με την οικειότητα και τείνει να συνδέεται με παρανοειδης φόβους, παρά με αρνητική εκτίμηση για τον εαυτό του *Δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια της πορείας της σχιζοφρένειας, μιας διαταραχής της διάθεσης με ψυχωτικά στοιχεία ή άλλης ψυχωτικής διαταραχής ή μιας βαριάς εκτεταμένης αναπτυξιακής διαταραχής και δεν οφείλεται στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα μιας γενικής ιατρικής κατάστασης (παλαιότερα → μεταιχμιακή, λανθάνουσα ή απλή σχιζοφρένεια) Στην συνέντευξη τα άτομα εμφανίζονται αποσυρμενα, με ιδιαίτερη δυσκολία στην πρόσωπο με πρόσωπο διαντίδραση, με ελάχιστο ή απρόσφορο συναίσθημα, περίεργη εμφάνιση και ομιλία, παράξενες σκέψεις και εκκεντρικές πεποιθήσεις. Συχνότερη σε βιολογικούς συγγενείς πρώτου βαθμού σχιζοφρενών 10% αυτοκτονούν Συχνότερα προσέρχονται για διαταραχή της διάθεσης για κάποια αγχώδη διαταραχή Φάρμακα: αντιψυχωτικά και αντικαταθλιπτικά ΟΜΑΔΑ Β/CLUSTER B Διάχυτο πρότυπο παραβίασης των κοινωνικών κανόνων ή δικαιωμάτων των άλλων, παρορμητικότητα, αίσθημα μεγαλείου, υπερβολική συναισθηματικότητα Αντικοινωνική Υπάρχει ένας εκτεταμένος τύπος περιφρόνησης και παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων από την ηλικία των 15 ετών. Παρόντα 3 ή περισσότερα από τα εξής 7: ○ Αδυναμία του ατόμου να συμμορφωθεί με τις κοινωνικές σταθερές αναφορικά με σύννομη συμπεριφορά, όπως φαίνεται από επαναλαμβανόμενες πράξεις που αποτελούν αιτίες σύλληψης ○ Εξαπάτηση, όπως φαίνεται από επανειλημμένα ψέματα, χρήση πλαστών ονομάτων ή εξαπάτηση άλλων ατόμων για προσωπικό κέρδος ή ευχαρίστηση ○ Παρορμητικότητα ή αδυναμία να κάνει σχέδια εκ των προτέρων  ○ Ευερεθιστότητα και επιθετικότητα, όπως φαίνεται από επανειλημμένους καυγάδες και βιαιοπραγίες ○ Απερίσκεπτη περιφρόνηση της ασφάλειας του εαυτού ή των άλλων ○ Σταθερή ασυνέπεια, όπως φαίνεται από επανειλημμένη αδυναμία να διατηρήσει σταθερή εργασιακή συμπεριφορά ή να εκπληρώσει οικονομικές υποχρεώσεις ○ Έλλειψη τύψεων, όπως φαίνεται από το ότι το άτομο είναι αδιάφορο ή εκλογικεύει το ότι πλήγωσε, κακομεταχειριστηκε ή έκλεψε κάποιον άλλον Το άτομο είναι τουλάχιστον 18 χρονών. Υπάρχει απόδειξη για διαταραχή της διαγωγής με έναρξη πριν την ηλικία των 15 ετών. Η αντικοινωνική συμπεριφορά δεν συμβαίνει αποκλειστικά κατά τη διάρκεια της πορείας της σχιζοφρένειας ή ενός μανιακού επεισοδίου. (παλαιότερα ψυχοπαθητική κοινωνιοπαθητική ή δυσκοινωνική ΔΠ) Πιθανότερο να βρεθούν σε φυλακές και δικαστήρια, παρά να ζητήσουν οι ίδιοι βοήθεια Συχνά ξεγελούν στη συνέντευξη → Χαρακτηριστικό η απουσία ενόχων, η γοητεία και η ικανότητα χειραγώγησης. Συχνά πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι, εκμετάλλευση των σεξουαλικών σχέσεων, κακοί γονείς, εξαπατήσεις. Συχνά και στοιχεία από άλλες ΔΠ και συννοσηρότητα π.