Pengajian Kejuruteraan Mekanikal Tingkatan 4 2019 PDF

PENGAJIAN KEJURUTERAAN MEKANIKAL 2.5 m Tingkatan 4 1.5 m 5N  RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan...

PENGAJIAN KEJURUTERAAN MEKANIKAL 2.5 m Tingkatan 4 1.5 m 5N  RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia)  MATA PELAJARAN ELEKTIF TEKNIKAL PENGAJIAN KEJURUTERAAN MEKANIKAL Tingkatan 4 Penulis Ainamardia binti Nazarudin Md Nasser bin Samsudin Ir. Dr. Nuraini binti Abdul Aziz Editor Norazhar bin Razali Pereka Bentuk Muhamad Faizal bin Mokhtar Ilustrator Ahmad Zaem bin Akmar Multimedia Muhammad Husni bin Zakariah@Zakaria 2019 2016  No Siri Buku: 0157 PENGHARGAAN KPM2019 ISBN 978-967-2212-60-7 Penerbitan buku ini melibatkan kerjasama Cetakan Pertama 2019 banyak pihak. Sekalung penghargaan dan © Kementerian Pendidikan Malaysia terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat. Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, Jawatankuasa Penambahbaikan disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan Pruf Muka Surat, Bahagian Sumber dan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk Teknologi Pendidikan, atau cara, baik dengan elektronik, mekanik, Kementerian Pendidikan Malaysia. penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Pruf Muka Surat, Bahagian Sumber dan Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan Teknologi Pendidikan, tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Kementerian Pendidikan Malaysia. Jawatankuasa Penyemakan Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Sumber Malaysia oleh: dan Teknologi Pendidikan, Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W) Kementerian Pendidikan Malaysia. No. 18 & 20, Jalan Damai 2, Taman Desa Damai, Sungai Merab, Pegawai-pegawai Bahagian Sumber dan 43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. Teknologi Pendidikan dan Bahagian No. Telefon: 03-8925 8975 Pembangunan Kurikulum, No. Faksimile: 03-8925 8985 Kementerian Pendidikan Malaysia. Laman Web: www.arasmega.com Jawatankuasa Peningkatan Mutu, E-mel: [email protected] Aras Mega (M) Sdn. Bhd. Reka Letak dan Atur Huruf: Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO) Aras Mega (M) Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Minion Pro Semua pihak yang terlibat secara langsung Saiz Muka Taip Teks: 11 poin dan tidak langsung dalam usaha menjayakan penerbitan buku ini. Dicetak oleh: Mudah Urus Enterprise No. 143 Jalan KIP 8, Taman Perindustrian KIP, Bandar Sri Damansara, 52200 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-6273 4337 No. Faks: 03-6273 5337  KANDUNGAN Pendahuluan v Pengenalan Ikon vi Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal 2 1.1 Kerjaya Jurutera Mekanikal 4 MODUL 1.2 Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan dalam 20 1 Kejuruteraan Mekanikal 1.3 Teknologi Hijau dalam Kejuruteraan Mekanikal 39 Bahan Kejuruteraan 64 MODUL 2.1 Jenis dan Sifat Bahan Kejuruteraan 66 2 2.2 Proses Pengeluaran Besi dan Keluli 85 2.3 Rawatan Haba 95 iii  Asas Statik Kejuruteraan 112 3.1 Pengenalan Kepada Daya 114 MODUL 133 3.2 Momen 3 3.3 Geseran 139 3.4 Asas Kekuatan Bahan 150 Reka Bentuk Kejuruteraan 172 MODUL 4.1 Pengurusan Projek 174 4 4.2 Proses Reka Bentuk Penghasilan Produk Kejuruteraan 194 Lampiran 222 Glosari 227 Senarai Rujukan 230 Indeks 233 iv PENDAHULUAN Buku teks Pengajian Kejuruteraan Mekanikal Tingkatan 4 ini memfokuskan keseluruhan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP), Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) Pengajian Kejuruteraan Mekanikal (PKM). Kandungan dalam buku ini merangkumi Standard Kandungan (SK) dan Standard Pembelajaran (SP) yang disediakan oleh Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pendidikan Malaysia. Buku ini mengandungi empat modul. Dalam modul satu (Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal), murid diperkenalkan kepada definisi, kerjaya, etika, dan integriti kejuruteraan mekanikal. Dalam modul dua (Bahan Kejuruteraan), murid diajar tentang jenis, ciri, sifat, dan kegunaan pelbagai bahan termasuk bahan termaju dalam kejuruteraan mekanikal. Murid juga didedahkan dengan proses pengeluaran besi dan keluli serta jenis dan tujuan rawatan haba bagi keluli. Dalam modul tiga (Asas Statik Kejuruteraan), murid ditekankan mengenai penggunaan teori asas kejuruteraan mekanikal, iaitu daya, momen, geseran, dan asas kekuatan bahan untuk menyelesaikan masalah berkaitan kejuruteraan mekanikal. Dalam modul empat (Reka Bentuk Kejuruteraan), murid didedahkan kepada proses pembangunan suatu produk kejuruteraan mengikut kaedah pengurusan dan penghasilan projek yang sistematik. Halaman rangsangan diletakkan pada setiap modul secara double spread. Halaman ini mengandungi gambar foto yang dapat mencetuskan minat dan persediaan murid untuk belajar. Bagi membantu dan mengukuhkan kefahaman murid, buku ini ditulis dengan mempelbagaikan kaedah serta corak persembahan grafik seperti penggunaan foto, rajah, peta i-Think, carta, dan ilustrasi. Diharapkan semoga segala usaha murni daripada pelbagai pihak dalam penerbitan buku teks ini dapat membantu guru dan murid bagi menjayakan objektif KSSM PKM dan Falsafah Pendidikan Kebangsaan. v  PENGENALAN IKON Standard Pembelajaran Satu penetapan kriteria atau indikator kualiti KBAT pembelajaran dan pencapaian yang boleh diukur bagi setiap standard kandungan. Soalan yang mencungkil pemikiran murid untuk mengeluarkan idea kreatif dan inovatif dalam Sub Topik memberikan jawapan. Tajuk yang disesuaikan dengan kehendak standard pembelajaran. Aktiviti Aktiviti yang menguji Info kefahaman murid tentang kandungan yang telah dipelajari. Informasi dan fakta menarik tentang perkara yang relevan dengan topik perbincangan dalam teks. Bijak Kewangan Menerapkan elemen celik Tahukah Anda? kewangan dalam kalangan murid. Maklumat tambahan untuk meningkatkan ilmu dan pengetahuan Sila Imbas murid terhadap sesuatu topik. AR Code EMK Buku ini mengandungi AR Code Elemen merentas kurikulum. di halaman 87. Untuk mengimbas AR Code, anda perlu memuat turun aplikasi “Zappar”. Sila Imbas QR Code Maklumat dalam bentuk QR Code yang boleh diimbas melalui telefon pintar yang mempunyai aplikasi QR Reader. vi  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal PENGAJIAN KEJURUTERAAN MEKANIKAL Tingkatan 4 1  MODUL 1 1.0 PENGENALAN KEPADA KEJURUTERAAN MEKANIKAL Standard Kandungan: 1.1 Kerjaya Jurutera Mekanikal 1.2 Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan dalam Kejuruteraan Mekanikal 1.3 Teknologi Hijau dalam Kejuruteraan Mekanikal 2 3  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 1.1 Kerjaya Jurutera Mekanikal 1.1.1 Definisi Kejuruteraan Standard Pembelajaran Kejuruteraan ialah satu bentuk disiplin yang mengaplikasikan pengetahuan sains dan matematik dalam mereka bentuk produk, Menyatakan definisi kejuruteraan. proses, atau sistem. 1.1.2 Disiplin Kejuruteraan Standard Pembelajaran Bidang kejuruteraan merupakan satu kerjaya yang memerlukan Menjelaskan disiplin kepakaran yang tinggi dan mampu mempertingkatkan taraf dan kejuruteraan berikut dari segi kualiti kehidupan. Kerjaya sebagai jurutera berkembang dengan kerjaya dan sektor industri yang pesat dan mempunyai peluang yang cerah sama ada di dalam boleh diceburi: (i) Kejuruteraan Mekanikal mahupun di luar negara. Bidang kejuruteraan terbahagi kepada (ii) Kejuruteraan Elektrik dan beberapa disiplin seperti kejuruteraan mekanikal, elektrik dan Elektronik elektronik, awam, dan kimia. (iii) Kejuruteraan Awam (iv) Kejuruteraan Kimia (a) Kejuruteraan Mekanikal Kejuruteraan mekanikal merupakan bidang yang menerapkan pembelajaran secara praktikal dan teori tentang daya, kuasa, mesin, bahan, dan tenaga. Jurutera Mekanikal bertanggungjawab dalam mereka bentuk mekanikal, teknologi automotif, pemindahan haba, bahan pemprosesan pembuatan, kawalan automatik, keselamatan produk, dan kesan teknologi terhadap masyarakat. Jurutera Mekanikal perlu memastikan reka bentuk sesuatu alat dibuat dengan cekap, berkesan, dan ekonomik. Tahukah Anda? Jurutera mencari penyelesaian atau reka bentuk yang mengimbangi keperluan pembangunan alam bina di samping memelihara alam semula jadi. Jurutera mereka bentuk produk kejuruteraan, proses, dan sistem yang selamat, efektif, ekonomi, dan lestari. Foto 1.1 Mesin pemprosesan produk yang direka oleh Jurutera Mekanikal mampu menghasilkan produk dalam masa yang singkat dan lebih efektif 4  