lipidlerin yıkılımı dr pınar-1.pdf

Lipidlerin Yıkımı Dr Belkız Öngen İpek Giriş Yağ asitleri adipoz dokuda yakıt rezervi olarak görev alırlar. Triaçilgliseroller depo olanağı sağlar. Yağ asidi oksidasyonu ile 9 kcal/gr Protein veya karbonidrat 4 kcal/gr * > ↳Didlerin yikmi : yag asitleri adipoz dokuda yakt = TriaSilgliseroller & yag...

Lipidlerin Yıkımı Dr Belkız Öngen İpek Giriş Yağ asitleri adipoz dokuda yakıt rezervi olarak görev alırlar. Triaçilgliseroller depo olanağı sağlar. Yağ asidi oksidasyonu ile 9 kcal/gr Protein veya karbonidrat 4 kcal/gr * > ↳Didlerin yikmi : yag asitleri adipoz dokuda yakt = TriaSilgliseroller & yag asidi depo - gre olanag saglar okisdasyen-Kal/gr , Protein ve Karbanhidrat-4 Kralge * Lipoliz ; Askktazegzarsiz & Diabet & mellitus-engi Depolamis enerji vestres Lipoliz kullanm-bezuz Toler-mobilize Açlıkta Fullammi 1 metabolik hermen ~ our enerji gareksinim : yagdekusu iletilir Egzersiz ve stres → enerji kullanımı artışlarında Loading… Diabetes mellitus → enerji kullanım bozukluklarında metabolik enerji gereksinimi hormonlar tarafından yağ dokusunda iletilir Depolanmış TG’ler → mobilize olur →. yıkılıp enerji sağlamak üzere kan yoluyla Lipoliz Yağ asitlerinin ve gliserolun triaçilgliserolden hidrolitik olarak ayrılması ile başlar. Enzim: Hormon duyarlı lipaz Triaçilgliserolun 1. ve 3. C’na bağlı yağ asidini baslar koparır. & => W yagasitlerin enzim - ve gliserolun-triagilglisere -hidrolitik agrlmas hermen & Triasilgliserel-1 , duyark , lipaz 3C-bag a sidini Koparir. ! Depo yağların mobilizasyonu Kanda glukoz düşmesi ile salınan hormonlar adiposit membranındaki adenilat siklazı aktifler Loading… ↳Gandadusmesiile Salmanharwansaktifle > - ATP’den → cAMP 2 ATP-CAMD CAMP - - Protein hormon Kinaz A duyark cipaz cAMP → protein kinaz A aktivasyonu → hormona duyarlı lipaz fosforilasyonu, aktivasyena testerilasy in Depo yağların mobilizasyonu & 1 lipoliz hormon-sensitiflipaz glukagon ↓ insulin ve - adrenalin -Kontrel edilebilit aktifler Lipoliz lipaz i. in hibe our. Lipoliz Hormon-sensitif Lipaz ile kontrol edilebilir. Glukagon ve adrenalin Lipazı aktifler Insulin inhibe eder. Gliserol Karaciğere taşınır. – Fosforile olur, gliserol fosfat triaçilgliserol yapımı için tekrar kullanılır. – Gliserol fosfat Dehidrogenaz ile Dihidroksiasetona dönüşür glikoliz veya glukoneogeneze katılır. * 1 KC gliserol tasinr : - ↓ Fosterile dur-glisers) gliserl fastat donur Gestat triaSilgliserd Detidrogenaz ile kullant Dihidrosiaseton- -glikoliz reya glukonegeneze katilar. * yag asitleri Canlar isin - ; en albumin iltasinlr > - yaasit onemli enerji 1 ? Serbest Yağ asitleri critrosit kullanamaz kaynagi , mito olmadig, isin yagusitleri plazma 4 Beyin , oksidasyon sonucu-sikan tanbeyin indirgenmis Canlılar için en önemli enerji kaynağı Kofaktorler-Solunum zincirine. Serbest yağ asitleri plazmada albumin ile taşınır. Soksidasyon Sonuca olusan a sefil coAlar-Krebs Eritrositler, mitokondrileri olmadığı için Beyin, kan beyin bariyerinden geçemediğinden yağ asitlerini kullanamaz Oksidasyon sonucu