Principles of Communication.en.mr.docx

**प्रकरण 3: संप्रेषण प्रणाली** **संवादाची तत्त्वे - परिचय** कम्युनिकेशन हा शब्द लॅटिन शब्द \"commūnicāre\" पासून उद्भवला आहे, ज्याचा अर्थ \"शेअर करणे\" आहे. माहितीच्या देवाणघेवाणीसाठी संवाद ही मूलभूत पायरी आहे. उदाहरणार्थ, पाळणाघरात असलेले बाळ, तिला तिच्या आईची गरज असल्याचे रडून संवाद साधते. गाई...

**प्रकरण 3: संप्रेषण प्रणाली** **संवादाची तत्त्वे - परिचय** कम्युनिकेशन हा शब्द लॅटिन शब्द \"commūnicāre\" पासून उद्भवला आहे, ज्याचा अर्थ \"शेअर करणे\" आहे. माहितीच्या देवाणघेवाणीसाठी संवाद ही मूलभूत पायरी आहे. उदाहरणार्थ, पाळणाघरात असलेले बाळ, तिला तिच्या आईची गरज असल्याचे रडून संवाद साधते. गाई धोक्यात असताना मोठ्याने ओरडते. एखादी व्यक्ती भाषेच्या मदतीने संवाद साधते. संवाद हा सामायिक करण्याचा पूल आहे. दोन किंवा अधिक व्यक्तींमधील शब्द, कृती, चिन्हे इत्यादी माध्यमांद्वारे माहितीची देवाणघेवाण करण्याची प्रक्रिया म्हणून संप्रेषणाची व्याख्या केली जाऊ शकते. **संप्रेषण प्रणालीचे भाग** संप्रेषण पुरवणारी कोणतीही प्रणाली, खालील आकृतीमध्ये दर्शविल्याप्रमाणे तीन महत्त्वाचे आणि मूलभूत भाग असतात.  **संप्रेषण प्रणालीचे भाग** प्रेषक ही व्यक्ती आहे जी संदेश पाठवते. हे एक ट्रान्समिटिंग स्टेशन असू शकते जिथून सिग्नल प्रसारित केला जातो. चॅनेल हे माध्यम आहे ज्याद्वारे संदेश सिग्नल गंतव्यस्थानावर पोहोचण्यासाठी प्रवास करतो. प्राप्तकर्ता हा संदेश प्राप्त करणारी व्यक्ती आहे. हे एक रिसीव्हिंग स्टेशन असू शकते जिथे प्रसारित केलेला सिग्नल प्राप्त होतो. **सिग्नल म्हणजे काय?** विद्युत आवेग किंवा विद्युत चुंबकीय लहरी जे संदेश देण्यासाठी दूर अंतरावर जातात, त्याला संप्रेषण प्रणालीमध्ये सिग्नल म्हटले जाऊ शकते. हा सिग्नल प्रेषक आणि प्राप्तकर्ता यांच्यात संवाद स्थापित करण्यास मदत करतो. त्यांच्या वैशिष्ट्यांवर अवलंबून, सिग्नल मुख्यतः दोन प्रकारांमध्ये वर्गीकृत केले जातात: अॅनालॉग आणि डिजिटल. खालील आकृतीत दाखवल्याप्रमाणे अॅनालॉग आणि डिजिटल सिग्नलचे वर्गीकरण केले आहे. अॅनालॉग आणि डिजिटल सिग्नल हे माहिती वाहून नेणाऱ्या सिग्नलचे प्रकार आहेत. दोन्ही सिग्नलमधील मुख्य फरक असा आहे की अॅनालॉग सिग्नलमध्ये सतत विद्युत सिग्नल असतात, तर डिजिटल सिग्नलमध्ये सतत नसलेले विद्युत सिग्नल असतात.  सिग्नलला नियतकालिक सिग्नल असे म्हटले जाते जर त्यात निश्चित पॅटर्न असेल आणि वेळेच्या नियमित अंतराने त्याची पुनरावृत्ती होते. तर, जे सिग्नल वेळेच्या नियमित अंतराने येत नाहीत त्याला एपिरिओडिक सिग्नल किंवा नॉन-पीरियडिक सिग्नल म्हणून ओळखले जाते.. **नेटवर्क कम्युनिकेशन मॉडेल्स** संप्रेषण मॉडेल कार्यक्षमतेवर परिणाम करते, भिन्न संप्रेषण व्यवहार पूर्ण करण्यात सुलभता, त्रुटी शोधण्याचे स्वरूप आणि भिन्न त्रुटी परिस्थितींमध्ये