Engelli Bireylere Yönelik Sosyal Hizmet PDF

Engelli Bireylere Yönelik Sosyal Hizmet Kavramlar   Engellilik (Disability): Bedensel, akli ve ruhsal yapıdaki bozulma ya da bozulmalar sonucu doğal yaşama yetilerinin kısıtlanması ya da bu yetilerden tamamen yoksun kalınması durumudur. Kavramlar   Bozukluk (Impairment): Anatomik (bedensel),...

Engelli Bireylere Yönelik Sosyal Hizmet Kavramlar   Engellilik (Disability): Bedensel, akli ve ruhsal yapıdaki bozulma ya da bozulmalar sonucu doğal yaşama yetilerinin kısıtlanması ya da bu yetilerden tamamen yoksun kalınması durumudur. Kavramlar   Bozukluk (Impairment): Anatomik (bedensel),fizyolojik (vücudumuzdaki doku ve organlarla ilgili olarak) ve mental (ussal, zihinsel) kayıp ya da anormalliktir. Organ düzeyindedir. Bozukluk olan bir kişide işlevsel kısıtlık varsa o zaman sakatlıktan söz edilir.  Engellilik (Handicapped): Engellilik bozukluk ve özürlülükten kaynaklanan sosyal dezavantajdır. (WHO,1980). Kavramlar   Yetersizlik: Psikolojik (ruhsal), fizyolojik, veya anatomik yapının işlev, işleyiş kaybı ya da normalden sapması durumudur.  Bedensel, dokusal ya da ruhsal yetilerimizin yeterli olarak işlememesi durumudur. Örneğin. Görme duyusunda kayıp  Özel gereksinimli birey: Özel gereksinimli birey, çeşitli nedenlerle bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından akranlarına göre beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren bireyi ifade eder. Bu genel tanım tüm özel gereksinimli bireyleri kapsamaktadır.  Özel gereksinimli bireyler, özür tür ve dereceleri bakımından birbirlerine göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle genel bir tanım yapmak doğru olmamaktadır. Kavramlar  Rehabilitasyon: Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle oluşan engeli; ❑ ortadan kaldırmak veya özürlülüğün etkilerini mümkün olan en az düzeye indirmek, ❑ engelliye yeniden fiziksel, zihinsel, psikolojik, ruhsal, sosyal, meslekî ve ekonomik yararlılık alanlarında başarabileceği en üst düzeyde yetenekler kazandırarak evinde, işinde ve sosyal yaşamında kendine ve topluma yeterli olabilmesi ve özürlünün toplum ile bütünleşmesi, ❑ ayrımcılığa karşı tüm tedbirlerin alınması amacıyla verilen koruyucu, tıbbî, meslekî, eğitsel ve psiko-sosyal hizmetler bütününüdür. (Engelliler Kanunu 5378, Md. 3/h). Kavramlar   Özel eğitim: Fiziksel, zihinsel, iletişimsel, sosyal ve duygusal gelişimlerindeki özellikler nedeniyle normal gelişimden farklılık gösteren ve normal eğitim/öğretimden yararlanmayan, kısmen yararlanan veya yararlandığı halde destek programları ile eğitimleri devam ettirilebilen bireyler için; özel yetiştirilmiş elemanlar tarafından ekip anlayışla sunulan özel yöntem ve araçlarla gerekirse özel mekanlarda her özel gereksinimli grup için farklı olarak geliştirilmiş özel programlarla verilen eğitimdir.  Kaynaştırma: Engelli çocukların normal yaşıtları ile daha yapıcı ve kazançlı ilişkiler kurmasını kolaylaştıran uygulamalardır. Engelli ve normal gelişim gösteren çocukların uygun eğitim programları ve düzenlemeleri içinde birleştirilmesidir, bir arada eğitilmeleridir. Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2021/2022   Engelli Hakların Gelişimi   İlk kez 1933 yılında BM Genel Kurulunda fırsat eşitliği ilkesi ele alınmış, sonrasında 1948 yılında yayınlamış olduğu İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin 25 md. Hakları güvence altına alınmıştır. Engellilik Nedenleri  Doğuştan özürlülük ve kalıtımsal (genetik) hastalıklar, Annenin sahip olduğu süreğen (kronik) hastalıklar, Gebelikte geçirilen bulaşıcı (enfeksiyon) hastalıkları, Annenin yaşı, Annenin hamilelik döneminde karşılaştığı sorunlar: Doktor kontrolünde kullanılmayan ilaçlar, tehlikeli kimyasal maddeler sonucu annenin zehirlenmesi, röntgen ışınlarına maruz kalma, annenin kötü ve yetersiz beslenmesi ve stres,  Doğum sırasında karşılaşılan sorunlar: Uzun süren doğum süreci sonucu bebeğin oksijensiz kalması, doğum sırasındaki yanlış uygulamalar, erken veya geç doğum,  Doğum sonrasında karşılaşılan sorunlar: Bebekte yüksek ateş ve havale görülmesi, kafa travmaları, kazalar, uzun süren sarılık, zehirlenmeler, bebeğin aşırı derecede antibiyotik veya diğer ilaçları alması,  Doğum sonrası dönemde özürlülük nedenleri: Yenidoğan döneminde rastlanılan metabolik sorunlar, psikososyal örselenmeler, iş kazaları ve meslek hastalıkları, ev kazaları, trafik kazaları, çevresel etmenler, yaşlılık, doğal afetler.      