Ясны тогтолцооны хөгжил PDF

Development of skeleton z Ясны тогтолцооны хөгжил Толгойн ясны гавлын хэсэг, эгэм холбогч эдээс шууд ясждаг эндосмаль membranacea- ЯСЖИЛТ ossificatio membranous ossification яс юм. Харин бусад яс мөгөөрсөнөөс ясжих ossificatio cartilaginea-chondral ossification шатыг дам...

Development of skeleton z Ясны тогтолцооны хөгжил Толгойн ясны гавлын хэсэг, эгэм холбогч эдээс шууд ясждаг эндосмаль membranacea- ЯСЖИЛТ ossificatio membranous ossification яс юм. Харин бусад яс мөгөөрсөнөөс ясжих ossificatio cartilaginea-chondral ossification шатыг дамжин ясжина. Мөгөөрс болох гэж байгаа ясны хэлбэрийг хадгалсан ясны холбогч эдэн туурины гадаргуу дээр z мезенхимийн эсүүд бөөгнөрч бластем гэдэг бүтцийг үүсгэнэ. Бластемийг бүтгэж байсан эсүүдээс жигд тогтоцтой сул будагддаг бодис ялгарна. Энэ бодис эсүүдийг тойрч мөгөөрсөн бүрхүүлүүсгээд шиллэг мөгөөрс болж хувирдаг. Үүнийг ясжих цэг centrum ossificationis primarium seu centrum diaphysiale-ossification centre гэх ба чөмөгт ясанд түүний диафизд ийм цэг үүсээд дараа нь булууруугаа тархдаг. Ясны мөгөөрсөн загварын завсар мезенхимийн бластемийн эсээс бүтэх завсрууд үлддэг. Тэр нь үе түүний завсар болж хувирдаг. Яс үүсэх явцад дараахи дэс дараалсан хувирал гардаг. Эхлээд мөгөөрсөн дотор юм уу түүний мөгөөрсний хуулдас perichondrium perichondrium дор мөгөөрсийг хайлуулах хондрокластын эсүүд гарч ирдэг. Үүний ээлжийг дараа нь яс үүсгэгч Остеобласт эсүүд авдаг. Эдгээр эс, ясны эс завсрын үндсэн бодисыг нийлэгжүүлж тэр нь остеобласт эсээ тойрч яс болоход уул остеобласт ясны эс остеоцит osteocytus osteocyte болж хувирдаг. Үүнтэй зэрэгцээд энэ цэгт буруу ургасан ясны ширхэг ялтсыг уусгаж ясыг зөв хэлбэр галбирт оруулах Остеокласт эсүүд үүсдэг. Мөгөөрс хальснаасаа ясжиж ossificatio z perichondralis- perichondral ossification байгаа бол мөгөөрсний орчмын мезенхимээс остеобласт эс, цусны судас ургаж гарч ирдэг. Дараа нь энэ нь ясны хуулдас болж хувираад, цусны судсыг тойрсон ясны эсүүд ялтасыг үүсгэн яс үүсч эхэлдэг.  Мөгөөрс дотроос ясжилт ossificatio endochondralis-endochondral ossification үүсэхэд эхлээд энэ хэсгийн мөгөөрсний эсүүд томроно. Тэдгээрийн завсар кальцийн давс хуримтлагдаж мөгөөрсний эд дүрс хувирна. Эсийг дүрс хувирах явцад түүний эргэн тойрон хөндий үүсч, судас уул мөгөөрсний хуулдас хальснаас түрэн орж ирээд нахианы энэхүү хөндийг дүүргэнэ. Мөгөөрсний гүн рүү түрсэн судсан хялгасан судсыг дагаад мезенхимийн эс орж ирээд эхлээд хондрокласт дараа остеобласт болж дэс дараатай хувирна. Хондрокласт нь шохойжсон мөгөөрсийг хайлуулна. Үүний хойноос хайлж алга болсон мөгөөрсний хөндийд остеобласт орж ясны ялтас lamella ossea-lamella улмаар тэр нь ясны ширхэгийг trabecula ossea-trabeculae of bone үүсгэнэ. Чөмөг ясанд ясжих цэг эхлээд диафизаас үүсээд булуу руугаа тархана. Ясжих цэгт түрэгдсэн мөгөөрсний эс баганан байрлалаа алдаад шууд хуваагдлаар хуваагдаж олширдог. Ингэсний дүнд яс уртаашаа Өсч уртасдаг. Эндээс мөгөөрсний заримz эс диафиз руу түрж яс үүсгэдэг ч тал бий. Ингээд хүүхэд эхээс төрөхөд чөмөгт яснууд диафиз нь ясжсан булуу нь мөгөөрс байдалтай байдаг. Үүнээс нилээд хожуу булуунд хоёрдогч яСЖИХ цэг дээр өгүүлсэн жамаар үүсч эхэлдэг. Хоёрдогч ясжилтын цэг centrum ossificationis secundarium seu centrum epiphysiale-secondary centre of ossification үүссэнээр ясны ширхэгийн ургалтын диафизаас булуу руу булуунаас диафиз руу гэсэн хоёр чиглэл үүсдэг. Энэ хоёрын завсар булууны мөгөөрсөн зурвас үлддэг. Эндээс үений мөгөөрс тийш яс үүсэх явц тархаж булуу бүхэлдээ хэмт яс болж хувирна. Мөгөөрс ийнхүү ясжих явцад нэгэнт үүссэн ясны хальснаас periosteum- periostium я үүсэх үйл явц зэрэгцэн яс зузаарна. Ясны хуулдаснаас судас ургаж түүнийг тойроод ясны ялтасны бортого үүсч остеон аажим үүсч, бүрэлдэж эхэлдэ Эхний үедээ энхондрол замаар үүссэн ясны ширхэгийн зарим нь уусч, чөмөг z Ясанд чөмөгний хөндий үүсч, тэнд цус төлжиж байснаа яс ХӨГЖИХИЙН хирээр цус Төлжил булууруугаа шилждэг. Диафизийн хэсэгт хөндийд нь ТОСОН чөмөг medulla ossium flava- yellow bone marrow үлддэг. Тус яснуудын ясжил өөрийн гэсэн онцлогтой тэр нь тэдэнд ясжих цэг үүсэх хугацаагаар илэрдэг. Чөмөгт ясны булуунд нэг юм уу хоёр түүнээс олон ясжих цэг үүсч хөгждөг. Харин зарим ясанд тухайлбал бугуйны ясанд ганц ясжих цэг үүсч тэр ясыг бүхэлд нь хэлбэржүүлэн бүрдүүлдэг. Холбогч эдээс шууд яс үүсэхийг яс үүсэх анхдагч төрөл гэж үздэг. Ийм хэлбэрээр яс үүсэхэд ирээдүйн ясны холбогч эдэн загварын гадаргуу дээр мезенхимиЙН эсүүд бөөгнөрч ээрүүл хэлбэртэй болдог. Эдгээр эсүүд зэрэгцэн давхрага үүсгэн байрлана. Энэ өөрчлөгдсөн эсүүд остеобласт болж хувираад кальцийн давсыг эс хоорондын зайд болон ширхэгт хуримтлуулна. Үүний дүнд ясны савх gemma osteogenetica үүснэ. Энэ савхнуудын хоорондуур цусны судас их хэмжээгээр буй болж кальцийн давсыг холбогч эдэн ялтас руу нэвчин орох үйл явцыг улам түргэсгэдэг. Шинэ дутам үүссэн ясны бүрхүүлийн доорхи мезенхимийн эсүүд үргэлжлэн остеобласт болж хувирсаар нягт ясны хуулдасны доорхи ялтасыг үүсгэдэг. Остеобласт ясны энэ ялтас руу шурган орж ясны эс болж хувирдаг. Үүний дараа түүний дээр байсан z Хөвчин биеийн яс Devolopment of axial skeleton Хөвчин биеийн араг ясны үндэс нь хөвч юм. Тэрээр толгой ясны суурийн төвөөс эхлээд үр хөврөлийн сүүл хүртэл үргэлжилнэ. Хөгжлийн явцад ХӨВЧ тасралтгүй үргэлжилсэн савхан хэлбэрээ алдаж жижиг хэсгүүд болж тасархайтан хуваагдана. Түүний толгой талын үзүүр оргүй алга болно. Н.В.Попова-Латкины ажигласнаар бол хөгжлийн эрт үед ХӨВЧ нь орчныхоо мезенхимийн эдийн бөөгнөрөлөөр хүрээлэгдсэн байдаг.  z тэрээр хөвчний эсэн бурхуул гэж нэрлэсэн. Мегеерс хэлбэржих шатанд хөвч түүний эсийн бүрдэл хамгийн дээд хөгжилдөө хүрдэг. Хөвчний хучуур эдийн эс харьцангуй том хэмжээтэй бөөм нь сайн будагдана. Энэ мөчөөс хойш мөгөөрс буцах хөгжилд ордог. Энэ судлаачийн ажигласнаар нугалам хоорондын мөгөөрсөн жийргэвчний discus intervertebralis- intervertebral disc харалдаа хөвч нарийсч энэ хэсэгт цэлцэгнүүр беом nucleus pulposus үүсдэг. Эндээс хөвчний бусад хэсэгт байсан хэсэг оргуй алга болно. Хевчийг хүрээлэн байсан мезенхимэн бүрдэл болох склеротом sklerotomi- sklerotom нурууны Их биеийг уусгэнэ. Энэ ууссэн анхдагч үелэлүүд эхлээд үелэл хоорондын завсраар бие биенээсээ тусгаарлаж байдаг. Энэ хэсэг pyy уелэлийн судас шурган орсон байдаг. Yелэл сегмент бурийн дотор ховчний мезенхимээс үелэлийн доторхи завсар гэж үүсдэг. Энэ завсар уул үелэлээ дээд, доод гэсэн хоёр хэсэгт хуваадаг. Цаашид дээд үелэлийн доод хэсэг доод уелэлийн дээд хэсэгтэй нийлж ургаад нугаламын их биеийг согрus vertebrae vertebral body бүтээнэ. Эндээс нугалам хоорондын мөгөөрсөн жийрэг үелэлийн дотор нь байрладаг болох нь харагдаж байна. z Энэ нь булчингийн үелэл нугалмын хязгаарыг давж байрладагтай холбоотой. Энэ нь булчингийн агшилтаар хөдлөх боломж олгож байгаа нэг өвөрмөц хэлбэр юм. Нугалмыг үүсгэж байгаа энэ хоёр хэсгийн дээд хэсэг нь бластем хэлбэртэй нилээд нягт тогтоцтой юм. 37 хоногтой (С16) үр хөврөлд нугалмыг бүтээж байгаа дээд доод хоёр хэсэг нийлж ургахаар дээр өгүүлсэн бластем мегеерс болж хувирдаг. Ясжих цэг 3 сартай урагт нурууны нугаламд тодорхойлогдоно. Энэ үед нугалмын их биеийг бүтээж байсан үелэлийн доод Хэсгийн бластемаас сэртэнгүүд ургана. z Арагшаа мэдрэлийн сэртэн processus spinosus- spinous process, хажуу тийшээ хавирганы хөндлөн сэртэн processus transversus- transverse process, дээшээ Доошоо үений сэртэн processus articulares superioris et inferioris-superior and inferior articular process ургана. Бүх сэртэнд ясжих цэг үүснэ. 