χ. με αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές, χρήση ουσιών Επιπολασμός 0,2- 3,3% Χρόνια πορεία με πιθανή ύφεση μετά τα 40 έτη (burnout) Διαταραγμένη συμπεριφορά των γονιών (κακοποίηση ή παραμέληση του παιδιού, έλλειψη ζεστασιάς, ασυνέπειας στην πειθαρχία) κατά την πρώιμη παιδική ηλικία Συχνότερη σε βιολογικούς συγγενείς α’ βαθμού κυρίως γυναίκες (γενετικοί παραγ.) Αυξημένος κίνδυνος των συγγενών για σωματοποιητική διαταραχή και χρήση ουσιών Συχνή συννοσηρότητα→ καταχρήσεις, διαταραχές διάθεσης, αγχώδεις διαταραχές, τζόγος Θεραπεία (δύσκολη λόγω έλλειψης κινήτρων): υποστηρικτική ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία, συμπεριφορική θεραπεία (→ να κατανοήσουν ότι οι ίδιοι δημιουργούν τα προβλήματά τους), θεραπεία συνυπάρχουσων διαταραχών Φάρμακα: λίθιο, φαινυτοΐνη (→ θυμός και επιθετικότητα), άτυπα αντιψυχωτικά, καρβαμαζεπίνη, βαλπροικο (όχι καλά μελετημένα), προπρανολόλη Μεταιχμιακή- Οριακή Ένας εκτεταμένος τύπος αστάθειας των διαπροσωπικών σχέσεων, της εικόνας του εαυτού και των συναισθημάτων και έντονης παρορμητικότητας. Αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρόντα τουλάχιστον 5 από τα εξής 9: ○ Ξέφρενες προσπάθειες του ατόμου να αποφύγει πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη ○ Ένας τύπος ασταθών και έντονων διαπροσωπικών σχέσεων που χαρακτηρίζονται από εναλλαγές μεταξύ των ακραίων περιπτώσεων της εξιδανίκευσης και της υποτίμησης ○ Διατάραξη της ταυτότητάς έντονα και επίμονα ασταθής εικόνα ή αίσθηση του εαυτού  ○ Παρορμητικότητα σε τουλάχιστον δύο τομείς που είναι δυνητικά αυτοκαταστροφική (π.χ. ξόδεμα χρημάτων, σεξ, κατάχρηση ουσιών, απρόσεκτη οδήγηση, επεισόδια υπερφαγίας) *όχι αυτοκτονική συμπεριφορά ○ Επανειλημμένη αυτοκτονική συμπεριφορά, χειρονομίες ή απειλές ή αυτοακρωτήριαστική συμπεριφορά ○ Συναισθηματική αστάθεια οφειλόμενη σε έντονη αντιδραστικότητα της διάθεσης (π.χ. έντονη επεισοδιακή δυσφορία, ευερεθιστότητα ή άγχος που συνήθως διαρκεί για λίγες ώρες και μόνο σπάνια περισσότερο από λίγες ημέρες) ○ Χρόνια αισθήματα κενού ○ Απρόσφορος, έντονος θυμός ή δυσκολία ελέγχου του θυμού (π.χ. συχνά ξεσπάσματα θυμού, συνεχής θυμός) ○ Παροδικός σχετιζόμενος με το stress παρανοϊκός ιδεασμός ή σοβαρά δισχιστικα συμπτώματα Βρίσκεται ανάμεσα στη νεύρωση και την ψύχωση Τάση να υπονομεύουν τον εαυτό τους (π.