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal Peluang pekerjaan dalam bidang mekanikal adalah sangat luas. Terdapat banyak majikan yang terdiri daripada syarikat-syarikat kecil dan sederhana, organisasi multinasional, dan jabatan-jabatan kerajaan. Industri mekanikal menyediakan peluang pekerjaan dalam reka bentuk, pembangunan, pembuatan, pengurusan, pemasaran, penyelenggaraan, jualan, dan perkhidmatan teknikal. Foto 1.2 Penyelenggaraan yang dilakukan oleh Jurutera Mekanikal (b) Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik Secara umumnya, kejuruteraan elektronik lebih kepada komponen, manakala kejuruteraan elektrik pula merangkumi sistem seperti jaringan kuasa elektrik. Jurutera diperlukan bagi mengendalikan perancangan, reka bentuk, dan implementasi sistem elektrik dan elektronik. Jurutera Elektrik dan Elektronik mempunyai peluang kerjaya yang luas dalam agensi kerajaan atau sektor swasta. Perkembangan reka bentuk elektronik dan industri pembuatan di Malaysia dan Asia Tenggara membuka peluang pekerjaan kepada graduan dalam bidang ini. Jurutera Elektrik dan Elektronik diambil bekerja di dalam pelbagai industri seperti pengangkutan, telekomunikasi, makanan, pembekalan elektrik, pembuatan kimia, petroleum, dan banyak lagi. Foto 1.3 Kerjaya Jurutera Elektrik dan Elektronik 5  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 (c) Kejuruteraan Awam Bidang kejuruteraan awam merupakan bidang kejuruteraan yang merangkumi aspek-aspek pembinaan dan pembangunan, Info sama ada dalam pembuatan jalan, bangunan, sistem perparitan, pengawalan banjir serta trafik dan lain-lain. Jurutera Awam Gelaran Ir. ini diperoleh setelah jurutera menjalani beberapa perlu melawat ke tapak binaan untuk menjalankan tinjauan, ujian dan temuduga yang mendapatkan contoh batu-batan dan tanah untuk dianalisis dijalankan oleh BEM atau bagi memastikan sesuatu projek selamat dijalankan. Mereka juga IEM. Setelah lulus ujian atau terlibat dengan pengiraan kos dan memastikan projek tersebut temuduga tersebut, barulah selesai dalam jangka masa yang ditetapkan. mereka layak diberi gelaran Ir. Jurutera Awam bertanggungjawab di dalam perancangan, mereka bentuk, membina, dan menyelenggara kemudahan awam seperti bangunan, jalan raya, lapangan terbang, bekalan air, rawatan air sisa, tebatan banjir, pengairan, dan sebagainya. Foto 1.4 Jurutera awam dalam sektor pembinaan Graduan bidang kejuruteraan awam boleh membina kerjaya di dalam pelbagai industri yang berkaitan seperti pembinaan, perunding reka bentuk, pemaju serta agensi kerajaan seperti Jabatan Kerja Raya, pihak berkuasa tempatan, sektor pembuatan, pembangunan produk, penyelidikan, dan pendidikan. Jurutera Awam banyak terlibat dalam projek infrastruktur dan juga yang melibatkan dengan pembinaan. 6  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal (d) Kejuruteraan Kimia Jurutera Kimia menjalankan penyelidikan dan penyeliaan operasi loji-loji kimia dan kelengkapan untuk membuat kimia berat atau kimia halus mengikut spesifikasi. Jurutera Kimia bertanggungjawab menyelia pemasangan alat kelengkapan untuk pengeluaran berasaskan skala yang besar bagi tujuan komersial. Mereka juga akan mengkaji sifat-sifat kimia yang pelbagai atau barang-barang kimia seperti asid, rayon, pencelup-pencelup yang dicipta di makmal, dan mencipta proses-proses dan alat kelengkapan untuk membuatnya. Bidang kejuruteraan kimia menawarkan peluang pekerjaan dalam industri minyak dan gas, petrokimia, farmaseutikal, tenaga, makanan, dan alam sekitar. Antara agensi kerajaan yang menawarkan kerjaya kepada graduan dalam bidang ini adalah seperti Jabatan Alam Sekitar, Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (DOSH), dan institut penyelidikan. Foto 1.5 Kerjaya Jurutera Kimia Kejuruteraan Kejuruteraan Kejuruteraan Kejuruteraan Mekanikal Elektrik dan Elektronik Awam Kimia Jurutera mekanikal Jurutera penjanaan Jurutera awam Jurutera kimia Jurutera kuasa Jurutera awam petroleum dan gas penyelenggaraan Jurutera pengagihan pembinaan Jurutera kimia cat Jurutera loji Jurutera pusat jana bangunan dan varnis Jurutera jentera dan kuasa Jurutera awam lebuh Jurutera kimia baja perkakasan industri Jurutera raya dan jalan raya Jurutera Jurutera kuasa pencahayaan Jurutera awam kimia produk nuklear elektrik geoteknik farmaseutikal Jurutera pemanasan, Jurutera peralatan Jurutera awam Jurutera kimia pengudaraan, dan mekatronik pembinaan jambatan makanan penyamanan udara Jurutera awam (HVAC) pengairan Jurutera automotif Jurutera awam Jurutera aeronautik hidraulik Jurutera reka bentuk Jurutera awam kumbahan Rajah 1.1 Senarai kerjaya mengikut empat bidang kejuruteraan Aktiviti Layari laman web Lembaga Jurutera Malaysia untuk mendapatkan maklumat berkaitan jurutera dan jurutera teknologi bagi disiplin utama kejuruteraan, bidang kerjaya, latihan, dan akta berkaitan. Cetak maklumat tersebut dan bincangkannya dalam kelas. 7  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 1.1.3 Perbezaan Antara Kerjaya Jurutera dan Kerjaya Jurutera Teknologi Kerjaya jurutera dan jurutera teknologi mempunyai perbezaan Standard Pembelajaran dari segi bidang tugas kerjaya. Rajah 1.2 menunjukkan perbezaan dari segi proses penghasilan produk, skop pekerjaan, dan contoh Membezakan bidang kerjaya bidang kerjaya. seorang jurutera dengan jurutera teknologi. Jurutera Jurutera Teknologi Mengaplikasi pengetahuan Mengaplikasi pengetahuan sains dan matematik sains dan kejuruteraan serta bersama-sama penggunaan kaedah yang digabungkan hukum alam dan hasil bumi dengan kemahiran teknikal dalam mereka bentuk Analisis dalam menggunakan produk, proses pembuatan, dan Mereka produk, proses pembuatan, atau sistem yang mampu bentuk atau sistem yang dicipta oleh mempertingkatkan taraf dan jurutera. kualiti kehidupan. Memainkan peranan penting Menyediakan produk dalam bidang yang berkait kejuruteraan, proses dan dengan teknologi yang sistem yang selamat, efektif, Aplikasi menyokong sektor industri ekonomi, dan lestari. Teknologi seperti penyaman udara dan Mencari penyelesaian yang penyejukan, penerbangan, mengimbangi keperluan dan pengangkutan. pembangunan alam bina di samping memelihara alam semula jadi. Contoh kerjaya Contoh kerjaya Jurutera kejuruteraan dalam pelbagai Juruteknologi kejuruteraan dalam pelbagai bidang termasuk kejuruteraan mekanikal, sektor termasuk reka bentuk, pengujian dan awam, kimia, elektrik dan elektronik, atau pembangunan produk, kejuruteraan sistem, penyelidik dalam unit penyelidikan dan kejuruteraan lapangan, operasi teknikal, dan pembangunan (R&D) atau ahli akademik kawalan kualiti. di institusi pengajian tinggi. Rajah 1.2 Perbezaan antara jurutera dan jurutera teknologi (Sumber: Unit Hal Ehwal Awam dan Antarabangsa, 2011) Aktiviti Layari laman web dengan kata kunci “engineer” dan “engineering technologist” dan muat turun dapatan anda. Kemudian, berdasarkan dapatan tersebut, lakarkan carta alir perbezaan jurutera dan jurutera teknologi bermula daripada laluan pendidikan sehingga bidang tugas. 8  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal 1.1.4 Bidang Kejuruteraan Mekanikal yang Boleh Diterokai Bidang kejuruteraan mekanikal meliputi disiplin yang luas. Standard Pembelajaran Antara bidang kejuruteraan mekanikal yang boleh diterokai ialah: Menjelaskan dengan memberi contoh bidang kejuruteraan Kejuruteraan Pembuatan mekanikal yang boleh diterokai. Kejuruteraan pembuatan melibatkan proses pengeluaran dan pembuatan produk dalam industri. Kerjaya dalam bidang ini melibatkan perancangan serta penyelidikan untuk pembangunan peralatan dan cara penghasilan produk. Kejuruteraan Automotif Kejuruteraan automotif berkait terus dengan industri automobil yang merangkumi pembangunan kenderaan darat yang menggabungkan kejuruteraan, pembinaan, dan penyenggaraan. Kejuruteraan automotif melibatkan kerjaya dalam bidang penyelidikan, pembangunan, reka bentuk, dan penghasilan kenderaan bermotor. Kejuruteraan Bioperubatan Kejuruteraan bioperubatan berkaitan dengan bioteknologi, biologi, dan perubatan. Antara kegunaannya ialah teknologi kejuruteraan diaplikasi dalam mesin untuk mengesan dan menganalisis penyakit. Bidang ini mengkhususkan pengetahuan dan kepakaran dalam mengendali dan menyenggara peralatan perubatan yang menggunakan radiasi seperti X-ray. Kejuruteraan Aeronautik Kejuruteraan aeronautik ialah sebahagian daripada kejuruteraan aeroangkasa. Bidang ini tertumpu pada mekanik