Engel Türleri  1. 2. 3. 4. 5. 6. Ortopedik Engelli Görme Engelli İşitme Engelli Dil ve Konuşma Engelli Zihinsel Engelli Süreğen Hastalık  Dünya genelinde yaklaşık 285 milyon insanın görme engelli olduğu varsayılıyor. Bu sayının 39 milyonu “kör”, 246 milyonu ise “az gören”dir. TÜRKİYE VE DÜNYA’DA SAYILARLA ENGELLİLER   OECD-AB ve Türkiye verilerine göre, dünya nüfusunun yaklaşık %15’i engelli bireylerden oluşuyor. Yani dünyada 1 milyar engelli var. Bu nedenle, dünyadaki “en büyük azınlık” olarak nitelendiriliyorlar.  2022 yılı itibarıyla Ulusal Engelli Veri Sisteminde kayıtlı ve hayatta olan engelli sayısı; 1.414.643’ü erkek, 1.097.307’si kadın olmak üzere 2.511.950’dir. Ağır engeli olan kişi sayısı 775.012’dir.  Ulusal Engelli Veri Sisteminde İkamet Adresi İline göre engelli nüfus oranlarının en fazla olduğu iller Tunceli, Bartın, Artvin, Ardahan, Bingöl ve Bitlis’dir. En fazla orana sahip olan Tunceli ilinin nüfusu 82.498 iken engelli nüfusu 7.742’dir.  İkamet Adresi İline göre engelli nüfus oranlarının en az olduğu iller İstanbul, Gaziantep, Ankara, Antalya ve Kütahya’dır. En az orana sahip İstanbul ilinin nüfusu yaklaşık 16 milyon iken engelli nüfusu 370.430’dur. * Ulusal Engelli Veri Sisteminde  TÜRKİYE VE DÜNYA’DA YOKSULLUK VE ENGELLİLER   AB’de engellilerin %29,9’u yoksulluk/sosyal dışlanmışlık riski altında, Türkiye’de bu oran %77,1  Birleşmiş Milletler Kalkınma Programına göre engellilerin %80’i gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor. İSTİHDAM   4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu Maddesi kapsamında; “İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli; kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli bireyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.” KAMU YARDIMLARI (2023)  ENGELLİ AYLIĞI:  % 40-69 engeli olanlara aylık 1.875 TL.  % 70 ve üzeri engeli olanlara da 2.811 TL. EVDE BAKIM AYLIĞI (Tem-Aralık):  Evde engelli ya da yaşlı yakınına bakanlara 5 bin 98 TL. YAŞLI AYLIĞI:  2.348 TL  YOKSULLUK VE SOSYAL DIŞLANMIŞLIK   AB’de 16 yaş üstü engellilerin %29.9’u yoksulluk ya da sosyal dışlanmışlık riski altında bulunmuş. Engelli olmayanların ise %21.4’ü için bu riskler söz konusu.  Bu alanda 2007 yılından bu yana Türkiye verisi bulunmuyor. 2007 yılında Türkiye’deki engellilerin yoksulluk ve sosyal dışlanmışlık riski %77.1. EĞİTİM   Avrupa Birliği ülkelerinde ilkokuldan sonra engelli bireylerin okulu bırakma oranı %25. Bu oran İsveç’te %11 iken, Türkiye’de %60.  25-64 yaş arası çeşitli eğitim programlarına (yaşam boyu öğretim) katılım oranı engelli olmayan bireyler için %9.8 ken bu oran engelli bireyler için %6.9. Türkiye’de ise bu oranlar sırasıyla %4.1 ile %1.7.  30-34 yaş arası engellilerin yüksek öğrenimi tamamlama oranı AB’de %22.1 iken bu oran Türkiye’de %6.8. ENGELLİ BİREYLER İÇİN SOSYAL HİZMET KURULUŞLARI Engellilerle İlgili Hizmet Modelleri ve Kuruluşlar  1. Bakım ve Rehabilitasyon Hizmeti Veren Kuruluşlar: Evde ya da yatılı ve gündüzlü 2. Sağlık Hizmeti Veren Kuruluşlar 3. Özel Eğitim Hizmeti Veren Kuruluşlar 4. Yerel Yönetimlerin Sağladığı Hizmetler 1. Bakım ve Rehabilitasyon Hizmeti Veren Kuruluşlar   Durumu gereği rehabilitasyondan yararlanamayan ya da rehabilitasyondan yararlandığı halde özel ilgi, destek ve korunmayı gerektirenlere verilen yatılı veya gündüzlü hizmetlerdir.  