दृढता. **नेटवर्क कम्युनिकेशन मॉडेल्सचे प्रकार:** 1. मुद्देसूद 2. क्लायंट-सर्व्हर 3. प्रकाशित-सदस्यत्व घ्या **1. पॉइंट-टू-पॉइंट मॉडेल:** पॉइंट-टू-पॉइंट हा संवादाचा सर्वात सोपा प्रकार आहे, जसे मध्ये स्पष्ट केले आहे[आकृती 8](https://community.rti.com/static/documentation/connext-dds/5.2.0/doc/manuals/connext_dds/html_files/RTI_ConnextDDS_CoreLibraries_GettingStarted/Content/UsersManual/Network_Communications_Models.htm#intro_2741861581_87771). टेलिफोन हे रोजच्या पॉइंट-टू-पॉइंट कम्युनिकेशन उपकरणाचे उदाहरण आहे. टेलिफोन वापरण्यासाठी, तुम्हाला इतर पक्षाचा पत्ता (फोन नंबर) माहित असणे आवश्यक आहे. एकदा कनेक्शन स्थापित झाल्यानंतर, आपण वाजवी उच्च-बँडविड्थ संभाषण करू शकता. तथापि, जर तुम्हाला एकाच वेळी अनेक लोकांशी बोलायचे असेल तर टेलिफोन नीट काम करत नाही. टेलिफोन हे मूलत: वन टू वन संवाद आहे. TCP हा पॉइंट-टू-पॉइंट नेटवर्क प्रोटोकॉल आहे जो 1970 च्या दशकात डिझाइन केलेला आहे. हे विश्वसनीय, उच्च-बँडविड्थ संप्रेषण पुरवत असताना, अनेक संप्रेषण नोड्स असलेल्या प्रणालींसाठी TCP अवजड आहे. https://community.rti.com/static/documentation/connext-dds/5.2.0/doc/manuals/connext\_dds/html\_files/RTI\_ConnextDDS\_CoreLibraries\_GettingStarted/Content/Resources/Images/Intro\_point\_to\_point.png 2.**क्लायंट-सर्व्हर मॉडेल:** पॉइंट-टू-पॉइंट मॉडेलच्या स्केलेबिलिटी समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी, विकासक क्लायंट-सर्व्हर मॉडेलकडे वळले. क्लायंट-सर्व्हर नेटवर्क्स एक विशेष सर्व्हर नोड नियुक्त करतात जे एकाच वेळी अनेक क्लायंट नोड्सशी जोडतात, जसे की पुढील गोष्टींमध्ये स्पष्ट केले आहे[आकृती](https://community.rti.com/static/documentation/connext-dds/5.2.0/doc/manuals/connext_dds/html_files/RTI_ConnextDDS_CoreLibraries_GettingStarted/Content/UsersManual/Network_Communications_Models.htm#ClientServer).  3.**मॉडेल प्रकाशित-सदस्यता घ्या:**प्रकाशन-सदस्यता संप्रेषण मॉडेलमध्ये, संगणक अनुप्रयोग (नोड्स) त्यांना आवश्यक असलेल्या डेटाचे \"सदस्यता घ्या\" आणि त्यांना सामायिक करायचा असलेला डेटा \"प्रकाशित करा\". संदेश केंद्रीकृत सर्व्हरमध्ये आणि बाहेर जाण्याऐवजी थेट प्रकाशक आणि सदस्य यांच्यात जातात. बर्‍याच लोकांपर्यंत पोहोचण्याच्या उद्देशाने सर्वाधिक वेळ-संवेदनशील माहिती प्रकाशित-सदस्यत्व प्रणालीद्वारे पाठविली जाते. दैनंदिन जीवनातील प्रकाशन-सदस्यता प्रणालीच्या उदाहरणांमध्ये टेलिव्हिजन, मासिके आणि वर्तमानपत्रे यांचा समावेश होतो. https://community.rti.com/static/documentation/connext-dds/5.2.0/doc/manuals/connext\_dds/html\_files/RTI\_ConnextDDS\_CoreLibraries\_GettingStarted/Content/Resources/Images/Intro\_pubsub.png