penerbangan dan reka bentuk pesawat. Kerjaya dalam bidang ini melibatkan penyelidikan dalam pembangunan industri aeronautik dan astronautik. Kejuruteraan Marin Kejuruteraan marin merangkumi pengetahuan dan amalan kejuruteraan yang berkaitan dengan bidang perkapalan. Bidang ini melibatkan penyelidikan, reka bentuk kapal, pembangunan, dan penyenggaraan sistem pengangkutan air untuk tujuan komersial dan juga ketenteraan. Kejuruteraan Loji Kejuruteraan loji melibatkan pengendalian operasi loji supaya berfungsi dengan baik dan selamat. Kerjaya dalam bidang ini melibatkan kemahiran mengendalikan turbin, dandang, enjin pembakaran dalam, dan sistem rawatan air. 9  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 Bidang Teknologi Bidang kejuruteraan mekanikal meliputi displin yang luas. Terdapat 12 bidang teknologi berkaitan dengan kejuruteraan mekanikal yang boleh diterokai serta telah diperakui dan diluluskan oleh MBOT iaitu: Teknologi Elektrik dan Elektronik Teknologi Elektrik dan Elektronik melibatkan proses, teknik, dan penggunaan sebarang kerja berkaitan elektrik dan elektronik. Teknologi Maklumat dan Pengkomputeran Teknologi Maklumat dan Pengkomputeran ialah satu kaedah menggunakan teknologi komputer yang melibatkan perkakasan dan perisian untuk menghasilkan maklumat atau hasil yang bermakna. Teknologi Bangunan dan Pembinaan Teknologi Bangunan dan Pembinaan melibatkan proses, kaedah, dan teknik yang digunakan dalam pembinaan bangunan dan kerja-kerja awam. Teknologi Pembuatan dan Perindustrian Teknologi Pembuatan dan Perindustrian melibatkan proses dan teknik menghasilkan komponen atau produk atau pemasangan komponen. Teknologi Pengangkutan dan Logistik Teknologi Pengangkutan dan Logistik merupakan kaedah dan teknik untuk membawa orang atau memindahkan barang dengan pelbagai jenis pengangkutan yang menggunakan darat, laut, dan udara. Teknologi Marin Teknologi Marin melibatkan proses dan teknik yang digunakan untuk mengkaji, memulihara, menjelajah, dan melindungi persekitaran laut. Teknologi Bahan Teknologi Bahan melibatkan kaedah atau teknik yang digunakan untuk memproses, mensintesis, dan menghasilkan bahan dalam bentuk khusus untuk aplikasi tertentu. 10  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal Teknologi Maritim Teknologi Maritim melibatkan teknik dan kaedah yang digunakan dalam pengendalian, penyelenggaraan, pembuatan, navigasi, dan kawalan sistem kapal dan kapal laut yang berkaitan termasuk teknologi dan teknik yang digunakan di pelabuhan, rig minyak, dan kemudahan laut lain. Teknologi Hijau Teknologi Hijau melibatkan proses dan teknik menerapkan pendekatan mesra alam dalam mana-mana aktiviti manusia. Teknologi Minyak dan Gas Teknologi Minyak dan Gas melibatkan teknologi, proses, dan teknik yang digunakan dan dilaksanakan dalam pengeluaran minyak dan gas. Teknologi Automotif Teknologi Automotif ialah aplikasi, kaedah, dan proses industri automotif yang melibatkan reka bentuk, pembangunan, pembuatan, pemasaran, penyelenggaraan, dan perkhidmatan selepas jualan. Teknologi Penerbangan dan Aeroangkasa Teknologi Penerbangan dan Aeroangkasa ialah aplikasi praktikal bagi reka bentuk aeronautik, pembangunan, pengeluaran, operasi, proses penyelenggaraan, dan penggunaan pesawat termasuk komponennya dan pelbagai sistem. Info Revolusi Industri 4.0 Sila Imbas Di dalam buku Revolusi Industri 4.0, pengarangnya, Klaus Schwab, yang merupakan pengarah Forum Ekonomi Dunia menyatakan bahawa Senarai teknologi dalam MBOT: Revolusi Industri 4.0 bermula dengan kewujudan superkomputer, robot, http://arasmega.com/qr-link/senarai- kenderaan terpandu, edisi genetika, dan teknologi neuroteknologi yang teknologi-dalam-mbot-2/ mampu mengoptimalkan fungsi otak seseorang. (Dicapai pada 12 September 2019) Aktiviti Adakan lawatan industri ke kilang atau bengkel untuk melihat perjalanan kejuruteraan mekanikal. Sediakan laporan hasil pemerhatian anda dan bentangkannya di dalam kelas. 11  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 1.1.5 Sektor Industri yang Terlibat Dalam Bidang Kejuruteraan Mekanikal di Malaysia Bidang kejuruteraan amat meluas dan melibatkan majoriti Standard Pembelajaran industri di Malaysia. Hampir kesemua industri menggunakan teknologi kejuruteraan untuk lebih maju ke hadapan dari semasa Membincangkan dengan ke semasa. Oleh itu, penglibatan dalam bidang ini dapat menjamin memberi contoh sektor perkembangan kerjaya pada masa hadapan. industri yang terlibat dengan bidang kejuruteraan mekanikal di Malaysia. Industri minyak dan gas Sektor Industri Industri pembuatan Industri pertanian Industri pengangkutan Industri perubatan Rajah 1.3 Sektor industri yang terlibat dalam bidang kejuruteraan mekanikal di Malaysia 12  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal (a) Industri Minyak dan Gas Industri minyak dan gas dikenali sebagai industri petroleum yang menjalankan proses penjelajahan, pengekstrakan, penapisan, pengangkutan global, dan pemasaran produk petroleum. Produk utama industri ini ialah bahan bakar minyak dan petrol. Petroleum (minyak) juga merupakan bahan mentah untuk menghasilkan produk kimia, termasuk farmaseutikal, pelarut, baja, racun perosak, wangian sintetik, dan plastik. Jurutera petroleum terlibat dalam proses penggerudian untuk mengangkut naik minyak dan gas ke permukaan, menganggarkan nilai, dan mengekstrak dengan kos paling jimat. Info Industri minyak, gas dan tenaga (OGE) menyumbang kira-kira 20 peratus kepada KDNK Malaysia dan telah dikenal pasti sebagai sektor yang akan diberikan penekanan utama pada masa akan datang. (Lembaga Pembangunan Pelaburan Malaysia (MIDA), 2018) Foto 1.6 Jurutera petroleum bertugas di pelantar minyak (b) Industri Pertanian Industri pertanian merupakan salah satu industri yang terbesar di Malaysia. Penduduk Malaysia yang bekerja dalam bidang ini melibatkan ladang, sawah, hutan, dan lain-lain lagi. Selain daripada menjadi sumber makanan, industri pertanian juga terlibat dalam penghasilan baja. Jurutera pertanian berperanan menyelesaikan masalah pertanian mengenai bekalan kuasa, kecekapan jentera, penggunaan struktur, kemudahan air untuk aktiviti pertanian, isu penyimpanan, dan pemprosesan produk pertanian. Info Persatuan Jurutera Pertanian Malaysia (MSAE) yang ditubuhkan pada tahun 1982 adalah organisasi profesional teknikal yang bergiat aktif dalam aspek kejuruteraan dan teknologi membabitkan industri pengeluaran pertanian, makanan serta sumber bahan biologi berkaitan. Foto 1.7 Dron penyembur racun perosak tanaman 13  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 (c) Industri Perubatan Industri ini bertanggungjawab dalam mengendalikan berkenaan diagnosis, rawatan dan pencegahan penyakit untuk manusia, haiwan, dan juga tumbuh-tumbuhan. Jurutera perubatan atau jurutera bioperubatan mereka bentuk dan menyenggarakan mesin- mesin yang digunakan dalam industri ini. Selain itu, jurutera bioperubatan juga perlu melakukan penyelidikan dan pembangunan dalam bioinformatik, pengimejan perubatan, pemprosesan imej, pemprosesan isyarat fisiologi, biomekanik, biobahan, biokejuruteraan, analisis sistem, pemodelan 3D, dan lain-lain lagi. Foto 1.8 menunjukkan penggunaan robot atau sistem komputer dalam bidang industri perubatan melibatkan kemahiran kejuruteraan mekanikal. Tahukah Anda? Pembedahan robotik biasanya meminimumkan kehilangan darah, mengurangkan masa pemulihan pasca pembedahan dan ia membolehkan ketepatan dalam melaksanakan prosedur, sekali gus menyelamatkan tisu sihat daripada kerosakan. Foto 1.8 Pembedahan robotik (d) Industri Pengangkutan Industri pengangkutan berperanan memastikan pergerakan manusia dan bahan-bahan daripada satu tempat ke tempat yang lain lebih lancar dan selamat melalui tiga medium utama iaitu darat, laut, dan udara. Jurutera bertanggungjawab dalam mereka bentuk, membangunkan dan menyelenggara sistem dan alat-alat pengangkutan yang terdapat di Malaysia seperti kenderaan bermotor, kereta api berkelajuan tinggi, feri, dan pesawat. Antara teknologi yang sering digunakan dalam industri ini ialah perisian simulasi menggunakan komputer. Foto 1.9 Contoh jenis pengangkutan darat, laut, dan udara 14  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal Info Perisian simulasi telah memberikan perubahan kepada industri dalam pelbagai peringkat. Simulasi menggunakan komputer dapat memberikan gambaran yang jelas tentang tindak balas komponen yang diuji semasa mereka