sırasında çıkan elektronlar → indirgenmiş kofaktörler → solunum zincirine Oksidasyon sonucu oluşan asetil CoA’lar → Krebs Yağ asitleri Oksidasyonu Yağ asidi yıkılımı oksijen gerektiren aerobik bir olay olduğu için oksidasyon denmektedir. Loading… Oksidasyonun başlama yerine göre; * 1. L-oksidasyon 2. B -oksidasyon 3. w-oksidasyon & yagasitleri yag oksidasyonu : yakm 02 gerektiven-aerobik - otsidasyon -oksidaseyen -B-ensidasyon asidi , -osidasyon & yag & asit mitoegerekleir & 2 lu - yikminda asetil. 1. Parcalareyagasil A katabolizma mana L. -oksidasyon koA'in meydana gelir yoludur. karboksil uundan I tisa ve ayrilrlan uzunluktaki orta Yağ asit yıkımında ana katabolizma yoludur. Pasif > - YA- difuzion mits membran Mitokondride gerçekleşir. gesebilir. 2 C’lu parçalar yağ açil KoA’nın karboksil ucundan ayrılırlar, asetil CoA meydana gelir. Kısa ve orta uzunluktaki YA → pasif difüzyonla →mitokondri membranını geçebilirler yagasitlerin (12') dan uzun) isin · yagasidi -oksidasyon mito oldug 2 & uzun zincirli 1. gesmatidin & Taklyd ; mito-tasinmas -oksidasyon mite is membran Karnitin Uzun zincirli yağ asitlerinin (12 C’dan uzun) mitokondriye taşınması -oksidasyon mitokondride olduğu için yağ asidi mitokondri iç membranına geçmelidir. TAŞIYICI: Karnitin Taşıma İşlemi: Karnitin Mekiği Uzun zincirli YA → mitokondri içine 3 basamaklı mekik sistemi ile taşınır , YA’lerin mitokondriye taşınması 1. Dış mitokondri membranında bulunan karnitin açil transferaz I ile önce açil grubu karnitine aktarılır 2. İç mitokondri membranındaki açil karnitin taşıyıcısı veya translokaz ile → açil-karnitin mitokondri içine taşınır, serbest yun & is mito-matrikse bakar karnitin mitokondri dışına taşınır ile Karnitina - karnitin bulunan gil transferaz a I baghasien 3. İç mitokondri membranının matrikse bakan yüzünde bulunan A2 ya aktarler. karnitin açil transferaz II ile karnitine bağlı açil grubu tekrar CoA2ya aktarılır &i mito takin - asil transferazi ① Dis mito membrana- karnitin tarnitine attarlin asil grabu asil karnitin taslyc rega translokaz,. asil-harnitin mito igins YA’lerin mitokondriye taşınması Karnitin Kaynakları & Et ürünlerinden gıda ile alınabilir. Karaciğer ve böbrekte, Lizin ve metiyonin ile sentezlenebilir. 1 et ↳ karnitin Kaynaklari ; Lizin alina bilir _kc, bobrek. T motyenin gida dallzincir > asil gruplarin mito-sikizinis"lu g runkrinden & harnitin Sistemi Harnitin * Sentez ile - eksikligi ; Lipeglisemi , Koma , olum Karnitin sistemi dallı zincirli asil gruplarının mitokondriden çıkışını sağlar. Karnitin eksikliği; hipoglisemi, koma, ölüm , B -oksidasyon Reaksiyonları & YA’lerini karboksil ucundan iki D C’lu bir birim asetil CoA olarak kopar → dört enzim görevlidir; > - - - 1. 2 - cot I 2. 