Οικονομικα Προοδος (PDF)

1.1. ΤΥΠΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ. Το κράτος\", τυπικά, προσδιορίζεται ως ένα σύνολο ανθρώπων, το οποίο Ο διαβει σε καθορισμένη εδαφική περιοχή κάτω από εννομη ταξη η οποία διαμορφώνεται από συγκεκριμένη εξουσία Από αυτόν τον τυπικό ορισμό, προκύπτει ότι τα συστατικά χαρακτηριστικά στοιχεία...

1.1. ΤΥΠΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ. Το κράτος\", τυπικά, προσδιορίζεται ως ένα σύνολο ανθρώπων, το οποίο Ο διαβει σε καθορισμένη εδαφική περιοχή κάτω από εννομη ταξη η οποία διαμορφώνεται από συγκεκριμένη εξουσία Από αυτόν τον τυπικό ορισμό, προκύπτει ότι τα συστατικά χαρακτηριστικά στοιχεία, που συγκροτούν το κράτος, βασικά, είναι : Το σύνολο ανθρώπων : Αυτό αναφέρεται στην έννοια του λαού, ο οποίος συμμετέχει στις κοινές δραστηριότητες, που αναπτύσσονται στον κοινό γεωγραφικό τόπο Με άλλα λόγια, λαός είναι σύνολο ανθρώπων, που συνδέονται μεταξύ τους με σχέσεις κοινής συμβίωσης Από το σύνολο αυτό, θα πρέπει να διαχωρίσουμε το σύνολο των ανθρώπων, που συγκροτούν το έθνος και στο οποίο περιλαμβάνονται τα άτομα που έχουν κοινούς υλικούς και πνευματικούς δεσμούς, όπως είναι η καταγωγή, η γλώσσα, η θρησκεία, η ιστορία, η παράδοση, η ταυτότητα συμφερόντων, καθώς και η πνευματική και πολιτιστική συγγένεια. Με άλλα λόγια, έθνος είναι σύνολο ανθρώπων, που συνδέονται μεταξύ τους με σχέσεις πολιτισμικής συγγένειας. Η ορισμένη εδαφική περιοχή : Αυτή αναφέρεται στην κοινή εδαφική περιοχή, στον κοινό γεωγραφικό τόπο, που καθορίζεται με ακρίβεια, από ειδικές συμφωνίες μεταξύ των κρατών Κάθε επιδρομή ξένων και εισβολή άλλου κράτους, θεωρείται. εξαιρετικά, σοβαρό γεγονός και αιτία πολέμου. Διαφωνίες, διεθνείς ανταγωνισμοί, εχθροπραξίες, πόλεμοι, συνδέονται, άμεσα, με την αμφισβήτηση των εδαφικών κυριαρχικών δικαιωμάτων ενός κράτους. Ειδικότερα, για την οικονομική θεωρία και πρακτική, η εδαφική περιοχή αποτελεί βασικό συντελεστή παραγωγής, πάνω στον οποίο συντελούνται Οι οικονομικές δραστηριότητες των ανθρώπων, που διαβιούν στο κράτος. Η άσκηση δημόσιας εξουσίας : Αυτή αναφέρεται στην εξουσία και δύναμη, που διαθέτουν τα θεσμοθετημένα κέντρα αποφάσεων του κράτους, για την εκτέλεση των ενεργειών τους και την επιτυχία των σκοπών τους. Υποστηρίζεται, γενικά, ότι η εξουσία και η δύναμη είναι χαρακτηριστικά ανθρωπινης φύσης, με εξωγενή η ενδογενή προέλευση. αναποσπαστα συνδεδεμένη με την κοινωνικη διαβίωση και τις συγκεκριμένες συνθήκες της, ιδιαίτερα, τις υλικές επίβλητο Η «εξουσία» εμφανίζεται σε όλες τις οργανωμένες κοινωνίες και ασκείται από καθορισμένα «οργανα» τα οποία αναλαμβάνουν τα καθήκοντα της διακυβέρνησης του κοινωνίας, μέσω του κράτους Όταν περιβληθεί την ισχύ κανόνα δικαίου, η «εξουσία» αποκτά και συγκεντρωτικό χαρακτήρα, υφισταμένη συνεχείς μετασχηματισμούς και μεταμορφώσεις, ανάλογα με τις ανακατατάξεις, που συντελούνται στο κοινωνικό σύνολο και, ιδιαίτερα, στον οικονομικό τομέα. Η έννομη τάξη : Αυτή αναφέρεται στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική και νομική τάξη, που, το κράτος, αναλαμβάνει να θεσμοθετήσει, διατηρήσει και προστατεύσει, προκειμένου να διασφαλίσει την αναγκαία κοινωνική τάξη και συνοχή. Στο