4 сартай урагт нурууны нугалмын арагшаа ургаж байсан баруун зүүн мэдрэлийн сэртэн нийлж ургаад нугалмын нумыг arcus vertebrae vertebral arch үүсгэнэ. Нугалмын нумын ясжилт хөхүүл насанд явагддаг. Балчир насны хүүхдэд сэртэнгүүд нугалмынхаа z их биетэй холбогдож цогцолбор бүрдэл болно. Хүзүүний нугалмуудад хавирганы сэртэн гүйцэд хөгжилгүй нугалмын их биед нийлж ургана. Бүсэлхийн нугалмын энэ сэртэнд мөгөөрсөн төв үүсдэг. Ууцанд энэ сэртэн хоорондоо нийлж ургаад түүний суурийн хажуугийн зузаан (partes laterales) хэсэг болно. Энэ сэртэн ахар сүүлний нугаламанд үлдэгдэл эрхтэн болж хувирдаг. Аман хүзүү, хатан хүзүү хоёр үүсч хөгжихөд аман хүзүүний их бие хатан хүзүүний шүд (dens) болж нийлж ургадаг. 32 хоногтой (C15) үр хөврөлд хавирганы үүсгэвэр булчингуудын завсраар ханаа дагаж ургана. 40 хоногтой (C17) үр хөврөлд хавирга дотор тийшээ нумран тахирлана. z 42 хоногтой үр хөврөлд (C18) хавирганы урд үзүүрүүд хоорондоо нийлж өвчүүний ясан судлыг үүсгэнэ. 57хоногтой (C23) үр хөврөлөөс 40 мм урттай ураг хүртэл хугацаанд хавирганы мөгөөрсөн cartilago costalis болон ясан хэсгийн оs costale уулзварт ясжилт явагдана. Цаашид энэ нь хавирга уртаашаа ургах газар болдог. Төрсний дараа өвчүүнд ясжих цэг үүсдэг. Нярайн өвчүүнд хос ясжих цэг үүссэн байдаг. Өвчүүний үүсгэврийн дээд хэсэг дээд мөчний бүслүүрийн үүсгэвэртэй НИЙЛЖ ЭНЭ Хэсэгт ЭГЭМ хоорондын бластем үүсээд тэр нь өвчүүний бүдэрхий manubrium sterni болж хөгждөг. z Толгойн хомхой яс cranium-skull Хүний хөвчин биеийн тэнхлэгийн ясны үргэлжлэл болж толгойн ясны үүсдэг. Түүхэн хандлагаа хадгалж толгойн яс нь толгойг тойрон байрлах эрхтэнүүдэд гэр үүсгэхээс гадна хоол боловсруулахын эхний хэсэг амны хендийг дотроо агуулна. Толгойн ясны гол хэсгийг толгойн анхдагч яс хэмээх мегеерсен хайрцаг бүтээх ба түүнийг эрүүний аппарат, хавтгай яснууд нийлж бүтээнэ. Толгойн анхдагч яс бол тархины үүсгэвэрийг тойрон байрлах тархины хэсгийн neurocranium-braincase, нүүрний хэсгийг viscerocranium- facial skeleton гэсэн хоёр хэсгээс бүрэлдэх тархийг хамгаалах хайрцаг юм. Толгойн ясны тархины хэсэг. Үүний хөгжил тархины үүсэл хөгжилтэй салшгүй холбоотой. 50 хоногтой (C 20) үр хөврөлд тархины үүсгэвэрийг тойрсон мезенхим, түүнийг тойрч анхдагч бүрхүүл meninx primitiva primitive meninx-ийг үүсгэдэг. z Хожим нь энэ нь дотор бүрхүүл endomeninx- endomeninx, гадар бүрхүүл ectomeninx гэсэн хоёр давхрага болж салаад, дотор давхрага судсан НЬ бүрхүүл pia mater- pia mater болон хөөсөн бүрхүүл arachnoidea- arachnoid mater гадар давхрага нь хатуу бүрхүүл dura mater- dura mater болон толгой ясны тархины хэсгийн яс болон мөгөөрс үүсгэх эд болж дүрс хувирна. Толгой ясны тархины хэсгийн суурьт таван мөгөөрс үүсэх ба тэдгээрийг хөвчний ӨМНӨХ, ХӨВЧНий гэж хоёр ангилна. Хөвчний өмнөх ХЭСЭГ НЬ Өнчин тархины үүсгэвэрийн өмнө үүсч бүрэлдэх ба тэрээр нүдний гэр capsula optica-optic capsule, хамрын гэр capsula nasalis nasal capsule гэсэн хоёр хэсэгтэй байдаг. z Харин хөвчниЙ ХЭСЭГТ ХӨВЧний хоёр талаар trabecula cranii-ийн хоёр бүтэц хөгжинө. Тархины хөгжил эрчимжихэд түүний мөгөөрсөн гэр neurocranium chondrale chondral neurocranium дээшээ, урагшаа томорч толгойн анхдагч ясыг бүрдүүлэгч хэсгүүд суурь луугаа шилжинэ. Нүдний гэр capsula optica хамрын хөндийн хоёр хажууд шилжиж байрлана. Үүний дүнд дээр өгүүлсэн бүтцүүд тархины үүсгэвэрийн өвөр тал pyy шилжиж байрлах болдог. Сонсголын гэр capsula auditiva- capsula auditiva эхлээд тархины үүсгэвэрийн хажууд байснаа шилжээд түүний суурь руу очно. Толгой ясны хөгжлийн үед нилээд түрүүн ялгарч гардаг бүтэц бол хөвчний дээд үзүүрийн хоёр талаар тодорч ирдэг хөвчний ойролцоох мөгөөрс cartilago parachordalis- parachordal cartilage Үүнийг үүсгэхэд склеротомын нурууны ХЭСЭГ ЗОХИХ хэмжээгээр оролцдог. Энэ мөгөөрсийг дагзны таван үелэл нийлж үүсгэдэг ба тэдгээрийн завсарт байрласан мэдрэлүүд хоорондоо нийлж 12- р хос мэдрэл болж бүрэлддэг. Энэ мөгөөрс өнчин тархинаас 12 -р хос мэдрэлийн гарах нүх хүртэл толгойн ясны суурийн ялтсыг үүсгэдэг. Өнчин тархины ӨМНӨ ХӨВЧНИЙ ӨМНӨХ хэсгийн мезенхимд хос мөгөөрсний цэг үүсдэг. Түүний өмнөх мөгөөрсөн цэгийг толгойн ясны хамар cartilago trabecularis trabecular cartilage, арынхыГ НЬ ӨНЧИН тархины мөгөөрс cartilago hypophysialis hypophysial cartilage гэдэг. Удалгүй эдгээр мөгөөрсүүд хоорондоо нийлж ургаад  z ТОЛГОЙ ясны суурийн ялтасны урд хэсгийг бүрэлдүүлдэг. Суурь ялтасны хоёр хажуугаар мэдэрхүйн эрхтний гэрүүд үүсч бүрэлддэг. Эдгээрээс хамгийн түрүүн үнэрийн хонхорыг тойрсон мөгөөрсөн гэр үүсдэг. Энэ гэр удалгүй өөр хоорондоо болон толгой ясны хамартай нийлж ургадаг. Үүний дараа чихний үүсгэвэр (отоцист)-ийг тойрсон мезенхим сонсголын гэр capsula otica- otic capsule болж хувирдаг. Энэ нь ТОЛГОЙ ЯСНЫ суурийн ялтасны хажуугаар байрлах ба уул ялтасны ирмэгтэй холбогдоно. Энд буулганы нүх foramen jugulare үүсдэг. Энэ гэрний тархи руу харсан тал дээр 7, 8 -р мэдрэл нэвтрэн гарах нүх үүсдэг. Сонсголын гэрний гаднаас заламгайн 1, 2 -р нумын мөгөөрсний ар үзүүр тулж ирээд, 2-р нумын мөгөөрсний ар үзүүрээс дөрөө stapes яс үүсч, түүний харалдаа сонсголын гэрэнд зууван цонх fenestra vestibuli үүсч, энэ мөгөөрсний бластемээс үүссэн дөрөөний таваг basis stapedis түүнийг таглана.  z Нүдний аяганы гэрнээс сapsula optica-optic capsule суурь ясны мөгөөрсөн их далавч ala major- greater wing, бага далавч ala minor- lesser wing үүсч, тэдгээрийн завсраар харааны мэдрэл явах суваг canalis opticus- optic canal 3, 4, 6-р мэдрэл явах нүдний аяганы дээд завсар fissura orbitalis superior үүснэ. 