bentuk dari segi kekuatan, kestabilan, ketahanan, dan kesan dinamik. Foto 1.10 Perisian simulasi menggunakan komputer (e) Industri Pembuatan Industri pembuatan melibatkan proses penukaran bahan mentah menjadi barang siap atau separa siap seperti barangan elektrik dan elektronik serta automatif. Pada masa kini, industri pembuatan telah menggunakan teknologi terkini seperti robot dan cetakan 3D yang lebih mudah diselenggara dan sesuai digunakan dalam Revolusi Industri 4.0. Jurutera pembuatan bertanggungjawab dalam mereka bentuk dan membangunkan sistem teknologi ini serta memastikan sistem ini diselenggara dengan baik. Foto 1.11 Pencetak 3D Foto 1.12 Robot pembuatan produk 15  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 1.1.6 Fungsi Badan Profesional dalam Bidang Standard Pembelajaran Kejuruteraan di Malaysia Menerangkan fungsi badan Badan Profesional ialah suatu institusi atau jabatan yang profesional dalam bidang bertanggungjawab dalam mengawal selia jawatan jurutera. Di kejuruteraan di Malaysia. Malaysia, terdapat beberapa badan profesional dalam bidang kejuruteraan iaitu Lembaga Jurutera Malaysia (Board of Engineers Malaysia), Jabatan Akreditasi Kejuruteraan (Engineering Accreditation Council, Malaysia), dan Institusi Jurutera Malaysia (The Institution of Engineers, Malaysia). (a) Lembaga Jurutera Malaysia (Board of Engineers Malaysia) Lembaga Jurutera Malaysia (LJM) ialah sebuah badan berkanun di bawah Kementerian Kerja Raya Malaysia yang bertanggungjawab menguatkuasa Akta Pendaftaran Jurutera 1967. Fungsi utamanya ialah mendaftar para jurutera dan syarikat perunding kejuruteraan bagi menentukan dan mengawal tatakelakuan serta etika profesion kejuruteraan. Sila Imbas Lembaga Jurutera Malaysia (Board of Engineers Malaysia, BEM) http://arasmega.com/qr-link/lembaga-jurutera- malaysia/ (b) Majlis Akreditasi Kejuruteraan (Engineering Accreditation Council, Malaysia, EAC) Majlis Akreditasi Kejuruteraan bertanggungjawab membina polisi dan melaksanakan penilaian untuk kelulusan dan akreditasi. Antara tanggungjawab EAC yang lain ialah: Melaksanakan dan mengekalkan program kejuruteraan berakreditasi. Memantau pembangunan dan operasi akreditasi serta pengiktirafan bersama program yang melibatkan negara-negara lain. Memastikan ahli LJM sentiasa dimaklumkan dan mengaplikasikan cadangan mereka mengenai aktiviti-aktiviti EAC. Memberi khidmat nasihat terhadap LJM tentang perkara yang melibatkan aktiviti kejuruteraan yang perlu disampaikan kepada orang awam. Sila Imbas Jabatan Akreditasi Kejuruteraan, (Engineering Accreditation Council, Malaysia, EAC) http://arasmega.com/qr-link/jabatan-akreditasi- kejuruteraan/ 16  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal (c) Institusi Jurutera Malaysia (The Institution of Engineers, Malaysia, IEM) IEM ialah sebuah badan profesional yang mempromosikan dan membangunkan sains dan profesion kejuruteraan dalam mana-mana atau segala disiplin yang berkaitan untuk memudahkan pertukaran maklumat dan idea yang berkenaan dengan bidang kejuruteraan. Sila Imbas Institusi Jurutera (The Institution of Engineers Malaysia, IEM) http://arasmega.com/qr-link/institusi-jurutera/ (d) Lembaga Teknologis Malaysia (Malaysia Board of Technologists , MBOT) Lembaga Teknologis Malaysia ialah sebuah badan profesional untuk mendaftar dan mengiktiraf teknologis dan juruteknik bertauliah sebagai profesion yang selaras dengan saranan Rancangan Malaysia Kesepuluh (RMK10). MBOT ditubuhkan atas kerjasama Kementerian Tenaga, Sains, Teknologi, Alam Sekitar & Perubahan Iklim dengan beberapa kementerian seperti Kementerian Pendidikan, Kementerian Sumber Manusia, Kementerian Pembangunan Luar Bandar, Kementerian Kerja Raya, dan pelbagai kementerian lain bagi menghasilkan modal insan yang berbakat dan berpengetahuan dalam bidang sains, teknologi, dan inovasi. Sila Imbas Lembaga Teknologis Malaysia (Malaysia Board of Technologists, MBOT) http://arasmega.com/qr-link/lembaga- teknologis-malaysia/ Info Aktiviti Individu yang berdaftar dan telah diluluskan oleh MBOT akan menerima pengiktirafan dengan Bincangkan laluan pendidikan di universiti- menggunakan gelaran singkatan Ts. atau Tc. universiti yang menawarkan kursus MBOT telah membuka pendaftaran kepada empat kejuruteraan mekanikal. Cetak maklumat kategori iaitu: tersebut dan bincangkannya di dalam kelas. Teknologis Berijazah Dengan bantuan guru, jemput golongan profesional dalam bidang kejuruteraan Teknologis Profesional mekanikal seperti jurutera untuk memberi Juruteknik Berkelayakan ceramah kerjaya. Juruteknik Bertauliah 17  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 1.1.7 Nilai dan Etika Profesionalisme Jurutera Standard Pembelajaran Mekanikal Membincangkan nilai dan Etika profesional dalam kalangan jurutera mekanikal adalah amat etika profesionalisme seorang jurutera mekanikal. penting bagi menjamin keselamatan dan kesejahteraan masyarakat, harta benda, dan alam sekitar. Antara nilai profesionalisme dan etika kerja yang perlu diamalkan ialah: NILAI PROFESIONALISME Bertanggungjawab dan Akauntabiliti Info Bersikap bertanggungjawab terhadap perkhidmatan yang diberikan dan produk yang dihasilkan. Kebanyakan institusi pendidikan kejuruteraan mempunyai subjek khas yang Berhemah membincangkan tentang etika. Ia amat penting untuk Budi pekerti yang mulia dan berkemampuan dalam mahasiswa kejuruteraan melaksanakan tugas secara bijaksana. untuk mengkaji etika kejuruteraan supaya lebih bersedia menghadapi dunia Berwibawa kerjaya kelak. Adil dan saksama dalam membuat keputusan. Sentiasa bersikap objektif, di mana keputusan yang dibuat perlu bebas daripada kepentingan peribadi, prejudis, dan pilih kasih. Aktiviti Integriti Jalankan sesi perbincangan berkumpulan tentang kes Membudayakan integriti dengan menerapkan nilai-nilai kemalangan yang berlaku murni dan beretika sebagai amalan hidup seharian. di bengkel. Foto 1.13 Amalan nilai profesionalisme menjamin keselamatan dan kesejahteraan murid dan tenaga pengajar 18  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal ETIKA KERJA Profesionalisme Mempunyai ilmu pengetahuan yang tinggi, kemahiran yang mencukupi, dan berintegriti bagi menjalankan tugas serta tanggungjawab. Kecemerlangan Usaha yang dilakukan perlu melebihi tahap yang ditetapkan bagi meningkatkan kecemerlangan. Bertindak sebagai satu pasukan Setiap jurutera perlu bekerjasama dengan semangat berpasukan bagi mencapai hasil yang ditetapkan. Mewujudkan suasana pembelajaran sepanjang hayat Perlu sentiasa berusaha untuk meningkatkan kemahiran dan pengetahuan bagi kemajuan kerjaya. Tahukah Anda? Kod Tatalaku Profesional di dalam kejuruteraan Kod kelakuan dan kod etika mengikut Lembaga Jurutera Malaysia ialah: adalah dua dokumen yang berbeza. Kod etika mengatur 1. Seorang Jurutera Berdaftar mestilah pada setiap bagaimana keputusan dibuat, masa memberi keutamaan terhadap keselamatan, sementara kod tatalaku kesihatan, dan kebajikan kepada orang awam. mengatur bagaimana 2. Seorang Jurutera Berdaftar mestilah mengambil profesional bertindak. (Sumber: Kod Etika dan Kod satu-satu tugasan hanya jika beliau sememangnya Kelakuan, Jabatan Pengangkutan layak berdasarkan pendidikan dan pengalaman Jalan). di dalam bidang spesifik yang beliau ceburi. 3. Seorang Jurutera Berdaftar mestilah mengeluarkan kenyataan awam hanya secara objektif dan perilaku yang jujur. 4. Seorang Jurutera Berdaftar mestilah bertindak sebagai orang yang dipercayai ataupun pemegang Nilai dan etika amanah kepada majikan ataupun pelanggan. profesionalisme, berkait 5. Seorang Jurutera Berdaftar mestilah bertindak rapat dengan kesejahteraan dengan jujur, bertanggungjawab, beretika, alam sekitar. Nyatakan dan mengikut lunas undang-undang demi pendapat anda dan berikan contoh situasi berkaitan. memartabatkan kemuliaan, reputasi, dan kebolehgunaan profesion. 