πλαίσιο της έννομης τάξης, το κράτος «ορίζεται και θεσπίζονται Το κριτήρια οργάνωσης και λειτουργίας του, σύμφωνα με την αρχή των ατομικών δικαιωμάτων και της ελεύθερης οικονομικής δράσης των πολιτών. Έτσι, οι σχέσεις «διοικούντων» και «διοικούμενων» παύουν να στηρίζονται στην αυθαιρεσία και σκοπιμότητα, γενικά, της «εξουσίας» και διαμορφώνονται στη βάση κανόνων δικαίου, που συγκροτούν και συγκρατούν την κοινωνική τάξη πραγμάτων, κατά τρόπο ειρηνικό και εξισορροπημένο. Είναι, επομένως, η οργάνωση και προστασία του κοινωνικού συνόλου, η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής του, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής του, η μεγιστοποίηση της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας, η διατήρηση της ειρήνης, καθώς και η βελτίωση των σχέσεων με τις άλλες χώρες του κόσμου, βασικά, χαρακτηριστικά στοιχεία, προσδιορίζουν το ουσιαστικό περιεχόμενο του κράτους, καθώς δημόσιας εξουσίας του. 2.1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ. Η συζήτηση για το κρατος και το ρόλο του στην οικονομία, δεν είναι καινούργια και ούτε είναι ομόφωνη. Απέκτησε, δε, επικαιρότητα μετα τη οικονομική κρίση του 1929 και την εμφάνιση του Άγγλου οικονομολόγοι ο οποίος υπέδειξε και καθιέρωσε έμπρακτα, την παρέμβαση του κράτους στην οικονομία. O J. M. Keynes διέγνωσε ότι το σύστημα της οικονομίας της αγοράς έχει τη δυνατότητα να φτάσει σε κατάσταση ισορροπίας, όπου εξισώνονται η προσφορά και ζήτηση, χωρίς, ταυτόχρονα, η οικονομία να έχει προσεγγίσε το επίπεδο της πλήρους απασχόλησής της Δηλαδή, κατά τον J. Keynes, το υπάρχον οικονομικό σύστημα μπορεί να ισορροπεί, όχι μόνο υπό συνθήκες πλήρους απασχόλησής του, αλλά και υπό συνθήκες υποαπασχόλησης του, δηλαδή, με ταυτόχρονη ύπαρξη ανέργων και ανενεργού βιομηχανικού εξοπλισμού Η επαναστατική, για την εποχή του, σημασία της θεωρίας του ήταν ότι η «αγορά», μόνη της, δεν διαθέτει αυτορυθμιστικές ικανότητες, που να της επιτρέπουν την απρόσκοπτη ανάπτυξη και μεγέθυνση του συστήματος της οικονομίας της αγοράς. Το κύριο και βασικό, λοιπόν, μήνυμα ήταν ότι οι δαπάνες του οικονομικού κράτους και, ως εκ τούτου, η αναπότρεπτη παρέμβασή του στο οικονομικό σύστημα, μπορούν να αποτελέσουν ουσιαστική οικονομική πολιτική και συνεισφέρουν, αποτελεσματικά, στην περίπτωση του συστήματος της οικονομίας της αγοράς, που βρισκεται σε ύφεση και, το οποίο, δια αυτού του τρόπου, μπορεί να ανακάμψει και επιδιώξει να αναλάβει, ξανά, τη ζωτικότητα του Προηγουμένως, η αντίληψη για τη λειτουργία του οικονομικού συστήματος κυριαρχείτο από την αποψη του, επίσης. Άγγλου Adam Smith (1723-1790). θεμελιωτή της Οικονομικής Επιστήμης και του Οικονομικού φιλελευθερισμού, σύμφωνα με την οποία το σύστημα της οικονομίας της αγοράς δημιουργεί τη δική του φυσική ροπή προς την ανάπτυξη και εσωτερική οικονομική τάξη, υπό την προϋπόθεση του laissez faire δηλαδή. υπό τον όρο της σχετικής απουσίας του κράτους από την οικονομική δραστηριότητα των πολιτών. Την αντίληψη αυτή πολέμησε, έντονα, ο Karl Marx (1818-1883), ο θεωρητικός της αμφισβήτησης του κεφαλαιοκρατικού συστήματος και βασικός εκφραστής του επιστημονικού σοσιαλισμού, ο οποίος είχε τονίσει μια, ριζικά, αντίθετη