3 сартай урагт толгойн ясны суурийн ялтас үүсэх явцад тархины ард дагзны том нүхийг foramen magnum тойроод мөгөөрсөн хүрээ үүснэ. Энэ мөчөөс хойш 2 сартай урагны толгойн мөгөөрсөн загваруудад ясжих цэгүүд үүсээд цөм хоорондоо нэг яс болж хэлбэржинэ. Хамрын үзүүрт л нэг хэсэг мөгөөрс яс болохгүй үлдэнэ. Гавал calvaria- calvaria хэмээх толгой ясны оройг үүсгэх холбогч эдэн ялтсыг хайрсан гавал гэж нэрлэх ба түүнээс толгой ясны тархины хэсгийн хайрсан хэсгүүд үүснэ. Зулай fonticulus fontanel бол ясжиж гүйцээгүй хайрсан гавлын үлдэгдэл IOM. Толгой ЯСНЫ тархины хэсгийн гавал хэмээх хэсгийГ үүсгэхэд дух, дагз, зулай, чамархай ясны хайрсан хэсэг оролцдог. Харин гавлыг бүтээхэд хүрээ байдлаар нүдний гэр, хамрын гэр түүнээс үүсдэг яс оролцоно.  z Толгой ясны нүүрний хэсгийн хөгжил Development of viscerocranium Анхдагч хохимойн (анхдагч толгой ясны) тархины хэсгийн суурийн ялтасны хоёр хажуугаар заламгайн карманы хоорондох заламгайн ХОВИЛ 6-H нумын мезенхимд зургаан нуман мөгөөрс үүсдэг. Үүнээс толгой ясны нүүрний хэсэг хөгждөг. Толгойн ON le ясны нүүрний хэсгийг бүрэлдэхэд нэн ялангуяа 1, 2 -р нумын мөгөөрс шууд оролцоно. Харин 3, 4, 5, 6-р нумын мөгөөрс хөвч яс, төвөнхийн мөгөөрсийг бүтээхэд оролцоно. Эдгээр нуман мөгөөрсүүд залгиур хоолойг хоёр талаас ороож байрлана. Хүний толгойн ясны хөгжилд заламгайн 1, 2-р нумыг 1, 2 -р висцераль нүүрний нум arcus visceralis- visceral arch гэж нэрлэдэг тал бий. Эдгээр нумууд арын pars dorsalis dorsal part болон өврийн рars ventralis ventral part гэсэн хоёр хэсэгтэй. 1-р висцераль нумын мөгөөрс ирээдүйн хоншоор, эрүүний үүсгэвэр болох газар байрлаж, арын үзүүр нь СОНСГОЛЫН гэртэй тулж байрлана. Энэ нумын арын хэсгийг хучсан бластем урагшаа нүдний болон хамрын гэр хүртэл ургана. Энэ нь хоншоор maxilla- maxilla болж хувирдаг. Ингэж хувирахдаа түүний бластемийн нэг хэсэг нь мөгөөрс үлдсэн хэсэг нь яс болдог. Үүнээсгадна 1-р висцеральнумын арын хэсгийн нэг хэсэг нь тагнай квадрат мөгөөрсийг catilago palatoquadradum palatoquadrade cartialge үүсгэнэ  1-р висцераль нумын өвөр хэсэг нь Меккелийн мөгөөрс сatilago Mekkele Meckel's cartilage болж хувирдаг. Энэ мөгөөрс ар үзүүрээрээ сонсголын гэрт тулж байрлана. 2-р висцераль z нум 1-р нумын ард ар үзүүрээрээ хамрын гэр 1-р нумтай шүргэлцэн байрлана. 2-р висцераль нумын мезенхимын бластем доторхи Рейхертийн мөгөөрс catilago hyomandybulare- hyomandybylar cartilage, Меккелийн мөгөөрс, тагнайн квадрат мөгөөрсгурвын сонсголын гэртэй нийлсэн хэсэг сонсголын яснууд (stapes, malleus, incus) болж хэлбэрждэг. Тагнай квадрат мөгөөрсийн бластем үндсэндээ деш яс болдог. Харин Меккелийн мөгөөрсний ар хэсгийн бластем алх яс болдог. Энэ хоёрын завсар түүхэн хөгжлийн хувьд нэн эртний эрүүний анхдагч үе үүсдэг. Меккелийн мөгөөрснийөвөр хэСГИЙН зарим мөгөөрс нь уусч алга болоод зарим нь энхондраль замаар яс болж хувирдаг. Үүний хальснаас перихондраль замаар эрүүний яс хэлбэржиж бүрэлдэнэ. Эрүү ЯСНЫ ХӨГЖилд перихондраль замаар үүсдэг хоёр үүсгэвэр оролцдог. Урд хэсэг хэмээх эдгээрийн нэг нь бүр эрт Меккелийн мөгөөрсний гадарт үүсдэг. Тэр нь эрүүний их биеийг corpus mandibulae- body of jaw үүсгэдэг. Энэ хэсгийн ард эрүүний өгсөх ясан салааны ramus mandibulae- ramus of mandible үүсгэвэр байрлана. Энэ хэсэг чамархайн ясны хайрсан хэсэг тэй раrs squamosa squamous part шүргэлцэж байрлах ба энэ хэсэгт хоёрдогч гэж нэрлэгдэх эрүүний үе үүсдэг. Эрүүний салаа хэсэг ясжихын өмнө зарим хэсэг нь мөгөөрс болж байж сая ясждаг. Меккелийн мөгөөрсний арын үзүүрийн хойно 2-р висцераль нумын толгойн ястай ойр хэсэг Рейхертийн мөгөөрснөөс catilago hyomandibulare дөрөө яс үүсдэг. Рейхертийн мөгөөрсний зарим хэсэг сонсголын гэртэй нийлээд чамархай ясны шөвгөн сэртэн processus styloideus- styloid process болж хувирна. Мөн энэ мөгөөрсний зарим хэсэг catilago hyale шөвгөн сэртэн ХӨВЧ Ясны холбоос lig. stylohyoideum- stylohyoid ligament  z хөвч ясны бага эвэр cornua minora болж хөгжинө. Хөвч ясны их бие corpus, иx эвэр cornua majora нь заламгайн 3-р нумын мөгөөрснөөс үүсдэг. Заламгайн 4, 5- р нумын мөгөөрс хоорондоо нийлж төвөнхийн бамбай мөгөөрсийг үүсгэдэг. Заламгайн 6-р нумын мөгөөрс төвөнхийн бусад ЖИЖИГ мөгөөрсийг үүсгэдэг. Нүүрний яснуудаас периостал замаар ясждаг ясанд ийнхүү урьтал эрүү, хацар яс, нүүрний ясны хайрсан хэсгүүд ордог. Хайрсан хэсгүүд СОНСГОЛЫН гэрнээс е үүсдэг чамархай ЯСНЫ чулуунцар хэсэгтэй нийлдэг. Урьтал эрүү, Меккелийн мөгөөрстэй нийлж эрүүний их биеийг бүтээдэг. Үүнээс гадна периосталь замаар андис vomer vomer, тагнай яс os palatinum- palate bone, хамрын яс os nasale- nasal bone болон нулимсны яс os lacrimale-lacrimal bone ясны зарим хэсэг үүсдэг. Мөн ийм ясанд чамархай ясны хэнгэргийн хэсгийг бүтээдэг яс бас орно.  z Мөчдийн ясны хөгжил Development of limbs skeleton Мечдийн ясны хөгжил бүх үе холбооныхоо хөгжилтэй нягт уялдаатай явагддаг. 28 хоногтой (C13) үр хөврөлд дээд, доод мөчдийн үүсгэвэр ур деммае membrorum- limb buds байдлаар гарч ирдэг. Эдгээрээс хамгийн түрүүн зүрхний овгорын төвшинд дээд мөчний Хүнии үр хөврөл судлал хос үүсгэвэр тодордог. Үүнээс хажуухан хүйнээс доох нь доод мөчний үүсгэвэр тодорно. Мечдийн ур мэт үүсгэвэр эхний үедээ бластем гэж нэртэй мезенхимийн хөвсгөр эдээс бүрэлдсэн байдаг. Үүний дараа мөчдийн үүсгэвэрийг бүрэлдүүлэгч бластемийна мезенхим эсүүд олширч нягтраад мөчдийн ЯСНЫ анхдагч мөгөөрсөн загвар үүснэ. 33 хоногтой (С15) үр хөврөлд дээд мөчний үүсгэвэр болсон ур мэт бүтэц бугалга brachium arm, шyy antebrachium- forearm, сарвуу manus- hand гэсэн хэсгүүдэд хуваагдаж харагддаг. Энэ үед доод мөчний ур мэт үүсгэвэр хэлбэр дүрсээ өөрчлөн загасны сэлүүр мэт далбагар бүтэц болдог. 42 хоногтой (C17) үр хөврөлд дээд мөчний үүсгэвэр тодорч байхад доод мөчний үүсгэвэр сая гуя fеmur thigh, шагайт crus- leg, тавхай рes- foot гэсэн хэсгүүдэд хуваагдсан байгаа нь тодордог. 48 хоногтой (С19) үр хөврөлд мөчдийн сарвуу тавхайн байрлал үр хөврөлд байдаг өвөрмөц байрлалыг олсон байдаг (преаксиаль ирмэг margo preaxialis- preaxial margo нь толгой руу харсан). Энэ үед доод мөчний үүсгэвэрт хурууны ормууд тодорно. 