19  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 1.2 Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Dalam Kejuruteraan Mekanikal Amalan keselamatan dan kesihatan di bengkel amat penting Standard Pembelajaran untuk mengelakkan daripada berlaku kemalangan. Kemalangan di bengkel boleh berpunca daripada alatan, persekitaran tempat Menerangkan amalan kerja, atau kecuaian pengguna. Menurut Akta Keselamatan dan keselamatan dan kesihatan Kesihatan Pekerjaan 1994 (Akta 514) yang dikeluarkan Jabatan pekerjaan yang perlu dipatuhi Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia, JKKP, (Department semasa berada di dalam bengkel kejuruteraan: of Occupational Safety and Health, DOSH) kemalangan yang (i) Kelengkapan pelindung berlaku boleh menyebabkan: diri (Personal Protective Equipment (PPE)) (ii) Prosedur operasi standard (Standard Operational Procedure (SOP)) (iii) Peraturan keselamatan Kecederaan tidak maut (iv) Papan tanda keselamatan Kecederaan maut seperti kecederaan serius dan kecacatan Kerosakan harta benda Kerugian Rajah 1.4 Jenis-jenis kemalangan mengikut Akta 514 Sila Imbas Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 (Akta 514): Tahukah Anda? http://arasmega.com/qr-link/akta-keselamatan-dan-kesihatan- pekerjaan-1994-akta-514/ (Dicapai pada 5 September 2019) Majlis Sambutan Hari Sedunia bagi Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan disambut Sila Imbas pada 28 April di seluruh Akta Kilang dan Jentera 1967 (Disemak-1974) Akta 139: dunia bermula pada tahun http://arasmega.com/qr-link/akta-kilang-dan-jentera-1967- 2003 oleh Pertubuhan Buruh disemak-1974-akta-139/ Antarabangsa (ILO). (Dicapai pada 5 September 2019) 20  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal (a) Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia, JKKP (Department of Occupational Safety and Health, DOSH) Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia (JKKP) merupakan sebuah jabatan di bawah Kementerian Sumber Manusia yang berperanan untuk memastikan keselamatan, kesihatan, dan kebajikan orang yang sedang bekerja serta melindungi orang lain daripada bahaya dari segi keselamatan dan kesihatan yang berpunca daripada aktiviti pekerjaan pelbagai sektor. Antara tanggungjawab JKKP ialah: 1 Menjalankan kajian, menyelidik, membangunkan, dan menganalisis secara teknikal untuk isu-isu keselamatan dan kesihatan pekerjaan yang wujud di tempat kerja. 2 Menguatkuasakan undang-undang keselamatan dan kesihatan pekerja. 3 Menjalankan program-program dan kempen galakan untuk memupuk kesedaran dan mempromosikan kepada majikan, pekerja, dan orang awam tentang keselamatan dan kesihatan pekerjaan. 4 Memberi khidmat nasihat dan maklumat kepada agensi-agensi kerajaan dan swasta tentang aspek-aspek pengurusan dan teknikal mengenai keselamatan dan kesihatan pekerjaan. Rajah 1.5 Tanggungjawab Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia (JKKP) Sila Imbas Untuk maklumat lanjut mengenai Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia (JKKP), layari laman web: http://arasmega.com/qr-link/jabatan-keselamatan-dan-kesihatan-pekerjaan-malaysia-jkkp/ (Dicapai pada 5 September 2019) 21  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 (b) Institut Kebangsaan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Negara, (IKKKPN) (National Institute of Occupational Safety and Health, NIOSH) NIOSH ditubuhkan di bawah Kementerian Sumber Manusia pada tahun 1992 sebagai kumpulan daripada pelbagai pihak bagi menjaga keselamatan dan kesihatan pekerja di tempat kerja. Jabatan ini berfungsi dalam menyediakan latihan dan khidmat perundingan, menyebarkan maklumat, dan menjalankan penyelidikan dalam bidang keselamatan dan kesihatan pekerja. Antara tanggungjawab NIOSH yang lain ialah: Meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan pekerja melalui pembangunan kurikulum dan program latihan. Membantu pelbagai industri dalam menyelesaikan masalah yang berkaitan dengan keselamatan dan kesihatan pekerja. Menyediakan maklumat terkini mengenai NIOSH keselamatan dan kesihatan pekerja di Malaysia dan luar negara. Menyelidik secara jangka pendek dan jangka panjang mengenai program keselamatan dan kesihatan yang akan membawa manfaat kepada pekerja. Menjadi pusat rujukan dalam bidang keselamatan dan kesihatan pekerja. Rajah 1.6 Tanggungjawab National Institute of Occupational Safety and Health (NIOSH) Aktiviti Sila Imbas Bahagikan murid kepada kumpulan A dan kumpulan Untuk maklumat lanjut mengenai National B. Kumpulan A menyenaraikan fungsi Department of Institute of Safety and Health (NIOSH), layari Occupational, Safety and Health (DOSH), manakala laman web: kumpulan B menyenaraikan fungsi National Institute http://arasmega.com/qr-link/national-institute- of Safety and Health (NIOSH). Kemudian, bentangkan of-safety-and-health-niosh/ dapatan kumpulan masing-masing. (Dicapai pada 5 September 2019) 22  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal 1.2.1 Amalan Keselamatan dan Kesihatan di Dalam Bengkel Kejuruteraan Kelengkapan Asas Perlindungan Diri (Personal Protective Equipment, PPE) Kelengkapan Pelindung Diri merupakan kelengkapan yang digunakan oleh seseorang yang bekerja di bengkel. Kelengkapan tersebut mampu melindungi daripada risiko keselamatan atau kesihatan di samping mengurangkan kesan atau risiko kemalangan. Kesesuaian PPE bergantung kepada fisiologi penggunanya. Oleh itu, pemilihan PPE yang sesuai merupakan faktor penting bagi memastikan keberkesanan dalam penggunaannya. Menurut Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia, JKKP (Department of Occupational, Safety and Health, DOSH), terdapat tujuh jenis PPE yang perlu dipraktikkan di setiap bengkel kejuruteraan. Jadual 1.1 Kelengkapan asas pelindung diri yang penting di dalam makmal Kelengkapan Pelindung Diri Penerangan Topi keselamatan Digunakan ketika mengendali peralatan elektrik, bahaya benda tajam, objek jatuh, objek keras, dan sebagainya. Pelindung mata atau gogal Digunakan ketika mengendali bahan kimia yang mengakis, merengsa, atau alahan kepada bahagian muka terutamanya mata. Topeng muka Digunakan untuk pekerja yang terdedah kepada habuk dan cecair berbahaya bagi mengelakkan mereka terhidu bahan-bahan tersebut. Pelindung telinga Digunakan untuk mengelakkan kerosakan pendengaran akibat penggunaan alatan atau melakukan pekerjaan yang menghasilkan tahap kebisingan yang tinggi. 23  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 sambungan Jadual 1.1 Kelengkapan Pelindung Diri Penerangan Pelindung muka Digunakan untuk melindungi bahagian muka daripada sebarang kecederaan sewaktu menjalankan kerja-kerja berisiko tinggi. Topeng gas Digunakan untuk melindungi sistem pernafasan daripada bahan meruap atau pelarut organik, bahan berdebu kering, atau persekitaran berhabuk. Sarung tangan Digunakan ketika mengendali bahan suhu lampau serta bahan elektrik dan radioaktif. Sut keselamatan Digunakan apabila pengguna menjalankan kerja yang melibatkan risiko seperti: Mengendalikan bahan kimia atau tumpahan bahan kimia. Mengendalikan bahan biologi dalam skala besar atau menangani pelepasan bahan biologi. Kasut keselamatan Digunakan apabila pengguna menjalankan kerja yang mempunyai risiko seperti: Terpijak atau tertusuk benda tajam dan objek yang terjatuh mengenai kaki. Tumpahan bahan kimia. Kawasan yang licin. 24  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal Cara Pemakaian Kelengkapan Asas Perlindungan Diri (Personal Protective Equipment, PPE) Pelindung mata Topi keselamatan atau gogal Topeng muka Pelindung telinga Sarung tangan Kasut keselamatan Rajah 1.7 Cara pemakaian kelengkapan asas perlindungan diri 25  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 Prosedur Operasi Standard (Standard Operational Procedure, SOP) Prosedur Operasi Standard ialah dokumen arahan kerja yang mengandungi langkah menjalankan pekerjaan atau menggunakan peralatan dengan betul dan selamat. Dokumen ini amat penting bagi memastikan keseragaman dalam menjalankan sesuatu pekerjaan tertentu dengan berpandukan matlamat yang ingin dicapai. Setiap Prosedur Operasi Standard perlu mempunyai carta alir prosedur yang mengandungi aliran kerja, tanggungjawab, proses kerja atau tindakan, dan rekod. Rajah 1.8 menunjukkan contoh Prosedur Operasi Standard yang digunakan di Bengkel Kejuruteraan Mekanikal. Rajah 1.9 menunjukkan SOP mesin gerudi manakala Rajah 1.10 menunjukkan SOP cara kerja mengangkat dengan selamat. Carta Alir Prosedur Pengendalian dan Penilaian Bengkel Tanggungjawab Aliran Kerja Proses Kerja/Tindakan Rekod Mula Dapatkan jadual waktu dan pamerkan. Kenal pasti aktiviti amali Jadual waktu dan silibus. SM/SB mengikut silibus yang terkini. Sediakan peralatan atau spesimen Contoh penyediaan yang akan digunakan untuk sesi spesimen contohnya amali bengkel. lukisan. Murid memuat turun lab sheet Panduan uji kaji kursus. daripada I-Learn. SA Berikan taklimat ringkas mengenai uji kaji dan taklimat keselamatan ketika berada di bengkel. Menyelia murid semasa uji kaji atau SA/SM/SB kelas dijalankan. Pastikan murid menyerahkan laporan uji kaji mengikut masa yang telah ditetapkan oleh SA. SA Terima produk akhir atau laporan Laporan uji kaji. uji kaji daripada murid. Tamat SM = Staf Makmal SB = Staf Bengkel SA = Staf Akademik Rajah 1.8 Carta alir prosedur pengendalian dan penilaian bengkel 26  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal STANDARD OPERATING PROCEDURE (S.O.P) NAMA PERALATAN : MESIN GERUDI LOKASI : BENGKEL KEJURUTERAAN MEKANIKAL NO SIRI DAFTAR : KPM/JPNMEL/MEA0072/MPET/H/04/1 TATACARA KERJA SEBELUM MENGGUNAKAN MESIN GERUDI 1. Periksa keadaan fizikal mesin gerudi. Jika ada kerosakan, jangan gunakan mesin dan laporkan. 