ट्रान्समिशन मीडियाचे प्रकार =========================== डेटा कम्युनिकेशन टर्मिनोलॉजीमध्ये, ट्रान्समिशन माध्यम म्हणजे ट्रान्समीटर आणि रिसीव्हर दरम्यानचा एक भौतिक मार्ग म्हणजे तो एक चॅनेल आहे ज्याद्वारे डेटा एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी पाठविला जातो. ट्रान्समिशन मीडियाचे विस्तृतपणे खालील प्रकारांमध्ये वर्गीकरण केले जाते:  **1. मार्गदर्शित माध्यम:**याला वायर्ड किंवा बाउंडेड ट्रान्समिशन मीडिया असेही संबोधले जाते. प्रसारित होणारे सिग्नल भौतिक दुवे वापरून एका अरुंद मार्गात निर्देशित केले जातात आणि मर्यादित केले जातात. वैशिष्ट्ये: - - - मार्गदर्शक माध्यमांचे 3 प्रमुख प्रकार आहेत: **i) ट्विस्टेड पेअर केबल -**यात 2 स्वतंत्रपणे इन्सुलेटेड कंडक्टर वायर्स असतात ज्या एकमेकांवर जखमेच्या असतात. साधारणपणे, अशा अनेक जोड्या संरक्षक आवरणात एकत्र बांधल्या जातात. ते सर्वात जास्त वापरले जाणारे ट्रान्समिशन मीडिया आहेत. ट्विस्टेड जोडी दोन प्रकारची असते: - Lightbox **फायदे:** ⇢कमी खर्चीक ⇢स्थापित करणे सोपे आहे ⇢उच्च-गती क्षमता **तोटे:** ⇢बाह्य हस्तक्षेपास संवेदनाक्षम ⇢एसटीपीच्या तुलनेत कमी क्षमता आणि कामगिरी ⇢क्षीणतेमुळे कमी अंतराचे प्रसारण **अर्ज:** टेलिफोन कनेक्शन आणि LAN नेटवर्कमध्ये वापरले जाते -  **फायदे:** ⇢UTP च्या तुलनेत उच्च डेटा दराने चांगली कामगिरी ⇢क्रॉसस्टॉक काढून टाकते ⇢तुलनेने वेगवान **तोटे:** ⇢स्थापित करणे आणि उत्पादन करणे तुलनेने कठीण आहे ⇢अधिक महाग ⇢अवजड **अर्ज:** शील्ड ट्विस्टेड जोडी प्रकारची केबल अत्यंत थंड हवामानात वापरली जाते, जेथे बाह्य आवरणाचा अतिरिक्त थर अशा तापमानाला तोंड देण्यासाठी किंवा आतील घटकांचे संरक्षण करण्यासाठी योग्य बनवते. **(ii) समाक्षीय केबल --**यात एक बाह्य प्लास्टिक आवरण आहे ज्यामध्ये पीव्हीसी किंवा टेफ्लॉनचा इन्सुलेशन लेयर आहे आणि 2 समांतर कंडक्टर प्रत्येकाला स्वतंत्र इन्सुलेटेड संरक्षण कव्हर आहे. कोएक्सियल केबल दोन मोडमध्ये माहिती प्रसारित करते: बेसबँड मोड (समर्पित केबल बँडविड्थ) आणि ब्रॉडबँड मोड (केबल बँडविड्थ वेगळ्या श्रेणींमध्ये विभाजित आहे). केबल टीव्ही आणि अॅनालॉग टेलिव्हिजन नेटवर्क मोठ्या प्रमाणावर कोएक्सियल केबल्स वापरतात. Lightbox **फायदे:** - - - - **तोटे:** - **अर्ज:** - रेडिओ फ्रिक्वेन्सी सिग्नल कोएक्सियल वायरवर पाठवले जातात. हे केबल टेलिव्हिजन सिग्नल वितरण, डिजिटल ऑडिओ (S/PDIF), संगणक नेटवर्क कनेक्शन (जसे की इथरनेट) आणि रेडिओ ट्रान्समीटर आणि रिसीव्हर्सना त्यांच्या अँटेनाशी जोडणाऱ्या फीडलाइनसाठी वापरले जाऊ शकते. - केबल एकदिशात्मक किंवा द्विदिशात्मक असू शकते. WDM (वेव्हलेंथ डिव्हिजन मल्टीप्लेक्सर) युनिडायरेक्शनल आणि बायडायरेक्शनल मोड या दोन मोडला सपोर्ट करते.  **फायदे:** - - - - - **तोटे:** - - - **अर्ज:** - - - -