3. Kofaktora FAD Lasil dahidrogena]→ açil CoA dehidrogenaz hidrataz moil kofaktörü FAD ↳ Bhidroksiagil A A B dehidre genaz; Ketotiyolaz- asetil A Enoil CoA hidrataz β hidroksiaçil CoA dehidrogenaz: NAD kullanır NAD ayril Mullani 4. β ketotiyolaz → asetil CoA β Oksidasyon enerji bilançosu sen 3C na ulaincaya kadar basamaklar yag basamaklar-ayn tum Tek sayıda C içeren propiyonil YA’lerinin oksidasyonu Propiyonil = asidi obsidasyon CoA ; biotin Akarboksilazikoenzimit Son 3 C’na ulaşıncaya kadar tüm 2 Metil mabnil CA rasemaz dinistrar ↳ icotormuna basamaklar yağ asidi oksidasyonu ile CoA mutaz Koenzimi bi2 2 Metil Malonil aynı. sitrik asit Siklusa Vitamini suksinil CoA grebitiv 3 C’lu bileşik propiyonil CoA ; ; ,. 1. 2. 3. propiyonil CoA karboksilaz: koenzimi biotin Metil malonil CoA resemaz: L izoformuna dönüştürür. Metil malonil CoA mutaz: koenzimi b12 vitamini, süksinil CoA sitrik asit siklusuna girebilir. Doymamış Yağ Asitlerinin Oksidasyonu Doymuş yağ asitlerine göre daha az enerji sağlar. Daha az indirgendirler. – Tekli doymamış yağ asitleri Enoil CoA izomeraz – Çoklu doymamış yağ asitleri NADPH bağımlı redüktaza ihtiyaç duyar. * Doymamis I Doymus yag asitlerin asitlarine-daha 2 Daha az in dirgendir > - az oksidasyon ; enerji saglar Tekli drymamis ↳ sella u - enoil coA NADPH izemercz baginl reduktaza intiyag dayar. β Oksidasyon hızının düzenlenmesi Karnitin mekiğinin ilk enzimi karnitin açiltransferaz I → β oksidasyon hızını kontrol eden allosterik bir enzim Karnitin açiltransferaz I → malonil CoA ile inhibe olur İnsülin lipolizi bloke eder → YA oksidasyonunun azaltır Glukagon YS sentezini azaltıp → YA oksidasyonunu artırır * Boksidasyonun hizinin duzenlenmesi ; 1 karnitin mekiinin ilk enzimi -karnitin asil transferaz hizin Kontrol-allosterik bir enzim 2 Karnitin & ↳ asil transferaz insulin lipolizi Glutagon is bloke I -malnilcoA ile inhibe plut on eder-JA oksidasy on un sentz: -IA obsidasy I Bolisidasyon I Dall zincir zfitanik asit & fitanik = Bu a YA katabolizmasinda bulunur-20 sidin birinci dall zonemti bir zincir yoludur YA B-oksidasyon 2. oksidasyon utaklasir & a. ile bezulur Coksidasyen Peroksizomar hastalinda islem Peroksizama gerehkir Y sinir dokusunda fitanik asit birikir Refsum Dallı zincirli YA katabolizmasında önemli bir yoldur Fitanik asit bitkilerde bulunur → 20 C’lu dallı zincirli bir YA Fitanik asidin birinci C’u α oksidasyon ile uzaklaşır Bu işlem peroksizomda gerçekleşir. Refsum hastalığında peroksizomda α. oksidasyon bozulur W-osidasyon # & sok az islyen ; bir yoludur. ZiA'nin dier ustaki metil tasyancn oksitlenit 3. w-oksidasyon 2 enzimlar-KC bobrekte diz ED da , & reaksiyon-NADPH & YA Wucunda , 02 bir , sitetrom paso kullanan Kataliz der monoeksigenazu karbeksil olusur- bu dikarboksilik asit Çok az işleyen bir yoldur - ikiastan birer CA YA’inin diğer uçtaki metil taşıyan C’u oksitlenir Enzimler Kc ve böbrekte düz ER’da Reaksiyonu NADPH, O2 ve sitokrom p450 kullanan bir monooksigenaz kataliz eder baglanr 1 soluzun 2 zinarli-20 Peroksizomlarda in veya daha fazla oksidasyen ugrarlar a iserir.. Peroksizomal oksidasyon genderilirler & ileri oksidasyon IfAD bagiml a isin mito sil co A. delidregenaz enizimi ileusaklastran De Çok uzun zincirli yağ asitleri 20 veya daha fazla C D begrudan içerir. ye attarilir > - H202 olusur-Katalaz Peroksizomlarda ön oksidasyona uğrarlar. İleri oksidasyon için mitokondriye gönderilirler. FAD bağımlı acil CoA dehidrogenaz enzimi ile uzaklaştırılan elektronlar → doğrudan O2’ye aktarılır → H2O2 oluşur → katalaz Peroksizomal oksidasyon Peroksizomal hastalıklarda YA yıkımları aksar → MSS’de birikim → ciddi nörolojik tablolar Örnek hastalıklar: – Zelweger (serebrohepatorenal) sendromu – X linked Adrenolökodistrofi YA yikmlar Peroksizomal hastakklarda Orn biritim -ciddi norolojik tablolar , &. 