Bakım hizmetlerinin sunumunda kişinin biyolojik, fiziksel, psikolojik ve sosyal gereksinimleri de dikkate alınır.  Bakım hizmetlerinin standardizasyonu, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için Bakanlığın Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü koordinasyonunda çalışmalar yürütülür. 2. Sağlık Hizmeti Veren Kuruluşlar   Sağlık Bakanlığına bağlı birinci basamak sağlık kuruluşlarında (ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezleri, sağlık ocakları, sağlık evlerinde) doğum öncesi bakım, sağlıklı doğum, doğum sonu bakım, bebek ve çocuk izlemleri, bağışıklama, beslenme, aile planlaması hizmetleri sürekli yürütülmekte ve topluma bu hizmetlerle ilgili eğitim de verilmektedir.  Erken tanı ve koruyucu hizmetler: Yeni doğan, erken çocukluk ve çocukluğun her dönemi fiziksel, işitsel, duyusal, sosyal, ruhsal ve zihinsel gelişimlerinin izlenmesi, genetik geçişli ve özürlülüğe neden olabilecek hastalıkların erken teşhis edilmesinin sağlanması, özürlülüğün önlenmesi, var olan özrün şiddetinin olabilecek en düşük düzeye çekilmesi ve ilerlemesinin durdurulmasına ilişkin çalışmalar Sağlık Bakanlığınca planlanır ve yürütülür.  Engelliliğin önlenmesine ilişkin Bakanlığınca yürütülmektedir. genel çalışmalar Sağlık 3. Özel Eğitim Hizmeti Veren Kuruluşlar   1990’lı yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı, çalışmalarında özel eğitimle ilgili önemli gelişmeler sağlamıştır ve özel eğitime gereksinim duyan bireylerin yaygın eğitim olanaklarından daha fazla yararlanmalarını sağlayacak önemli kararlar almıştır.  1992 yılında 3797 sayılı Kanun ile Özel Eğitim ve Rehberlik Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Bu Genel Müdürlüğün kuruluşunun ardından özel eğitim çalışmaları hız kazanmıştır.  Özel gereksinimi olan bireyler için T.C. Anayasası başta olmak üzere günümüze kadar mevzuata ilişkin pek çok çalışma yapılmış ve özel gereksinimi olan bireyler için sağlık, tedavi, rehabilitasyon, eğitim, mesleki eğitim, istihdam, sosyal güvenlik ve toplumsal yaşama katılım gereksinimleri karşılanmaya çalışılmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünce engelli yurttaşlarımızın eğitimi için özel eğitim hizmet ve uygulamaları yürütülmektedir. Bu hizmetler aşağıda adları verilen kuruluşlar eliyle yapılmaktadır:  Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Araştırma Merkezleri Milli Eğitim Bakanlığı Hastane İlköğretim Okulları Milli Eğitim Bakanlığı Görme Engelliler İlköğretim Okulları Milli Eğitim Bakanlığı İşitme Engelliler İlköğretim Okulları Milli Eğitim Bakanlığı Ortopedik Engelliler İlköğretim Okulları Milli Eğitim Bakanlığı Zihinsel Engelliler İlköğretim Okulları Milli Eğitim Bakanlığı İşitme Engelliler Meslek Liseleri Milli Eğitim Bakanlığı Ortopedik Engelliler Meslek Liseleri Milli Eğitim Bakanlığı Zihinsel Engelliler Eğitim Uygulama Okulları ve İş Eğitim Merkezleri  Milli Eğitim Bakanlığı Zihinsel Engelliler Mesleki Eğitim Merkezleri  Milli Eğitim Bakanlığı Otistik Bireylere Eğitim Veren Kurumlar          4. Yerel Yönetimlerin Sağladığı Hizmetler   2005 yılında çıkarılmış olan 5393 sayılı Belediye Kanununa göre, engellilere yönelik hizmetleri yürütmek ve engelliler merkezini oluşturmak, dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılacak sosyal hizmet ve yardımları düzenlemek, engelliler için dernek ve vakıfları ile ortak hizmet projeleri geliştirmek gibi görevler belediyelere verilerek, tanımlanmıştır. Engellilerle İlgili Diğer Yardım ve Kuruluşlar   Toplum Temelli Bakım: Evde bakım, işyerinde bakım, okulda bakım, kamusal ve sosyal alanda bakım, bilinçlendirme, mimari ve çevresel düzenlemeler, sosyal kaynaştırma, rekreasyon evler ve sosyal kulüpler ve spor etkinlikleri..  Sivil Toplum Örgütleri  Uluslararası Kuruluşlar: WHO, UNESCO, UNDSPD, ILO vb.  Ulusal Kuruluşlar: Vakıflar, konfederasyonlar, engellilerle ilgili federasyonlar, dernekler, engelli spor kulüpleri vb.