Kapiller (Kılcal) Damarlarda Madde Alışverişi PDF

fiziyolji Kapiller (Kılcal) Damarlarda Madde Alışverişi Kapiller Dolaşım (Mikrosirkulasyon) Kapiller duvarlardan O2 ve besin maddeleri doku sıvısına, CO2 ve artık maddeler ise kan dolaşımına geçerler Bu alışveriş dokuların yaşamlarını sürdürmeleri için gereklidir Mikrosirkülasyonun temel fonksiyonu...

fiziyolji Kapiller (Kılcal) Damarlarda Madde Alışverişi Kapiller Dolaşım (Mikrosirkulasyon) Kapiller duvarlardan O2 ve besin maddeleri doku sıvısına, CO2 ve artık maddeler ise kan dolaşımına geçerler Bu alışveriş dokuların yaşamlarını sürdürmeleri için gereklidir Mikrosirkülasyonun temel fonksiyonu Kan yolu ile dokulara taşınan besin maddelerinin ihtiyacı olan hücrelere ulaştırılması Hücreler tarafından üretilen atıkların dokudan uzaklaştırılması için kana geçmesi Loading… Kapiller organizasyon – – Arter Arteriyoller Metarteriyoller – Kapiller damarlar (terminal arteriyoller) Arteriyol-kapiller arası damarlar Loading… 5-10 mikrometre çap Kapiller damar ağı Yüzey alanı 500-700 m2, Geçirgenliği yüksek, tek sıra endotel tabakası ile kaplıdır Arteriyol – kapiller damar yolu – Arteriyoller güçlü kas tabakasına sahiptir Metarteriyollerin kas tabakası var devamlılığı yok Gerçek kapillerlerin metarteriyolden ayrıldıkları noktada Prekapiller sfinkterler bulunur venüller Kapilleri terk eden kan venüllere akar Venüller çeperleri ince, çapları kalın, iç basınçları düşük toplayıcı damarlardır Çeper düz kas yapıları zayıf olmasına rağmen kasılma yetenekleri vardır Kapiller duvar yapısı Duvarın kalınlığı 0.5 mikrometre(µm) Damar çapı 5-10µm kadardır *~ 10 milyar kapiller; Yüzey alanı: 500-700 m2 Tek sıra endotel hücreleri **Fonksiyonel hicbir hücre kapillerden 20-30 µm den uzak olamaz Kapiller membrandaki porlar – – – – – Hücreler arası (İnterselüler) yarıklar Son derece dar Sıvı geçişine izin veren bir yapı Hücre içi (İntrasellüler) yarıklar Plazmalemmal veziküller (Kaveol) den oluşur Az miktarda plazma veya ekstrasellüler sıvı içeren paketçiklerdir Vezikül kanalını oluştururlar Kapiller damarların yapısal özelliklerine göre sınıflandırılması: I. Sürekli (continous) kapillarlar (Tip I): II. Pencereli (Fenestrate)kapillarlar (Tip II): III. Kesintili (discontinous) kapillarlar (sinusoid’ler) ( Tip III) : I.Sürekli (continous) kapillarlar (Tip I): - Merkezi sinir sistemi, akciğerler, kas doku, bağ doku, ekzokrin bezler, deri, timus gibi organlarda bulunurlar. - Endotel hücreleri kapillar lumenini sürekli bir örtü halinde kuşatır. - Endotel hücreleri arasındaki bağlantılar zonula okludens yapısındadır. Loading… - - Sıvı ve yağda eriyen madde geçişi Madde geçişi pinositoz vezikülleri yoluyla olur, Endotel hücreleri ile bağ doku arasındaki bazal membran devamlıdır. Kapillar çevresinde perisit’ler bulunur II.Pencereli ((Fenestrate)kapillarlar (Tip II): - Permeabilite ve resorbsiyon olaylarının şiddetli olduğu barsak mukozası, pleksus koriyedeus’ta, bazı endokrin bezler, böbrek glomerulus’ları ve pankreas’ta bulunurlar. - Endotel hücrelerinin sitoplazması küçük submikroskopik yuvarlak delikciklere (30-50 nm) sahiptirler. - - - Bu delikcikler hücre membranından daha ince yapıda bir diafragma ile kapatılmıştır (böbrek glomeruluslarında ise açıktırlar ). Endotel hücreleri arasındaki bağlantılar sıkı değildir, gap junctiun yapısındadır, bazal membran devamlıdır, Perisitler mevcuttur, III. Kesintili (discontinous) kapillarlar (sinusoid’ler) ( Tip III): - Karaciğer, dalak, kemik iliği ve bazı iç salgı bezlerinde (adenohipofiz, adrenal korteks) bulunurlar. - Çapları normal kapillarlardan daha büyüktür (30 mikron veya daha büyük). - Düzensiz, kıvrımlı bir yapıya sahiptirler. - Bunlarda endotel hücreleri arasında geniş aralıklar mevcuttur. Bu aralıklara makrofajlar yerleşmişlerdir ( iç salgı bezleri sinusoid’lerinin duvarında makrofajlar bulunmaz). Bazal membran devamlı değildir, yer yer kesintiye uğramıştır. Duvarlarında perisitler bulunmaz. Kapillerde Kan Akımı - VAZOMOSYON Kanın kapillerden akımı sürekli değildir Bu kesintiler prekapiller sfinkterlerin kasılıp gevşemesi ile gerçekleşir Vazomosyon Vazomosyonun düzenlenmesi Belirleyen en önemli faktör; dokudaki O2 konsantrasyonudur. Kapiller Madde Alışverişi Katı ve sıvı maddeler kapiller endotel duvarından, 1- Diffüzyon 2- Filtrasyon 3- Pinositoz ile geçerler Kapiller endotelden katı maddelerin geçişinde en önemli taşınma diffüzyondur Gazların, maddelerin, artık ürünlerin kapiller ile doku arasındaki değişiminde diffüzyon anahtar rol oynar Su, NaCl, üre, glukoz gibi küçük moleküller kapiller porlardan diffüzyonla geçer. Geçiş kan akım hızına göre değişir. – » » – » » Kapiller - intersitisyel alan - doku hücresi Ağırlıklı olarak difüzyon Yağda eriyen maddeler Endotel hücre membranından difüzyon Oksijen-karbondioksit Suda eriyen maddeler Hücreler arası porlardan Su, sodyum, glikoz, amino asitler İnterstisyum ve interstisyel sıvı – – Vücudun 1/6’sı hücreler arası (interstisyel) boşluk (12 L) İçindeki sıvı interstisyel sıvı Kollajen lif demetleri Proteoglikan filamentler İnterstisyumdaki sıvı, Kapillerlerden geldiği için, protein içeriği dışında plazma ile aynı bileşimdedir. Tamama yakını doku jeli içindedir Maddeler Endotel hücreleri arasındaki birleşme noktalarından Pencerelerden Veziküler taşınma Lipidde eriyen maddeler membrandan sitoplazma geçerler Veziküler taşınma dışında kapiller taşınmadan sorumlu etmenler Sızma (difüzyon) Süzülme-filtrasyon O2 ve glukoz kanda doku sıvısına göre yüksek derişimde bulunur ve doku sıvısına difüze olur CO2 ise ters yönde difüzyona uğrar Kapiller membrandan sıvı geçişi: Starling kuvvetleri 1. Kapiller Hidrostatik Basınç (Pk) Sıvıyı kapiller damardan dışarı iten güç 2. İnterstisyel sıvı hidrostatik basıncı (Pif) 3. Plazma kolloid osmotik (Onkotik) basıncı (πk) Kapiller damarın içine doğru sıvı osmozuna neden olan güç 4. İnterstisyel sıvı kolloid osmotik (Onkotik) basıncı (πif) Sıvının kapiller damardan dışarı osmozunu sağlayan güç Loading… Net Süzme Basıncı = Kapiller Hidrostatik Basınç + İnterstisyel Sıvı Kolloid Osmotik Basıncı – İnterstisyel Sıvı Hidrostatik Basıncı – Plazma Kolloid Osmotik Basıncı P=Pk + πif – Pif – πk Kapillerde sıvı değişimi – – – Hidrostatik ve onkotik basınçların etkileşimi ile; Filtrasyon; Hergün yaklaşık 24 L sıvı filtre olur Reabsorbsiyon; %85-90’ı kapillerin venöz ucunda geri emilir Kalan % 10-15 lenfatik sisteme geçer (2-4 l gün)