37 хоногтой (С16) үр хөврөлд тохой үүнээс хожуу үр хөврөлийг 42 хоногтой (C17) болсон байхад өвдөг тодордог. Хуруунуудын үүсгэвэрээс юун түрүүн хөл, гарын z эрхий хурууны үүсгэвэр илт тод гарч ирдэг. Эдгээр хурууны үүсгэвэр сарвуу, тавхайн, толгой руу харсан преаксиаль ирмэг дээр тодорч илэрдэг. Мечдийн ясны хөгжлийн явцад хамгийн түрүүн тухайлбал 48 хоногтой (С19) үр хөврөлд эгмэнд ясжих цэг гарч ирдэг. Үүний дараа урт чөмөгт ясанд хамгийн сүүлд богино чөмөгт ясанд ясжих цэг гарч ирдэг. Ясжих цэг үүсэх тэр газар эхлээд мезенхимийн эдээс бүтэх бластем үүсдэг. МАН Энэ нь ирээдүйн ясны хэлбэрийг хадгалсан мөгөөрсөн загваруудад хуваагдана. Ийм мөгөөрсөн загварууд анх 44 хоногтой (С18) үр хөврөлд үүсч эхэлнэ. calcaneus, z Ясжилт нь энхондрал замаар явагдана. Том ясанд ясжил үр хөврөлийн хегжлийн 42 хоногоос эхэлдэг бол бух чемөгт ясанд 5 см урттай урагт ясжилтын цэг диафизд үүсдэг. Тагалцагны эсгий шагайнд talus ургийн хӨГЖЛИЙН 6 сараас ясжих цэг тодордог бол бугуйны жижиг ясанд хөхүүл насанд ясжих цэг тодордог. Булуунд ясжих цэг үүсэх хугацаа уул ясны хэмжээ үүрэгтэй нь нилээд хамааралтай байгаа нь ажиглагдсан. Эхийн хэвлийд байхад юун түрүүн дунд чемегний доод булуунд үүсдэг. Бусад ясны булуунд төрсний дараа 1-2 насанд Үүсч 12 нас хүртэл үргэлжилдэг. Булууны ЯСЖИХ ЦЭГ Диафизэд байгаа ЯСЖИХ цэгтэйгээ нийлэх үйл явц тодорхой дараалалтайгаар явагддаг. Энэ үйл явц 13 наснаас эхлээд эрэгтэй хүүхдэд 20, эмэгтэй хүүхдэд 25 нас хүртэл үргэлжилдэг. Хүний насыг ЯСЖИЛТЫН цэгүүдийн үүсэл тэдгээрийн хоорондоо нийлэх хугацаагаар баримжаалж шүүх эмнэлгийн практикт тогтоодог. К.Ф.Беркгаутын (1952) тогтоосноор Үр хөврөлийн үед мөчдийн яснуудын мөгөөрсөн загварын байрлал доод хөгжилтэй сээр нуруутны ижил нэртэй ясныхтай төстэй байдаг. Энэ үед өвдөг Тохойны үе дотно тал руугаа харж нугарч байдаг. Яснууд анатомийнхаа хэлбэр загварт орох үйл явц 50 хоногтой (С20) үр хөврөлөөс ажиглагдаж эхэлдэг. 3 сартай урагт бараг бүх яс бие гүйцсэн хүнд байх төгөлдөржсөн загвараа олж тогтдог. Харин зарим нарийн бүтцүүд төрсний дараа үүрэг нь тодроод ирэхээр дагаж бүрэлдэнэ. Эдийн ялгарал дээд мөчний ясанд хамгийн түрүүн эхэлж доод мечеөр дуусгавар болдог.  z Skeletal anomalies Толгойн ясны гаж хөгжил Cranial anomalies Дух яс- Духны заадас sutura frontalis- frontal suture аньж ургалгүй улдэж хоцорсноос духны яс хоёрлож хөндийгүй байх тохиолдол цөөн биш ажиглагдана. Суурь яс- Их биеийн нь хойт хэсэг нийлж ургалгүй, гавлын хөндийг залгиур хоолойтой холбосон сувагтай төрөх, зууван нүх foramen ovale нь арын нүхтэйгээ foramen spinosum нийлж нэг нүх болох, эсвэл арын нүхгүй төрөх нь ажиглагдсаар байна. Дагз яс- Хайрсан хэсэг нь тусдаа салж, тусгай яс squama occipitalis болох, ёрвон сondylus occipitalis нь аман хүзүүтэй нийлж ургах, нугасны нь нүхний урд ирмэг дээр гурав дахь ëрвон уусч аман хүзүүний урд овгорт тулж үе үүсгэх тохиолдол байна. Самалдаг яс- Энэ ясны хэлбэр хэмжээ хүн болгонд өөр өөр байдаг. Судлаачид илүү хясаа ястай concha nasalis suprema хүүхэд төрөх тохиолдол байгаа талаар бичиж байна. Зулай яс- Дээд доод гэсэн хоёр хэсэгтэй төрөх. Чамархай яс- Гүрээний суваг canalis caroticus нь хоëрлох, хэт урт шөвгөн сэртэнтэй юмуу бүр шөвгөн сэртэнгүй төрөх тохиолдол байна. Хоншоор яс- Тагнайн сэртэн дутуу хегжиж, онгорхой тагнайтай юмуу ор тагнайгуй apalatinum- apalatine үүдэн шудний нухний хэмжээ өөрчлөгдөж, тагнайныхаа ДООД гадаргууд гун ховилтой төрөх тохиолдол цөөнгүй юм. Хамар яс- Ор байхгүй юмуу нийлж ургаад нэг яс болох хоншоор ясны духны сэртэнтэй нийлж ургасан байх нь ажиглагддаг. Эрүү- Баруун зүүн түүшин нь жигд бус хөгжсөн оочны нүх foramen mentale- mental  z Краниошизис Энэ нь тоЛГОЙН ясны өөрчлөлт тархины эмгэгүүдтэй хавсар илрэхийг хэлдэг. Тархины хүнд гажгуудтэй тархигүй anencephaly anencephaly мөн багажийн шинжилгээний тусламжтайгаар ОНОШЛОЖ жижиг эмгэгүүдтэй хамт болохуйц ТОХИОЛДОЖ болно. Тархины хүнд гажиг ба толгойн ЯСНЫ эмгэгүүд хавсарч илэрсэн тохиолдолд нярай амьдрах чадваргүй байдаг. Харин зарим нэг жижиг эмгэгтэй хамт илэрсэн тохиодолд encephalocele буюу менингоцел meningocoelia meningocele амьдрах чадвартай байдаг. Краниостенозис Энэ нь гавлын заадсууд хугацаанаасаа өмнө битүүрснийг хэлнэ. Ямар заадас битүүрснээс хамаарч хэлбэр нь өөр өөр байна. Тухайлбал: Суман заадас эрт битүүрснээс болж толгой урт нарийхан болдог (scaphocephaly). Титмэн заадас эрт анивал өндөр толгой акроцефали acrocephaly- acrocephaly гэнэ. Хэрэв ТОЛГОЙН ЯСНЫ нэг талЫН титмэн ба лямбда хэлбэрийн заадас эрт битүүрвэл ТОЛГОЙ нэг талаар томорно. Үүнийг плагиоцефали гэнэ.  50 z хоногтой үр хөврөлийн хөгжлийн явцад толгой ясны хэсгүүд хоорондоо нийлж хуухдийн толгой хэлбэржих явцад эдгээр гажгууд үүсдэг. Их биеийн ясны гаж хөгжил Vertebral column anomalies VII хүзүү юмуу бүсэлхийн I нугаламандаа хавиргатай төрж хавирганы тоо 13 ба 14 болж олшрох эсвэл XI, XII хавиргагүй төрснөөс 10-11 болж цөөрөх хавирганы тоо 10-11 болж аман хүзүү дагзтайгаа нийлж ургах ассимиляция атланта аман хүзүү, бүсэлхий, ууцны нугалам арын сэртэн нь хоёрлож амтай юмуу сэтэрхийтэй төрөх spina bifida aperta occulta. Ийм төрлийн гажиг ургийн хөгжлийн 4-н сард нурууны нугалмын нумыг үүсгэдэг мэдрэлийн баруун зүүн сэртэн нийлж ургах үйл явц саатсанаас болж үүсдэг. Д.Амгаланбаатарын ажиглалтаар хатан хүзүүн дээр ийм гажигтай 18 настай хүүхэд хальтирч унаснаас болж аман хүзүү, хатан хүзүү уртавтарын тархийг дарж үхэлд хүргэсэн тохиолдлын тэмдэглэсэн байдаг  z Энэ гажиг бүсэлхий Ууцны нугаламанд тохиолдвол эм зүйн практикт нуруугаар хатгах шинжээр илэрдэг. Ууцны нугалам 6 болж олшрох сакрализац sacralisati vertebrae lumbalis quintae- sacralisation of fifth lumbar vertebra, эсвэл 4 болж цооре (люмбализация), евчуу нь их биенд болон аймхай мөгөөрсөндөө нухтай зарим уед хоёр өвчүүтэй, цээжний хэнхэрцэг урд талдаа ангархайтай терек нь цөөнгүй. эмнэл хам Мөчдийн ясны гаж хөгжил Limb skeletal anomalies Элбэг тохиолддог гажгийн нэг юм. Нэг юм уу хоёр меч байхгүй байвал амели гэж нэрлэдэг. Эсвэл жижиг зве бус хэлбэртэй мечтэй бол меромели гэдэг. Зарим тохиодолд мөчний хэлбэр хэвийн байдаг ч богинохон байдаг. Үүнийг микромели micromelia-micromelia ГЭНЭ. 1957-1962 онд талидомид ууж байсан эхээс төрсөн олон хүүхдүүдэд Дээрхи гажгууд илэрсэн байдаг. Энэ үеийг талидомидын гамшгийн үе гэж ч нэрлэдэг. Уг эмийг жирэмсэн эмэгтэйчүүд жирэмсний хордлогын үед тайвшруулах зорилгоор уудаг байжээ. Дал- Сэтэрхий нь нух болоод маяа acromion нь нуруутайгаа нийлж ургахгуй удтал мөгөөрс байдалтай байх тохиолдол бий. Бугалга чөмөг- Доод булуу нь дотно сэртэнтэй төрөх нь бий. Богтос- Залаа olecranon нь их биетэйгээ нийлж ургалгүй хоорондоо мөгөөрс өөр холбоотой байх тохиолдоно Сарвууны яс- Бугуйныхаа төвд илүү ястай os centrale carpi байх эрхий Чигчийнхээ хажууд илүү хуруутай (полидактили) зургаадай цөөнгүй. Дунд чөмөг- өгзөгний барзгар нь Томорч гурав дахь эргүүлэг trochanter tеrti-тэй төрөх нь ховор биш юм. z Шагай НЬ гурвалжин чөмөг тохиолдол байна. Шаант Чөмөг биш хавтгай байсан Тавхайн яс- Шагайны ар сэртэн тасран салж, тусдаа гурвалжин яс болж хөгжих, дотно шаантаг яс хоёрлох, эрхий чигчийнхээ хажууд илүү хуруутай төрөх тохиолдол мэр сэр ажиглагддаг. Полидактили- Хөл ба гарын хуруу олшрохыг хэлнэ. Ихэвчлэн хоёр талд ижилхэн илэрдэг. Харин эрхий хурууны хувьд зөвхан нэг талд илэрнэ. Энэ нь 42 