άποψη, σύμφωνα με την οποία το κεφαλαιοκρατικό σύστημα βρίσκεται υπό συνεχή ένταση, λόγω των ταξικών αντιθέσεων του και, γι αυτό, η εξέλιξη του χαρακτηρίζεται από συνεχή κρίση και αστάθεια και συνεπώς, η παρέμβαση του κράτους καθίσταται, απόλυτα, αναγκαία Γι αυτό υποστήριξε, ο K. Marx, ότι το κράτος πρέπει να τεθεί, τελικά, υπό την ηγεσία της «εργατικής τάξης», προκειμένου να κατορθώσει να ολοκληρώσει, εποικοδομητικά, την ιστορική αποστολή του, που είναι η ωρίμανση του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, ώστε αυτό να περάσει στο μεταβατικό στάδιο του σοσιαλισμού και αργότερα, στην «ολοκληρωμένη» φάση του κομμουνισμού. Αργότερα, στο στάδιο της βιομηχανικής ανάπτυξης της οικονομίας, γύρω στη δεκαετία του 1870, διατυπώθηκε η νεοφιλελεύθερη άποψη, για την οικονομία, η οποία προσομοιάζει με εκείνη του οικονομικού φιλελευθερισμού των πρώτων κλασικών οικονομολόγων, αλλά είναι περισσότερο αφοριστική, ως προς το κρατος και τις δυνατότητα παρέμβασης του Ως ομάδα, η άποψη αυτή είναι γνωστή με το όνομα «μαρτζινο ιστές», για έστρεψε το επίκεντρο της οικονομικής έρευνας, από τη διαδικασία τ κοινωνικής μεγέθυνσης και της ταξικής σύγκρουσης, στη μελέτη το μεμονωμένων ατομικών συμπεριφορών. Έτσι, διακρίνουμε τέσσερις βασικές προσεγγίσεις, για την οικονομία και οποίες διατύπωσαν αντίστοιχες θεωρίες της, που είναι : η προσέγγιση του κλασικού οικονομικού φιλελευθερισμού. η προσέγγιση του K. Marx. η προσέγγιση του νεοκλασικού οικονομικού νεοφιλελευθερισμού. η προσέγγιση του J. M. Keynes. Εξ αυτών, μόνο η προσέγγιση του K. Marx αποτελεί την πραγματικα διαφορετική αποψη στην οικονομία και όχι μόνο, εφόσον οι τρεις άλλ προσεγγίσεις συνιστούν διαφοροποιημένες, μεταξύ τους, απόψεις, αλλ όλες τους αποδέχονται την ουσια της βασικής λογικής κεφαλαιοκρατικού συστήματος, όπως αυτή εκπροσωπείται από τη ιδιωτική πρωτοβουλία και την ελευθερία των συναλλαγών. Αλλά ποιος από αυτούς είχε, τελικά, δίκαιο ; το Σε πολύ μεγάλο βαθμό, το ερώτημα αυτό εξακολουθεί να προβληματίζει ακόμα και σήμερα και, επί πλέον, να αποτελεί, αυτό τούτο, το θεωρητικ αντικείμενο της Οικονομολογίας. Κάποτε, κάποιος νέος συγγραφέας παρατήρησε στον Τ. Σ. Έλιοτ ότι το φαινόταν, τελείως, άσκοπο να μελετούμε τους παλιούς στοχαστές, αφο σήμερα, γνωρίζουμε πολύ περισσότερα από εκείνους. «Ναι», απάντησε ο Έλιοτ, «εκείνοι είναι ότι ξέρουμε» Θα ήταν, ωστόσο, ορθότερο εάν επισημαίναμε ότι οι θεωρίες αυτέ αδυνατούν, πια, να εκφράσουν, απόλυτα, αντιπροσωπευτικά την εποχή μας και κύρια, τη διαφαινόμενη προοπτική της εξέλιξης της Καθότι ζούμε σε μια εποχή τεράστιων ταχυτήτων και παγκοσμιοποίησης. στην οποία μεγάλο μέρος της συμβατικής γνώσης του παρελθόντος έχει δοκιμαστεί και βρεθεί, αρκετά, ανεπαρκής. Π.χ., η οικονομική πολιτική της δασμολογικής προστασίας των εγχώριων προϊόντων ή του ελέγχου της διακίνησης του διεθνούς επενδυτικού κεφαλαίου, κτλ.. Γι αυτό, η αναζήτηση ενός νέου οράματος της Οικονομολογίας, που θα καθοδηγούσε στην επινόηση νεων «στοιχείων» της πραγματικότητας και θα πρότεινε νέους τρόπους προσέγγισης της, να ειναι, τελικά, το πιο πιεστικό οικονομολογικό καθήκον της εποχής μας. Π.χ., η αναζήτηση νέων όρων κοινωνικο-οικονομικής εξέλιξης και η διατύπωση σχετικής θεωρίας. 