χ. εγκατάλειψη στόχων την τελευταία στιγμή) Βρίσκονται σχεδόν πάντα σε κρίση και συναισθηματικές μεταπτώσεις Οι άλλοι είναι ή πολύ καλοί ή πολύ κακοί Πιθανώς παροδικά ψυχωτικά συμπτώματα Επιπολασμός 1,6- 5,9%, 10- 20% σε ψυχιατρικούς ασθενείς 75% γυναίκες 3/4 ασθενών προβαίνουν σε αυτοβλαπτικές συμπεριφορές Ποικιλία στην πορεία→ χρόνια αστάθεια, διαταραχή της διάθεσης, απώλεια ελέγχου παρορμήσεων Αργότερα έκπτωση λειτουργικότητας και κίνδυνος αυτοκτονίας→ 10% αυτοκτονούν Πιθανή ύφεση συμπτωμάτων μετά τα 30 με 40 έτη Ψυχαναλυτικές θεωρίες εστιάζουν στην βρεφονηπιακοί ηλικία (διαταραχή στην σχέση μητέρας-παιδιού που κάνει το παιδί ευάλωτο στον αποχωρισμό και δεν αναπτύσσει καλά συνδεδεμένο “εγώ”) Μηχανισμός άμυνας: σχάση/ διχασμός Γενετική: πέντε φορές συχνότερα σε βιολογικούς συγγενείς α’ βαθμού ατόμων και αυξημένος οικογενής κίνδυνος για καταχρήσεις, αντικοινωνική ΔΠ και διαταραχές της διάθεσης (κατάθλιψη, δυσθυμία) Ψυχοθεραπεία ατομική ή ομαδική έντονες μεταβίβαση και αντιμεταβιβαση Υποστηρικτικές αποκαλυπτικές γνωστικές συμπεριφορικές τεχνικές Φαρμακα: αντιψυχωτικα σε χαμηλές δόσεις, λίθιο, MAOI, SSRIs (όχι βενζοδιαζεπίνες λόγω κινδύνου κατάχρησης) Δραματική- Ιστριονική (υστερία) Συνδέθηκε με τους μηχανισμούς της μετατροπής, της σωματοποίησης και της διάσχισης Ένας εκτεταμένος τύπος υπερβολικής συναισθηματικότητας και επιζήτησης της προσοχής. Αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρόντα τουλάχιστον 5 από τα εξής 8:  ○ Δεν νιώθει άνετα σε καταστάσεις όπου δεν είναι το κέντρο της προσοχής ○ Η διαντίδραση με τους άλλους συχνά χαρακτηρίζεται από απρόσφορη, σεξουαλικά σαγηνευτική ή προκλητική συμπεριφορά ○ Επιδεικνύει ταχέως μεταβαλλόμενη και ρηχή έκφραση συναισθημάτων ○ Συστηματικά χρησιμοποιεί την εξωτερική εμφάνιση για να προσελκύσει την προσοχή στον εαυτό του ○ Έχει έναν τρόπο ομιλίας που είναι υπερβολικά ιμπρεσιονιστικος και στερούμενος λεπτομερειών ○ Εμφανίζεται δραματικό, θεατρικό και με υπερβολική έκφραση συναισθημάτων ○ Είναι υποβόλιμο, δηλαδή επηρεάζεται εύκολα από τους άλλους ή τις περιστάσεις ○ Θεωρεί τις σχέσεις με τους άλλους περισσότερο στενές από ότι είναι στην πραγματικότητα Χαρακτηριστικά είναι υπερβολική συναισθηματικότητα και επιζήτηση της προσοχής Πιθανώς δυσκολία για στενές ερωτικές σχέσεις, συναισθηματική χειραγώγηση, αλλά και εξάρτηση από σύντροφο, Θέλουν άμεση ικανοποίηση αναγκών, απόπειρες αυτοκτονίας, εύκολα ενθουσιάζονται και εύκολα χάνουν το ενδιαφέρον τους Επιπολασμός→ περιορισμένα στοιχεία, πιθανώς 2- 3% στον γενικό πλυθ. με ίδια συχνότητα ανδρών/γυναικών και 10- 15% σε κλινικούς πληθυσμούς και συχνότερα σε γυναίκες Προβλήματα και στοματική και οιδιπόδεια/ φαλλική φάση Θεραπέια: αποκαλυπτική ομαδική ή ατομική ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία, υποστηρικτική και γνωστική προσέγγιση Ναρκισσιστικη Ένας εκτεταμένος τύπος μεγαλειώδους (στη φαντασία ή στη συμπεριφορά) ανάγκης για θαυμασμό, υπερευαισθησία στην αξιολόγηση από άλλους και έλλειψης εμπάθειας. Αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρόντα τουλάχιστον 5 από τα εξής 9: ○ Μεγαλειώδης αίσθηση σπουδαιότητας για τον εαυτό του (π.