2. Periksa sambungan elektrik berkeadaan baik dan wayar tidak mengalami kecacatan. SEMASA MENGGUNAKAN MESIN GERUDI 1. Pastikan benda kerja diapit menggunakan ragum gerudi. 2. Pastikan kedudukan mata gerudi bersesuaian dengan kedudukan benda kerja. 3. Laras kedudukan benda kerja dan ketatkan pengunci meja gerudi. 4. Ketatkan mata gerudi pada cuk/bindu. 5. Hidupkan suis dan tekan tuil dengan perlahan. SELEPAS MENGGUNAKAN MESIN GERUDI 1. Tutup suis mesin selepas tamat kerja. 2. Pastikan semua komponen mesin dalam keadaan bersih daripada debu, kotoran, dan minyak. LANGKAH KESELAMATAN 1. Pakai PPE yang sesuai seperti cermin mata keselamatan, kasut keselamatan, dan baju pelindung keselamatan. 2. Pastikan jarak yang bersesuaian ketika melakukan kerja menggerudi. 3. Jangan gunakan mata gerudi yang rosak. Rajah 1.9 Prosedur Operasi Standard Penggunaan Mesin Gerudi 27  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 Rajah 1.10 Prosedur Operasi Standard Mengangkat dengan Selamat 28  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal Peraturan Keselamatan di Bengkel Kejuruteraan Peraturan keselamatan amat penting bagi setiap individu yang melakukan kerja di bengkel kerana kebanyakan aktiviti di dalam bengkel melibatkan penggunaan peralatan dan mesin yang berbahaya. Sebarang kecuaian boleh mengakibatkan kemalangan atau kecederaan yang serius. Terdapat beberapa peraturan yang perlu diamalkan di dalam bengkel iaitu peraturan keselamatan diri, peraturan keselamatan penggunaan peralatan bengkel, peraturan keselamatan mesin, dan peraturan keselamatan bengkel. Peraturan keselamatan diri Sebelum memasuki bengkel, murid perlulah diberikan peringatan supaya sentiasa bersedia bagi mengelakkan sebarang kemalangan berlaku. Antara peraturan yang perlu dipatuhi oleh murid ialah: Memakai pakaian dan peralatan perlindungan diri yang lengkap. Elakkan memakai barangan perhiasan. Menjaga tingkah laku seperti tidak bergurau senda dan bermain semasa berada di dalam bengkel. Mengikut langkah yang betul semasa menggunakan alatan dan bahan serta mengikut arahan guru. Peraturan keselamatan penggunaan peralatan bengkel Setiap bengkel kejuruteraan mempunyai peralatan yang berbahaya dan boleh menyebabkan kemalangan sekiranya tidak dikendalikan dengan baik. Antara peraturan keselamatan penggunaan peralatan bengkel ialah: Memastikan peralatan yang tajam diletakkan di rak simpanan. Memastikan peralatan tidak bersepah di atas lantai sebelum meninggalkan bengkel. Melaporkan kepada guru setiap kali menggunakan peralatan bengkel. Melaporkan kepada guru dengan segera sekiranya terdapat sebarang kerosakan dan kehilangan peralatan. 29  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 Peraturan keselamatan mesin Terdapat pelbagai jenis mesin di dalam bengkel kejuruteraan. Penggunaan mesin perlu mengikut Prosedur Operasi Standard (SOP) bagi mengelakkan kemalangan berlaku semasa penggunaan mesin tersebut. Antara peraturan penggunaan mesin ialah: Memastikan bahagian-bahagian mesin yang berbahaya dipasang alat pelindung. Memastikan mesin mempunyai suis keselamatan. Memastikan setiap mesin mempunyai pembumian yang sempurna untuk mengelakkan kejutan elektrik. Memastikan fius berada dalam keadaan yang selamat bagi mencegah beban elektrik yang melampau yang boleh menyebabkan kebakaran. Memastikan suis mesin dimatikan sepenuhnya sebelum melakukan penyelenggaraan dan pembersihan. Peraturan keselamatan bengkel Setiap bengkel kejuruteraan perlu mempunyai peraturan keselamatan supaya dapat meningkatkan kecekapan bekerja dan juga mengelakkan kemalangan. Antara peraturan keselamatan bengkel ialah: Memastikan lantai bersih daripada sebarang minyak atau gris kerana ia boleh menyebabkan lantai licin dan mudah tergelincir. Memastikan bengkel mendapat cahaya yang terang, peredaran udara yang baik, ruang bergerak yang sesuai, dan dilengkapi dengan rak simpanan peralatan dan bahan yang tersusun dengan kemas. 30  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal Papan Tanda Amaran Keselamatan dan Kesihatan Menurut Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (AKKP) atau Occupational Safety and Health Act (OSHA) 1994 (Pindaan 2015), tanda amaran keselamatan dan kesihatan memberi mesej keselamatan am, yang diperoleh oleh gabungan warna dan bentuk geometri, dengan penambahan simbol grafik dan memberikan mesej keselamatan tertentu. Simbol dan papan tanda keselamatan dalam bengkel amat penting bagi memudahkan murid mengenal pasti jenis bahaya yang ada di dalam bengkel serta secara tidak langsung dapat mengurangkan risiko berlakunya kemalangan. Rajah 1.11 dan Rajah 1.12 menunjukkan tanda amaran yang telah dikeluarkan oleh Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (AKKP) atau Occupational Safety and Health Act (OSHA). Gas tidak Cecair mudah Bahan peledak Gas mudah terbakar mudah terbakar terbakar Bahan pengoksida dan Bahan Bahan berjangkit Bahan radioaktif peroksida organik bertoksik Bahan Pepejal mudah menghakis terbakar Rajah 1.11 Contoh tanda amaran bahaya 31  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 Gunakan Gunakan Gunakan pelindung telinga pelindung mata kasut keselamatan Gunakan Gunakan Cuci sarung tangan sut keselamatan tangan Gunakan Gunakan Gunakan pelindung muka topi keselamatan topeng keselamatan Rajah 1.12 Contoh tanda mandatori yang menunjukkan arahan yang mesti dijalankan Aktiviti Dengan bantuan Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia, jalankan sesi latihan pertolongan cemas dan demonstrasi pencegahan kebakaran. 32  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal 1.2.2 Langkah-langkah Keselamatan untuk Standard Pembelajaran Mengelakkan Kemalangan di Dalam Bengkel Kejuruteraan Mencadangkan perkara yang perlu dilakukan untuk mengelakkan kemalangan di Kemalangan di bengkel kejuruteraan boleh menyebabkan dalam bengkel kejuruteraan kecederaan, kesakitan, kematian, atau kerosakan harta benda yang diakibatkan oleh: ketika melakukan kerja-kerja amali yang melibatkan mesin (i) Fizikal (ii) Bahan kimia dan peralatan yang berbahaya. Rajah 1.13 menunjukkan punca (iii) Ergonomik kemalangan yang boleh berlaku disebabkan oleh tindakan manusia dan keadaan tempat kerja yang tidak selamat. Jenis-jenis Kemalangan Fizikal Kimia Ergonomik Ketidaksesuaian Mesin dan peralatan Bahan-bahan kimia pergerakan manusia yang berbahaya yang berbahaya dengan persekitaran tempat kerja Rajah 1.13 Antara punca kemalangan yang berlaku disebabkan oleh tindakan dan keadaan tempat kerja yang tidak selamat Sehubungan itu, amalan kepatuhan keselamatan dan kesihatan amat penting bagi mengelakkan kemalangan berlaku. Anda juga perlu mengetahui jenis kemalangan dan mengambil langkah-langkah keselamatan bagi mengelakkan kemalangan tersebut. 