хоногтой үр хөврөлд хуруунууд ялгарч хөгжих үйл явцад гаждал болсноос болж үүсдэг. Синдактили- Yp хөврөлийн ХӨГЖЛИЙН явцад хуруунуудын гар ба хөлийн мезенхимууд бүрэн салаагүйгээс болж аль нэг хуруу салаагүй байдаг. Заримдаа яс ба булчингийн түвшинд нийлсэн байдаг. z Түнхний төрөлхийн мултрал - Энэ нь дунд чөмөгний толгой ба сүүжний тогоо хоёрын дутуу хөгжлөөс үүдэн үүсдэг. Проспектив Когортын судалгаагаар жирэмсэн үедээ хэвлийг хэт барьсан бариу өмд ӨМССӨН эмэгтэйчүүдийн хүүхдүүдэд уг өөрчлөлт олонтаа илэрсэн байдаг. Хөвчин биеийн араг ясны гаж хөгжил- Үүнд ахондроплази орно. Энэ нь урт чөмөгт ясны булууны хэсэгт явагдах эндохондрал ясжилт саатсанаас үүсдэг. Хоёр мөч богино толгой хэвийн юм уу эсвэл бага зэрэг том, оюун ухааны хөгжил хэвийн байдаг. Үүнийг дварфизм гэж нэрлэдэг (dwarfism) бөгөөд 10000 төрөлтөнд нэг тохиолддог байна. Акромегали-Биеийн аль нэг эрхтэн бусад эрхтэнтэй ямар ч харьцаагүйгээр томордог. Тухайлбал нүүр, гар, хөл гэх мэт. Энэ нь ихэвчлэн төрөлхийн гиперпитуйтаризмаас болж үүсдэг. Эсвэл хэт өндөршлөөс (гигантизмаас) шалтгаалж болно. Ихэнхдээ бусад эрхтэн тогтолцооны гажгуудтай хавсарч илэрдэг онцлогтой. z Үе холбооны хөгжил Development of conjunctiones Завсаргүй холбоос мөгөөрс яс үүсгэдэг мезенхимэн элементээс үүсдэг. Ирээдүйн завсаргүй холбоосны байранд ялгаран хөгжөөгүй мезенхимиЙН бөөгнөрөл үүсдэг. Яснууд үүсч бүрэлдэхээр эдгээр бүтцүүд холбоос юмуу мөгөөрс болдог. Зарим мөгөөрс нь ясжаад ясан холбоос болж ч хувирдаг. Үе бол ясны мөгөөрсөн загварын хооронд байсан мезенхимээс үүснэ. Эхлээд энэхүү нягтарсан мезенхим дотор завсар үүсч тэр нь үений хөндий болж хувирна. Энэ хөндийг хязгаарласан ясны үзүүрт үений мөгөөрс хэлбэржинэ. Үеийг үүсгэж байгаа мезенхимийн өнгөц давхарга нь уул үеийг үүсгэж байгаа ясны хуулдас болж үргэлжлээд үений уутыг үүсгэнэ. Эндээс бас холбоосууд үүснэ.  z Зарим газар үе үүсгэдэг нягтарсан мезенхимийн бөөгнөрөлд Хөндий үүссэнээс хөгжил зогсож хагас үе үүсдэг. Иж бүрдмэл үен дээр үений бүлхэн жийрэгнүүд уул үеийг үүсэх явцад түүнийг үүсгэж байсан мезенхимийн бөөгнөрөл дотор үений хөндий хоёроос гурван тасалгаа байдлаар үүсэхэд тэдгээрийг зааглаж байсан мезенхимээс ялгарах байдлаар үүсдэг.Арьс, булчин, шөрмөсний гадуур байдаг шар усны уутнууд хүүхдийг эхээс төрөхийн өмнөхөн мезенхимийн Эд дотор завсар байдлаар үенээс тусдаа үүсдэг. Төрсний дараа зарим нь үений хөндийтэй холбогддог. Харин тойгны доорхи шар усан уут бүгдээс түрүүн ургийг 6 сартай байхад үүсдэг. Цаг хугацааны хувьд авч үзвэл 57 хоногтой (C23) үр хөврөлд үенүүдийн анхны үүсгэвэр тавигддаг. Энэ нь мөчдөд булчин үүсч хөдөлгөөн үүсэхээс өмнө явагддаг. Үений туслах аппаратууд үүнээс хойш үүсч бүрэлддэг.  z Булчингийн тогтолцооны ХӨГЖИЛ Development of muscles Бүх булчингууд мезодермээс үүсдэг боловч гөлгөр булчин, хөндлөн судалт булчин, зүрхний булчингууд нь өөр хоорондоо уйл ажиллагаа, үүргээрээ ялгаатай бөгөөд хөгжлийн хувьд бие биенээсээ эрс онцлогтойгоор ялгаран хөгжинө. Их биеийн хөндлөн судалт булчин нь хөвчний ойролцоо орших тэнхлэгийн ойролцоох мезодерм paraxiale- paraxiale mesoderma mesoderm ГЭЖ нэрлэгддэг мезодермээс үүсч хөгжинө. Тэнхлэгийн ойролцоох мезодерм нь ур хөврөлийн хөгжлийн эрт үед үелэл тодорч гарч ирдэг миотомын хэсэг. Ингэж хөгжиж буй булчингийн тогтолцоонд анхдагч хэсэгчилсэн бүтэц үүссэнээр цаашид булчингийн үүсгэвэр ялгарах гол суурь болж өгнө. 37 хоногтой (С16) үр хөврөлд Чихний өмнөх 3, дагзны 4, хүзүүний 8, цээжний 12, бүсэлхий 5, ууцны 5 мен 8-10 хос ахар сүүлний үелэлүүд үүссэн байдаг. Үүнээс дагзны 1-р үелэл мөн ахар сүүлний үелэлүүд төдөлгүй алга болно. Өөрөөр хэлбэл эдгээр үелэл их биеийн араг ясны булчингийн үүсэлд оролцдоггүй.  z Нүүрний болон зажлуур, төвөнх ба дээд мөчдийн зарим булчингууд заламгайн нумын мезодермэЭС mesoderma branchiale- branchiale mesoderm үүсч хөгжинө. Уг үелэлүүд заламгайн Нумны ойролцоох мезенхимээс ялгаран хөгжиж хэлбэрээ олдог байна. Үелэлийн эсүүд бүлэг булчин болон ялгаран ХӨГЖХӨӨСӨӨ өмнө нугалам ба нугалам хоорондын жийргэвчний мезенхимэн үүсгэврийн ар гадна талд байрладаг. Уг үелэлүүд хучуур эд төстэй учир Дерматомиотом dermatomyotome dermatomyotomus гэж нэрлэгдэнэ. Дерматомиотомын нэг хэсэг уртасч, миотомын миобластууд болж хувирна. Зарим хэсэг нь хучуур эдийн шинж чанараа алдаж дерматомын мезенхим болон хувирна  z Миотомын миобластууд нь дерматомын молотком не хөндий Миотом Өвөр эсүүд үр хөврөлийн дагуу тэнхлэгтэй зэрэгцэн байрлаж уртсана. myotomus- myotome болж бүр мөСӨН ялгарч дууссаныхаа дараа тийшээгээ эрчимтэй ургаж мэдрэлИЙН гуурсыг бүслэн орооно. Энэ үедээ булчингийн шигүү цуллагыг бий болгоно. Улмаар 37 хоногтой (C16) ур хөврөлд уг бүтэц ар ба өвөр хэсэг болон хуваагдсан байна. Үүний өврийнхийг гипомер булчин харин арынхыг эпимер булчин гэж тус тус нэрлэнэ. Энэ хоёрын завсар мезенхим шурган орж цаашид булчин хоорондын таславч болон ялгаран хөгжинө. Уг таславчууд нугалмын хөндлөн сэртэнгүүдэд оЧИЖ бэхлэгдэнэ. Мөн энэ таславч дээр өгүүлсэн булчингийн ар өвөр хэсгийг хооронд нь тусгаарлана. Ингэж мИОТОМЫН булчингууд ялгаран хөгжих нь нугалмын хөндлөн сэртэнгүүдийн хөгжлийг өдөөж улмаар бусэлхийд анхдагч хальс үүсч эхэлнэ. Үүнтэй зэрэгцээд хавирганы үүсгэвэр тавигдаж, миобластууд өвөр тийшээгээ шилжинэ.  z Хавирганы үүсгэврүүд булчингийн цуллагын өвөр талын хЭСГИЙГ ОЛОН үелэлд хуваана. Энэ байдал бие гүйцсэн үед ч хадгалагдсаар байдаг. Тухайлбал: ЭНЭ НЬ ХЭВЛийн ханан дээр илэрдэг. Бусад хэсэгт миотомын анхдагч үечилсэн бүтцүүд алга болж бүлэг булчингууд мөн тусгай булчингууд үүсдэг. Булчингийн цуллагын өвөр хэсэг биеийн өвөр ба гадна булчингуудыг үүсгэхэд оролцоно. Үүнд хавирга хоорондын гадар, дотор булчин mm. intercostales interni et externi Мөн хэвлийн хөндлөн (m. transversus abdominis), шулуун (m. rectus abdominis), дотор (m. obliquus internus abdominis) ба гадар ташуу (m. obliquus externus abdominis) булчингууд хамаарагдана z Мөн үүнд бүсэлхийн m.quadratus lumborum ууцны миотомоос үүссэн аарцагны өрцний булчингууд (m. levator ani, m. coccygeus, m. sphincter ani externus, m. transversus perinei profundus m. sphincter urethrae, m. transversus perinei superficialis, m. ischiocavernosus, m. bulbospongiosus) хамаарагдана. Хүзүүний хэсэгт булчингийн цуллагын евер талаас шаталсан булчин (m.scalenus anterior, m. scalenus medius, m. scalenus posterior) мөн нугалмын өмнөх (m. longus colli, m. longus capitis, m. rectus capitis anterior, m. rectus capitis lateralis) булчингууд үүсч бүрэлдэнэ.  