χ. διογκώνει τα επιτεύγματα και τα ταλέντα του, περιμένει να αναγνωριστεί σαν ανώτερο χωρίς ανάλογα επιτεύγματα) ○ Έχει έντονη ενασχόληση με φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης, εξυπνάδας, ομορφιάς, ιδανικής αγάπης ○ Πιστεύει ότι είναι σπέσιαλ και μοναδικό και μπορούν να το καταλάβουν μόνο ή πρέπει να συναναστρέφεται μόνο με άλλα σπέσιαλ ή υψηλής περιωπής άτομα ή θεσμούς ○ Απαιτεί υπερβολικό θαυμασμό ○ Έχει μία αίσθηση ιδιαίτερων δικαιωμάτων, δηλαδή μη λογικές προσδοκίες για ιδιαίτερα ευνοϊκή μεταχείριση ή αυτόματη συμμόρφωση των άλλων με τις προσδοκίες του ○ Εκμεταλλεύεται τους άλλους για να πετύχει τους σκοπούς του ○ Του λείπει η “εμπάθεια”, είναι απρόθυμο να αναγνωρίσει ή να ταυτοποιηθεί με τα αισθήματα και τις ανάγκες των άλλων ○ Συχνά φθονεί τους άλλους ή πιστεύει ότι οι άλλοι τον φθονούν ○ Εμφανίζει αλαζονική, υπεροπτική συμπεριφορά ή στάση Ιδιαίτερα ευάλωτα στην κριτική. Μπορεί να διστάζουν στα επαγγελματικά τους. Προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις Πιθανώς υπομανιακή διάθεση ή εξαιτίας υπερβολικής αυτοκριτικής, καταθλιπτικά συμπτώματα και δυσκολίες προσαρμογής στα γηρατειά. Συνύπαρξη άλλων ΔΠ Άτομα αναζητούν θεραπεία μετά από “ναρκισσιστικό τραύμα” Επιπολασμός 0 με 6,2% 50- 75% άνδρες Αιτιολογία → υπάρχει η άποψη ότι αναπτύσσεται ως απάντηση στην αποτυχία των γονέων να εκδηλώσουν ενσυναίσθηση στην ανάγκη του παιδιού για εξιδανίκευση και θαυμασμό και έτσι το παιδί γίνεται εγωκεντρικό Θεραπεία: Αποκαλυπτική ατομική ή ομαδική αναλυτική ψυχοθεραπεία, δύσκολη θεραπεία, μεταβιβαστικές εναλλαγές συναισθημάτων Στόχος: η απόκτηση περισσότερων ρεαλιστικής εικόνας εαυτού ΟΜΑΔΑ Γ/CLUSTER C Διάχυτο πρότυπο παθολογικών φόβων για κοινωνικές σχέσεις, αποχωρισμό, ανάγκη για έλεγχο Αποφευκτική Ένας εκτεταμένος τύπος κοινωνικής δυσκολίας (αναστολής), αισθημάτων ανεπάρκειας και υπερευαισθησίας στην αρνητική κριτική. Αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρόντα τουλάχιστον 4 από τα εξής 7: ○ Αποφεύγει επαγγελματικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σημαντική διαπροσωπική επαφή, εξαιτίας φόβων κριτικής, αποδοκιμασίας ή απόρριψης ○ Είναι απρόθυμο να εμπλακεί με ανθρώπους, εκτός αν είναι βέβαια θα γίνει αρεστό ○ Εμφανίζει περιορισμούς μέσα στις στενές σχέσεις, εξαιτίας του φόβου μήπως ντροπιαστεί ή γελοιοποιηθεί ○ Έχει υπερβολική ενασχόληση με το μήπως το κριτικάρουν ή το απορρίψουν στις κοινωνικές καταστάσεις ○ Είναι ανεσταλμένο σε νέες διαπροσωπικές καταστάσεις εξαιτίας αισθημάτων ανεπάρκειας ○ Θεωρεί τον εαυτό