33  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 (a) Langkah keselamatan untuk mengelakkan kemalangan fizikal Kemalangan fizikal berpunca daripada kawasan persekitaran, mesin, atau peralatan dan sistem pendawaian. Terdapat beberapa langkah keselamatan yang perlu diambil oleh murid untuk mengelakkan kemalangan tersebut serta kesannya seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.14. Melaporkan keadaan tidak selamat atau keadaan persekitaran yang terdedah terhadap risiko bahaya kepada guru atau pembantu bengkel. Dapat mengelakkan sebarang kemalangan disebabkan oleh keadaan yang tidak selamat, lantai bengkel yang licin, atau keadaan persekitaran yang terdedah kepada risiko bahaya seperti sistem pengudaraan yang tidak kondusif yang boleh menyebabkan berlakunya sesak nafas. Memastikan peralatan dan bahan berada dalam keadaan baik serta mesin berfungsi dengan baik. Dapat mengelakkan kecederaan pada tubuh badan jika menggunakan peralatan yang rosak atau mesin yang tidak diselenggara. Menggunakan alat perlindungan diri yang sesuai mengikut aktiviti yang dijalankan. Dapat mengelakkan kecederaan tubuh badan atau melecur semasa mengendalikan alatan yang panas atau melakukan aktiviti yang melibatkan pengaliran arus elektrik. Sentiasa peka dan berhati-hati apabila terdapat perubahan persekitaran yang mendatangkan bahaya. Dapat mengelakkan persekitaran yang berbahaya seperti kebakaran dengan segera keluar daripada kawasan kejadian mengikut arahan yang diberikan oleh guru. Rajah 1.14 Langkah keselamatan untuk mengelakkan kemalangan fizikal dan kesannya Info Tip Keselamatan Elektrik: Periksa kerosakan pada kabel elektrik sebelum menggunakan peralatan. Matikan suis sebelum mengeluarkan atau memasukkan palam. Cabut peralatan elektrik dengan memegang kepala palam. Jangan lakukan penyambungan elektrik sekiranya tidak mahir. Jangan sentuh peralatan elektrik dengan tangan basah. Jangan pasang terlalu banyak palam pada satu soket. Sila Imbas Video langkah pertolongan cemas (renjatan elektrik): http://arasmega.com/qr-link/video-langkah-pertolongan-cemas-renjatan-elektrik/ (Dicapai pada 5 September 2019) 34  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal (b) Langkah keselamatan untuk mengelakkan kemalangan kimia Kemalangan kimia berpunca daripada cara pengendalian dan penyimpanan pelbagai jenis bahan kimia yang tidak cekap di dalam makmal kejuruteraan. Antara bahan kimia yang berbahaya ialah bahan yang mudah terbakar, mengakis, beracun, dan mudah meletup. Oleh itu, langkah-langkah pencegahan berikut perlu diambil bagi mengelakkan kemalangan kimia daripada berlaku: Sentiasa membasuh tangan selepas menjalankan uji kaji yang menggunakan bahan kimia. Sentiasa memakai alat perlindungan muka dan badan yang lengkap ketika mengendalikan bahan kimia berbahaya. Sentiasa menyimpan bahan kimia di tempat yang selamat selepas menggunakan bahan tersebut. Sentiasa mengikut protokol kerja dan prosedur operasi standard yang selamat dan betul. Mengenal pasti setiap bahan kimia yang berbahaya di dalam makmal dan mengendali bahan tersebut dengan cara yang betul seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 1.2. Jadual 1.2 Jenis, contoh, dan keterangan bahan kimia Jenis Bahan Contoh Keterangan Kimia Pepejal Litium, natrium, Bertindak balas dan meletup dengan air dan perlu disimpan dalam mudah dan kalium parafin (kerosin). terbakar Magnesium, Mudah terbakar dan perlu dijauhkan daripada agen pengoksida aluminium, seperti nitrat, klorat, perklorat, dan peroksida. zink, dan ferum Sulfur Menghasilkan gas sulfur yang beracun apabila dipanaskan dan membentuk campuran letupan dengan serbuk logam atau agen pengoksida seperti klorat. Cecair mudah Propana, karbon Cecair ini haruslah disimpan dalam bekas yang terhindar daripada terbakar disulfida, aseton, bara api dan sumber elektrik kerana wap daripadanya boleh metanol, dan menyebabkan letupan. etanol Apabila api digunakan dalam bengkel, jangan gunakan karbon disulfida atau aseton. Bahan Asid nitrik, asid Bahan tersebut tidak boleh dibenarkan menyentuh mana-mana kimia yang hidroklorik, asid permukaan badan kita. mengakis sulfurik, dan Sekiranya anggota badan terkena bahan kimia yang mengakis, asid etanoik bahagian tersebut hendaklah dibasuh menggunakan air yang mengalir dengan segera. Bahan kimia Benzin Jika disedut sedikit-sedikit dalam tempoh masa yang agak lama, ia beracun boleh menjadi racun. Ia juga boleh menyerap ke dalam kulit. Karbon disulfida Boleh menyerap ke dalam mulut dan wapnya sangat beracun. Ia sangat mudah terbakar dan mempunyai takat suhu nyala yang rendah. Bahan Radium Sentiasa dikendalikan dengan menggunakan pengepit dan jangan radioaktif yang tidak memegangnya dengan tangan. membebaskan Sumber radioaktif janganlah sekali-kali didekatkan dengan mata. zarah alfa Bahan radioaktif mestilah diisi dalam bekas plumbum. Sila Imbas Video pencegahan kebakaran: http://arasmega.com/qr-link/video-pencegahan-kebakaran/ (Dicapai pada 5 September 2019) 35  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 (c) Langkah keselamatan untuk mengelakkan kemalangan ergonomik Ergonomik adalah bagaimana untuk menyesuaikan keperluan kerja kepada kebolehan dan keupayaan. Antara faktor risiko ergonomik ialah posisi yang salah, tindakan berulangan, tekanan setempat, posisi statik, daya berlebihan, dan persekitaran seperti pencahayaan, suhu, dan kebisingan. Oleh itu, murid perlu mengambil langkah-langkah pencegahan berikut bagi mengelakkan kemalangan yang berpunca daripada ergonomik seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 1.3. Jadual 1.3 Faktor ergonomik dan langkah pencegahan bagi mengelakkan kemalangan ergonomik Faktor Ergonomik Langkah Pencegahan Posisi badan Memastikan posisi badan berada dalam keadaan yang betul dengan membetulkan ketinggian kerusi, duduk dalam keadaan belakang badan bersandar di penyandar kerusi, kaki diletakkan di atas lantai, dan terdapat sedikit ruang antara permukaan kerusi dan bawah paha seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.15. Kerja berulang Mengelakkan kerja yang berulangan untuk beberapa jam menggunakan otot yang sama dengan cara yang sama. Tekanan setempat Mengelakkan bahagian badan bersentuhan dengan permukaan tajam dan posisi setempat atau keras dalam tempoh yang lama kerana boleh memudaratkan tisu dalaman dan boleh menghalang peredaran darah. Daya berlebihan Mengelakkan daya berlebihan yang boleh memberi bebanan mekanikal terhadap otot, ligamen, tendon, dan penyambung. Daya yang berlebihan boleh mengakibatkan letih dan kerosakan fizikal pada badan. Persekitaran Melakukan pekerjaan dalam keadaan pencahayaan yang sesuai, suhu bilik yang selesa, dan tahap bunyi yang rendah supaya tidak mengganggu tumpuan ketika melakukan pekerjaan di dalam bengkel. 1. Duduk secara tepat berhadapan kedudukan monitor. 2. Bahu dalam keadaan rata dan bahagian belakang ditegakkan dan disokong sepenuhnya. 3. Siku diletakkan dengan selesa di atas lengan kerusi. 4. Pergelangan tangan diletakkan rata dan posisi tegak. 5. Lutut dibengkokkan pada sudut yang selesa. 6. Kedua-dua kaki rata di atas lantai. Rajah 1.15 Posisi yang betul ketika menggunakan komputer 36  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal Pengenalpastian Bahaya, Penaksiran Risiko, dan Kawalan Risiko (HIRARC) Hazard Identification, Risk Assessment and Risk Control (HIRARC) Info bermaksud mengenal pasti bahaya dan menaksir risiko. Pengenalpastian Bahaya, Penaksiran Risiko, dan Kawalan Risiko Pengenalpastian bahaya, (HIRARC) amat penting bagi mencegah kemalangan daripada penaksiran risiko, kawalan berlaku. HIRARC melibatkan beberapa proses penting, iaitu: risiko, dan semakan semula adalah suatu aktiviti yang berterusan. 1 Mengelaskan aktiviti kerja HIRARC hendaklah didokumentasikan. Kawasan geografi atau keadaan fizikal di dalam atau di luar bengkel. Aktiviti tidak terlalu besar, seperti membina kereta atau aktiviti tidak terlalu kecil, seperti membetulkan nat. 2 Mengenal pasti bahaya Menentukan operasi kritikal di dalam tugasan, iaitu aktiviti yang mendatangkan risiko yang ketara kepada keselamatan dan kesihatan murid. Mengenal pasti dan mentaksirkan bahaya dengan melakukan pemeriksaan di dalam bengkel, analisis keselamatan bahaya kerja, siasatan kemalangan, dan faktor kemalangan yang mungkin berlaku. 3 Penaksiran risiko Menentukan tahap kemalangan yang mungkin berlaku dan memberi keutamaan kepada bahaya yang dikenal pasti. Bahaya yang ditaksir sebagai paling tinggi mestilah diambil tindakan segera untuk menyelesaikan risiko kepada keselamatan nyawa atau alam sekitar. 4 Penyediaan pelan tindakan kawalan risiko Menilai dan memilih kawalan jangka pendek dan jangka panjang. Antara jenis kawalan ialah penghapusan dengan menyingkirkan kerja, alatan, proses, mesin dan bahan, atau penggantian dengan melakukan kerja yang sama tetapi menggunakan cara yang kurang bahaya. 