2.2. ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ. Γενικά, το κράτος παρεμβαίνει στην οικονομία έμμεσα και άμεσα 2.2.1. Η ΕΜΜΕΣΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ. Έμμεσα, το οικονομικό κράτος παρεμβαίνει, ρυθμιστικά, με τις διάφορες αποφάσεις, που παίρνει και οι οποίες είναι υποχρεωτικές για όλους τους πολιτες πάνω Που Είναι ο ρυθμιστικός οικονομικός ρόλος του κράτους, ο οποίος ασκείται στη δράση των δύο αυτοτελών οικονομικών μονάδων του οικονομικού συστήματος, δηλαδή, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Στο ρόλο αυτόν, το κράτος κατευθύνει, ελέγχει, συντονίζει, προτρέπει παρεμποδίζει κτλ, την παραγωγική, την καταναλωτική και, γενικά, τη συναλλακτική συμπεριφορά των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, ως φορέας της δημόσιας εξουσίας. Π.χ., το κράτος θεσπίζει την εργατική νομοθεσία,απαγορευει τον αθεμιτο ανταγωνισμο,ασκει ελεγχο επι των τιμων,εκδιδει αδειες λειτουργιας επιχειρησεων καθως και ασκησεως επαγγέλματος, επιβάλλει τους άμεσους και εμμεσους φόρους, καθορίζ ασφαλιστικές εισφορες εργοδοτών και εργαζομένων, αποφασίζει ωραριο εργασίας των καταστημάτων και των εργαζομένων, καθορίζει τ συνθήκες για την ασφάλεια και υγιεινή των εργαζομένων στον εργασία τους, επιβάλλει την υποχρεωτική ασφάλιση των εργαζομένων τους εργοδότες τους, χορηγεί άδειες κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, κτι Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, είναι φανερό ότι το κράτος δεν αυτόνομο οικονομικό ρόλο, διότι δεν ασχολείται, άμεσα, με τις βασ λειτουργίες του οικονομικού συστήματος, που είναι η «παραγωγή» «κατανάλωση», αλλά επεμβαίνει, έμμεσα, στην ελευθερία δράσης νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Αν και με την επέμβασή του αυτή κράτος επηρεάζει τόσο την «παραγωγή», όσο και την «κατανάλωση». Η άσκηση του ρυθμιστικού ρόλου του οικονομικού κράτους επιτυγχάνε με διάφορα «μέσα», τα οποία, τελικά, αποσκοπούν στη διασφάλιση δημόσιου και κοινωνικού συμφέροντος, καθώς και στη μεγιστοποίηση κοινωνικής ευημερίας. 2.2.2. Η ΑΜΕΣΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ. μορφή 1 Άμεσα, το οικονομικό κράτος παρεμβαίνει με τη επιχειρηματικής δραστηριότητας, η οποία εκδηλώνεται με την ίδρυση λειτουργία των δημοσιων επιχειρήσεων και οργανισμών. Είναι ο αυτόνομος οικονομικός ρόλος του κράτους, με τον οπο καθίσταται, αντίστοιχα, αυτόνομος μονάδα οικονομικής λειτουργίας Έτσι, το κράτος αποτελεί μια από τις βασικές οικονομικές μονάδες 1 οικονομικού συστήματος και δρα αυτοτελώς στην οικονομική παράγοντας και καταναλίσκοντας αγαθά και συναλλασσόμενο με τις δι άλλες οικονομικές μονάδες, που είναι οι επιχειρηματίες και τα νοικοκυρι Π.χ. το κράτος παράγει την ηλεκτρική ενέργεια με τη ΔΕΗ, παρέλ ύδρευση με την Ε.Υ.Δ.Α.Π., τις τηλεπικοινωνίες με τον Ο.Τ.Ε., ελέγχει αεροδρόμια με την Υ.Π.Α., προωθεί τις εξαγωγές, με τον Οργανισμό Προώθησης Εξαγωγών, υποστηρίζει την εγχώρια παραγωγή, π.χ., με τον Οργανισμό Βάμβακος, τη Δ.Ε.Θ., κτλ. ή προσφέρει υπηρεσίες δημόσιας εκπαίδευσης και υγείας ή χορηγεί διάφορα επιδόματα, υποτροφίες, κτλ, ή καταναλίσκει το ίδιο αγαθά και υπηρεσίες, για την υποστήριξη των δημοσίων υπηρεσιών, όπως, π.