του κοινωνικά αδέξιο, προσωπικά μη ελκυστικό ή κατώτερο από τους άλλους ○ Είναι συνήθως απρόθυμο να διακινδυνέψει προσωπικά ή να εμπλακεί σε νέες δραστηριότητες, διότι αυτές μπορεί να αναδειχθεί ότι το φέρουν σε δύσκολη θέση Φόβος μήπως κοκκινίσουν ή βάλουν τα κλάματα αν τα κριτικάρουν, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κοινωνική απομόνωση, επαγγελματική έκπτωση Συννοσηρότητα με άλλες ΔΠ Επιπολασμός 2,4% (ίδια συχνότητα Α/Γ) Στην παιδική ηλικία→ ντροπαλότητα, απομόνωση, φόβος των ξένων και καινούργιων καταστάσεων Γενετική προδιάθεση προς το χρόνιο άγχος Πιθανή ύφεση με την ηλικία Θεραπεία: ατομική και ομαδική (με προσοχή λόγω κοινωνικού άγχους) ψυχοθεραπεία, εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες, συστηματική απευαισθητοποίηση, γνωστικές τεχνικές Φάρμακα: TCA, αντικαταθλιπτικά, MAOI, SSRIs (όπως στην κοινωνική φοβία), βενζοδιαζεπίνες (άγχος) Εξαρτητική Μία εκτεταμένη και υπερβολική ανάγκη του ατόμου να το φροντίζουν, που οδηγεί σε υποτακτική και προσκολλημένη συμπεριφορά και φόβους αποχωρισμού. Αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρόντα τουλάχιστον 5 από τα εξής 8: ○ Δυσκολία να παίρνει καθημερινές αποφάσεις χωρίς συμβουλές και διαβεβαίωση από άλλους σε υπερβολικό βαθμό ○ Ανάγκη να αναλαμβάνουν οι άλλοι την ευθύνη για τους περισσότερους και τους μείζονες τομείς της ζωής του ○ Δυσκολία να εκφράζει διαφωνία με τους άλλους, επειδή φοβάται ότι θα χάσει την υποστήριξη ή την αποδοχή τους (όχι ρεαλιστικοί φόβοι ανταποδοσης) ○ Δυσκολία να ξεκινάει σχέδια και προγράμματα ή να κάνει πράγματα μόνο του, εξαιτίας έλλειψης αυτοπεποίθησης για την κρίση ή τις ικανότητες του, παρά από έλλειψη κινητοποίησης ή ενεργητικότητας ○ Κάνει υπέρμετρες προσπάθειες για να πάρει φροντίδα και υποστήριξη από τους άλλους, μέχρι το σημείο να προσφέρει να κάνει εθελοντικά πράγματα που του είναι δυσάρεστα ○ Δεν νιώθει άνετα ή νιώθει ανημπόρια όταν είναι μόνο του εξαιτίας υπερβολικών φόβων ότι είναι ανίκανο να φροντίσει τον εαυτό του ○ Όταν μία στενή σχέση τελειώνει αναζητά επειγόντως μία άλλη σαν πηγή φροντίδας και υποστήριξης ○ Ασχολείται έντονα και εξωπραγματικά με φόβους ότι θα τον εγκαταλείψουν να φροντίζει μόνο του τον εαυτό του Απαισιοδοξία, αίσθημα μειονεκτικότητας, περιορισμένη κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα, φόβος αποχωρισμού Σχεδόν πάντα συννοσηρότητα με διαταραχές διάθεσης και άλλες ΔΠ Επιπολασμός → 0,49- 0,6% (ίδια ποσοστά Α/Γ, αν και σε δομές υγείας ίσως συχνότερα σε γυναίκες) Αιτιολογία → “μήνυμα” από τους γονείς του ότι η ανεξάρτητη συμπεριφορά είναι κακή (υπερπροστατευτικότητα και αυταρχικότητα γονέων) Καθήλωση στο στοματικό στάδιο\ Θεραπεία: ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία, εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων, γνωστική ψυχοθεραπεία Ιδεοψυχαναγκαστική- Καταναγκαστική Ένας εκτεταμένος τύπος έντονης ενασχόλησης του ατόμου με την τάξη, την τελειοθηρία και τον ψυχικό και διαπροσωπικό έλεγχο, σε βάρος της ευελιξίας, της ανοιχτοσύνη και της αποδοτικότητας. Αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρόντα τουλάχιστον 4 από τα εξής 8:  ○ Έχει έντονη ενασχόληση με λεπτομέρειες, κανόνες, λίστες, την τάξη, την οργάνωση ή τα πράγματα σε βαθμό που το κύριο σημείο της δραστηριότητας χάνεται ○ Εμφανίζει τελειοθηρία που παρεμποδίζει την ολοκλήρωση μιας εργασίας π.χ. το άτομο είναι ανίκανο να ολοκληρώσει μία προγραμματισμένη δουλειά, επειδή δεν πληρούνται οι δικές τους υπερβολικά αυστηρές απαιτήσεις ○ Είναι υπερβολικά αφοσιωμένος στην εργασία και την παραγωγικότητα με αποκλεισμό των δραστηριοτήτων του ελεύθερου χρόνου και των φιλικών σχέσεων, που δεν εξηγείται από φανερή οικονομική ανάγκη ○ Είναι υπερβολικά ευσυνείδητο, λεπτολόγο και άκαμπτο σε θέματα ηθικής, ηθών ή αξίων, που δεν εξηγείται από πολιτισμική και θρησκευτική ταυτοποίηση ○ Είναι ανίκανο να πετάξει φθαρμένα ή χωρίς αξία αντικείμενα, ακόμα και όταν δεν έχουν συναισθηματική αξία ○ Είναι απρόθυμο να κάνει καταμερισμό καθηκόντων ή να δουλέψει με άλλους, εκτός εάν αυτοί υποταχθούν στον ακριβή δικό του τρόπου που κάνει το διάφορα πράγματα ○ Υιοθετεί έναν τσιγκούνικο τρόπο στο ξόδεμα των χρημάτων, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τους άλλους. Τα χρήματα θεωρούνται σαν κάτι που πρέπει να συσσωρευτεί και να διαφυλαχθεί για μελλοντικές καταστροφές ○ Εμφανίζει ακαμψία και ισχυρογνωμοσύνη Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, θύμος σε καταστάσεις που δεν μπορούν να έχουν τον έλεγχο, έμμεση έκφραση του θυμού, δυσκολία στην έκφραση τρυφερών συναισθημάτων Επιπολασμός 2,1-7,9% (από τις συχνότερες ΔΠ), Διπλάσια συχνότητα σε άνδρες Αιτιολογία → καθήλωση στην πρωκτική φάση της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης, σύγκρουση ανάμεσα στην προσπάθεια για αυτονομία και αυτοέλεγχο και στην επιβολή ελέγχου από γονείς/κοινωνία Πιθανως γενετικοί παράγοντες Θεραπεία: ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία, μόνωση, εκλογίκευση, διανοητικοποίηση, αντισταθμιστική συμπτωματολογία, γνωστικές τεχνικές Φάρμακα: SSRIs (φλουοξετίνη, παροξετίνη, σιταλοπράμη) για την μείωση της τελειοθηρίας *ΔΔ από ιδεοψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή → στην ΔΠ τα άτομα τείνουν να θεωρούν τα συμπτώματά τους επιθυμητά ΔΠ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΑΛΛΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 1. Επίμονη διαταραχή στην