5 Pelaksanaan Melaksanakan langkah jangka pendek untuk melindungi pekerja sehingga kawalan kekal dapat dilaksanakan, seperti murid menggunakan alat perlindungan pendengaran. Melaksanakan kawalan jangka panjang apabila dapat dilaksanakan dengan munasabah, seperti menyingkirkan atau mengasingkan punca bahaya. (Sumber: Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan, 2008) 37  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 1.2.3 Prosedur Keselamatan dan Kesihatan Standard Pembelajaran Pekerjaan Semasa Berada di Dalam Bengkel Kejuruteraan Melaksanakan prosedur keselamatan dan kesihatan pekerjaan semasa berada di Setiap murid perlu peka terhadap pelaksanaan prosedur dalam bengkel kejuruteraan. keselamatan dan kesihatan semasa berada di bengkel. Berikut merupakan senarai tatacara yang perlu dipraktikkan setiap kali menggunakan bengkel kejuruteraan. Tanda (✓) pada bahagian yang dicapai mengikut prosedur. Sebelum memulakan kerja amali Membuat keputusan tentang tajuk projek Memilih ruang kerja atau bengkel Memastikan terdapat mesin dan peralatan yang cukup di bengkel Menilai keselamatan mesin dan peralatan Mengenal pasti bahaya yang terdapat di bengkel seperti: Bunyi bising Bahan kimia Getaran Haba Pencahayaan Pelanggaran Elektrik Semasa melakukan kerja amali Mengaplikasikan PPE Melakukan kerja dengan tumpuan yang penuh Berkomunikasi secara profesional Tidak mengambil tindakan melulu Selepas melakukan kerja amali Memastikan lantai bersih daripada sebarang alatan berbahaya dan cecair Menghapuskan bahan kimia yang berlebihan atau tidak digunakan Menyimpan peralatan di rak yang disediakan Mematikan suis mesin dan peralatan Rajah 1.16 Contoh senarai semak yang perlu ditanda setiap kali menggunakan bengkel Aktiviti Tonton tayangan video berkaitan keselamatan di tempat kerja. Adakan perbincangan secara berkumpulan untuk mencadangkan perkara yang perlu dilakukan bagi mengelakkan kemalangan di dalam bengkel. 38  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal 1.3 Teknologi Hijau dalam Kejuruteraan Mekanikal 1.3.1 Definisi Teknologi Hijau Standard Pembelajaran Teknologi Hijau didefinisikan sebagai pembangunan dan aplikasi produk, peralatan serta sistem untuk memelihara alam sekitar Menerangkan konsep teknologi hijau berdasarkan Dasar dan alam semula jadi serta meminimumkan atau mengurangkan Teknologi Hijau Kebangsaan. kesan negatif daripada aktiviti manusia. Kriteria yang perlu ada pada aplikasi teknologi hijau adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.17. KRITERIA TEKNOLOGI HIJAU Meminimumkan degradasi kualiti persekitaran Dapat mengurangkan pencemaran terhadap alam sekitar seperti pencemaran udara, air, dan tanah yang berpunca daripada aktiviti manusia. Mempunyai pembebasan Gas Rumah Hijau (GHG) yang rendah atau sifar Dapat mengurangkan tahap pelepasan gas rumah hijau dengan penggunaan tenaga solar dan hidro yang menghasilkan pelepasan karbon dioksida yang rendah. Selamat untuk digunakan dan menyediakan persekitaran sihat dan lebih baik untuk semua hidupan Dapat mengurangkan kesan negatif terhadap manusia dan alam sekitar seperti pengurangan masalah pemanasan global dengan pengurangan gas rumah hijau. Menjimatkan tenaga dan sumber asli Dapat mengurangkan penggunaan tenaga dan sumber asli dengan membangunkan sumber alternatif yang dapat menggantikan sumber asli, seperti tenaga solar, angin, dan biogas. Menggalakkan sumber-sumber yang boleh diperbaharui Dapat meningkatkan penggunaan sumber tenaga boleh diperbaharui seperti tenaga solar, angin, dan ombak yang boleh dihasilkan semula dalam tempoh yang singkat sepanjang hayat. Rajah 1.17 Kriteria yang perlu ada pada produk atau sistem teknologi hijau EMK Sila Imbas Nilai Murni Dasar Teknologi Hijau Negara: Perasaan cintakan alam sekitar perlu dipupuk dalam http://arasmega.com/qr-link/dasar- diri setiap individu. Setiap orang bertanggungjawab teknologi-hijau-negara/ dalam memelihara dan melindungi bumi supaya (Dicapai pada 5 September 2019) dapat mewariskannya dalam keadaan yang sama atau lebih baik lagi kepada generasi akan datang. 39  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 1.3.2 Konsep Teknologi Hijau Standard Pembelajaran Teknologi hijau merujuk kepada pembangunan dan aplikasi Mengelaskan sektor teknologi produk, peralatan, dan sistem untuk memulihara alam sekitar dan hijau yang terkandung dalam sumber semula jadi serta mengurangkan kesan negatif daripada Dasar Teknologi Hijau aktiviti manusia. Teknologi hijau merupakan pemacu kepada Kebangsaan. pertumbuhan ekonomi ke arah pembangunan yang mampan. Terdapat empat tonggak utama yang telah ditetapkan dalam Dasar Teknologi Hijau Kebangsaan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.18. TENAGA ALAM SEKITAR Mencari ketidakbergantungan Memulihara dan tenaga dan mempromosikan meminimumkan kesan kecekapan tenaga. kepada alam sekitar. Empat Tonggak Dasar Teknologi Hijau Negara EKONOMI SOSIAL Meningkatkan pembangunan Meningkatkan kualiti ekonomi negara melalui hidup untuk semua. penggunaan teknologi. Rajah 1.18 Empat Tonggak Dasar Teknologi Hijau Negara 40  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal Teknologi hijau melibatkan kemajuan yang signifikan dan peningkatan dalam empat sektor utama iaitu sektor tenaga, sektor bangunan, sektor pengurusan air dan sisa, serta sektor pengangkutan. (a) Sektor Tenaga Aplikasi teknologi hijau dalam Sektor Tenaga terbahagi kepada dua, iaitu Sektor Bekalan Tenaga dan Sektor Penggunaan Tenaga. Sektor Bekalan Tenaga melibatkan Aplikasi Teknologi Hijau dalam penjanaan tenaga dan pengurusan bekalan tenaga, termasuk penjanaan bersama di sektor industri dan komersial. Penjanaan tenaga hijau merujuk kepada penjanaan tenaga menggunakan sumber tenaga boleh diperbaharui seperti tenaga solar dan ombak (rujuk Foto 1.14). Sumber tenaga ini boleh diperbaharui dalam tempoh yang singkat dan dikenali sebagai tenaga hijau kerana tidak mencemarkan alam sekitar. Tenaga suria Tenaga ombak Foto 1.14 Contoh tenaga yang boleh diperbaharui Sektor Penggunaan Tenaga Aplikasi Teknologi Hijau dalam semua sektor penggunaan tenaga dan dalam program pengurusan permintaan tenaga. Aplikasi ini menggalakkan penggunaan sumber tenaga elektrik secara lestari tanpa pembaziran melalui pelaksanaan “kecekapan tenaga” (rujuk topik 1.3.5) dalam mengurangkan peningkatan penggunaan tenaga berkenaan. (b) Sektor Bangunan Sektor Bangunan menerima pakai teknologi hijau dalam pembinaan, pengurusan, pemuliharaan, dan pemusnahan bangunan. Bangunan yang mengaplikasikan pembangunan lestari yang mengarah kepada sifar tanggungjawab kepada alam, keuntungan ekonomi, dan tempat yang sihat untuk manusia bekerja dan menginap dikenali sebagai bangunan hijau. Antara contoh bangunan hijau di Malaysia ialah: Leo Energy Office (LEO), KeTTHA, Putrajaya. Zero Energy Office (ZEO), MGTC, Bangi, Selangor. Bangunan Berlian, Suruhanjaya Tenaga, Putrajaya. 41  Pengajian Kejuruteraan Mekanikal TINGKATAN 4 Bangunan Berlian direka bentuk dan dibina berdasarkan konsep pembangunan mapan, dengan mempertimbangkan aspek-aspek seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.19. Pengurangan dalam penggunaan bahan api fosil Penjimatan air Bahan binaan yang mapan Pengurangan dan penghindaran bahan buangan Kualiti persekitaran dalaman Bangunan Berlian Suruhanjaya Tenaga Pengurusan trafik dan pengangkutan Rajah 1.19 Ciri utama reka bentuk bangunan hijau (c) Sektor Pengurusan Air dan Sisa Teknologi hijau yang diaplikasi dalam sektor pengurusan air dan sisa adalah menerima pakai teknologi hijau dalam pengurusan dan penggunaan sumber air, rawatan kumbahan, sisa pepejal, dan kawasan pelupusan sampah. Air merupakan salah satu keperluan utama untuk manusia dan pembangunan sejagat. Oleh itu, pengurusan dan penggunaan sumber air secara lestari amat penting bagi menjamin bekalan air untuk masa hadapan. Antara langkah yang boleh diambil adalah dengan penggunaan tadahan air hujan. Air sisa atau kumbahan pula ialah air yang telah digunakan termasuk sisa manusia dan sisa makanan, minyak, sabun, dan bahan kimia. Air sisa perlu dirawat terlebih dahulu di loji kumbahan seperti yang ditunjukkan dalam Foto 1.16 sebelum dilepaskan ke dalam sungai. Penggunaan teknologi hijau semasa rawatan air sisa amat penting bagi mengurangkan pencemaran terhadap alam sekitar. Foto 1.16 Contoh air sisa yang perlu dirawat di loji kumbahan 42  MODUL 1 Pengenalan Kepada Kejuruteraan Mekanikal Sisa ialah apa sahaja lebihan, keluaran yang tidak dikehendaki ataupun bahan yang perlu dilupuskan kerana sudah rosak, pecah, atau lusuh. Sisa boleh dikategorikan melalui sisa isi rumah, sisa industri, sisa pembinaan, sisa komersial, dan sisa khas. Penggunaan konsep 3R (Reduce, Reuse, dan Recycle) dalam pengurusan sisa yang lestari dapat membantu mengurangkan lambakan sisa pepejal di tapak pelupusan sisa pepejal. Sisa makanan juga boleh dijadikan suatu benda baharu seperti baja kompos.