z Булчингийн цуллагын арын хэсэг нь хожмоо нурууг эгцлэгч булчингийн гадна дотно үүсгэвэрийн бүлгүүд болж хуваагдана. Дотно давхарласан бүлэг булчинд mm. semispinales, multifidi, rotatores булчингууд багтана. Гадна бүлэг нурууны урт шулуутгагч булчинг үүсгэгч олон тооны миобластууд нийлж байж бүрэлдэнэ (m.iliocostalis, m. longissimus, m. spinalis). Үелэлүүдийн хамгийн доод үзүүр болох ахар сүүлний үелэлүүд ахар сүүлний арын холбоос болж хувирдаг. Хүзүүний хэсэгт дагзны миотомын myotomi occipitales-occipital myotomes булчингууд (m. rectus capitis posterior major, m. rectus capitis posterior minor, m. obliquus capitis inferior, m. obliquus capitis superior) болж хувирдаг. Мөчдийн булчингууд мөн үечилсэн гарал үүсэлтэй. 37 хоногтой (C16) үр хөврөлд мөчдийн булчингийн анхны үүсгэвэрт мезодермийн бөөгнөрөл байдгийг анх тодорхойлсон. Энэ нь булчингийн цуллагийн өвөр талын ХЭСГЭЭС миобластууд мөчдийн үүсгэвэр нахианы gemmae membrorum- limb bud cуурь руу нүүдэллэж ирэх байдлаар үүсдэг. Дээд мөчний үүсгэвэр нахиа нь хүзүүний доод 6 мөн сээрний дээд 2 үелэлийн эсрэг талд байрлана. z Доод мөчдийн нахиа нь бүсэлхийн бүх үелэл ба ууцны дээд 3-н үелэлийн эсрэг талд байрлана. Мөчдийн нахиа руу нүүдэллэн ирж байгаа мезодермийн миобластууд НЬ Тэнхлэгийн арын m.epaxialis- epaxial muscle болон тэнхлэгийн өмнөх m.hypaxialis-hypaxial muscle бүлэг үүсгэвэр болж хуваагдана. Тэнхлэгийн өмнөх булчингийн бүлэг үүсгэвэр НЬ Өвөр талд байрлаж  z нугалагч булчингууд болж хувирдаг. Тэнхлэгийн арын булчингийн бүлэг ялангуяа үүсгэвэр ардаа байрлах ба түүнээс тэнийлгэгч булчингууд хөгжинө. Эхэн мөчдийн үүсгэвэрт ДООД МӨЧНИй булчингийн бүлгүүдэд анхдагч хэсэгчилсэн бүтэц нилээД ТОД ажиглагддаг ба сарвуу, шуу, бугалганы хэсэг ялгарч мөчдийн үүсгэврүүд уртсах тутам булчингууд шилжиж байрласантай холбоотойгоор энэ байдал алга болно. Мэдрэлжүүлэлт мөн адил хэсэгчилсэн НЬ байдлаар очно. Булчин бүр өөр өөр мэдрэлээр мэдрэлжүүлэгддэг түүний хэсэгчилсэн бүтцээс үүсдэгийн нотолгоо юм. Дээд ба доод мөчний мөн мөчдийн төгсгөлийн булчингууд болсноор нугасны мэдрэлээр мэдрэлжүүлэгдэнэ. Хэсэгчилсэн бүтэц алга мөчдийн үүсгэвэр доошоогоо нүүдэллэж Толгойны булчин хоёр өөр зүйлээс мэдрэлийн сүлжээг үүсгэХ НӨХЦЛИЙГ бүрдүүлдэг. үүсэл гаралтай.1. Дагз хүзүүний миотом myotomus occipitocervialis дээд 3-н миотомоос үүснэ. 2. Висцерал нумын бранхиомераас mesoderma branchiale- branchial mesoderm тус тус ялгарч хөгжинө. 28 хоногтой (с13) үр хөврөлд нүднийалимны үүсгэвэр дээр мезенхимийн эсүүд бөөгнөрч чихний өмнөх миотомын myotomi preotici- preotic myotomes нүдний булчингийн үүсгэвэр тавигдана.Хэлний булчингууд ялгаран хөгжиж буйхэлний мезенхим дотор миобластын бөөгнөрөл байдлаар тодорхойлогдоно.32-33 хоногтой (C14-15) үр хөврөлд заламгай буюу залгиурын карманы завсар залгиурын ханан дээр мезодерм бөөгнөрч цаашдаа висцерал нумын булчингийн үүсгэвэр болж хөГЖИНӨ. Улмаар үүнээс толгойны булчингууд үүснэ.  z Анхдагч висцерал мезодермээс branchiomericum musculature чамархайн болон зажуурын (m.temporalis, m.masseter) mesoderma pharyngeal.нумын булчин Hypomere -Өврийн мөнжигүүрэн (m.pterygoideus lateralis, m.pterygoideus medialis) булчингууд, зөөлөн тагнайн (m.tensor veli palatini) булчингууд, хүзүүний хөвч яснаас дээш орших (m.mylohyoideus, venter anterior m.digastricus) булчингууд, хэнгэргийн хендийний (m.tensor tympani) булчин тус тус ялгарч хегждөг. Хоёрдугаар висцерал нумын мезодермээс нүүрний (нүд, ам, хамар тойрсон) булчингууд, ТОЛГОЙН оройны (m.epicranius-m. occipitofrontalis. temporoparietalis) m. булчингууд мен хэнгэргийн хөндийний (m.stapedius) булчин, ховч яснаас дээш орших (m.stylohyoideus, venter posterior m.digastricus) булчингууд тус тус үүснэ  z 3-р нумын мезодермээс залгиурын (m.stylopharyngeus) булчин, 4-р нумын мезодермээс зөөлөн тагнайны (m.palatoglossus, m.palatopharyngeus, m.levator veli palatini, m.uvulae) булчин, залгиурын шахагч (m.constrictor pharyngis superior, m.constrictor pharyngis medius, m.constrictor pharyngis inferior) булчингууд, төвөнхийн (m.aryepiglotticus. m.cricothyroideus. m.cricoarytenoideus posterior, m.crycoarytenoideus lateralis, m.vocalis, m.thyroepiglotticus, m.thyroarytenoideus, m.arytenoideus obliquus, m.arytenoideus transversus) булчингууд, улаан хоолойн дээд 1/3 ийн хөндлөн судалт булчин тус тус ялгаран хөгждөг, 5 ба 6-р нумын мезодермээс өвчүү-эгэм-хөхлөг (m.sternocleidomastoideus) булчин, трапецхэлбэртэй (m.trapezius)булчин тус тус ялгаран хөгжинө. Эдгээр булчингийн уусгэвэрүүд руу тархины мэдрэлүүд тус тусдаа очиж мэдрэлжүүлнэ. Тэдгээр хос мэдрэлийг V, VII, IX, X, XI хос мэдрэл үүссэх нь Өрцний цааш гэж нэрлэдэг. Үр хөврөлийн хөгжилд хендлен таславч булчингийн ялгаран хөгжлийг газарт нөхцөлдүүлдэг. Энэ нь үнхэлцэг хальсны арын хана ба шар уургийн хүүдииний Өмнө хана хоёрын шүргэлцсэн тэр хэсэг газрын эсээс үүсдэг. Энэ хэсэг мезенхимийн эсүүд зүрх руу орж буй венийн судсыг бүрхэж авдаг. Yp Өрцний булчин хүзүүний 3.5 үелэлийн түвшинд хөгждөг. хөврөлийн хөгжлийн эрт үед уг үелэлийн миотомууд арагшаа ба урагшаа гадна тийшээ нүүдэллэж тэдгээрийн зарим нь хөндлөн таславч руу ойртож элэгний үүсгэврийн дээгуур шурган орж улмаар өрцний булчинг үүсгэнэ. Зүрх хүзүүний хэсгээс цээж руу бууж ирэхэд түүнтэй зэрэгцээд орц ч мөн адил шилждэг учиртай. Хүзүүний z Салтаа түүний булчин хальсны (m.levator ani, m. coccygeus, m.sphincter ani externus, m.transversus perinei profundus, m.sphincter urethrae, m.transversus perinei superficialis, m.ischiocavernosus, m.bulbospongiosus) хөгжил ууцны 2-5, ахар сүүлний 1-р үелэлийн мезодермээс тус тус үүсч хөгжөнө.Гөлгөр булчингийн эд textus muscularis nonstriatus smooth muscle Уг булчингууд болон булчингуудын хальс үүсч хөгжих нь сомитын хөгжлөөс хамааралгүй явагддаг. мезодермын Дотор Эдгээр нь хальснаас үүсч хөгжинө. Үр хөврөлийн шар уургийн хүүдий, аллантоис, анхдагч гэдэс түүний гаралтай бусад эрхтнүүдэд гөлгөр булчингийн багц болон булчингийн давхрагууд уусч эхэлдэг.  z Гэдэсний хананд эхлээд цагариг булчингууд уусч, удалгуй дагуу булчин дараа нь салстын булчингийн давхарга тус тус үүснэ. Үүний дараагаар төвөнх, амьсгалын том болон жижиг гуурсний гөлгөр булчингууд эхэлнэ. Уечилсэн бүтэцгүй мезенхимийн элемэнтээс шээс бэлгийн эрхтнүүдийн (YP Дамжуулах суваг, умай, үтрээ, давсаг, шээлүүр) гелгер булчингийн ширхэг үүснэ. Цусны судсыг бүрхэж байгаа мезенхимүүд судасны хананы гөлгөр булчинг үүсгэнэ.