1 2 zelweger X sendrome Linked Adrendko distrofi aksar - Mss de 1 kullanlabili karbenhidro yoklujunda 2 Suda Szunebilen · - , k- Senteziemir Keton Cisimleri upidenerjikaynagi & Basta begin menei kaynag , din Kullanılabilir karbonhidrat yokluğunda, karaciğerde sentezlenir ↳ katra Cisimilari - Aseton &Asotnasefort Beta hidroksinuburdt Keton cisimleri suda çözünebilen lipid enerji kaynağıdır. Başta beyin olmak üzere karaciğer dışı pek çok doku için enerji kaynağıdır. Keton Cisimleri – Aseton – Asetoasetat * Laton Cisimlariz & Aston & Befa 2 - Asetoasefat hidroksiutivat Keton Cisimleri Periferik doku için önemli enerji - j -- - T kaynaklarıdır: D O Sulu çözeltilerde çözülürler. - 1. & - - m O ? Böylece lipoproteinler ile veya & & I 2 & albumin ile taşınmalarına gerek - - Keton Cisimleri & Açlık sırasında karaciğer yağ dokusundan mobilize O - olan yağ asitleri ile dolar. - S - Yağ asitleri yıkımı ile artan asetil CoA & Loading…baasitleri - i Baset yikim RA & e-inaktide – Pirüvat dehidrogenazı inaktive, 1 piruvat detidrogena & Okzaloasetat TCA danoo ziyade glukoneogenez için 7 ② pirvat – Pirüvat karboksilazı aktive eder. & karbotsi Ative - - on kullanılır. & Artmış Asetil CoA keton cismi yapımında Keton Cisimleri Sentezi 1. Kc mitokondrisinde Tiyolaz kataliziyle 2 asetil CoA → asetoasetil CoA & 2. + bir asetil CoA daha eklenir - → enzim HMG CoA sentaz - Hız kısıtlayıcı basamak, sadece& kc’de - O →D 3 hidroksi 3 metil glutaril CoA - 3. HMG CoA liyaz enzimi ile - - - - → asetoasetat ve diğerleri - Keton Cisimlerinin Kullanımı Kandaki toplam keton cisimlerinin %= 75-80’i β hidroksi butirat D % 20’si asetoasetat - · % 2 kadarı aseton - - - - - Kc dışı dokular tarafından alınan β hidroksi butirat→ enzimatik olarak tekrar asetoasetata oksitlenir. O & - - - - - Asetoasetat · Asetoasetil ! CLIC tiyolataseti süksinil CoA-asetoasetat CoA A transferaz ile bir CoA kazanır Keton Cisimlerinin Kullanımı Keton Cisimleri Kanda %70 mg üzerine çıkarsa ketonemidenir ve - idrarla @ atılmaya başlar. ° ° İdrardaketon cismi bulunmasınaE ketonüri denir.1 - - Ketonüri nedenleri: idrar teto - tetonur. –1 Fizyolojik; açlık, aşırı egzersiz 2– Patolojik: kontrolsüz diyabet, ateş, tirotoksikoz, kusma (özellikle gebeliğin ilk aylarında görülen) - Diabet ve Keton cisimlerinin aşırı Üretimi Keton cisimlerinin üretimi tüketiminden daha hızlı ise – kanda miktarı artar (ketonemi) – idrarda atılımı artar (ketonüri) Diabet Tip I hastalarında insülin yokluğunda lipoliz olur. Aşırı miktarda asetil CoA’dan keton cismi yapımı artar. Nefeste aseton kokusu vardır. Asidemi gelişir. (diabetik ketoasidozkoma)