χ. είναι η αγορά γραφικής ύλης, η ενοικίαση ή κατασκευή κτιρίων, για τη στέγαση των υπηρεσιών του, κτλ.. 3.1. Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ. Στον ιδιωτικό τομέα, η παραγωγή και κατανομή των παραγωγικών πόρων, μεταξύ των διαφόρων κλάδων της οικονομίας, συντελείται με τη λειτουργία του μηχανισμού των τιμών. Σύμφωνα με αυτόν τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας, η παραγωγή των αγαθών και υπηρεσιών, που πραγματοποιείται στις διάφορες ιδιωτικές επιχειρήσεις, προσαρμόζεται, ποιοτικά και ποσοτικά, ανάλογα με την ενεργο ζήτηση, που εκδηλωνουν οι καταναλωτές και η οποία εκφράζει προτιμήσεις τους Για να λειτουργήσει, όμως, αυτός ο τρόπος συναλλαγών, απαιτείται διάθεση των αγαθών και υπηρεσιων να γίνεται μέσω μιας ορισμένης τιμ που είναι αναγκαία να πληρώσει ο καταναλωτής για να προμηθευθεί κάπο αγαθό ή μια υπηρεσία. Η τιμή αυτή καλύπτει το μέσο κόστος παραγω των αντιστοίχων αγαθών και υπηρεσιών, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται το κανονικό επιχειρηματικό κέρδος. Έτσι, τα διάφορα αγαθά και υπηρεσίες χρειάζεται να έχουν κάποια τιμή, να είναι δυνατό να πωληθούν, από τους παραγωγούς και αγοραστούν, α τους καταναλωτές. Οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών, συσχετιζόμενες μεταξύ του αποτελούν το μηχανισμό των τιμών, ο οποίος αποτελεί το «κανονιστι πλαίσιο», μέσα στο οποίο ενεργούν, με ελεύθερη βούληση, οι ιδιώτες. Κατά αυτόν τον τρόπο, ο μηχανισμός των τιμών των αγαθών καθίσταται πυξίδα, η οποία καθοδηγεί και συντονίζει τις οικονομικές αποφάσεις κα γενικότερα, την οικονομική δραστηριότητα των ιδιωτικών φορέων. Όμως, στην περίπτωση του δημόσιου τομέα και, ειδικότερα, της δημόσια οικονομίας, τα παραγόμενα δημόσια αγαθά και υπηρεσίες δεν διαθέτοι ούτε το στοιχείο της τιμής, ούτε εμπεριέχουν το στοιχείο του κερδους κα συνεπώς, ελλείπουν οι αναγκαίες προϋποθέσεις, για τη λειτουργία το μηχανισμού των τιμών. Απουσιάζει το στοιχείο της «τιμής», διότι τα περισσότερα από τα αγαθά που παράγονται στην κρατική παραγωγική διαδικασία παρέχονται συνήθως, δωρεάν. Όσα, δε, από αυτά παρέχονται με πληρωμή, η τιμή πώλησης τους είναι, κατά κανόνα, χαμηλότερη του μέσου συνολικοί κόστους παραγωγής τους. Επί πλέον, η τιμή των αγαθών αυτών καθορίζεται, εξουσιαστικά, από το κράτος και δεν αφήνεται να διαμορφωθεί, ελεύθερα, στην «αγορά», υπό την επίδραση των δυνάμεων της ελεύθερης προσφοράς και ζήτησης, που αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση, για να λειτουργήσει, απρόσκοπτα, ο μηχανισμός των τιμών. Αφού, όμως, οι διάφορες υπηρεσίες του κράτους παρέχονται δωρεάν η συνηθέστερα, κάτω του κόστους τους, ελλείπει και το στοιχείο του κέρδους και κατά συνέπεια, απουσιάζει και η δεύτερη προϋπόθεση λειτουργίας του μηχανισμού των τιμών Ως εκ τούτων, δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει ο μηχανισμός των τιμών στο δημόσιο τομέα και να αποτελέσει σύστημα λειτουργίας και διαχείρισης της δημόσιας οικονομίας Γι αυτό, επιβάλλεται η λειτουργία ενός υποκατάστατου μηχανισμού, ο οποίος είναι ο «πολιτικός μηχανισμός» λειτουργίας του δημόσιου τομέα και, ειδικότερα, της δημόσιας οικονομίας