Зүрхний хөндлөн судалт булчин textus muscularis striatus cardiacus-cardial muscle үүсэх нь мезодермийн висцерал хальс зүрхний миОбласт болж хувирахтай холбоотой. Уг миобластууд гуурсан зүрх руу тулж очин улмаар зүрхний анхдагч булчингийн ширхгийн синцитэн Цуллагтай нийлдэг. Удалгүй уг анхдагч ширхгүүд хэмнэлтэй агших чадвартай болдог. Үүнээс зүрхний цохилт үүсдэг. Зүрхний булчингийн цуллаг эрчимтэй ургаж түүний завсраар судас болон мезенхимийн элементүүд шурган орж ирнэ. 22 хоногтой (С10) үр хөврөлийн Зүрхний булчин агших чадвартай болж булчингийн эсийн дотор миофибриллүүд үүснэ. Булчингийн тогтолцооны гаж хөгжилAnomalies of muscles Хэвийн нехцелд булчин НЬ биеийн хоёр талд байрласан хэлбэр хэмжээгээрээ адил байх ёстой. Гэтэл зарим булчин байхгүй байх. Жишээ нь: Бага бөөрөнхий булчин нэмэлт гэдэстэй байх тохиолдол байдаг. зарим булчингууд байршлын хувьд зэрэгцээ орших булчингууд тодорхой зааггүй нэг хэсэг бүлэг булчин болсон байдаг. Жишээ нь: Шууны урт, богино, тэнийлгэгч булчин, шилбэний урт, богино булчин гэх мэт.  z Булчингийн эхлэх, бэхлэх талбай нь их, бага янз бүр болон өөрчлөгдөх гаж хөгжил олонтаа тохиолддог. Мен бэхлэгдэх нэмэгдэл цэгүүдтэй ч байх явдал байна. Мөн бэхлэгдэх цэгтээ бэхлэгдэхгүй өөр ойролцоох Ясны ирмэг, шонтонд бэхлэгдэж болно. M.sternocleidomastoideus-ийн хажуу хол эгэмний маяаны төгсгөл тийш хэт шилжиж бэхэлсэнээс гэлжгий хүүхэд төрдөг. Энэ гажиг 37 хоногтой үр хөврөлд хүзүүний булчингийн төвөөс зугатаж тархан бэхлэгдэх үйл явц гажиснаас болж үүсдэг.Үр хөврөлийн биеийн хөндийн хөгжил Development of cavity Үр хөврөлийн хөгжлийн 3-р долоо хоногийн сүүлчээр үр хөврөлийн доторхи мезодерм праксиал, завсрын, гадна гэсэн гурван хэсэгт хуваагдана. мезодермд хөндий үүсч тэрээр соматик мезодерм mesoderma somaticus-somatic mesoderm хана хучсан мезодерм болон эрхтэн хучсан мезодерм мезодерм mesoderma спланхник splanchnicus splanchnic mesoderm гэсэн 2 ялтас болон хуваагддаг байна. Дээр өгүүлсэн хендийг үр хөврөлийн доторхи хөндий (целомын) coeloma intra-embryonicum intra- embryonic coelom гэж нэрлэнэ. Эхэндээ үр хөврөлийн баруун, зүүн талын доторхи хөндий үр хөврөлийн гаднах целомын хөндийтэй харьцаатай байдаг. z далгүй үр хөврөл толгойноос суул рүүгээ өсөж томороход дээрхи целомын хөндийнүүд өөр хоорондоо холбогдохоо больдог. Ингээд үр хөврөлд цээжний хөндийнөөс аарцаг хүртэл үргэлжилсэн том хэмжээний үр хөврөлийн доторхи целомын хөндий үүснэ. Уг хөндийний ханын мезодермийн (хэвлийн ханыг дагасан) давхарга нь хучуур эдийн шинж чанартай болж гялтан хальсны хана дагасан (париеталь) хальс болж хэвлийн гялтан цээжний гялтан мен үнхэлцгийн хөндийг гадуур нь тус тус хучна. Харин YP хеврелийн доторхи хөндийний мезодермийн эрхтэн хучсан давхаргаялтан хальсны эрхтэн дагасан (висцераль) хальсийг үүсгэж энэ нь хэвлийн эрхтнүүд, уушиг, зүрхийг хучна. z Өрц ба цээжний хөндий Development of body cavities and the diaphragm Үр хөврөлийн доторхи хөндийг хуваадаг нэг чухал бүтэц бол хендлен таславч septum transversum- septum transversum юм. Энэ нь мезодермээс бүтсэн зузаан ялтас бөгөөд цээжний Хөндий ба шар уургийн хүүдийн нарийссан хэсгийг хамардаг. Уг хөндлөн таславч дотроо цээжний ба хэвлийн хендийг бүрэн тусгаарлаж хараахан чадахгүй нэгэн хөндийг үүсгэдэг. Уг хөндийг үнхэлцэг- хэвлийн гялтангийн суваг canalis pericardioperitonialis pericardioperitonial canal гэнэ.  z Уушигны үүсгэвэр үр хөврөлийн толгой талаас сүүл рүү чиглэн дээрхи сувагны дотуур эрчимтэй түрж ургаж томорсны улмаас үнхэлцэг-хэвлийн гялтангийн хөндий багасч биеийн цээжний хөндийний ар, гадна, евер ханын мезенхимд тулж очно. Түрж ургаж байгаа уушиг өвөр гадна чиглэлээр томорсоор цээжний гялтан-үнхэлцгийн хуниасын plica pleuropericardialis- pleuropericardial fold тувшинд очиж зогсоно. Цээжний гялтан унхэлцгийн хуниас гэдэг нь хараахан бүрэн гүйцэд хуваагдаж амжаагүй байгаа цээжний анхдагч хөндийн хоёр хажуу ханын дотор гадаргууд үүсдэг бага хэмжээтэй нугалаа юм. Уушигны үүсгэвэр томорч YP хөврөлийн биеийн хананы мезодерм PYY тулж очихын хирээр цээжний гялтан үнхэлцгийн хуниасууд угталцан сунаж ургаад Цээжний гялтан-үнхэлцгийн мембран membrana pleuropericardialis pleuropericardial membrane нэртэй болж анхдагч цээжний ХӨНДИЙГ ЖИНХЭНЭ цээжний хөндий cavitas pleuralis- pleural cavity, үнхэлцгийн ХӨНДИЙ cavitas pericardialis- pericardial cavity гэсэн хоёр хэсэгт хуваана. Энэ нь мезодермээс тогтсон нимгэн хальс бөгөөд ерөнхий Кардиналь v. cardinalis communis-common cardinal vein вен ба өрцний мэдрэлийг п. phrenicus-phrenic nerve өөртөө агуулдаг. Хэдийгээр цээжний хөндий үнхэлцгийн хендийнөөс ингэж тусгаарлагддаг авч ерц бүрэн хэлбэржиж дуустал энэ хоёр хоорондоо холбоотой харьцаатай байдаг. Үр хөврөлийн хөгжил цааш үргэлжилсээр ЦЭЭЖНИЙ ХӨНДийн доод үзүүр биеийн баруун, зүүн ар хажуу хананы дотор гадаргаас угталцан ургах хагас саран Цээж- Хэвлийн гялтангийн хуниас plica pleuroperitonialis- pleuroperitonial fold, үнхэлцэг ХЭВЛИЙН гялтангийн сувгийг canalis pericardioperitonialis pericardioperitonial canal 2 талаас бүслэн улмаар дотно өвөр тийш түрэн ургаж, үр хөврөлийг 49 хоногтой болоход улаан хоолойн мезенхим ба хөндлөн таславчтай тус тус нийлж ургана. Ингээд үр хөврөлийн хөндийн цээж ба хэвлийн хэсэг цээж хэвлийн гялтангийн мембранаар membrana pleuroperitonialis pleuroperitonial тусгаарлагдана. Энэ мембраны биеийн хананд тулсан захаар мезенхимийн гаралтай булчингийн үүсгэвэр хүрээ үүснэ.membraneУг булчингийн үүсгэврээс миобластууд уг мембраныг бүтээж буй цээж хэвлийн гялтангийн мембраны завсраар нүүдэллэн ургаж өрцний булчинт хэсгийг бүрдүүлнэ. Өрц нь дараах бүтцүүдээс үүснэ. 1. Хөндлөн таславч septum transversum- septum transversum. Энэ нь өрцний шөрмөсөн хэсгийг centrum tendineum-z central tendon үүсгэнэ. 2. Цээж хэвлийн гялтангийн хоёр мембран. Энэ нь өрцний булчингийн хавирганы хэсэг pars costalis- costal part, өрцний булчингийн өвчүүний хэсэг pars sternalis-sternal part-ийг үүсгэнэ. 3. Үр хөврөлийн биеийн ар ханын мезенхимээс үүссэн булчингууд. Энэ нь өрцний булчингийн бүсэлхиЙН ХЭСГИЙГ pars lumbalis- lumbal part үүсгэнэ. 4. Улаан Хоолойн чацархай mesooesophageum dorsale-dorsal meso oesophagus. Энэ нь өрцний хөлийг сrus dextrum et sinistrum- rigth and left crus үүсгэнэ.Өрцний байрлал ба мэдрэлжилт Yp хөврөлийн доторхи хөндийг тусгаарласан хөндлөн таславч нь өрцний мэдрэлжилтэнд тодорхой үүрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл хөндлөн таславч НЬ хүзүүний сегментийн өмнө талд оршиж нугасны хүзүүний сүлжээнээс ирж буй мэдрэл цээж гялтан-үнхэлцгийн хуниасыг дайран өнгөрч хөндлөн таславч руу ирнэ. Үүний учир нь уушигны үүсгэвэр томорч хөндлөн таславч харьцангуй доошлон үнхэлцэгний холбогч эдэн давхрагын түвшинд очин байрласантай холбоотой. Насанд хүрэгчдэд өрцний мэдрэл нь n.phrenicus үнхэлцэг цээжний гялтангийн завсраар шурган ЯВЖ өрцийг мэдрэлжүүлдэг. Үр хөврөлийг 4 долоо хоногтой байхад хөндлөн таславч хүзүүний сегментийн өмнө талд байрладаг бол үр хөврөл 6 долоо хоногтой болоход үр хөврөлийн арын хэсэг өвөр хэсгээ бодоход хурдацтай томорсноос ерц доошилж цээжний сегментийн түвшинд хүрч ирнэ. Үр хөврөл 3 сартай болоход өрцний арын хэсэг бүсэлхийн 1-р нугалмын түвшинд хүрч очно. Өрцийг n.phrenicus-ийн мэдрэхүйн ба хөдөлгөөний салаа ирж мэдрэлжүүлдэг. Гэхдээ өрцний захын хэсэг нь цээжний хананы мезенхимээс үүсдэг учир хавирга хоорондын мэдрэлийн мэдрэхүйн салаа өрцний захын хэсгийг мэдрэлжүүлдэгбайна.