προσωπικότητα που αντιπροσωπεύει αλλαγή στο προηγούμενο σχήμα των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του ατόμου. Στα παιδιά η διαταραχή περιλαμβάνει έντονη απόκλιση από τη φυσιολογική ανάπτυξη ή σημαντική αλλαγή στο συνηθισμένο σχήμα συμπεριφοράς του παιδιού που διαρκεί τουλάχιστον ένα έτος. 2. Υπάρχει απόδειξη από το ιστορικό, την κλινική εξέταση ή τα εργαστηριακά ευρήματα ότι η διαταραχή είναι άμεση παθοφυσιολογική συνέπεια μιας άλλης ιατρικής κατάστασης 3. Η διαταραχή δεν εξηγείται καλύτερα από άλλη ψυχική διαταραχή (συμπεριλαμβανομένης μιας άλλης ψυχικής διαταραχής που οφείλεται σε άλλη ιατρική κατάσταση) 4. Η διαταραχή δεν συμβαίνει αποκλειστικά στην διάρκεια ντελίριου  5. Η διαταραχή προκαλεί κλινικά σημαντική βλάβη σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή άλλους τομείς της προσωπικότητας Τύποι: Ευμετάβλητος Με άρση αναστολών Επιθετικός Απαθητικός Παρανοειδής Άλλος Συνδυασμένος Μη καθορισμένος ΔΠ ΜΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΜΕΝΗ ΑΛΛΙΩΣ ΔΠ που δεν πληρούν τα κριτήρια για καμία συγκεκριμένη ΔΠ “Μικτή” ΔΠ πχ. παθητικο-επιθετική ΔΠ → αρνητική συμπεριφορά και παθητική αντίσταση σε απαιτήσεις για ικανοποιητική απόδοση. Παθητική αντίσταση στην εκπλήρωση συνηθισμένων κοινωνικών και εργασιακών στόχων, εκφράζει παράπονα για το ότι οι άλλοι δεν το καταλαβαίνουν και δεν αναγνωρίζουν αυτό που κάνει, αντιμιλάει, χωρίς λόγο κριτικάρει και περιφρονεί την εξουσία, εκδηλώνει ζήλια για αυτούς που είναι πιο τυχεροί, παραπονιέται υπερβολικά και επίμονα για προσωπικές ατυχίες, κυμαίνεται ανάμεσα σε αισθήματα εχθρικής απαξίωσης και συντριβής καταθλιπτική ΔΠ (αρχές 20ου αιώνα: μελαγχολική)→ καταθλιπτικά γνωστικά σχήματα και συμπεριφορές, συνήθως υπάρχει έλλειψη χαράς και ευθυμίας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αίσθημα ανεπάρκειας, αυτομομφή, ανησυχία, αρνητικό και επικριτικό προς τους άλλους, πεσιμιστής, τάσεις για ενοχές σαδομαζοχιστική ΔΠ Αποφυγή ευχάριστων καταστάσεων, έλξη από σχέσεις και καταστάσεις όπου σαδιστική ΔΠ υποφέρουν και αποκρούουν βοήθεια, δύσκολη η απάντηση στην επιτυχία Αλκοόλ και ουσίες Κεφάλαιο 9 Κατάχρηση: Δυσπροσαρμοστικό πρότυπο χρήσης της ουσίας που οδηγεί σε σημαντική έκπτωση λειτουργικότητας ή δυσφορία. Είναι παρόν τουλάχιστον 1 από τα εξής 4: Υποτροπιάζουσα χρήση της ουσίας που έχει ως αποτέλεσμα την αποτυχία εκπλήρωσης βασικών υποχρεώσεων (εργασία, σπίτι, σχολείο) Υποτροπιάζουσα χρήση της ουσίας σε περιστάσεις όπου αυτή ενέχει σημαντικούς κινδύνους (π.χ. οδήγηση αυτοκινήτου) Υποτροπιάζουσα προβλήματα με το νόμο συνδεόμενα με την ουσία (π.χ. συλλήψεις) Συνεχιζόμενη χρήση της ουσίας παρά την ύπαρξη επίμονο η επαναλαμβανόμενων προβλημάτων