Чацархай бахэвлийн хөндийн хөгжил Development of mesentery and peritonial cavityУрд, дунд, хөврөлийн арын биеийн гэдэс хэвлийн ханатай мезенхимээр холбоотой байдаг. Үр хөврөл 37 хоногтой (С16) болоход ЭНЭ холбоос уртасч урд гэдэсний доод үзүүр, дунд z гэдэс арын гэдэсний том хэсгүүдэд түүнийг ХЭВЛИЙН ханатай холбосон чацархай болж хувирдаг. Түүнийг арын чацархай mesenterium dorsale primitivum. primitive dorsal mesentery гэнэ. НЬ арын Өмнөд чацархай ventrale-ventral mesentery хэлбэржих нь- 12 хуруу гэдэсний дээд хэсэг болон ходоод нь хөндлөн таславчтай холбогдож байдаг. Мөн мезенхим хөндлөн таславчны элэгтэй холбоосоор холбогдоно. Элэг томрох тусам хөндлөн таславч элэгийг тогтоон барьж чадахаа больж улмаар хөндлөн таславчны элэг агуулсан мезенхим ХЭВЛИЙН ӨМНӨД хана хоёрын хооронд саран хадууран холбоосыг lig.falciforme hepatis үүсгэдэг. Ийм маягаар хөндлөн таславчны мезенхим нь элэг, ходоод, 12 хуруу гэдэсний урд ирмэгтэй хальсаар холбогдоно. Үүнийг бага сэмж omentum minus- lesser omentum гэж нэрлэдэг. Элэгний хадуур хэлбэрийн холбоос lig. falciforme- falciform ligament хүйний венийг v.umbilicalis- umbilical vein өөртөө агуулдаг. Энэ нь төрсний дараа бөглөрч элэгний бөөрөнхий холбоос болдог lig. teres hepatis-round ligament of liver. Бага сэмж өөртөө цөсний ерөнхий цорго ductus choledochus-common bile duct, үүдэн вен v. portae hepatis-portal vein мөн элэгний жинхэнэ артерийг a.hepatica propria arteria hepatica propria агуулдаг. Насанд хүрэгчдэд бага СЭМЖ Винслоугийн сэмжний нүхний foramen epiploicum seu foramen omentale-omental foramen дээд ирмэгийг үүсгэнэ. Элэг дээд хэсгээсээ бусад хэсгээрээ гялтангаар бүрхэгдэнэ.  z Харин тэрээр дээд хэсгээрээ хөндлөн таславчтай холбогддог. Цаашдаа хендлөн таславчийн энэ хэсэг өрцний шөрмөсөн хэсэг болж хувирна. Арын чацархай mesenterium dorsale-dorsal mesentery. Арын чацархай улаан хоолойн доод төгсгөлөөс арын гэдэсний ерөнхий сүв (клоак) хүртэл үргэлжилнэ. Үүний ходоодны хэсгийг ходоодны арын чацархай, 12 хуруу ГЭДЭСНИЙ ХЭСГийг 12 хуруу гэдэсний арын чацархай mesoduodenum dorsale dorsal mesoduodenum, бүдүүн гэдэсний орчмынхийг хүрээ гэдэсний арын чацархай mesocolon dorsalis-dorsal mesocolon гэж тус тус нэрлэнэ. Харин нарийн ба өлөн гэдэсний хэсэгт орших арын чацархайг mesenterium dorsale commune common dorsal mesentery гэж нэрлэнэ. Уг чацархайн гүнээр хоол боловсруулах зам руу цусны судас, мэдрэл, лимфийн судас очно Сэмжний хөндий bursa omentalis omental bursa. Үр хөврөлийн хөгжлийн 4 долоо хоногтойд ходоодны арын мезенхимийн эсүүдэд зай үүсч улмаар энэ зай томорсоор ходоодны ард байрлах хөндийг үүсгэнэ. Үүнийг сэмжний хөндий гэнэ. Ходоодноос үргэлжлэх арын чацархай уртасч зүүн тийшээ хуйлрах аястай шилжинэ. Энэ өөрчлөлт ходоод, дэлүү, нойр булчирхайн байрлалыг өөрчилдөг. Дэлүүний анхдагч үүсгэвэр үр хөврөлийн хөгжлийн 5 долоо хоногтойгоос ходоодны арын чацархайн таславчийн мезенхимЭЭС үүснэ. Сэмжний хөндий үүсэх явцад ходоодны арын чацархай дэлүүг  z элүү хэвлийн ар ханатай зүүн бөөртэй lig.phrenicosplenicum, lig.lienorenale аар мен ходоодтой lig.gastrolienale seu gastrosplenicum-аар тус тус холбогдож бэхлэгдэнэ. Сэмжний хендий бий болох нь нойр булчирхайн байршлыг ч өөрчилдөг. Нойр булчирхайны суул хэсэг, 12 хуруу гэдэсний арын чацархай дотор хегжиж ходоодны арын чацархай руу түрж ургаад уртасдаг. Улмаар ходоодны арын чацархай хэвлийн арын ханын мезодермтэй холбогдоход нойр булчирхай бүхэлдээ гялтангаар урдаасаа хучигдах болдог. Ингэж ходоод, ходоодны арын сэмжний хөндий хэлбэржиж дуусахад, Ходоодны Их махианаас ходоодны арын чацархай доошоо хуйлран түрж ургаад улмаар хүрээ гэдэсний хөндлөн хэсэг нарийн гэдэсний урдуур хормогч лугаа адил унжина. Үүнийг их сэмж оmentum majus- greater omentum гэнэ. 12 хуруу гэдэсний арын чацархай mesoduodenum dorsale- Нойр булчирхайн толгой хурдацтай өсөж томроход 12 хуруу гэдэс хэвлийн хендийн баруун тал руу нилээд шилждэг. 12 хуруу гэдэс нойр булчирхайн толгой хэвлийн ар хананы нурууны өмнө ирж түүнтэй наалдаж чацархайгүй болдог. Ингэж 12 хуруу гэдэс нойр булчирхайн нэгэн адил хэвлийн гялтангаар зөвхөн урдаасаа хучигдах болдог. Үр хөврөлийн биеийн хөндийн ханын гаж хөгжил Өрцний Ивэрхий hernia diaphragmatica- diaphragmatic hernia. Өрцний эвэрхий 21 хоногтой ур хөврөлд ерц хэлбэржих явцад цээж болон хэвлийн гялтангийн мембран хэлбэржих явц саатсанаас үүснэ. Нярайд элбэг ТОХИОЛДДОГ терелхийн хөгжлийн гажиг (1:2000). Энэ нь цээж хэвлийн гялтангийн хуниас нь үнхэлцэг хэвлийн гялтангийн сувгийг бурон битуулж хаагаагүйгээс үүсдэг.  z хэвлийн болон цээжний хөндий үр хөврөлийн биеийн ар ханын дагуу дээрээсээ шууд үргэлжилнэ. Энэ гажгийг өрцний төрөлхийн эвэрхий гэнэ. Энэ үед хэвлийн эрхтэн цээжний гялтангийн хөндий нэвтрэн орно. Өрцний эвэрхий ихэвчлан зүүн талд үүсдэг бөгөөд эвэрхий дотор гэдэсний гогцоо, ходоод, дэлүү, элэгний гялтангийн зарим хэсэг агуулагдаж болно. Ингэх хэвлийн эрхтэнүүд цээжний хендийд орсноос болж зурх урагшаа түлхэгдэж, уушиг шахагдаж гипопластик өөрчлөлт явагдана. Зарим тохиолдолд эвэрхий агуулагдахуунгүй зөвхөн гялтан хальс эвэрч цээжний хөндий руу нэвтэрч Өвчүүний болно. Ер нь хэд хэдэн төрлийн эвэрхий тохиолддог. Тухайлбал: ойролцоох эвэрхий. Энэ нь өрцний булчингийн хөгжил зогсож орц цээж ба хэвлийг бүрэн тусгаарлаагүйгээс болдог Гэхдээ хүүхдийг 2-3 настай болоход эвэрхий алга болдог тал бий. Үүнээс гадна улаан хоолойн эвэрхий гэж байдаг Улаан хоолойн төрөлхийн богинослоос болж үүснэ.Энэ үед ходоодны амсар ба дээд ХЭСЭГ ЦЭЭЖНИЙ хөндийд орж ходоод ерцний тувшинд ирж шахагдана. z хүйсний эвэрхий umbilicalis-umbilical hernia hernia хүйсний эвэрхий ургийн хөгжлийн 26 хоног ургийн биеийн дотор хөндий гадар хөндийнээсээ бүрэн тусгаарлах үйл явц саатсанаас үүсдэг. Цапины ивэрхий hernia inguinalit inguinal hernia - 7 сартай урагт темсе ХЭВЛИЙН ХӨНДийнээс гарсны дараа төмсөгний гялтан гэрний уутны хөндийн хөл бөглөрч хэвлийн хөндийгөөс бүрэн тусгаарлах үйл явц саатсанаас үүснэ. Үнхэлцэгний төрөлхийн гаж Үр хөврөлийн хөгжлийн 21 хоног үнхэлцгийн хөндийг цээжний гялтан үнхэлцэгийн мембраны тусгаарлад хөгжил саатсанаас үүсдэг. Ихэвчлэ ерцний эвэрхийтэй хавсарч тохиолддог